Þjóðviljinn - 25.10.1953, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 25. október 1953
þlÓOViilINN
Ctgefandl: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurina.
] Bitstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
10. — Síml 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Skemmdarverk ihaldsins
íhaldið sem alltaf hefur barizt gegn framfaramálum fólksins
er nú grein:lega orðið óttaslegið við sína eigin afstöðu til þess
mikla hagsmunamáls Reykvíkinga og Sunnlendinga yfirleitt að
komið verði í veg fyrir fyrirsjáanlegan rafmagnsskort eftir 2-3
ár eða jafnvel skemmri tíma, með því að ráðast tiú strax í fulln-
aðarvirkjun Sogsins. Skrif Morgunblaðsins og Vísis í fyrradag
•sýna að báðum þessum málgögnum íhaldsins er Ijóst að barátta
sósíalista fyrir virkjun Efrifossa á almemian hljómgrunn meðal
almennings. Þess vegeia reyna bæði íhaldsblöðin að klóra yfir
raunverulega afstöðu flokksmanna sínna í bæjarstjórn og á Al-
þingi með vífilengjum og blekkingum.
En þebta er vonlaust verk. Það bjargar ekki Ihaldinu þótt
Morgunblaðið fullyrði að Ihald;ð í bæjarstjóm Reykjavíkur
hafi hafizt handa um undirbúning virkjunar Efrifossa meðan
virkjun Irafoss var ekki að fullu lokið. Það sem unnið hefur
verið að undirbúningi virikjunar Efrifossa hefur aðeins verið
igert vegna þeirrar baráttu sem Sósíal:staflokkurinn hefur liáð
á þingi og í bæjarstjóm fyrir framgangi málsins. íhaldið hefur
sýnt málinu fullkomið tómíæti alveg á sama hátt og það tafði
upphaflega virkjun Sogs’ns og síðar Irafossvibkjunina meðan
það hafði hugrekki til.
Þetta kom skýrt í Ijós á síðasta Alþingi þegar Einar Olgeirs-
son flutti tillögu sína um lánsheimild til vii-kjunar Efrifossa
og sýndi fram á það með óhrekjandi rökum að henni yrði að
vera lokið 1956 ætti að kcma í veg fyrir yfir vofandi rafmagns-
fjko'rt. Áhugi Ihaldsins á Alþingi reyndist ekki meiri en svo að
það taldi enga nauðsyn á að samþykkja heimild til láeitöku og
hindraði samþykkt tillögunnar með aðstoð hinna afturhalds-
flokkanna. Lá þó alveg ljóst fyrir, enda fram á það sýnt af
sósíalistum í umræðunum, að ekfki myndi af veita að nota vel
tímann fram að því er írafossvirkjuninni lyki til þess að vinna
að öflun nauðsynlegs lánsfjár til framkvæmdanna, ef tryggja
ætti að ekkerf hlé yrði milli þessara tveggja þátta í virkjun
Sogsins.
En sem sagt: Ihaldið brá ékki vana sínum. Það taldi enga
nauðsyti á fullnaðarvirkjun Sogsins, ]>ótt vitað væri að áburð-
arverksmiðjan tæki meginhlutann af orku írafossvirkjunarinnar
og rafmagnsskorturinn vofði á ný yfir heimiluniun og iðnað-
inum á orkuveitusvæðinu.
Sama sagan endurtók sig í bæjarstjórn Reykjavíkur 3. sept.
s.l. þegar Guðmundur Vigfússon flutti tillögu um að bæjar-
stjómin skoraði á ríkisstjórnina að gera ráðstafanr til að
afla nauðsynlegs fjármagns til virkjunar Efrifossa og að nú
þegar yrði ráðizt í framkvæmdirnar meðan þin stórvirku
tæki og þjálfaður maninskapur er fyrir hendi á staðnum. Er
það álit sérfróðra manna að áframhald virkjunarframkvæmda
við Sog mundi spara 15-20% af áætluðum kostnaði, eða 15-20
millj. króna, miðað við að hlé verði á framkvæmdupum um
skemmri eða lengri tímá. Þrátt fyrir þessar staðreyndir og áug-
ijósa hættu á nýjum rafmagnsskorti innan tíðar sat Ihaldið
við sama keip og vísaði tillögunui frá!
Þannig hefur afstaða Ihaldsins verið í reynd til vii'kjunar
Efrifossanna, og þessum staðreyndum verður ekki breytt eða
þær faldar fyrir almenningi með endurteknu slúðri ’ íhalds-
blaðanna um að Sósíalistaflokkurinn hafi barizt gegn Irafoss-
virkjuninni. Öll þjóðin veit að þær fullyrðingar hafa ekki við
minnstu rök að styðjast. Þvert á móti liefur það konrð í hlut
Sósíalistaflokksins að benda á hina miklu möguleika þjóðarinnar
í hagnýtingu vatnsaflsins og vinna þeirri stefnu fylgi að beizla
orku þess til að létta þjóðinni störfin og auðvelda henni iífs-
baráttuna. Þeirri baráttu mun Sósialistaflokkurinn halda' ó-
trauður áfram þrátt fyrir tregðu og skilningsleysi afturhalds-
ins. Viiújun Efrifossa er eitt biýnasta verkefnið í þessum. efn-
um, og það fer ekki fram hjá Moi’gunblað'mi og Visi að
fjandsamleg afstaða Ilialdsins til fullnaðarvirkjunar í Sogi mæl-
ist illa fyrir hjá ölíum Reykvíkingum og Sunnend:ngum, enda
i beinni og hatrammri andstöðu við liagsmuni alls almenn'ngs
í Reykjavík og á orkuveitusvæð'nu í heild. Þess vegna er nú
reynt að (klóra yfir skemmdarverk íhalds'ns í virkjunármálun-
im. En þetta er vonlaust með öllu. íhaldið stendur afhjúpað
framrni fyrir almenningi og mun liljóta þann dóm »em; það
hefur til unnið. » : •
Bjanii Einarss m, skipasmiður:
Islenzk Mtasmíði
Baráttan fyrir innlendri báta-
smíði er orðin lengri en margur
myndi ætla, þegar þess er gætt
að sjávarútvegur er okkar að-
al útflutnings-atvinnuvegur.
í>au sannindi hafa verið kunn
með þjóðinni um nokkra tugi
ára, að stétt íslenzkra skipa-
smiða er undirstöðuatriði báta-
útvegsins, þjóðhagslega séð,
sérstaklega vegna viðhalds á
fiskiflotanum. í kratti þessara
staðreynda lagði 14. iðnþing ís-
lendinga ákveðnar tillögur um
smíði fiskiskipa innanlands
•fyrir Alþingi í október 1952.
ásamt ítarlegri greinargerð, þar
sem meðal annars var bent á,
að án nýsmíði báta er enginn
rekstrargrundvöllur til fyrir
innlendar skipasmíðastöðvar,
vegna Þess að viðgerðir fiski-
flotans eru bundnar við tíma-
bilin milli vertíða, þess í milli
skortir verkefni.
Fiskifélag Islands hefur um
tugi óra haldið skrá yfir skipa-
stól Islendinga, og þar sér-
staklega tilgreint um fyrningu
flotans á hverju ári.
1946 tók Fiskifélagið einnig
upp skýrslugerð um innlendar
skipasmíðastöðvar, framleiðslu
þeirra, starfsmannafjölda og
vélakost. Þessar skýrslur gefa
til kynna að starfsmönnum
skipasmlðastöðva hefur fækk-
að ört hin síðari ár, 1946 voru
18 bátar í smíðum, samtais
845 lestir og starfsmenn 448,
en árið 1951 er ekkert skip i
smíðum og starfsmönnum hafði
fækkað niður í 278 menn.
Fyrning bátatlotans samkv.
skýrslum Fiskifélagsins á ár-
lunum 1949—’52 nemur samtais
3413 rúm'.estum.
Það virðist varla þurfa mikla
stjórnspekinga til að sjá hvert
stefnir í þessum málum. Al-
þingi og ríkisstjórn bar skvlda
til að greiða fyrir innlendri
bátasmiði, vegna síendurték-
inna stjórnaraðgerða í sam-
band; v.'ð innflutnin'g báta á
•undanfömum áruhi án þess, að
hafa um það nokkurt sátnrað
við Landssamtök iðnaðrmanna.
11. marz 1952 skrifaði ég^
grein um íslenzka skipasijjíði
og þróun hennar og rakti sög-
í sambandi við nýsmíðina. Nú
er tilkynnt að hinir nýju vald-
hafar leyfi innflutning 21 fiski-
báts frá Danmörku.
13. þ. m. birtir Morgunblaðið
viðtal við hinn nýja iðnaðar-
má'.aráðherra. undir fyrirsögn-
inni ,,Ir.nflutningur fiskibáta ó-
hjákvæmilegur til sköpunar
aukinni atvinnu”. Síðan'kemur
undirfyrirsögn ,.Sjá!fsagt að
innlendar skipasm'ðastöðvar
annist bátabyggingar í íramtíð-
inni“!
Þessir dönskit fiskibátar
nranu hafa það mest til síns á-
gætis .að vera gamlir og ég sé,
í ljósi þess liðna, að svipaðir
kostir muni prýða stefnu hinn-
ar nýju ríkisstjórnar.
Rökin fyrir þessum innflutn-
ingi eru talin upp í umræddu
viðtaii.
1. Bygging báta innanlands
tekur 6—9 mánuði.
2. Fyrningu bátaflotans þarf
að bæta upp fyrir næstu vertið.
3. Hernaðaratvinna á Kefla-
víkorflugvelli hefur óeðlilegt
■aðdráttarafl frá hinum dreifðu
bvggðum landsins.
Þessi rökstuðningur er svo
gegnsætt yfirk’.ór að það verð-
ur að virða iðnaðarmálaráð-
herra Það tii vorkunnar, vegna
þess að hann er nýtekinn við
embættinu, að hann skuli bera
þetta á borð fyrir iðnaðarmenn.
Ég þykist vita að þessi máí
hafi borið á góma við myndun
hinnar hýju ríkisstjórnar, og
þar vil . ég leiía skýringanna.
Eins og lesendum Þjóðviljans
er áður kunnugt var á síðast
liðnu alþingi samþykkt að rík-
isstjórnin léti fram íara rann-
sókn á byggingarkostnaði fiski-
báta. Fiskifélagið bauð út 35
tonna bát bæði hér heima og
í Danm.örku. Fjárhagsráð varð
við tilmælum skipasmíðastöðv-
anna um að veita ekki inn-
flutningsleyfi á meðan rann-
sóknin stæði vfir. Engin inn-
uflutningsleyfi á bátum yoru af
Ixwsum ástæðum veitkfrá þvi í
ápríl og þar, ,t.U núna^að • leyfi
voru veitt af hinni nýju .ríkis-
stjórn fyrir 21 báti 9. sept.
Kosningar til Alþingis fóru
fram í júní.
Við slík tækifæri verða fram
bjóðendur venju fremur áhuga-
• samir -um atvinnumál kjör-
dæma sinna, þó að þeir hinir
sömu við önnur tækifæri sam-
þykki með miklum alvöruþunga
og umhyggju fyrir umbjóðend-
um sinum hernaðarf jötra, er
sviptir þá sjólfstæði, og flæmir
þessi kæru atkvæði í vinnu-
mennsku burt úr -átthögunum.
Vestfirðirnir hafa orðið illa
úti í þessum hráskínnsleik. -
Það er ótrúlegt að segja frá
því, ó hinum síðustu og
verstu tímum, að í kosninga-
baráttu getur það orðið vinsælt
að beita sér fyrir bygginguny á
fiskibátum jafnvel þó því skii-
yrði atvinnubótasjóðs verði að
fullnægja, að byggja þá innan-
lands,
Vestur ísafjarðarsýsla á núna
von í 3 bátum 35 rúmlesta og
verða þeir .allir byggðir innan-
lands. Frambjóðandi Sjálf-
stæðisflokksins átti nokkurn
þátt: í að hrinda þessu máli
fram og fékk að launum dá-
lit’a .atkvæðaaukningu. ;En
þingmaður kjördæmisins bar
skarðan hlut frá borði og sá að
ekki mótti svo lengi standa án
þess að gera mótleik. Hann brá
sér því út fvrir pollinn og
festi kaup á þremur gömlum
bátum í Danmörku. Riki^útvarp-
ið birti fréttina L sept. og til-
greindi stærð og nöfn bátanna.
Lowestost .65 leítir, Mary Holm
46 lestir og Hylle 46 lestir.
Þessi frétt þóttl með miklum
ólíkindum, vegna þess að Fjár-
hagsráð hafði ekki veitt nein
innflutningsleyfi eins og áður er
sagt.
Samningar um nýia ríkis-
stjórn stóðu nú . sem hæst.
Formaður fjárhagsráðs segir af
sér snögglega.og hefur að yfir-
varpi að væntanleg rikisstjórn
hafi komið sér saman um að
leggja fjárhagsráð niður.
Skömmu s'ðar fær fjárhags-
ráð til meðferðar. beiðnir um
innflutning á 21 bót.,
Framhald á 11. síðu.
y •
una frá árinu 1916 og sýridi
fram á með línuriti hvernig
hinar ýmsu stjórnarstefnur og
stjórnaraðgerðir höfðu bein á-
hrií á nýsmiðina.
Þess er skammt að minnást
þegar utanþingsstjórnin 1943
gerði ’samninga við Svíþjóð um
smíði á 50 bátum, þessutan
var leyfður frjóls innflutning-
ur á svonefndum blöðrubátum,
og nam sá innfiutningur milli
~ 40 og 50 bátum.
Þegar nýsköpunarstjórnin tók
við völdum um haustið 1944
var ákveðið að byggja 50 báta
innanlands, hinsvegar voru al-
drei byggðir nema 26 bátar af
þessum 50 vegna þess að inn-
flutningurinn hafði mettað eft-
irspurnina, Síðan hefur ný-
smiði legið niðri.
• í .þessum mónuði er liðið eitt
s> ár síðan skipasmiðir báðu ai-
þing-i og ríkisstjórn um Iiðsinni
Siðastliðíð þriðjudagskvöld
:nc«i Rík’sútvarpið itil fyrstu
nfóníutónleikanna á þessu
iusti. A efnisskránni voru tvö
jómsveitarverk hinnar veiga-
eiri tegundar. Egmontsforleik-
■inn eftir Beethoven og D-dúr
ifóhia Brahms, Auk þess
voru
i + f hrít 1 oi nrmi n'í"1nr

öll með und'rleik í hljómsveit-
arbúningi, tvö við kvæði eftir
A. O. Vine, ,,Den særde“ og
„Ved Rundame“ • (svo. í eín's-
skránni), og h'ð þriðja við gam-
a't þjóðkvæði á Þe’amarkar-
mállýzku. Guðmundur Jónsson
söng þessi lög og hlaut að verð-
leikum mikið Iof í lófa klappað.
Inn á mil’i/ þessara !aga var
skotið enn einti lagi Griegs,
„Kveld pá fjöllviddi" fyr.'r
strengjahljómsveit, hápípu (óbó)
og hom, einkar fallegu verki,
þaf sem hápípuleikarinn Paul
Pude’skí fór sérstaklega vel með
einleikshlutverk sitt.
Þá.er að minnast hljómsveitar-
innar og stjórnanda hennar, ólafs
Kiellands. Maður hlaut að undr-
ast háttbundna og hnitmiðaða
meðferð þessarar,. ungu hljóm-
sveitar á BeethovensforiKknum,
og sízt varð sú undrun minni,
meðan Biiahmssinfónían dunaði
á strengjum og hlumdi í hornum
og pípum. Þetta verk er ekkert
barnameðfæri, og h!jómsveit,
sem flytur það á þvílíkan . hátt
sem þarna var gert, er vissulega
ekki framar neinn viðvanhagur,
Uhdirritaður gat ekki .betur
heyrt en frammistaða hljómsveit-
arinnar og stjórnanda hennar
væri s!ík, að vel hefði sómt sér
í borgum, sem meiri eru vorri
höfuðborg og eldri að tónlistar-
menningu. -
Björn Franzson