Þjóðviljinn - 09.08.1953, Síða 11

Sunnudagur 9. ágúst 1953 — ÞJÓÐyi3vJINN — (ll
líitíer og
Chaínberíain
rftðast við.
0M ITOLSKU
Frarnh. af 6. síðu.
Tókst því að ráða dulmáls-
lykla nær allra sendiráðanna
í Róm nema sendiráða Ráð-
stjórnarríkjanna og Þýzka-
iands. Njósnari í brezka
sendiráðinu sendi utanríkis-
ráðuneytinu að staðaldri ljós-
myndir af leyniskjölum sendi-
ráðsins. Notfærði Cianó sér
þann fróðleik, sem hann fékk
á þann hátt óspart í viðskipt-
um við önnur ríki. í sept-
ember '1936 komst utanríkis-
ráðuneytið þannig yfir grein-
argerð, sem Anthony Eden, þá
utanríkisráðherra Bretlands,
hafði samið fyrir stjórn sína
og kölluð var „þýzka hætt-
an“. Þegar Cianó fór nokkru
síðar í heimsókn til Hitlers í
Berchtesgaden tók, hann
greinargerðina með sér og
.sýjidi hana Hitler, sem varð
„óður og uppvægur við“.
1 dagbókinni nefnir Cianó
fjölmörg svipuð dæmi, einkum
í viðskiptum sÍQum við Aust-
urríki og Júgóslavíu. Hann
skrifar 2. desember:
„Eg ætla að krefjast höfuðs
Guido Sphmidt austurríska utan-
ríkisráðherrans, Han.n hefur rætt
við Breta um ráðningarnar (á
dulmálslyk-lunum), sem ég hafði
gert Schuschnig-g kunnugt um.
Að þessu höfum við auðvitað
komizt með nýjum ráðningum."
rásin á Albaníu var í und-
: irbúningi um þetta leýti.
Höfou þeir Mussólíni og
Cianó ákveðið innrásardaginn
ári áður en látið yar.til skar-
ar skríða. Zog konungur
reyndi á alla lund að frið-
þægja þeim. I október 1938
sendi hann. þeim þessi skila-
* boð: „Albanía er þegar kom-
in í hendur ítalíu, sem hefur
nú þegar töglin og haldirnar
á öllum sviðum þjóðlífs henn-
ar. -Konungurinn er henni
hliðhollur. Þjóðin er þakklát.
Hvers meir ættuð þið að
æskja?“ Cianó segist hafa
tekið þessum skilaböðum vel
°g lýst yfir vináttu sinni í
• hans garð mgð sérstakri á-
herzlu. Hálfum mánuði siðar
skrifar hann í dagbók sína:
„Undirbúningnum í Albaníu
miðar hratt áfram .... Staríið
.er að ko-mast á rekspöl; morð
konungsins (að þvi er virðist er
— reiðubúinn að takast það á
hendur fyrir 10 milljónir líra),
götuóeirðir, sókn herflokka, sem
á o,kkar bandi erti, niður úr
fjöllunum .... Italía verður síð-
an beðin að skerast í leikinn. .“
Cianó segist 3. desember
hafa séð „manninn, sem ^r
að undirbúa tilræðið við kon-
ung Albaníu“.
Ekki varð Albaníukonungi
iþó meint við þær ráðagerðir.
Sumar þess háttar árðagerð-
ir þeirra Mussólínis virðast þó
hafa komið til framkvæmda.
17. september 1937 stendur:
„Poringinn er hræddur um, að
franska lögreglan kunni að vera
á hælunum á þeim, sem stóðu
að tilræðinu í Paris. .. .“
rezka ríkisstjómin leitaðist
við lS37-’38, að koma í
veg fyrir nái'ð samstarf ítala
og Þjóðverja.. Svo mikill á-
greiningur var þó milli for-
sætisráðherrans, Cbamber-
lains, og utanríkisráðherrans,
Edens, að. Chamberlain átti
stunöum í samningum við í-
tölsku stjómina b'ak við ut-
anpíkisráðuneytið; Milligöngu-
maður hans og ítölsku stjórn-
arinnar var mágkona hans,
lafði Chamberlain. Til hádeg-
isverðar 22. desember 1937
sat Cianó við hlið laf-ði Camb-
erlain. Hann skrifar: „Lafði
Chamberlaia gengur með fas-
istamerkið. Ég er of mikill
föðurlandsvinur til að kunna
að meta þá framkomu. enskr-
ar konu, eins og á stendur".
Enn skrifar hann 1. íýbrúar
1938:
„Eg fór með lafði Chamberlain
á fund foringjans, sem hún
sýndi mikilvægt bréf frá Neville
Chamberlain. Tvö atriði: Bret-
land hallast að. því að við.ur-
kenna keisaradæmið í Afríku (þ.
e. yfirráð- Itala í Abyssiníu);
viðræö.ur geta hafizt undir lok
mánaðarins. Mussólíni féllst á,
það. L.afði Chamberlain ætlarað
-skrifa mági sínu-m til þess að
skýra honum frá undirtektum
foringjans .... Hann las lafði
Chamberlain bréfið fyrir . ... “
Þótt -Eden segði af sér 20.
febrúar, bar- stefna Chamiber-
lains engan árangur, enda
reist á sandi. Cianó hafði
hripað upp 2. nóvember 1937:
„Þríveldabandalagið, hið svo-
nefnda andkommúnistiska
handalag, er í reynd and-
ibrezkt".
Símanúmer mitt verður
fyrst um sinn
e!52S
Gerið svo vel að geyma
auglýsingnna.
Jóssf Fhmbjemössoii,
málarameistari
Qamstarf ítala og Þjóðverja
^ varð nánara upp frá
þessu. Léðu ítalir Þjóðverj-
um fulltingi sitt í undirbún-
iagi Múachen-ráðstefnunnar.
Þegar þeir Mussólini héldu til
ráðstefnunnar hittu þeir Hitl-
er í Kufstein. Sagði Hitler
þeim, að hann hygðist „ganga
milli bols og höfuðs á Tékkó-
slóvakíu í núverandi mynd
sinni, þar eð liún byndi 40
herfylki og gerði honum erf-
. itt fyrir að beita sér gegn
Frak-klandi. Ef dregið yrði
-hæfilega úr mætti Tékkóslóv-
akíu munu 12 herfylki nægja“.
Eftir að Hitler, Chamber-
lain og Daladier höfðu tekið
til máls á Miinchenráðstefn-
unni, talaði Mussólíni. Lagði
hann fram sem frekari ijm-
ræðugrundvöll skjal, sem
„kvöldið áður hafði verið sent
frá sendiráði okkar sem
greinargei’ð um , óskir þýzku
stjórnariaaar", að. því. er
Cianó segir. Fallizt var á
skjal þetta sem umræðugrund
völl.
Eftir Múnc.lienfundinji fóru
fram viðræður milli Chamber-
láins og Hitlers. Prinsinn af
Hesse var scgumaður Cianós
af fundi þessum. Chamberlain
hóf umræðurnar meo því að
tala um Spáaarráðstefnu og
bann á sprengjuflugvélum.
„Að lokum dró hann upp úr
vasa sínúm pappírsörk með drög
að tilkynning'u um fundinn og
lýsti þyí yfir, að hann þyrf-ti á
því að halda í þinginu. (Hit.ler)
taldi sig ekki geta neitað hon-
um að fallast á það ....“
ítölsku fasistarnir höfðu á-
hyggjur af vígbúnaðarkapp-
hlaupinu og voru hræddir um
að dcagast aftur úr. Cianó
skrifar 24. október:
„Foringinn ...'. ræðir við mig'
um, að dregið verði úr vígbún-
aði; hann viil að styrjaldir verði
háðar á hetjulegri grundvelli
með þvi að fella niður öll þau
vopn, sem of flókin eru. 1 reynd
jafngildir það því, að takroark-
anir verði settar á þau vopn,
sem við höfum ekki ráð á.“
Þegar til styrjaldar kom
reyndu ítölsku fasistarnir að
halda sér utan við styrjöldina.
Þegar Hitler bauð Mussólíni
til ráðstefnu í Bernarskarði i
marz 1940, sagði Mussólíni
við Cianó:
„Eg fer að eins og Bertold.o.
Hann féllst á dauðadóm sinn að
settu því skilyrði, að hanjj veldi
sjálfur það tré, sem hann skyldi
hengdur i. Eins og óþarft er að
taka fram fann hann aldrei tréð.
Eg fellst á að gerast aðili að
striðinu, en áskil mér rétt til að
ákveða, hvenær ég læt til skar-
ar skríða."
■ En eins og fleiri ráðagerðir
ítölsku fasistanna fór c’-’v ráða-
gerð út um þúfur. Itölum
stigu líka sigrar- Þjóðverja til
höfuðs.
H? J.
Járnrúmið
Dívanar, stofusbápar, klæða
skápar (sundurtelmir), rúm-
fatakaséáíiy : bcr{ ífVfúborr
svefnsófár, kommóður' og
bókaskápar.
• tlTBBEIÐIÐ
• ÞJÓÐVIÞJANN
Framhald af 7. síðu.
verið að skotra augunum til
sófans, sem stóð þarna hlað-
inn koddum og púðum. Þau
höfðu ekki taiazt raargt við
þann dag.
Það var orðið skuggsýnt,
þegar loks heyrðist. í föðurn-
um fyrir utan. Þa'ð dróst að
móðirin færi út með ljósker-
ið. Með þvi vildi hún sýna
að hún var enn andvig rúm-
kaupunum. Loks fór hún.
Marteinn elti hana kvíðafull-
ur.
— Er hann þ.á búinn að fá
vilja -sínum framgengt ? spurði
móðh’in • strax í stað þesg að.
heilsa.
Iíún - lyfti handleggnum, leit
til hliðar. Ljóskerið varpaði
flöktandi bjarrna inn í skemm-
una, þar sem járnrúmið stóð
eins . og óvandað lirófatildur.
Ljósið virtist einkum skína á
hvöss hornin og óvönduð sam-
skeytin.
Marteinn fann ugginn læð-
ast, að sér í myrkrinu.
-— Þetta rífur sundur öll
rúmföt, sagði móðirin. Og
hvað verður um sófann?
Marteinn var orðinn svo
veikburða á ný, að hann rið-
aði við. -Gleðin sem hann
-hafði fundið til úti á rófna-
ökrunum var horfin. Uggur
og kvíði settist að honum.
— Ég verð víst -að setja
púoann út fyrir, svo framar-
lega sem ekki rignir, sagði
mó’ðirin þrjózkulega. Hún tal-
aði eins og pislarvottur, sem
alltaf hefur orðið að sætta
sig við andstreymi.
Allt í einu fannst Marteini
að hann liefði getað dáið í
fri'ði, án þess að fará fram á
þessi rúmkaup við foreldrana.
— Þið megið. vel fara með
rúmið til bæjarins aftur, sagð-i
hann og það var grátkökkur
í hálsinum á lionum. Honurá
fannst rúmið ekki peninganna
vir'ði. Það minnti á hrúgu af
ónýtu járnarusli.
— Upp á hverju tekurðu
næst? spurði móðirin með
sömu píslarvættisröddimv.
Marteinn svarði engu. Þau
báru þegjándi inn rúmið.
Um kvöldið, þegar aðrir
voru að hátta, lá Marteinn
enn vakandi og hugsaði. Járn-
rúmi'ð var kalt. Þá stafði hann
út á mi-lli kaldra svartra
rimlanna og grét. I horni her-
bergisins lágu allir puðarnir
í hrúgu.
Hann læddist út í myrkrinu,
þegar hitt fólkið var sofnað,
gekk niður með ánni að stifl-r
unni og fleygði sér í fossinn
í hefndarskyni.
VeiESuHÍi í-gfem,
Grettisgötu 54, simi 82108
jog einstaliir stcÍEr, margar|
gerðir.
Kdsgagnoból&fran
Eillngs Jcnssonar
I Sölubúð Baldursg. 30, opin
j'kl. 2—6. Vinnustcía Hofteig
30, sími 4-166;
liggur leíSin
SKISP AIS T€s £ R lí;
;RiKisiNs
vestur um land til Akureyrr.i!'
hinn 15. þ. -m. Tekið á mótS
flutningi til Súgandiafjarðar cg
áætlun-arhafna við Húnaflóa og
Ska-gafjörð svo og til ÓlafsfjarÉU-
ar og Dalvíkur á mánudag og
þriðjud-ag. Farseðlar. seidir -á
fimmtud-ag.
fer til Búðardals o-g HjallarÆSJi
á morgun. Vörumóttaka árdegis.
fer -til Vestmannaeyja á þrioju*-
dag. Vörumóttaka dag’.ega.
Féla-gar! Komi<* * í skriffdc.’<‘n
Sósíalistafélagsins og gieiC.ifS
gjöld ykkar. Skrifstofan
opin daglega frá kl. 1015J
f. h. og 1-7 e. b.