Þjóðviljinn - 27.10.1953, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN —' Þriðjudagnr 27. óktóber 1953
(UÓÐVILIINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýSu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundssoa.
B'réttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
AuglýBingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Síml 7500 (3 línur).
Aakriítarverð kr. 20 á mánuði i Reykjavík og nágrennl; kr. 17
nnnars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
V_________________________________________________-x
Varanleg lausn
Húsnæó'ifneyöi n er stærsta vandamálið sem íslenzk al-
])ýða á við að stríða eins og sakir standa, enda ekki und-
arlegt.þegar það ec haft í huga að afskipti ríkisvaldsins
af byggingaimálum hafa siðast liðJin sjö ár fyrst oa fremst
beinzt að því að hindra félög og einstaklinga í að byggja.
Það er alveg víst að veröi ekki gjörbreytt um stefnu í
bysgingamálum lr^dsmanna heldur ástandið áfram að
hríðvcrsna og verður með öllu óbolandi. Er nú x;aunar
svo komið að jafnvel þeir stjórnmálaflokkar sem ábyrgð
bcra á húsnæöisneyðinni og hafa beinlinis skipulagt hana
yfir fólkið, sjá ?ér ekki annað fært en viðurkenna hvernig
Iromið er, og taka nú orðiö undir kröfur sósíalista um úr-
bætux í þessutm málum, a. m .k. í orði, hvað sem veröur
þegar á reynir um aö standa við yfirlýsingarnar og fyrir-
heitin í fi’amkvæmd.
Eíins og vikið hefur veriö áð áður hér í blaöinu hefur
veriö lagt fram á hinu nýbyrjaöa Alþingi stónnerkilegt
frumvarp um alhliða laxisn húsnæðisvandræöanna í kaup-
stöðum og kauptúnum. Er Einar Olgeii’&son, foimaður
Sósíaiistaflokksins, flutningsmaöur þess og frumvai'pið
í veigamiklum atriðmn samhljóða frumvarpi sem Einar
flutti á siðasta þingi um sáma efni en náði þá ekki fram
að ganga. Rakti Þjpðviljinu fyrir skömmu þau atriöi frum-
vai’psins sem snei’ta retl manna tiíl íbúðahúsabygginga og
skal því ekki nánar farið út í þáð að sinni, en í þess stað
vikið að þeim köflum fi’umvarpsins er fjalla um Vérka-
mannabústaöi, samvinnubyggingar og útrýmingu lieiisu-
spiilandi íbúða.
í frumvai’pi Einars er tekinn upp sá lagakafli, varð-
andi byggingu verkamannabústaða, sem felldur var inn í
he.Udai'löggjöfína um opinbera aðstoð við byggingar xbúða-
húsa er sett var af nýsköpunai’stjói’ninni 1946. Þó eru
gerðar á honum tvær breytingar. sú fyi-ri til að tryggja
byggingarsjóði vsi’kamannabústaða nauðsynlegt fjáxmagn
og sú síöari til að bæta úr gömlu ranglæti sem framið
var gagnvai’t Byggingafélagi alþýðu 1939 er þaö var svift
í'éttinum til áð stavfa.
í fx'umvai’pi Einars er lagt til aö byggingasjóði verka-
mannabústaöa veröi að nýju tryggður helmingur af tekju-
rfgangi Tóbakseinkasölu ríkisins, eins og gei’t var þegar
lögin um einkasöluna voru sett 193.1. En þessum tekjum
var sjóðurinn sviftur nokkru síðar msð jþeim afleiðingum
að lengst af hefur fjái’skortur staöið starfsenxi bygginga-
íélaga verkamanna fyrir þriifum. Yi'ði úr þessu bsétt nú
þýddi það a.m.k. 14-15 millj. kr. fyrir byggingasjóðina og
myndi gjörbreyta allri aðstöðu þeiiTa til fjárframlaga í
byggingar verkamannabústáða.
Þá ei' einnig lagt til aö sú undaptekning verði gerð frá
ákvæðum laganna um áð einungis eitt byggingafélag skuli
vei’a starfandi í hverjum kaupstað, að í Reykjavík megi
vera tvö byggingafélög verkamanna og skuli bæði félögin
sem nú ei-u starfandi njóta í’éttinda samkvæmt lögxmum.
Yi’ði með þessu bætt fyrir ofbeldiö sem framiö var 1939
þegar brautiyöjanda verkamannabústaðanna. Bygginga-
íélagi alþýðu, var bannað að starfa 'rneð bráðabirgöalögxini
þjóðstjórnarinnar.
Einnig er tekinn upp í frumvarpið 3. kafli laganna frá
1946 um aðstoð ríkl-ins við bæjar- og sveitarfélög til að
litrýma heilsuspillandi húsnæöi. En þetta stórimerka laga-
ákvæði var sem kunnugt er eyðilagt af þríflokkastjórn
Stefáns Jóhanns 1947. Gerir frumvarp Einai’s ráð fyrir
að þegar bæjar- og sveitarstjórnir bafi rannsakað hve mik-
ið sé um heilsuspillandi íbúðir í kaupstöðum eöa kaup-
túnum, verði gerð áætlun um útrýmingu þeirx’a og að
því stefnt að henni vex’ði lokið á fjórum árum.
Loks eru í frumvarpi Einars Olgeirssonar ákvæði sem
tryggja fjárfmagn til smáíbúðabygginga og eðlilega starf-
sernií Veðdeildar Landsbankans, þaxmig aö hún gegni því
hlutvei’ki að veita mönnum fjárhagsaðstoð til íbúðabygg-
inga. Er frumvarp Einars allt hið merkasta og myndii
tvímælalaust marka algjör þáttaskil í byggingamálun-
um og tryggja varanlega lausn húsnæðisvandaxnálsins
nseði það fram að ganga á Alþingi.
Játvarður Jökull:
Arfi hinius óhornu glalað
Er'ndi flutt á liéraðsnióti
U. M. S. Norður-Breiðfirð-
inga að Bjarkalundi í sum-
ar.
Þegar það var nefnt , við
mig að tala á samkomu i
Bjarkalundi, þá v>ar fyrsta við-
bragð mitt að hugsa sem svo:
Er nokkur manneskja til á
svona sumarskemmtun sem
heíur annað en ama af þvi að
verið sé að halda einhverja
ræðu þegar fólk er komið til
■að skemmta sér? Eru ekki all-
ir búnir að fá nóg af skoðun-
um annarra, kenningum þeirra
og prédikunum?
En þar sem .um er að ræða
þá samkomu sumarsins, sem
he’guð er sambandj ungmenna-
félaga hér við norðanverðan
Breiðafjörð. virtist mér sem
nokkur ástæða væri til að ræða
lítlð eitt viðhorf hinnar ungu
kynslóðar, þeirrar sem nú er á
öðrum og þriðia tug æviáranna.
Það er fyrst og fremst á því
aldursskeiði sem í’ólk tekur
stefnun.a, velur sér ævistarf og
haslar sér völl í lífsbaráttunni.
Áður en lengra er haldið, vil
ég drepa á einn þátt í fari
fólks, sem töluvert hefur borið
á undanfarinn áratug og virð-
ist sem enn sé ,að færast í auk-
ana hvað ungu kynslóðina
snertir, en Það er áfengis-
drykkja, einkum og sér í lagi
á samkomum. Maður gæti hald-
ið að unglingspiltar, með vart
sprottna grön. álitu það eitt-
hvað sérstaklega fint og mann-
legt að vera ölvaðir. Að það
væri einhver heillandi bún-
ingsbót, svona á borð við það
að ganga með litprentaða,
strípaða bíógeddu fr.aman á
slifsinu á brjóstinu.
Þá gæti maður og haidið að
þetta ætti að vera til að sýn-
ast nú reglulega maður með
mönnum í augum ungu stúlkn-
anna. Líkast. til .að þær yrðu
alveg dáleiddar af hrifningu
yfir því að kavatérarnir skuii
nú ekk; ganga á fjórum fótum.
Svo ér eins og það sé um
að gera að standa ekki í neinu
að baki þeim viðurkenndu
brennivínsberserkjum, sem
finnst sjálfsvirðingu s'nni mis-
boðið ef þeir muna allt tima-
bilið eftirá. Þá getur jafnvel
svo farið þegar út í stórræðin
er komið, að þetta undirgefna
líffæri, magiun, laki sig til og
geri aivaidegan uppsteit og
endursendi meira eða minna af
fíniríinu eins og hveria aðra
dýra og óvelkomna póstkröfu.
Það er svo, ekki síður með
unga en gamla, að fólk vill
vera frjálst. Fólk vill vera
frjálst, iafnvel að. því að leggja
höft á frelsi sitt. Mönnum þyk-
ir það sem einhver fullkomn-
un fre'sis að smokka á sig tjóð-
urbandi Bakkusar.
Sumir ber.a það eins og fín
ermabönd, skýld fyrir öllum al-
menningi, ..undir jakkanum. Á
öðrum vi’l það verða einna lík-
ast háband; á eiuni sauðskepnu.
Það dregur fliót’ega úr hr.aðan-
um og sé það lengi á, viU
koma sár undan og ganga beíxii
næst.
Ennl’remur þekkjast þéss
dæmi, þvi miður, að einstöku
menn lenda svó illa í garninu
hjá Bakkusi að Þeir verða jafn-
fastir og ósjálfbjargax eins og
ein rolluskjáta j tvöfalcU'i
pestagirðingu, geta sig hvergi
losað og bíða dauða við lítinn
orðstír.
Enginn má ski’ia orð mín
svo að ég þykist geta se-tt mig
á háan hest gagnvart mönnum
þótt þeir drekki. Eg er aðeins
> e-
Játvarður Jökull
að ræða tímanna tákn og stað-
reyndir. Hinsvegar er persónu-
leg afstaða mín gagnvart
drukknu fólki þannig, að ég
get aidrei varizt þeirri tiliinn-
ingu að það sé með nokkrum
hætti nakið. Þetta vil ég skýra
þannig að sá sem er ö’vaður
til muna . á alltaf á hættunni
að missa niðrum sinn innri
mann, éf svo mætti komast að
orði. Og því ér ekki að neita
að það er afar misjafnt hvefn-
ig það fer mönnum.
Annar þáttur í fari. ungs
fólks er talinn ærið áberandi
nú á tímum, sem sé eyðslusemi
og skeytingarleysi um framtið-
ina. Það er nú gamla sagan,
að þeir rosknu segja að öðru-
vísi hafi það verið í þeirra
ungdæmi. Þrátt fyrir það mun
nokkuð til í þessu. Skeytingar-
leysi um meðferð fjármuna er
afar áberandi — og væri synd
að segja .að unga fólkið sé þar
eitt um hituna.
Samfara þessu er því haldið
fram að allskonar lausung fari
í vöxt með ungu fólki, bæði
í orði og verki.
Sé þetta rétt, ,að þessir eðl-
isþætt.'.r, sem ég hef nú nefnt,
og við viljum telja- til gal’a og
ávirðinga, séu að verða meira
áber.andi cn áður, hvar er þá
að leita orsakanna?- Hverjir
eru þeir straumar 'í þjóðlífinu
sem framkalla þessar afleiðing-
ar? Hvernig er sú hlið þjóð-
lífsins, sem að æskulýðnurn
snýr?
Getum við hin eldri og þeir
rosknu ekki komið auga á
ræturnar sem rekja má eitt-
hvað af þessu til?
Og nú skulum vlð skyggnast
um gáttir.
Fyrst vil ég kanna hvað
þjóðfélagið gerir til að vekja
meðábyrgðartilfinningu ■ æsku-
lýðsins sem þjóðfélagsborgara.
16 ára unglingurinn er látinn
taka í einu vetfangi við öllum
skyldum hins fulltíða manns.
Hann verður að borga öll hugs-
anleg gjöld og bera fulla á-
byrgð gerða sinna að lögum.
En hver eru svo réttindi hins
unga fólks til að ráða í þjóð-
félaginu? Unga fólkið verður
að bíða í allra minnst 5 ár
eftir því að fá kosningarétt,
bíða frá 16 ára aldri til 21 árs
aldurs. Þá eru ékki, allir svo
heppnir að verða 21 árs daginn
fyrir kosn'ingar. .Við purfum
ekki héma út fyrir hreppa-
mörkin til að íinna. dæmi um
mann, sem , var órðinn þegn-
skyldur 1949, en hafði „samt
ekki náð kosningaaldri þegar
kosið var 1953. Ef hinir. ný-
kjörnu þingmenn endast til að
sitja. út kjörtímabilið, verður
þessi . sami. maður nær 25. ára
þegar hann fær fyrst að neyta
réttar ■ síns eins og aðrir til
áhrifa á þjóðmál. Hann er þá
búinn að bíða 9 löng og af-
drifarík ár, bíða þess að njóta
réttar á móti skyldum. Hvort
mun nú þetta vera vel fallið
til að vekja virðingu og á-
byrgð gagnvart þjóðfélaginu?
Og stúdentinn á 21,-•ialdursári
hefur mátt horfa upp á það
í vor að Arnarholt væri smal-
að til kosn.'nga, en sjálfur orð-
ið að vera óvirkur. Það má
hver sem vill í minn stað lá
honum, þótt hann hafi bein-
línis farið á fyliirí daginn þann.
Hvernig hefur svo hinni
fu’ltíða og ráðandi kynslóð.
tekizt að varðveita virðlngu
æskunnar og traust? Við höf-
um marga og vonandi góða
■skóla fyrir unga fólkið. Sú
skólaæska sem nú er að koma
út í llfið, hefur undanfarin ár
verið ,að læra íslendingasögu
meðal margs annars. Þetta fólk
hefur lesið og lært um frelsis-
baráttu liðinna kynslóða um
Fjölnismenn, ,um Baldvin Ein-
arsson, um Jón Sigurðsson för-
seta, um Þjóðfundinn 1851.
Jafnframt Því sem. það hefur
lifað s’ig’inn. í þeissa aldalöngu
baráttu, allar hugsjónir hennar
og fórnir, alla þessa árvekni,
þráa og seiglu, ódrepandi vilja-
þrek mann fram af manni unz
hinum langþráða áfanga var
náð, þá hefur það horft upp á
það augliti til auglitis í sam-
tíðinni hvernig öllu sem vánnst
hefur verið stefnt í bráðan
og1 beinan voða elns rækilega
ög hægt var á örfáum árum.
Samtímis og bað var að læra
um staðfasta og þrotlausa ára-
tuga langa . baráttu fyrir fullu
sjálfsforræði þióðarinnar, sér
það í samtíðinni viðnámslaust
undanhald hjá ráða- og valda-
stéttum þjóðlifsins. Það hefur
séð fómir forfeðranna svivirt-
ar, hugsjónir brautryðjend-
anna fótum troðn.ar, þjóðar-
stoltið sært svöðusárum, sjálf—.
stæðið haft að háði og spotti,.
frelsishugtaklð gert að hindur-
vitni, faðirvorinu snúið upp á
andskotann og arfi hinna ó-
bornu glatað. Þetta eru þá þau1
afrek, ■ sem þei:r rosknu hafa
frain að færa til að vekja.
traust hinna ungu og virð-
mgu fyrir þióðlifj samtíðar-
innar. .
Framhald á 11. siðu