Þjóðviljinn - 02.08.1953, Blaðsíða 6

6) — í>JóÐVILJINN — Sunnudagur 2. ágúst 1953
þióoyiuiNN
Ctgðfandl: Samelnlngarflokkur alþýCu — Sósíalistaflokkurinn.
Rit»tJ6rar: Magnús Kjartansson (áb.), Slgurður Guðmundsson.
Fréttastjórl: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
.mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Bitstjórn, afgreiðsla, augiýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig.
— Sími 7500 (3 iínur).
Áakrlftarverð kr. 20 á mánuðl í Reykjavík og nágrennl; kr. 1T
iiuiar. staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
V„_________________________________________________'
„Nánast éæski!egf‘
Alþýðublaðiö ræðir í fyrradag innflutning á banda-
rísikum starfsmönnum og verkamönnum til Keí'lavíkur-
flugvaJlar. Skýrir það svo frá aö hátt á annaö þúsund
Bandaríkjam:un aðrir en hermenn, dveljist við störf á
vellinum og hafi kveöiö svo rammt aö innflutningnum
að stundum hafi komið allt aö 100 manns á viku.
Lýsing Albýöubláösins á þessum mönnum er sú „aö
hér sé um að ræða nánast óæskilega(!) fulltrúa bancla-
rísku þjóðar/nnar. Mun m kill hluti þessara manna
standa á mjög lágu menningar- og siðferðisstigi . . . .
Þessir menn hafa algerlega frjáísan umgang um landið
og eru har að auk/ óeinkenn/sklædd/r“. Og enn segir Al-
þýÖublafið" ..Misihunurinn á aðbúnaöi íslend/nga og
A meríkumanna er slíkur, að ætla mætti, að inenn þeir,
-em áður er lýst, væru skör ofar sett/r í mannfélags-
stiganum. Braggar þeir er Ameríkumenn búa 1 eru hólf-
aðir í herbergi, en braggar íslendinga eru óhólfaðir og
sofa menn þar í kojum hver uppi yfir öðrum“.
Þetta er ófögúv lýsing, ea viö hvern er Alþýöubla'öiö
a'ð sakast? Alþýöuflökkurinn tók fyilsta þátt í því aö
Kalla herinn inn í lai.dið, þ.á.m. Hannibal Valdimarsson
þritstióri Alþýðublaö'sins og formaöur Alþýöuflokksins. All-
ar framkvæihdir syðra eiu undir eftirliti svonefndar
, várnarmálanefndar, þa.r sem Alþyöuflokksmaöurinn
Gu'ömundur í Guðmundsson er innsti koppur og gengur
enda undir nafninu hernémsstjóri. Frá því hefur veriö
skýrt opinberiega að stjórn Alþýðusambands íslands
taki þátt í að fjalla um allar mannráðningar til vallar-
ns og þá aö sjálfsögöu einnig innflutning á erlendu
vinnuafli. Og áð lokum er það Alþýöusambandið sem á
að-tryggja aö öll aðbúð og kjör íslendinga á vsllinum
sé mannsæmandi.
Alþýöuflokkurinn hefur sannarlega viö sjálfan sig aö
sakast um allar aflei'öingar hernámsins. Hinu yr'öi aö
sjálfsögöu fagnaö ef flokkurinn sæi nú þann kost vænst-
an aö hvería ú'á stefnu sinni og játa misgeröir sínar. En
því miöur eru litlar líkur á því. Þaö lengsta sem flokkur-
:nn kemst er aö telja smánina „nánast óæskilega“. Þaö
oröaval lýsir mætavel skörungsskapnum.
i M viðnrkenna mistök sía
r
Þaö er marat sem Moxgunblaðið hneykslast á austan
iárntjaleís. Aldrei rr.un þao þó hafa vsriö eins hneykslaö
og undrandi og í fyrradag. Þaö birtir á forsíöu heljar-
'stóra fvi'ircögn, svohljóöandi: „Austur-þýzka kommún-:
istastjórnin viöu’ kennir mistök sín“. Er svo rakið í langri
grein með hvílíkum :,eindæmum“ 'þetta fyrirbæri sé;
þavna sé kommúnistum rétt lýst; viöurkenna mistök sín,
ekk> neina þaö þó!
Þaö ev von að Morgunbiaöiö sé undrandi og reitt og
viti ekkí sitt rjúkandi ráð. Undanfarið hafa setið hér á
Islandi ríkisstjórnir sem ekki aöeins voru illvirkar og
lxafa haft þaö aö meginstefnu aö kreppa kosti alþýöu
heldur hafa þær ge;:t eina meginskyssuna af annarri, ein
mistökin öðrum meiri. Hvers konar hneykslismál hafa
oröið uppvís alln þjóöinni og getur hver maöur dregiö
fram dæmin úr eigin hug.
En þaö hefur aldvei gerzt hér á landi aö joessi stjórn-
arvöld hafi viöurkennt nein mistök. Aldrei hafa ráð-
herrarnir lýst yfir því aö þeim hafi skjátlazt, eins og þó
væri næsta' mannlegt. Þvert á móti hafa þeir veriö önn-
um kafnir viö aö verja og réttlæta öll sín hneyksli. Þaö
er sama hversu frálcit verk þeirra hafa veriö, alltaf hefur
þeim vsriö lýst af miklum fjálgleik sem stjórnvizku og
æöstu speki. Ráðherrarnir hafa þótzt óskeikulir.
Það er þettn sern veldnr reiði og sárindum Morgun-
blaðsins Það tclur tiltæki austurþýzku stjórnarinnar svik
við málstaö pólitíkusa. þama sé á níöingslegan hátt
veg'ö að einu megineinkenni vestræns stjórnarfars. Og
ríst eru þessi viöbrögö Morgunblaösins lærdómsrík, ekk-
ert finnst því eins fráleitt og aö þeir sem meö völdin fara
ber: ábyrgð gerða xinna og veröi aö standa á þeim
reikningsskil í raun. En hvor hátturinn skyldi vera í
meira samræmi viö almenna skynsemi, sá „austræni“ eöa
sá ,,vestræni“.
ÁTÖKIN UM
OLÍUNA
Jlutur og morð stjórnmálamanna uppálialdsaöferðir Breta
Bandarík.iamauna í stlgamennskubaráttu
um olíu Arabalandanna
★
Al-lt fram til heimsstyrjald-
arinnar mátti Bretland heita
eiarátt um olíuframleiðslu
hinna nálægu Austurlanda,
þrátt fyrir ásókn Bandaríkj-
anna. Árið 1939 réðu brezk
olíufélög yfir 76% af olíu-
birgðum svæðisins en banda-
rísk fé'lög réðu einungis yfir
17%. Mest fengu Bretar af
olíu frá íran, en frá því landi
kon:u 75% af olíu hinna aá-
lægu Austurlanda árið 1938.
Styrjaidarária og þó eink-
um áriri eftir stríðið hóíu
bandarísku olíuhringarnir á-
kafa sókn til ao komast yfir
olíulindirnar við Persaflóann,
• og reyndu einkum a'ð,
ná' fótfestu í Saudí-Arabíu.
Jarðfræðirannsókoii' höfðu þá
‘leitt í Ijós að í þeim hluta
Arabíuskagans var óhemju
magn af olíu í jörðu. Árið
1939 lögðu olíuhringarnir
Standard Oil í New Jersey,
Texas Oil, Standard Oil í
Kaliforníu og Socony-Vacuum
saman til að m>mda hinn
volduga olíuhring Arabian-
American Oil Co. (ARAMCO)
og fengu þrír hiair fyrst töldu
30% hlutabréfanna hver en
Socony-Vacuum 10%.
Bandarisku hringamir spör
uðu hvorki fé né fyrirhöfn til
að grafa undan brezku olíu-
hringunum í hinum nálægu
Austurlöndiun. Þeir horfðu
ekki í skildingian, fremur en
nú, keyptu sér stjórnmála-
menn og keyptu sér blöð. Sam-
kvæmt tilmælum olíuhring
anna afhentu Bandaríkin Ara-
baríkjunum sex vopn eftir
stríð að verðriiæti 40 milljónir
dollara. Saúdí-Arabía fékk
bandarískar vörur að verð-
mæti 99 milljónir dollara und-
ir j’firskini láns- og leiguhjálp
ar. Með þessu tókst Bandsx-
ríkjamönnum að aíla sér það
voldugra leppa í löndum þess-
um, að hringarnir gátu hafið
öfluga sókn gegn brezku
keppinautunum. Ai'abalöndm
urðu gróðrarstia pólitískra
hrossakaupa, ögrana, sam-
særa, pólitískra morða, valda-
ráns og vopnaviöskipta.
Bandarísku auðfélögin
komu sér fyrst fyrir í Saúdí-
Arabíu og lögðu því eiæst J
Jemen, en þar, í Shabwa-hér-
aði við landamæri brezka
verndarsvæðisins Aden hafði
fundizt mikil olía í jörðu.
Bandaríkjamenn fengu sér-
leyfi í Jemen 1947, en fram-
kvæmdir töfðust vegna þess
að þjóðhöfðinginn Iman
Yahya og tveir syair hans
voru myrtir sem afleiðing af
samsæri er örezkir agentar
stofnuðu til 1948. Sá er sett-
ist í sæti þjóðhöfðingjans,
Abdullali al Wuzir, var brezk-
ur Ieppur og varð ekki lang-
lifur. Einn af sonum hins
myrta þjóðhöfðingja, Seif ul-
Islam Ahmed, tókst með hjálp
bandarískra. vopna að reka Ab
dullah frá völdum sama árið,
1948, og láta taka hann af
lífi. Árið 1950, eftir sprengju-
árás brezka flughersins á þau
héruð Jemens er liggja að
Adea, tóku Bretar herskildi
olíuhéruðin og afsökuðu sig
með því að landamæri Jemens
og Adens hefðu ekki alstaðar
verið fastákveðin. — Deila
Breta við Jemen er óleyst’
enn.
Næsti áfangi í olíusókn
Bandra-íkjanna var að fá 1919
sérleyfisréttindi í svonefndu
„hlutlausu svæöi“, milli Kúw-
ait og Saúdi-Arabíu, þar sem
nýskeð höfðu fundizt auðugar
olíulindir. í fregn frá France
Presse liefur því verið haldið
fram að þar væri liægt að
framleiða 40 milljónir tonna
árlega.
Keppni brezkra og banda-
rískra olíuhringa er einnig
bak við deilu Saúdí-Arabiu
og Omans um Búraímivin. Á
vin þessari lendir oft ætt-
flokkunum saman og láta þeir
vopn skera úr, en brezkir her-
menn og starfsbræður þeirra
frá Saúdí-Arabíu taka oftlega
þátt í leiknum. Bretar ota
fram súltaninum af Oman
en ARAMCO ýtir á Saúdí-
Arabíu. Reutersfregn hefur
verið birt um að ARAMCO
eigi í samningum við konung
Saúdí-Arabíu, Ibn Saúd, um
aukin sérleyfi handa Banda-
ríkjamönnnum til olíuleitar
suður af ríki hans í átt til
Búraími-vinjarinnar. Deilan
um vin ]>essa hefur þegar
staðið nokkur ár. Siðustu
samningatilraunirnar milli
Bretlands og Saúdí-Arabíu
fóru fram í London í marz
sl. en urðu árangurslausar.
Vegna þrýstingsins af oiiu-#
sókn Bandaríkjanna í Arabiu-
hefur Bretum komið til hugar„
að sameina ítök sín þar í sam-j,
bandsríki, er gæti haft í f ullu w
tré við Saudi-Arabiu. Hefur^
verið lagt til að taka í sam- ^
bandsríki þetta Bahrein, ^
Quatar, Samnings-Oman, og~
önnur svæði á valdi Breta. !f
Þegar Bandarikin höfðu náð*
valdi á olíulindunum í Arabíu,**
vildu þeir ekki vera upp ájj,
aðra komnir með olíuleiðsluirig
ar. Eftir stríð hófu þeir samn- ;J
inga við stjórnarvöld Sýr-^
lands og Libanons um leyfi til
leiðslulagninga um þau lönd.a
En það var eins og að skvetta j
olíu á eld, keppni Breta og j
Bandarikjamamia u® tök áj
þessum lÖttdúm blossaði upp. M
Afleiðing þcirrar haráttu varð^J
í Sýrlandi f jögur valdarán ár-
in 1949-’51, og dauði beggja
aðalforingja leppflokkanna,
Husni Zaim og Sami Hinnani.
Riad el-Soih, forsætisráðherra
Libanons var myrtur í bar-
áttu brezku og bandarísku
agentanna 1951. Bandaríkin
unnu að lokum þennan „lýð-
ræðislega" leik og 1951 tók
olían frá Arabíu að streyma
til sjávar við Miðjarðarhaf
gegnum leiðslur þeirra.
Það vantaði ekki að olíu-
hringarnir reyndu einnig
samningaleiðina. Skýrt hefur
verið frá samkomulagi, gerðu
1945, milli Breta og Banda-
ríkjamanna, og, átfu Bretar
samkvæmt því að verða ein-
ráðir uhi ’ clíuframleiðslu í
íran en Bandaríkin í Saúdí-
Arabíu. Á öðrum svæðum
áttu olíuhringar beggja að
starfa sameiginlega.
En þrátt fyrir þann samn-
ing tóku bandarísku olíuhring
arnir að reyna að ná undir
sig írönsku olíunni. Árið 1946
var Anglo Iranian neytt til að
undirbúa samning um að
selja bandarískum olíufélög-
um 20% af ársframleiðslu
sinni. Síðar var hluti þessi
tvöfaldaður.
Vorið 1951 lét íranska
þingið undan þjóðarvakningu
og ákvað að þjóðnýta olíuiðn-
aðinn. Bandarísku hringarnir
reyndu að grípa tækifærið til
að komast yfir írönsku olíuna.
ARAMCO lýsti yfir að hann
skyldi eignast eignir Anglo-
Iranian ef þær yrðu seldar
hæstbjóðanda.
Öll íhlutun Trumans og
Achesons í olíudeilu Irans og
Bretlands miðaði að því að
tryggja bandarisku olíuhring-
unum yfirráð olíunnar. Sá til-
gangur var svo opinskátt lát-
inn í Ijós í .síðustu tillögum
Bandaríkjastjórnar, í des.
1952, að brezku blöðin urðu
æf. Sunday Express talaði um
„rán“.
Brottrekstur Anglo Iranian
frá Iran hefur snöggminnk-
að hluta Breta í olíufram-
leiðslu Arabalandanna.
Hluti Bandaríkjanna og Bret-
lands i olíuframleiðslu lúnna
nálægu Austurlandá
í prósentum Bretl. Bandaríkin
1939 . . . . 76,0 17,0
1946 . . . . 64.5 31,0
1950 . . . . 52,9 44,4
1951 . . . . 38.8 580
1952 . . . . !33,0 59,0
Bandaríska hringavaldið
rak sig á, að íranska þjóðin
er ekki ginkeypt fyrir því að
afhenda anðlindir lands síns
Framhald á 11. síðu. -