Þjóðviljinn - 10.06.1954, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 10.06.1954, Blaðsíða 4
4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 10. júní 1954 Margrét Auðunsdóttir: : Öviðtmamfi vmnubrögð slarfsmaims Fiiilbrúaráðs verklýðsfélaganna 24. maí siðastliðinn var hald- ihn aðalfundur í Starfsstúlkna- fél'aginu Sókn. Við tók hin ný- kjörna stjóm, sem kosin var með allsherjaratkvæðagreiðslu 10.—11. maí. Deila hefur staðið í því fé- lagi á annað ár, og er ekki lokið enn, um fyrirkomulag á faeðissölu og öðrum hlunnind- um sem spítalarnir hafa látið í té og metið hefur verið af yfirskattanefnd. Þau hlunnindi sem stúlkur hafa átt kost á að kaupa er faeðí,. húsnæði, vinnufatnaður og þvottur. En samkvæmt samningi geta stúlk- ur ráðið því sjálfar hvað þær taka af þessu. í>ó hafa atvinhu- rekendur alltaf reynt að láta stúlkur kaupa það sem þeir sjá sér hag í að selja. Húsnæði hafa þeir ekki get- að látið allar stúlkur hafa, en þar hefur þeim fundizt þeir um öf sánngjarnir, og þess yrð- um við að taka tillit til við aðr- ar kröfur, þó mun þetta hús- næði vera metið eftir sams- konar mati og hjá öðrum starfs- mönnum ríkis og bæja. Venju- lega haf a atvinnurekendur beðið um nýtt mat á þessum hlunnindum á eftir hverjum þeim kjarabótum sem verka- lýðsfélögin hafa með verkföll- um knúið fram nú úndanfarin ár og síðast 1952, og ætluðu þá að hirða í sinn vasa þá hækkun sem þá fékkst, en þeirri árás hrundu stúlkurnar, fengu matið í það sem það áður var og gerðu reyndar meira: þurfa nú ekki að borga nema þær máltíðir sem falla á þeirra vinnutíma. En með fæðiskaupin voru stúlkurnar alltaf óánægðar nema á Land- spítalanum, þar hafa verið seldar lausamáltíðir nú um skeið og notið slíkra vinsælda að þar er engin í föstu mán- aðarfæði. Enda mun sá háttur tíðkast víða þar sem margt fólk vinnur, og gefst vel, því þá þarf fólk ekki að borga nema þær máltíðir sem það neytir. Og það getur vart tal- izt sanngjamt að borga fyrir það sem maður ekki fær. Á Kleppi fóru stúlkurnar íram á að fá lausar máltiðir eins og á Landspítalanum, en var neitað um og látnar vera í matarverkfalli í mánuð án þess að forráðamenn spítalans yrðu við réttmætum kröfum stúlknanna. Þær leituðu að- stoðar fyrrv. félagsstjórnar, en þrátt fyrir að samningar taka það skýrt fram að stúlkur ráði því sjálfar hvort eða hvað þær kaupa af þessum hlunn- indum, þá var stjórnin ásamt framkvæmdastj. Alþýðusam- bandsins með þetta í tvo mán- uðl án þess að kæra þetta samningsbrot sem stúlkur ósk- uðu þó eftir. Buðu síðan spítalastjórn samkomulag um frádrátt á fæði á frídögum fyr- ir þær sem búa á spítölunum og 23% Iækkun hjá þeim sem búa utan Kleppsspítala, að því tilskildu þó að stúlkur sam- þ.vkktu þetta, en það vildu þær ekki sökum þess að þeim fannst þetta ná skammt, vildu aðeins borga þær máltíðir sem þær neyttu en vildu gjarnan geta neytt þeirra jafnt á frí- dögum sem vinnudögum, því að máltíðir falla ekki nærri allar á Vinnutíma, þó vinnu- dagur sé. Og þar sem þetta hefur gef- izt mjög vel á Landspítalan- um þá var þetta svo fráleitt að óska eftir öðru fyrir hönd stúlknanna og þar hlaut eitt- hvað annað að vaka fyrir stjórn og framkvæmdastjóra ASÍ en hagsmunir stúlknanna, því samningum segir stjómin upp, þrátt fýrir að búið var að fara í mál út af ágreiriingi 1 sem réis út af 3. gr. samnings- ins. Var Sókn eina félagið sem sagði upp samningum i fyrra, enda féll málið niður við það að samningum var sagt upp. Starfsstúlknafélagið Sókn hefur haft aðgang að skrifstofu Fulltrúaráðs verkalýðsfélag- anna eins og svo mörg önnur félög sem ekki hafa treyst sér til að hafa eigin skrifstofu. En framkoma starfsmannsins, Þor- steins. Péturssonar, er svo dæmalaus gagnvart þessu fé- lagi að ég held að þess sé full þörf að stjórn fulltrúaráðsins fari að athuga hvort ekki sé tímabært að gefa honum frí frá störfum. í þessu félagi hef- ur hann virzt helzt eiga það takmark að koma i veg fyrir alla hagsmunabaráttu og ala á sundrung meðal félagsstúlkna, sem mundu annars vera sam- mála í hagsmunabaráttunni, þrátt fyrir ólíkar stjórnmála- skoðanir. Svo- örfá dæmi séu nefnd um vinnubrögð Þorsteins gagnvart félaginu, skal þess getið, að á samningum sem undirritaðir voru 4. des. síð- astliðinn, voru þær breytingar gerðar til mjög mikilla hags- bóta fyrir stúlkur, að þær þurfa ekki að borga nema fyrir þær máltíðir sem falla á þeirra vinnutíma, og mun það láta nærri að ein máltíð af fjórum á dag falli ekki á vinnutíma. Nú kostar fæðið í föstu mán- aðarfæði kr. 17.50 á dag, og þá ætti stúlka sem óskar eftir að vera aðeins í því fæði sem fellur á vinnutíma að greiða kr. 13.03 á dag eða kr. 341.38 á mánuði. Stúlkur á Kleppi óskuðu eftir þvj að fá aðeins þær máltíðir sem falla á þeirra vinnutíma en það fékkst ekki þrátt fyrir marg ítrekaðar ósk- ir. Fyrir stjórn og fulltrúaráði var þetta rnarg kært og loks hélt forstjóri Ríkisspítalanna fund með fyrrverandi stjórn og starfsmanni fulltrúaróðsins og lofaði að lagfæra þetta @n óskaði eftir að stjórnin til- nefndi fulltrúa til að fara í gegnum málið með sér, sem hún hefur ekki gert svo vitað sé, þó liðmr séu rúmir 2 mán- uðir, og va’- helzt að skilja á núverandi formanni og Starfs- manni fulltrúaráðsins, Þor- steini Péturssyni, á aðalfundi, að það væri svo langt síðan að þessi krafa hefði komið, að þau væru búin að gleyma henni! í ,sept. s. 1. ár komu stúlkur á Silungapolli að máli við Þor-1 Málfar blaða og útvarps stein Pétursson og fann hann það út að þær hefðu ekki feng- ið kaup sitt greitt samkvæmt samningi Sóknar og ættu því inni kaup hjá Silungapolli, sumar allt að 10 þúsund krón- um, sem hann lofaði að inn- heimta. Síðan hafa stúlkurnar verið að ganga eftir þessu en fengið þau svör að hann væri að vinna í þessu. En þau vinnubrögð eru býsna dularfull því enginn hefur orðið var við að kæra hafi komið frá full- trúaráðinu um vangoldið kaup á Silungapolli. Var hélzt sVo að skilja á Þorsteini á aðalfundi að hann vissi ekki hver hefði með þetta að gera, en líklega væri bezt að fara í mál. En hvað hann ætlar að draga það lengi er nú spurning. Vonandi gerir hin ný- kjörna stjórn eitthvað í þessu, þótt yfirlýsing formanns spái ekki góðu, þar sem hún á að- alfundi vísaði öllum, sem á að- stoð þyrftu að halda, til full- trúaráðsskrifstofunnar. Því sú aðstoð sem þar er að fá er venjulega með hagsmuni at- vinnurekenda fyrir augum. Enda virtist stuðningur at- vinnurekeiida við Þorstein i nýafstöðnum kosningum til stjórnarkjörs í Sókn, .vera svo augljós, og tók af allan vafa um hverra þjónn Þorstéinn er í verklýðshreyfingunni. Eg held það hljóti að vera tímabært fyrir verkalýðinn að taka hönd- um saman og losa sig við þessa sendla atvinnurekenda. Þó við höfum ólíkar stjórnmálaskoð- anir þá erum við víst öll sam- mála um að kaup og kjör okk- ar séu rýr og þurfi að batna. En það gera þau ekki á meðan þjónar atvinnurekandans skipa trúnaðarstöður innan verkalýðshreyfingarinnar. Eg held að stjórnmálaáhugi sé ekki svo almennur, a. m. k. ekki hjá konum, að þær kæri sig nokkuð um að láta hags- muni sína víkja fyrir póli- tískri þjónustu, og gætu þvi áreiðanlega unnið saman að hagsmunamálum ef ekki kæmu til utanaðkomandi áhrif og spilltu því. Margrét Auðunsdóttir. Eg minnist þess, að þegar víðlesið blað átti afmæli fyrir skömmu, minntist einn starfs- maður þess á blaðamálið. Hann viðurkenndi að því væri að vísu ábótavant, en kenndi þar um þeim hraða, sem yrði að vera á allri afgreiðslu frétta og frásagna í daglegri blaða- mennsku. Mér dettur ekki í hug að rengja hann neitt um hrað- ann og flaustrið, sem þessu starfi fylgir. Hins vegar finnst mér að ákveðnar lág- markskröfur verði að gera til þeirra manna sem leggja til mikið af daglegu lestrarefni íslendinga á meðan fjölmenn- ur þluti. þjóðarinnar vill gjarna hálda íslenzkri tungu við. . Ég vil fullyrða, að flestar þær málvillur og hugsanavill- ur, sem eyra hvers manns,. sem er sæmilega lesinn og liugsandi á sitt móðurmál, stafi alls ekki af hraða og hroðvirkni fyrst og fremst, heldur hreinlega af vankunn- áttu. Mennirnir kunna ekki svo vel íslenzku, að þeir setji rétt orð á réttan stað. Þeir kunna ekki algenga talshætti og afbaka þá þess vegna. Þeir kunna ekki einu sinni fall- beygingar og eru einkum hættulega haldnir þágufalls- sýki. Stundum virðast þeir samt álíta að nóg sé komið af þáguföllum og sleppa þeim þá, þegar sízt skyldi. Maður, sem hugsar jafnan og segir: „mig langar", skrifar ekki „honum langaði", þótt hann sé að flýta sér. Sá, sem veit, að stundum horfir vel og stund- um illa fyrir mönnum, segir ekki: „Illa horfir fyrir Frakka" (Mbl.), þótt tími hans sé tæpur. Sá, sem veit, að stundum er blátt bann lagt við einhverju, talar ekki um „bann við kynþáttamisrétt- inn“ (Vísir), þó hann hafi lít- inn tíma til umhugsunar. Og sá, sem v^it, að ær láta aldrei fullburða lömbum, talar ekki um að „láta lömbum fyrir tím- ann“ (Mbl.).’ „Úrskurður rétt- arins — (hæstaréttar Banda- ríkjanna) lítur svo á, að að- skilnaður meini negrum — verndar laga og réttar“ (Al- þýðubl.). Minn „úrskurður" er að vísu sjónlaus, en ég lít svo á, að ekki megi meina íslenzkri tungu vernd þekk- ingar og heillar hugsunar. Það er alveg rétt, að blaða- maður hefur ekki tíma til að leita uppi í orðabókum og öðrum ritum beygingar orða eða gerðir talshátta, í hve»t sinn og hann hripar frétta- grein. Fyrir því þurfa menn helzt að kunna þessa hluti áð- ur en þeir taka að sér að sjá öðrum fyrir andlegu fóðri. Ég býst við að sumir kalli þetta sparðatíning og smámunasemi. Ég væri því sammála, ef þetta væri einsdæmi. En áf nógu slíku er að taka. Veitti ekki af að halda móðurmálsnám- skeið fyrir blaðamenn. Líka mættí ráða málhaga ménn til þess að renna augum yfir framleiðsluna. Vildi ég benda ritstjórum á þetta til at- hugunar. Ekki hefur útvarpið síður aðstöðu til þess að orka á málfar almennings en blöðin. Útvarpserindi ættu skilyrðis- laust að standast strangt próf í málfari og framsetningu. Og þar sem sumir framleiðendur þeirra virðist ekki gera nein- ar slikar kröfur til sjálfra sín, ættu færir menn að athuga þau og leiðrétta ef þörf gerð- ist, áður en þau eru borin á borð fyrir landsmenn. Hljóð- villtir menn og blestir í máli ættu aldrei að láta til sin heyra í útvarpi. Ef slíkir menn leggja til útvarpsefni, ættu aðrir að flytja það. Fyrir nokkrum árum var ólátum, eldgosum, bardögum og blóðs- úthellingum Kaldið áfram í blöðum og útvarpi. Nú er þetta breytt til batnaðar. Líka eru horfnir úr sögunni „þrír manns" og „hundrað og einn manns“, sem gengu eins og gráir kettir á sömu slóð- um í eina tíð. Ber að þakka Framh. á 11. síðu. . Léleg aðsókn að góðu leikriti — Þjóðleikhúsið enn - Bíógestur kvartar — Kvalalosti og kossasleikjur NÚ ER AÐ ljúka sýningum á Villiönd Ibsens í Þjóðeikhús- inu. Leikrit þetta hefur verið sýnt nú um skeið og hefur verið illa sótt, og þó er þetta með beztu leiksýningum sem sézt hafa í Þjóðleikhúsinu nú um langt skeið, leikritið er stórbrotið og áhrifamikið og leikur flestra með ágætum. Það er hörmulegt til þess að vita að til þess að fá aðsókn að leikritum, þurfi að sýna veigalitið léttmeti og út- þvælda farsa. En að því er virðist er ekkert gert til þess að laða fólk að góðu leikrit- unum, og skyldi maður þó ætla að það væri ekki sízt hlutverk Þjóðleikhúss að reyna að bæta smekk almenn- ipgs í stað þess að eyðileggja hann. Ekki hefnr þó orðið vart við neinn áróður fyrir því að fólk sækti t.d. Villi- öndina; hún drukknaði bein- línis milli „Pilts og stúlku“ og „Nitouche“. Og nú er sýn- ingum sem sagt að ljúka og trúlega hefur ekki verið nema hálft hús á hverri sýningu að jafnaði. BÍÓGESTUR sendir eftirfar andi: „Fyrirspurn til þeirra sem eiga kvikmyndahúsin í Reykjavík. Hvernig stendur á því að það sést varla nokkurn tíma almennileg mynd í bíó- unum í Reykjavík. Er það einhver skylda að sýna hér þetta viðbjóðslega afsiðunar- rusl kvöld eftir kvöld, árið út í gegn. Er ekki nóg að við afberum amerísku dátana, þó að við fengjum að losna við þetta myndad*ót? Hafa kvik- myndahúsaeigendur engar skyldur við þjóðina, sem borgar þeim? Þeir skyldu at- huga hvað þeir selja. Ég sá nýskeð mynd þar sem hálf- stálpaðir drengir voru að lemja með skóflu í höfuðið á ósjálfbjarga manni, og það sem verst var; fólkið hló að þessu. Að ég ekki minnist á kossasleikjurnar í myndunum. Á að draga þetta einlæga vinr áttutákn niður í skítinn? Hjá okkur Islendingum hefur þessi litla athöfn túlkað það bezta í okkur; feimni ástar og hamingju hefur hvílt yfir því og aldrei verið rofin. í nafni mín og allra sem eru sama sinnis og ég, bið ég kvikmyndahúsaeigendurna að hætta að sýna þessar við- bjóðslegu amerísku hunda- sleikjur. Það er alveg nóg fyrir okkur að þola amerísku dátana, þessar manndreggjar, sem rölta hér um eins og höf- uðsóttarkindur, sem vita hvorki upp né niður í lífinu. Takk fyrir, betri myndir, ell- egar loka bara bíóunum. — IBíógestur“.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.