Þjóðviljinn - 10.06.1954, Side 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 10. júní 1954
þJÓOVILJINN |
tjtyefand!: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: MagDÚs Kjartansson táb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjórl: Jón Bjarnason.
B-laS&menn: Ásmundur Sigui-jónsson, BJarni Benediktsson, Guð*
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Augiýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreíðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðnstig
19. — Sími 7600 (3 línur).
Áakriftarverð kr. S0 á mánuði í Reykjavík og nágrennl; kr. 17
ann&rs staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
_____II____________________________________———-»
Togararnir
Stjórnarblöð'in eru haldin kynlegri þögn um þann
vanda sem nú er mescur í atvinnulífi þjóðarinnar. Tog-
ararnir, mikilvirkustu framleiðslutæki landsmanna, eru
að stöðvast einn af öðnim, og er nú meira en fjórðungur
þeirra bundinn. Allir vita að þetta ástand stafar ekki af
því að togaramir séu úrelt tæki, þvert á móti færa þeir
þjóðinni meiri arð en nokkur önnur, og íslenzkir togara-
sjómenn eru þeir afkastamestu í heimi. Á síðasta ári
námu afköst togaraflotans 300 milljónum króna í gjald-
eyrisverðmætum. Ástæðan til stöövunarinnar er ein sam-
an meinsemd í stjórnarfarinu, miliiliðirnir ganga að tog-
araútgerðinni af svo mikilli græðgi að hún hefur sligazt
undir.
Á sama tíma og þetta er að gerast blasa við betri og
víðtækari markaöir en nokkru sinni fyrr. íslenzk sendi-
nefnd er nú komin til Moskvu, en Sovétríkin hafa tjáð
sig reiðubúin til að kaupa af íslendingum 35.000 tonn af
íreðíiski á hálfu öðru ári. Frá Austurþjóðverjum liggja
íyrir tilboð um kaup r 9000 tonnum, Tékkar vilja 5000
tonn o.s.frv. Þannig eru allar aðstæður fyrir hendi til
að fullnýta togaraflotann, láta hraðfrystihúsin starfa
sleitulaust og tryggja þjóðinni þannig meiri tekjur af út-
flutningsverðmætum en nokkur dæmi eru til áður.
En til þess að hagnýta þessa stórfelldu möguleika verð-
ur að gera út togaraflota landsmanna, og til þess þarf að
tryggja sjómönnum stóvhækkað kaup og bætta aðbúð og
útgeröinni skynsamlegan rekstrargrundvöll. Þetta er ís-
ienzkt vandamál og brýnasta verkefni ríkisstjórnarinnar
um þessar mundir.
En ríkisstjórnin hefur ekki enn aðhafzt neitt, svo vitaö
íé, og blöð hennar þegja, þótt einn togarinn stöðvist af
óðrum. Þetta er ástand sem þjóðin má ekki þola degi
lengur. Nú þegar hefur ríkisstjórnin bakað landsmönnum
mjög verulegt tjón með því að láta koma til nokkurrar
stöðvunar og það tjón vex með hverjum degi. Það mun
koma í ljós að erfiðara verður að koma togurunum af stað
aftur, ef þeir eru þegar stöðvaðir, enda þótt ríkisstjórnin,
hengslist til að gera einhverjar ráðstafanir. Og slíkar ráð-
stafanir verður hún að gera þegar næstu daga.
Mál sem warSar alþýSuum land alft
Blöð afturhaldsflolckanna úti á Iandi hafa að sjálfsögðu
1ekið undir öskur Revkjavíkurblaðanna um söfnunina í
Sigfúsarsjóð, og er þar fátt eða ekkert frumlegt, halda því
auðvitað líka fram, að söfnunin sé yfirskyn eitt, o'g reyna
að spilla fyrir henni með getsökum. Blað norðlenzkrar al-
þýðu, Verkamaðurinn á Akureyri, tekur rösklega í lurg-
inn á þeim í ritstjórnavgrein, og segir m.a.:
,.í rauninni er það ekki með öllu óskiljanlegt, að þessir
ilokkar hristi hausana í algeru ráðaleysi yfir því, að Sós-
íalistaflokkurinn geti einnig aflað fjár til brýnustu þarfa
sinna .... En þeim sést yfir tvennt, sem hér gerir gæfu-
muninn. í fyrsta lagi, að þær þrettán þúsundir alþýöu-
rnanna, sem fylgja flokknum í þingkosningum, og þó
launai' miklu fleiri, skilja það og styðjast þar við langa
reyilslu, að starf Sósíalistaflokksins færir alþýðustéttun-
um árlega milljónatugi. sem að öðrum kosti hefðu lent í
arðránsklóm auðstéttarinnar. Forysta flokksins í verka-
lýðshreyfingunni og á stjómmálasviðinu er forsenda þess,
að kjör alþýðunnar séu sambærileg og batnandi. Með því
að efla Sósíalistaflokkinn að starfsmætti, hvort sem er
með fjárframlögum eða á annan hátt, er alþýðan því að
Jeggja fram fé og starf, sem gefur meira í aðra hönd en
rnetið verði .... Fjársöfnun, sem nemur rífuin hálfum
clagiaunum á hvern fylgismann, mun reynast slíkum
flokki ekki aðeins vel framkvæmanleg, heldur auðveld
cg þeim mun léttari, sem andstæðingarnir veina hærx-a“.
Þetta er vel mælt. Það hefur sýnt sig, og á eftir að sjást
'betur, að alþýða manna út um byggðir landsins ætlar að
verða með í söfnuninni í Sigfúsarsjóð, finnur að hér er
verið að vinna verk sem varðar alþýðu manna um allt
land. Einmitt nú næstu daga, á lokaspretti söfnunarinn-
ar, væntir söfnunarstjómin öflugs stuðnings utan af
landi.
K]amorkuspreng}an ervopn
gegn mannkynssögunní
RœSa franska rithöfundarins Jean-
Paul Sartre á fundi HeimsfriSarráSsins
'TT’nginn þeirra menntamanna,
sem komið hafa fram á
sjónarsviðið í Evrópu síðan
heimsstyrjöldinni síðari lauk,
hefur vak:ð aðra eins athygli
og umtal og franska skáldið
og heimspekingurinn Jean-
Paul Sartre. Skáldsögur hans
og heimspekirit hafa komið út
á fjöldamörgum tungumálum
og le'kritin fara sigurför
land úr landi, eitt hefur til
dæmis verið sýnt hér í Þjóð-
leikhúsinu og annað leikið í
Ríkisútvarpió. Eins og fjöld-
inn allur af fremstu skáldum
og hugsuðum Frakklands fyrr
og síðar hefur Sartre tekið
virkan þátt í þjóðmálabarátt-
unni í landi sínu allt frá því
hann gekk í andspyrnuhreyf-
inguna gegn hernámi Þjóð-
verja. Upp á síðkastið hefur
hann gengið fram fyrir
skjöldu í ræðu og riti til að
gagnrýna stríðsstefnu Atlanz-
hafsbandalagsins og kúgunina
sem þjóðirnar í nýlendum
Frakka eru beittar.
Qíðan á Heimsfriðarþinginu í
^ Vínarborg í hitteðfyrra
heíur Sartre tekið virkan og
vaxandi þátt í starfi Heims-
friðárhreyfingarinnar. Leigu-
pennum stríðsæsingafíflanna
hefur að vonum gengið illa
að samræma þátttöku Sartre
og annarra slíkra í Heimsfrið-
arhreyfingunni þeirri kenn-
ingu sinni, að þessi volduga
milljónahreyfing, sem með
dæmalausum hraða hefur
breiðzt út um löndin, sé snið-
ugt herbragð rússneskra
heimsvaldasinna, sem e:gi að
hjálpa þeim til að afvopna
Vesturveldin án þess að Sov-
étrík;n þurfi nokkru að fórna
af sínum herbúnaði. Sartre er
einmitt kunnur fyrir óvægilega
gagnrými á sovézkum stjórn-
arháttum. Hann hefur hvað
eftlr annað átt í hörðum
snerrum við franska komm-
únista, bæði eftir og áður en
hann hóf þátttöku í Keims-
fr’ðarhreyfingunni Það sem
hætbítar hreyfingarinnar vilja
sízt viðurkenna er einmitt
sannað með aðild Sartre.
Heimsfriðarhreyfingin er sam-
tök fólks með gerólíkar skoð-
anir á flestu milli himins og
jarðar, nema því að mál mál-
anna í heiminum í dag er að
hindra að nýtt ófriðarbál
verði tendrað, því að þar
m\-ndi menningararfur kyc-
slcðanna og jafnvel mannkyn-
ið allt brenna til ösku.
fjér fer á eftir lausleg þýð-
**ing á ræðu sem Jean-Paul
Sartre flutti á þingi Heims-
friðarráðsins í Beriín í síð-
asta mánuði: „Ef kjarnorku-
sprengju væri varpað myndi
það kalla yfir menn hættu,
sem við þekkjum helzt t’l
vel. En það eitt að ógna með
kja rnorkuvopnum hefur í för
með sér gagngerða brejdingu
á samskiptum þjóðanna. Það
er kjarnorkusprengjan sem
einkennir það sem við köll-
um kalda stríðið. Hingað til
hefur þurft milljónir manna
til að bana milljónum manna
og til þess að fá fjöldann til
að sætta sig við dauíann og
—
E p 1 e 18 d
t í ð I u d i
",____________________________/
baka hann öðrum varð víður-
eignin að spegla ástríður
fjöldans ef ekki hagsmuni
hans að vissu marki og hún
mátti ekki brjóta of berlega
í bág við réttlætiskennd hans.
Það er innganga fjöldans í
þjóðaherina sem knúið hefur
ríkisstjórnirnar til að gera
greinarmun á árásarstyrjöld-
um og varnarstyrjöldum —
Jean-Paul Sartre
árásarstríðin eru þau sem aðr-
ir heyja en varnarstríðin þau
sem maður heyir sjálfur. Þann
ig er því varið að meira að
segja á stríðstímum hefur al-
menningsálitið nokkurt taum-
hald í borgaralegum lýðræð-
isríkjum.
F^n einkum í heimsstyrjöld-
•*-J inni síðari og eftir hana,
í hernumdum löndurn Evrópu
og Sovétríkjunum, síðar í
Kina og Indc-Kína, höfum við
orðið áhorfendur að því að
mj-ndazt hafa alþýðuherir,
sem I’fa meðal alþýðunnar en
ekki á alþýðunni. Alþýðuher
berst gegn árásarsegg, her-
námsveJdi eða nýlenduveldi.
AJþýðuher getur einungis háð
varnarstríð eða frelsisstríð, al-
þýðuher ver sjálfan sig og
sína eigin fósturjörí, hann
getur ekki ráðizt á aðra þjóð
eða sótt vfir landamæri öðru
vísi en að fyrirgera eðli sínu.
Þetta kom á dag:nn þegar
revnt var að fá stríðsmennina
úr andspyrnuhrej'fingu okkar
Frakka til að berjast í Indó
Kína. Alþýðuherinn hefur
eignazt algera andstæðu þar
sem er kjarnorkusprengjan,
alþýðuherinn og kjaniorku-
vcpnið em þær tvær andstæð-
ur sem einkenna okkar tíma.
Einmitt þegar það er komið
á daginn að þátttaka allrar
þjóðarinnar í stríði er atriði
sem stuflar að þvi að friður
hald;st, hefur leystst úr læð-
ingi reginafl, sem gerir for-
ystumönnum Vesturveldanna
fæi-t að heyja styrjöld án al-
þýðunnar.
Styrjöldin skilst frá mann-
kyninu- Fjöldinn sem háði
hana og þjáðist í henni held-
ur ekki lengur aftur af henni.
í gær voru stéttaandstæður
innan hersins. I dag er það
á valdi nokkurra auðmanna
og leigðra þjóna þeirra að
heyja kjamorkustrið. Banda-
rískur blaðamaður sagði eitt
sinn við mig í fullri hrein-
skilni: ,,í Bandaríkjunum er
fólk svo friðarsinnað að það
tekur heldur þann kost ao
varpa kjarnorkusprengjum á
óvini sína en að hervæða fót-
gönguliðið“. Þetta er auðvitað
óréttlátur dómur. bandarísk
alþýða vill frið. En þeim mun
betur sem tekst að sannfæra
hana um að hennar sé ekki
þörf til að heyja stríð, því
mlnni áhrif hefur hún á rás
viðburðanna. Henni er talin
trú um að hún geti ekki haft
áhrif á rás viðburðanna og
þess vegna eru svo litlar
hömlur á kjarnorkustríði. —
Nokkrir ráðherrar gætu
hrundið því af stað á morgun
þvert ofan í hagsmuni og
vilja fcjóðarinnar. Það er má-
ske stórkostlegasta hættan.
|7jarnorkusprengjan er eina
“ vopnið sem hentar kúg-
andi minnihluta. Án hennar
gæti hann ekki leyst hlut-
verk sitt af hendi. Hlutverk
lians er að halda við óhlut-
lægum tálmunum milli þjcða
og milli þjóðahluta og stjórna
í berhögg við sögulega og þ jóð
hagslega nauðsyn. En það
verður erfiðara og erfiðara að
fá fólk til að breyta gegn
vilja sínum og hagsmunum.
Hverjum dettur í hug að hægt
sé til lengdar að nota Þjóð-
verja sjálfa til að halda
Þýzkalandi klofnu í tvennt?
Hvernig er hægt að nota
Frakka til að koma á lagg-
irnar Vestur-Evrópuher, sem
yrði þeim til glötunar? Hvern-
ig er hægt að nota Evrópu-
menn til að halda áfram
kalda stríðinu, úr því að þeir
ern sjálfir fyrstu fórnarlömb
þess? Nú er svo komið að
kúgararnir fá færri og færri
aðstoðannenn úr hópi hinna-
kúgugu. Refjar, áróður og
jafnvel fjármunir er ekki eins
álirifaríkt og áður Við hcfum
glatað Indó Kína vegna þess
að það var andstætt sögu-
legri nauðsyn að málalið. tug-
þúsundir kílómetra frá heima-
stöðvinn sínum, sigraði al-
þýðuher. Eftir er aðems ein
undankomuleið — kjamorku-
sprengjan. Kjarnorkusprengj-
an er vopn gegn mannkyns-
sögunni.
eir sem reyna að hræða
okkur með tilraununum
við Bikini tala. ekki um sig-
FVamhald á íl síHHi.