Þjóðviljinn - 23.10.1953, Blaðsíða 7

— iFöstiidagxir -23. -öktóber 1953 — ÞJÓÐVILJINN — f7
Skúrinn, sem við áttum að
búa i var byggður eins og bát-
ur, súðbyrtur, en hér hafði
gleymzt að kalfakta. Við skýrð-
um hann því >rHöll sumarlands-
ins“ vegna samkenna hans við
höll kollega míns Kárasonar, en
þar áttu vindar loftsins stefnu-
mót.
Vorið var með afbrigðum kalt
og fúlt, þó vakti fegurðin yfir
öllu, og ef sólin náði .fram úr
skýjaþökum vafði hún gliti
eyjar og sund. Þama á smá-
hólma, skammt frá landi, stend-
ur skínandi hvít höll, hún hefur
sinar dyr, svalir og glugga, og
tumar hennar gnæfa hátt og
loga í sólskininu. En því miður,
þegar skuggi fellur á, er þetta
aðeins klettur mikill, sem fugl-
ar loftgins hafa málað driti
sínu, svona er rómantík vors-
ins hætt. En staðreynd hrín
ekki á þeim, sem huldur kjöni
sina, í mínum augun stóð hún
þarna höllin hvíta, hvernig sem
leikir ljóss og skugga breyttu
henni, og innan múra hennar
ólgaði líf og list, söngur unaðs
og ásta.
Vð vorum stödd á fornum
sögustöðvum. Hérna upp með
ánni stendur stórbýlið Búðar-
dalur, þar bjó heljairskinnið
Geirmundui', sonur Hjörrs kon-
ungs og Ljúfvinu dóttur Bjarma
konungs. Skipum sínum lagði
hann þarna í ósinn. Máske hef-
ur hann látið þræla sína.hlaða
garð þann hinn mikla, sem enn
mótar fyrir laust ofan við
fjöx'ubakkann í Tindalandi, og
nær hálfhring um eignina.
Þá hafa verið hér tlóðahættur
fyrir búfé, eins og enn er, því
útfiri er mikið og sækir fé í
xskerin.
Héðan blasir við fjallshyrnan
þar sem hann fól skeiðarkníf
sinn og belti og bauð til eign-
.ar þeirn, -er sækja þyrði. Rétt
utar er Andarkelda, þar fól
hann fé sitt mikið ,er hann
sökkti i kelduna kistu þeirri,
sem síðari tíma búendur náðu
hringnum úr, en sú saga er sögð
að fyrir 2—3 árhundi'uðum
hugðust nokkrir djarfir menn
• ná upp fé þessu, komu þeir
böndum í lokhring kistunnar
og hófu að toga. Slitnaði þá
• rir hringui'inn og þeir máltu þá
frá ganga. enda Skarðskirkja
þá.tekin að loga mjög í augum
þeirra. Hringur þessi er enn
til að Skarði, er hann i arm-
bandsstærð rúmri, sver mjög,
úr kopar. En liefði ég eigj það
meðfætt að trúa öllu ef við-
kemur sögu, myndi ég dirfast
að segja að hringur sá hefði
aldi'ei í vatn komið. Þarna er
og bær herkonungs þessa, Geir-
mundarstaðir, og skammt það-
. an haugur hans, en þar lét
. hann heygja sig i skipi sínu
með áhöfxi og öllum herbúnaði
til nýrr.a sigra á hafinu mik’a.
Það sést gi'einiflega haugur-
inn, og er skipslaga. Ekki eru
forvitnir fornfræðingar okkar
að pota ekki prikum sínum í
slika hóla, sem sagnir lifa um
frá feðrum til sona.
. Vorið heldur áfram að sigra
urn héruðin, fuglar gera hreið-
ur sin allt um kring. Við höf-
um komið íyrir háværum
vinnutækj um okkar nokkurra
mínútna gang frá „11011“ okkar
en söngur fuglsins ræður þó
einn,- og' ekki eru færri en 14
hreiður ýmissa tegunda við göt-
una milU skúrsins og vinnustað-
ar, vitrir fuglar eins og lóúr
. Kristján frá Djúpalæk:
Frá
.•fföll sumarlan d&ins”
og mýrisnípur sem kúra sig
í simtþúfum og fela sig i
lengstu lög, heimskir ruglu-
köllar eins og stelkurinn og
spóinn, sem þv’ælast fyrir íót-
um okkar blaðrandi, ísmeygi-
legir eins og hreiðrið værl nú
einmitt hér og svo hér. En -við
fundum þau öll og fylgdumst
með þeim þar til einn daginn
að lítil nef brutu skilrúmið
milli upphafs síns — og því
miður, stundum endis. Skæðir
óvinir liðu hér yfir móunum,
á breiðum vængjum og
skyggndu hverja þúfu, en svo
gómsæt sem egg eru þykir
þó unginn meiri fengur, enda
gerast nú vandsaddir munnar
svaxtb.aksunga I eyju, hrafns
í fjalli. En hærra yfir svim-
hárri fjallsriminni, sem skýlir
þessar strönd, svifur konungur
konunga. einmana örn. Stoltur
s-em guð smalar hann bjarg-
íuglabyggðir j tó og skriðu,
þeir f'.aksa stuttum vær.gjum
í heimsku sinni og henda sér í
sjóinn, þá lækkar sig hinn
dökki skuggi og hremmir einn
úr hópi flóttáskarans. En jafn-
vel klóguiá konunga sígrar elli
kerling. flug hans er þyngra nú
en fyrr upp í hásætið og grá-
ar hærur lýta. Hvar er nú maki
hans, ungar og hirð? Glæptúst
þeir hinir goðkynjuðu máske
á vesölu hræi, sem eitruð
mannshöndin bar á gadd fyrir
hrain Og ref? Eða cr hlutverki
hetjunnar lokið í landi sögu
og brags, sem hvorttveggja
varð þó til hennar vegna. En
þá mun daufara yfirbragð
þessara s’óoá, er aðkomnir mó-
búar byggja einir undirhlíðar
en- fýlungi fjall.
Náttúran er fjölskrúðug hér,
truflanir -eru eigi meiri en
verið hefur um aldir, sam-
búð fólksns og líf-sins i
kring er góð og byggð á
gagnkvænxu trausti um aldir.
Lítil forvitin lömb gægjast yf-
ir þúfu ú þessa hávaðasömu
véltækni, sem komin var hér í
hagann. Háfætt folöld reisa
höfuð sín, ung og frjáls. Stóð
margt .gekk þar á mýrunum
og höfðingi þess var Skjóni,
jarpskjóttur 4 vetra foli, er
enn hélt eðli sínu og fáksprýð«i.
Háði hann marga stórorustu, ef
ókunnan hest bar þar að, vóru
hryssur hans stoltar mjög.
Hvell eggjunaróp þessa Sikils
-rufu kyrrð kvöldsins og stor-m-
-ur ástríðna fór yfir holtin. En
allsstaðar er maðurinn sami
vargur í véum, einn dag var
Skjóni leiddur burt og dæmdur
undir örlög sin, örlög hins
kynlausa þræls.
Lifið er enn i sókii, júni líð-
ur, lömbin stækka, grasið grær,
og á grynningunni framan við
fossinn liggja tveir stórla.xar,
hann og hún, lygnumegin við
stakan stein una þau lífi sínu
og njóta svalans í tæru ár-
viatninu. Það, er svo mikill
íriður og ró hér, að hængur-
inn getur ekki orða bundizt.
Eitt kvöldið ýtir hann við konu
sinnj og segir: Hepþin við að
þessir bormenn skuli ekki hafa
veiðidellu, fyrst þeir eru að
flækjast héi'. Satt segir þú
minn frómi, svaraði hrygnan,
og stafar það a£ tvennu, trúar-
jgk^oðtunum þess þéirra,, s|em
verr er þó innrættur, svo hinu
að áin er leigð. Tja, segir
innfluttu fánýti úr DÚri okkar,
kaffi, sykri og dauðu hveiti-
korni. Hann var oft gestxr
okkar og veitti okkur í staðinn
. af ofgnótt sinna andlegu og á-
þreifanlegu auðæfa. Mál hans
er hástúðluð hending, lxfs-
reynslan löng og dýr.
Þar sem við erum nú orðin
nákunnug á næstu bæjum dirf-
ist ég að bjóða þér, lesandi
góður, heim á nokkra beirra,
■ ■ ■; ; '
Undir Klofning'sfjalli. — tLjósm. Þorst. Jósepsson).
hængur, þá held ég maður fari
nú að halda með trúnni- ef hún
stuðlar að því að þyrma lifi,
hitt skil ég nú ekki að nokkur
dirf'.st að leigja ána að okkur
fornspurðum, við eigum hana
kelli mín, eins og forfeður
okkar haf.a átt hana og það
löngu áður en þeir íóru að
fljúgast á hér á flötunum Geir-
mundur heljarskinn og kallinn
á Kjallalcsstöðum. Já, þú segir
það nú, annars ýttust þeir nú
á utan Klofnings — óg svo er
nú ekki lengur spurt um erfð-
ir Og óðul ef þá vantar val, og
farðu nú að sofa. —
Síðar um sumarið komu svo
stórlaxar Þeir, sem ána höfðu -
á J.e'gu og tóku að berja
vatnið með dýrum spýtum og
garni — þá brostu þau skötu-
hjúin hvort til annars og skut-
xist undir móhellubakkann hinu
megin, . staðráðin í að ljúka
hlutverki s'nu í haust og skila
ánni vísi til nýrra -ættliða.
Ef litið er á fjörðinn blasa
við gróðursælar eyjar í'æktaðar
af fugli og fé um aldir, áður
Var þar blóm’eg byggð ha 'ð-
skeyttra mann'a, nú ríkir fugl-
inn bar einvaldui'. Stærstar
og næst landi eru Akureyjar og
þaðan leggur stundum mjóan
reyk til lofts, einn vordag bár-
ust mótorskellir utan af sundi,
einbúinn Tómas í Akurevjum
v-ar sð koma til lands með fé
sitt. Hafir þú séð Tómas veiztu
hvern’g þeir litu út sem fyrst-
ir kl-ufu stx'íða strauma mi’.l’.
eyja. Hann er fomhetjan end-
urborin, náttúran er honum
svo giöful í ríki hans, að haniT
hefur hvergi undan að torga
vistum þeim er hún .ber á bor.ð
og því faum við nú girnileg
æðai'egg og veitum eybónda af
okkur verður ábyggileg.i vel
tekið — það er stytzt að T:nd-
um, Bergur bónd: mun skemmta
okkur með hnyttinni frásögn og
hans góða kona ber franx kaffi.
Þá munum við ratn að Ileína-
bergi, þangað sóttum vð mjólk
alla d.aga o.g þar verður okkur
haldin ve«fla. Steiunn hús-
fre>ja lofar okkur -kannske
að heyra vísupart eft'.r vminr.
sína, Stefán frá Hvitadal og
Jóhannes úr Kötliim, jafnvel
stef eftir sjalfa sig, þnð g.eti
hún. Hugurinn mun einnig
hvarf’a til Steinars. Steingrím-
ur bóndi gefur sér vistulega
tíma til að spjalla v;ð okkur
þó túnið sé stórt og tiðin
bö'vuð og ann r ka’li að. Hvað
um heimasæturnar, nóg fyrir
þær að gera, allt fyrir~star£ið.
Heinaberg er stóroý!:, glæsi-
lega hýst — það eru aiiar jarð-
:r hér. Og allir eru hér mill-
jónamenn, ef ekki i veraldiég-
um, þá andlegum auði.
Með söknuði kveðjum við á
þeisurn bse, tökum mjólkur-
brúsann, kannske smjörsköku
pf • strokknum, og maður minn,
•bústið. rauðreykt hangikjöt*.-
lær'. V'ð biðium að heilsa
á Fagradalsbæina, því tíminn
er naumur, og fyrst Búðardals-
á er farin að grynnast, höldum
við útfýrir . aftur, -jeppinn er
orðinn henh; vanur, vissara
þó að taka, viftureimina af.
Við rötum t:ð Hva’gröfum,
bgr býr hfinn '<51511, foreldrar
bans, og konan hans falletn.
dóttir tveggja eylanda og dá-
lítill patti sem einhverntima
verður karl í krapinu.
Svo er það Barmur, þar býr
hann nafni minn og hann skal
út með ærlegan nefdrátt. Þetta
er dásamlegt fólk, og ætti skilið
langa sögu. Hvernig hcfðúm
við farið að fyrst í vor, ef
ekki hefði við notið nafna mins
og Gísla?
Nafni minn á Barmi á 60
ára merkissögu að baki, hún
gerist vítt um þetta land og
fleiri. Það kom ú daginn að
hann hafði lengj framan af æfi
búið í Hörgárdal og hampað
þar konu minni ungri. Þó lang-
ur vinnudagur hafi skilið eftir
sín þung.u spor í lífi og ásýnd
nafna er hann enn kvik-ur á
fæti og fær í flestan sjó. Not-
■ar hann þó meira tóbak en
allir aðrir, sem ég þekki og
kona hans lagar sterkara kaffi
en nokkur önnur, drukknum
hefur nafni heldur ekki neitað.
En til dæmis um lífsþrótt hans
tilfæri ég eftirfarandi scgu:
Fjölskyldur á Barmj og Hval-
gröfum eru nátengdar og eitt
kvöld í júlí buðu þær okkur
hjónunum í afmælisveizlu, er
haldin var á sameiginlegum.
afmælisdegj nokkurra aðila.
Nafni, var það hrókur alls fagn-
■aðar enda hvergi til sparað
hollra veitinga, þeirra er í
sveit finnast. Veður var fagurt
er við héldum heim í veizlu-
lok og gekk heimafólk með okk-
ur úr hlaði. Ólympíuleikar
geysuðu þetta sumar um^ ölt
Norðurlönd og bárust sýk-lar
þeirra einnig hingað. Er að tún-
hliði kom steyptist íþi'óttaand-
inn yfir nafna, hóf hann sig á
loft, án tilhlaups, og vippaði
sér yfir hliðið, reyndist það við
mælingu algiört heimsmet í
hástökki, en fékkst Þó ekki
viðui'kennt sem slikt, vegna o£
fárra vitna, en hrifning við-
staddra var óbflandin.
En þar sem iþróttaáhugi var
nú vaknaður í hópnum, var
ákveðið að flokkurinn fylgdi
okkur að Búðardalsá og yrði á-
horfandi að því er ég bæri
lconu mína yfir. Um þetta leyti
nætur var jeppinn i svefni og
varð því að treysta á fæturna.
Er að ánni kom færði ég mig
í búss-ur, tók minn betri helm-
ing á bakið og lagði af stað,
áhorfendur röðuðu sér á þak
samkomuhúss sveitarinnar, sem
stendur þanxa á bakkanum.
Þegar ég rak kýr í æsku minni
yfir Djúpalækinn, lærði ég a£
þeim að vaða í djúpu straum-
vatni. Maður teygir fram álk-
una, festir áugutx á sói eða ein-
hverju öðru kennileiti á himni,
stijldrar svo iaf sfað, hægt
og gleitt. En skapanorn okkar
*er stundum nokkuð gráglettin
í daglegu lífi, sumum reynist
hún dálitið meinfýsin, einkum
er henni gjarnt að bregða fvrir
þann fæti, sem sýnast vill meiri
en hann er, í annarra augum.
Og þannig fór nú, er ég var að
ná landj réttu megin steyptist
é,g á hausinn og sentist frúin
á 1-and upp en bússurnar dróg.it
mig á kaf, enda fylltar vatni.
Hófst nú annað íþróttaafrek
mótsins, hástígvélasund i
straumi, setti ég þar glæsilegt
heimsmét og náði laridi, En
þar sem þessi grein íþrótta
bafðj. þá ekki verið viðurkennd
keppnisgrein, fékkst metið he’d-
ur eigj viðurkennt á heimsvísu,
en var því betur fagnað af
áhorfendum. Hafi nú skáld-
fákurinn dregið mér taum úr
hendi og frýsað nokkuð fast
á örkina, bið ég viðkomandi. af-
láts.
Við eigum eftir að heimiækja
Framhald á 11. síðtii