Þjóðviljinn - 09.06.1954, Side 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 9. júní 1954
þjðaviuiNN
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sdsíalistaflokkurinn.
Rítstjórar: Magnús KJartansson (&b.), Slgurður Guðmundsson.
I'réttastjóri: Jón BJarnason.
Biaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
A.uglýslngastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Ritatjórn, afgrelðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Bkólavörðustig
1». — Simi 7500 (3 línur).
ÁBkriftarverð kr. 20 á mánuðl i Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmlðja Þjóðviljans h.f.
! Hvenær felrtasf reglarnar?
Nú er senn liðinn hálfur mánuður síðan Kristinn Guð-
mundsson utanríkisráðherra birti hinn síðborna samning
sinn við Bandaríkin, en plagg það var sem kunnugt er
jafn marklítið og það hefur verið lengi á leiðinni. Og í
þokkabót voru ýms fróðlegustu aíriði samninganna alls
--ekki birt þar. Einn kaílinn í plagginu hljóðaði t.d. á
þessa leið:
„Gera skal girðingu uvn dvalarstaði varnarliðsmanna á
Keflavíkurflugvelli og annars staðar, í pví skyni að auð-
velda hvers konar eftirlit og löggæzlu (p.á.m. tollgæzlu)
í sambandi við pessi svœði.
Samtímis hefur verið gert samkomulag milli íslenzku
ríkisstjórnarinnar og yfirmanns varnarliðsins um á hvern
hátt fer'ðir varnarliðsmanna út af samningssvœðum og
ferðir íslendinga inn á samningssvœði skuli takmarkaðar
eftirleiðis, og gengur pað samkomulag í gildi nú pegar.
Er pess að vœnta, að hinar nýju reglur leysi á viðunandi
hátt pau vandamál sem zippi hafa verið í samskiptum
íslendinga og varnarliðsmanna á samningssvœðunum og
utan peirra. Hafa íslenzk yfirvöld aðstöðu til að sjá svo
um að eftir pessum reglum sé farið“.
Svo mörg eru þau orð, og almenningur er engu nær um
hverjar þær nýju reglur eru sem eiga að „leysa á viöun-
andi hátt þau vandamál sem uppi hafa verið í samskipt-
um íslendinga og varnarliðsmanna“. Þetta hljóta þó að
vera hin merkustu nýmæli ef orð ráðherrans eiga við ein-
liver rök að styðjast og því dularfyllx*a að hann skuli
ekki flýta sér að koma þeim fyrir almennings sjónir.
Auk þess er það alkunna að það er einmitt aðhald al-
mennings sem er traustasta eftirlitið með því að reglum
sé fylgt. Ef reglur þessar eru birtar mun ekki standa á
þjóðinni að hafa eftirlit með því að þær séu haldnar og
koma öllum brotum á framfæri. Ef ráðherrann hefur á-
huga á því að svo verði, ætti því síður að standa á hon-
um að birta reglurnar.
Þögnin um reglurnar er hins vegar grunsamleg, enda
er reynsla þjóðarinnar af slíkum plöggum ekki beisin.
Mönnum er t.d. í fersku minni þegar Bjarni Benediktsson
fann upp það snjallræði að láta hermennina fara í borg-
araleg klæði áður en þeir kæmu í bæinn og þóttist með
því .Jeysa á viðunandi hátt þau vandamál sem uppi hafa
verið í samskiptum íslendinga og varnarliðsmanna“. Eru
hinar leynilegu reglur Kristins ef til vill eitthvert hlið-
stsétt bragð? Þannig mun verða haldið áfram að spyrja
meðan ráðherrann kýs að fela afrek sín af furðulegu yfir-
lætisleysi.
! Jlð drsifa hætfynni”
Eins og Þjóðviljinn benti á þegar í upphafi fela samn-
ihgarnir viö Bandaríkin það í sér að ríkisstjórnin hefur
lofað að vinna að því að hernámsliðið fái að leggja undir
sig Njarðvík, og hefur þessi skilningur verið staðfestur i
Tímanum undanfarna daga. Jafnframt hefur blaðiö reynt
að lýsa þessu nýja afsali landsréttinda sem hagsbót fyrir
Suðurnesin! Það er því ástæða til að rifja upp dóm þessa
sama blaðs fyrir einu ári í umræöum um mælingar
Bandaríkjamanna í Njarðvík. Það sagði að uppskipun
hergagna í Reykiavík „gæti aukið árásarhœttuna hér“ og
því hefði ríkisstjórnin „hvatt herinn til hafnarbyggingar.
á Suðurnesjum“. Framkvæmdir hersins þyrftu að vera
þannig „að pær miði að pví að dreifa hœttunni frá hinum
fjölbyggðustu stöðum, eins og Reykjavík, ef til stríðs
skyldi koma“.
Þannig var mat Tímans þá á aðstöðu íbúanna í Njarð-
vík; það átti að fórna þeim í stað Reykvíkinga! Og þessi
lýsjng blaðsins gaf einnig góða mynd af þeirri „vernd“
sem hemáminu fylgir — og er nú ekki lengur bundin viö
hluta landsins, heldur landið allt, eins og reynslan af
vetnissprengjunni sannar bezt.
Á þriðjudaginn kom þriðja
og siðasta erindi Gísla Jóns-
sonar alþingismanns um kristna
trú og barnavemd. Það fjall-
aði um framkvæmdahlið sið-
gæðilegrar gæzluverndar ung-
menna. Sagði þar til sin fram-
kvæmdasemi þessa dugnaðar-
forks. Var erindið mótað af
næmri 'tilfinningu fyrir þeirri
ógæfu, sem siðspilling æsku-
fólks er þjóðinni, og heilsteypt-
um áhuga fyrir úrbótum. Hygg
ég, að við værum betur komin
í þessum efnum en raun er á,
ef fleiri væru þeir hinir hátt-
settu vandlætarar þessa lands
sem vildu líía eins raunsætt á
ástand og aðgerðaþörf og Gísli
Jónsson.
Nú veittist mér loks tæki-
færi að hlýða á erindi Unn-
steins Stefánssonar um sjó-
rannsóknir, cg harma ég mjög
að hafa misst af hinum fyrri
erindum hans. Unnsteinn er
ejnn í hópí þeirra fræðimanna
okkar, sem unun er á að hlýða.
Hann tíefur það einkenni góðra
vísindamanna að geta tekið
umræðu utn fræðiefni sitt þeim
tökum, að þau verða ljós öll-
um almenningi og skemmtileg
á að hlýða. Málfar hans og
rödd er hvorutveggja prýðilegt.
Á föstudagskvöldið kom nýr
þáttur, sem hóf göngu sína
með ágætum. Hann hét hinu al-
kunna heiti ,,Ferðaþáttur“. En
það var ferðaþáttur nýr í snið-
um. Þar fórum við útvarps-
hlustendur i ferðalag undir
leiðsögn Björns Þorsteinssonar
sagnfræðings. Þetta var
kennslustund í landafræði,
sögu og náttúrufræði, öllu í
senn, svo sem vera ber, því að
svo er það ein heild hvert með
öðru, svo sem bein, hold og
taugar í mannlegum líkama. —
íslenzkir útvarpshlustendur
vita, að Biörn er mikill og
ekki hversdagslegur sagnfræð-
ingur, og aðrir vita það enn
'betur eftir öðrum leiðum. En
nú er hann orðinn meira en
sagnfræðingur, hann er list-
fengur í blöndun frásagnar-
efnis og er að ná fullkomnum
tökum á kryddi kýmninnar í
háfræðilega rétti sína.
Erindi frá útlöndum var eitt
hið bezta, sem flutt hefur verið,
og var það flutt af Jóni Magn-
ússyni, fréttastjóra. Það fer
ekki milli mála, að hann er
mikilhæfastur þeirra manna
sem annast þann þátt, og er
reyndar ekki mikið sagt. því
að hinir eru allir gersamlega
ómögulegir, nema ef Axel slys-
ast á að þýða úr brezku riti
góða grein. En það dylst aldrei,
að Jón kann skil á efninu, og
mér finnst hann eigi alltaf að
láta útvarpshlýðendur njóta
þess á sama hátt og á föstu-
daginn. — Dagur og vegur var
ekki viðfelldinn hjó Helga
Hallgrímssyni. Hann kom viða
við og sagði sitt af hverju at-
hyglisvert. En skapið í flutn-
ingi er allt of mikið og óþægi-
legt.
Af öðrum erindum skulu
þessi nefnd: Árni Óla ræddi
um áfengismál. Árni er meðal
okkar beztu útvarpsmanna, og
hefur aflað sér mikilla vin-
sælda fyrir alþýðleg fræðier-
indi í sambandi við byggð og
sögu þessa lands. Nú var hann
með áróður, sem sumum finnst
alveg óhæft að eigi sér stað
í Útvarpi, nema þegar ráðherr-
ar og þeirra illþj'ði þarf að -
gera þjóðinni einhverja bölv-
un. En ég kann alltaf vel við
áróður fyrir góðum málefnum,
og með þess háttar áróður var
Árni Óla, rökstuddan af heil- •
um huga, og það þykir mér
líka mikill kostur. — Búnaðar-
þáttur Sigsteins á Blikastöð-
um var með því bezta af því
tagi. Hann lýsti því, er hann
hafði sjálfur séð af búnaði
grannþjóða. Og það gerði
hann fjaslaust og blátt áfram
og hefur greinilega næmleika
fyrir því, hvað máli skiptir.
— Sá er megingalli við vel-
meintar prédikanir Snorra Sig-
fússonar, hve gegnsósa sál hans
er aí lífsskoðun Fr.amsóknar-
flokksins, En . það er lífsskoð-
un, sem ekki ristir d.júpt og
því sérstaklega óhæf til að
hyggja á í uppeldismálum. —
Uppistaða erindisins var byggð
á brezkum aðstæðum. Rökrétt
afleiðing af orðum hans hefði
verið sú, að íslendingar hefðu
átt að gera sig ánægða með
þann spamað og þá fjárfest-
ingu, sem nægt hefði til að
vera kominn á nútíma stig að
200 árum liðnum. Það er sá
tími, sem hin brezka þjóð hafði
til sinnar þróunar. — Snorri
leggur áherzlu á sparnað sem
undirstöðu fjárfestingar og þar
með efnahagslegra framfara í
þjóðíífihu. •— En þá verður
það að koma skýrt fram, hverj-
ir það eru, sem eiga að spara
frá þvi sem nú er. Islenzk al-
þj'ða hefur sparað geysimikið
undanfarin ár. Það er afrakst-
ur hennar vinnu, sem framfar-
ir til lands og sjóvar hafa
byggzt á, á meðan verulegur
hluti hennar hefur Hfað við
sult og seyru. Og hún hefði
viljað vinna miklu meira, til
að geta lagt miklu meira til
hliðar í fjárfestingu. — Nú eru
togarar að stöðvast um leið og
batnandi fara markaðsmögu-
leikar. — Það vekur sára með-
aumkun í brjósti manns, þeg-
ar frómar sálir fara að vand-
lætast út af því, að fátækur
rnaður skuli ekki leggja til
hliðar einn tikall, sem orðinn
er að túkalli innan lítils tíma,
en þessar sömu frómu sálir
koma hvorki auga á truflun
framleiðslu af völdum spilltra
stjórnarvalda né milljónafjár-
flótta né óhóflega svalleyðslu
gráðugrar yfirstéttar. — í
garðyTkjuþáttinn kom maður,
sem ekki er altalandi og mál
hans ögt og krökkt af vih-
um, það sem það var. Hann
gróðursetur plöntiun. Þetta er
ekki hægt, séra Jakob, að
ræða skrautgróður jarðar á
ljótu og afbökuðu móli. Jón
Biörnsson. ÓH Valur og Axel
Magnússon (að því er mér hef-
ur verið tjáð), töluðu allir
mjög skemmtilega um þetta
hugljúfa efni, en tveir eru
komnir stórhneykslanlegir. Það
verður að hindra, að það gerist
í þriðja sinn. — Kristmann
Guðmundsson kjmnti norska
skáldið Herman Wildenvey
smekklega og framsögn Krist-
manns er ein virðulegasta, er
Útvarpið býður.
Margs missti ég í útvarpi
vikunnar, sem vera má, að
vert hefði verið umsagnar, svo
sem úr íslenzkri prestasögu,
Ijóðalestur og tónleikar og
náttúrlegir hlutir á fimmtudag-
inn, smásaga eftir Martin And-
ersen Nexö, og auk þess vil
ég í því sambandi nefna leik-
rit laugardagskvöldsins, sem
hófst mjög ónægjulega, en mér
auðnaðist ekki að hlýða á til
loka. — Léttu tónarnir hans
Jónasar Jónassonar voru ægi-
legt léttmeti, ævintýri Björgólfs
var allt of lítið ævintýri, þótt
víst sé það góðra gjalda vert
að áminna giftar konur um að
harka af sér, þótt eiginmenn
þeirra séu lanedvölum að heim-
an. — Kynning á tónsmíðum
Magnúsar Á. Árnasonar má
teljast til merkra atburða, og'
var það maklegt þessum hljóð-
■ láta og fjöllynda listamanni,
að svo ágætir listamenn sem
Guðmundur Jónsson og Viktor
Urbansson voru fengnir til að
kynna tónsmíðar hans. —
Söngur Íögreglumanna. var
býsna góður. ..
Einu sinni voru „hermdar-
verkamenn kommúnista" á
Malakkaskaga, samkvæmt frétt-
um Útvarpsins. Nú eru „bófar“
í Túnis. Það er meiri bölvaður
ræfildómurinn í þessari frétta-
stoíu okkar að eltast við fár-
yrði nýlendukúgara á menn,
sem ekki eru neitt annað en
forustumenn kúgaðra i baráttu
fj'rir frelsi sínu. Hví venur
stofnunin sig ekki af þvílíkum
vesaldaróþverra?
G. Bert.
Husgagnasmiðir
óskasí nú þegar
MmenEa
Yatnssíía 3 B.
Sími 3711.
Bróaríoss
fer frá Reykjavík miðvikudag-
inn 9. júní tll austur- og norð-
urlandsins.
Vídkomustað'r:
Vr estmanna ey ja r,
Djúpivogur,
Fásk rúðsfjörður,
Reyðarfjörður,
Esldfjörður,
Norðfjörður,
Seyðisfjörður,
Húsavík,
Siglufjörður,
AkureyrL
V
H.F. EIMSKIPAFÉLAG
ÍSLANDS.