Þjóðviljinn - 16.01.1955, Side 4

4) — Þ.JÖÐVILJINN — Sunnudagur 16. janúar 1955
Við lásum á miðvikudaginn
svar yðar til Félags íslenzkra
myndiistarmanna við boðs-
•ijréfi tess um að þér send-
iiið fimm myndir eftir eigin
vali á Rómarsýninguna. Eins
og við sögðum í bréfinu,
sendum við þrem listamönn-
um öðrum sams konar boð,
þeim Ásmundi Sveinssyni,
Jóhannesi Kjarval og Jóni
Stefánssyni. Ætluðum við
ceim og yður pláss í b,ezta
sal, sem ísl. deildin hefur til
umráða á sýningunni. Við
metum mikils hinn kurteislega
íón í bréfi yðar og viljum
teitast við að sýna aðra eins
stillingu í þessu viðkvæma
máli. En æskiiegra hefði ver-
£ð, að listamenn hefðu rætt
þetta innbyrðis án milligöngu
'iblaðanna. Þér hafið valið
þessa leið, og verðum við því
Eð mæta yður þar.
Það er rétt, að vitneskja
sim fyrirhugaða Rómarsýn-
Sngu barst fyrst hingað til
isands í fyrravetur, eða nánar
iiltekið í bréfi, dags. í Stokk-
íiólmi 17. febrúar. Fyrst í
stað var aðeins um ófullburða
iíiugmynd að ræða, enda fóru
rsæstu fimm mánuðir í athug-
an á tilboðinu og undirbún-
ingsstörf. Þann 13. júlí var
iilboði ítölsku ríkisstjómar-
innar svarað játandi, og
skömmu síðar barst staðfest-
íng hennar. Þann 17.—23.
september sat fulltrúi Félags
íslenzkra myndlistarmanna
fund í Rómaborg með fulltrú-
•;im hinna Norðurlandanna,
©g var tilgangurinn sá, að
ekipta sýningarrúminu milli
þátttökuríkja og ræða við
stjórnarvöldin í Róm um fram-
kvæmd sýningarinnar. í byrj-
an október bárust hingað
fyrstu teikningarnar af sýn-
ingarsölunum — ekki í sumar
eins og þér fulJyrðið — og
•'.•ar þá auglýst í blöðum og
útvarpi, að sýnir.g þessi stæði
íyrir dyrum. Þ. 15. nóv. s. 1.
•,’ar loks endanlega undirrit-
aður samningur milli Norræna
Ástamannabandalagsins ann-
ars vegar og ítölsku rík-
issjórnarinnar og bæjarstjórn-
a.r Rómar hins vegar. Stað-
festingu á sannleiksgildi þess-
arra upplýsinga getið þér
fengið hvenær sem er hjá for-
snanni eða ritara Félags ísl.
myndlistarmanna með því að
iíta skjölin eigin augum.
Endanlegt boð um samnor-
raína listsýningu í Róm lá
þiví ekki fyrir, fyrr en um
miðjan nóvember s. 1. — en
ekki í fyrra vetur, eins og þér
segið.
Eins og þér sjáið sjáifur,
var því ekki mögulegt að
bjóða neinum þátttöku fyrir
þennan tíma. Því síður kom
til mála að skipa dómnefnd,
sneðan óvissa rílcti um fram-
kvæmd sýningarinnar. Hitt
virðist yður elcki kunnugt, að
Svavar Guðnason, form. félags
okkar, ræddi margsinnis við
Jón Þorleifsson um Rómar-
sýninguna og skýrði honum
frá gangi málanna, enda
tmnu þeir þá saman að undir-
búnir.gi listsýningar þeirrar,
sem haldin var í Kaupmanna-
iíiöfn í aprílmánuði s.l. í ti!-
«fni Norðurlandafarar for-
setahjónanna. Er þeir lcomu
til Kaupmannahafnar í er-
índum þessarar sömu sýning-
ar, hafði Svavar einnig tal
af Jóni Stefánssyni í íbúð
Greinargerð og sv&r
iil ásgríms Jénssonar
hans í Breiðgötu (Jón Þor-
leifsson var viðstaddur) og
spurði um álit hans á því,
hvort íslendingar ættu að taka
þátt í sýningunni í Róm, ef
úr boðinu yrði. Jón Stefáns-
son hvátti þess eindregið og
sýndi málinu þá fullan skiln-
ing, enda og síðar, er við
höfum. haft tal af honum.
Nafni hans Þorleifsson virð-
ist nú ofar öllu hafa þá lcröfu
í huga, að Nýja myndlistarfé-
lagið fái að skipa tvo fulltrúa
í dómnefnd móti tvelm fuli-
trúum Félags ísl. myndlistar-
manna. Þetta atriði, slcipun
dómnefndarinnar, verður yður
tíðrætt um í bréfi yðar, enda
mikilvægt, og skal vikið að
því nánar, áður en lengra
er haldið.
Það er bezt að taka af
allan vafa strax: Félag ísl.
myndlistarmanna getur eitt
slcipað dómnefnd (sem það og
nú hefur gert), einfaldlega
vegna þess, að Félag ísl.
myndlistarmanna er eina
myndlistarfélagið íslenzkt,
sem er deild í Norræria list-
bandalaginu og þar af leið-
andi eini löglegi aðili að hinni
fyrirhuguðu listsýmingu í Róm
nú í vor. Þetta er vald, sem
ekki er hægt að framselja,
staðreynd, er breytist ekki,
þótt félag yðar óski ef til vill
annars ástands í myndlistar-
málum. Hitt er annað mál, að
við hugðum á samstarf við
yður og töldum sanngjai’nt,
að í dómnefndinni sæti einn
listamaður, sem Nýja mynd-
listafélagið bæri sérstakt
traust til og gerði tillögu um,
að fengi þar sæti.
Sem yður er kunnugt, hugð-
um við ennfremur á samstarf
um fjárútvegun, og báðum
við yður og Jón Þorleifsson
um undirslcriftir á umsókn
okkar um fjárstyrk til Al-
þingis, en þið neituðuð báðir,
þótt einkennilegt megi virð-
ast. Aftir á móti brugðust
þeir Jóhannes Kjarval og
Tómas Guðmundsson, formað-
ur Bandalags ísl. listamanna
vel við málaleitan okkar um
meðmæli með umsókninni.
I bréfi yðar teljið þér, að
jafnrétti félaganna myndi
vera fólgið í því, að bæði
ættu tvo fulltrúa í dómnefnd.
Er yður fullkomlega alvara
með þessum orðum? Félag ísl.
myndlistarmanna telur 41 fé-
lagsmann, Nýja myndlistarfé-
lagið 7 og félagið Óháðir lista
menn 3. Samkvæmt því ætti
Félag ísl. myndiistarmanna
í’étt á 12 fulltrúum, gegn 2
frá Nýja myndlistarfélaginu
og einum frá félaginu öháðir
listamenn, ef farið væri eftir
venjulegum lýðræðisreglum.
Okkur hefur aldrei komið í
hug að halda fram slíkri til-
högun, enda 15 manna dóm-
nefnd hlægileg markleysa.
Stofnun hinna tveggja nýju
félaga, Nýja myndlistarfélags-
ins og félagsins Óháðir lista-
menn, sýnir, að það gæti ó-
neitanlega orðið íslenzkum
myndlistarmöimum auðvelt for-
dæmi að stofna ný og ný smá-
félög og fá þar með ótöluleg-
an fjölda alls konar fulltrúa í
væntanlegar dómnefndir við
sýningar, bæði innan lands, og
utan. Að slíkt yrði til bóta fyr-
ir listina hér á landi, er mik-
ið efamál.
Félag íslenzkra myndlistar-
manna skipaði þessa menn í
dómnefnd í byrjun janúarmán-
aðar: Ásmund Sveinsson,
Gunnlaug Scheving, Svavar
Guðnason og Þorvald Skúla-
son.
Mánuði áður sendum við
Nýja myndlistarfélaginu bréf,
þar sem spurt er, hvort það
kynni að æskja þess, að við til-
nefndum Jón Þorleifsson eða
einhvern annan ykkar manna í
dómnefnd. Ekkert svar barst
við þessu bréfi — hvorki 7. des-
ember eða síðar. Þann 5. janú-
ar var Jóni Þorleifssyni aftur
skrifað sama efnis, og nú barst
svar frá Nýja myndlistarfé-
laginu, dags. 7. þ.m. Var svarið
á þá leið, að boðið yrði ekki
þegið, nema um 2 menn yrði að
ræða frá yðar féélagi.
Það er á misskilningi byggt,
að Félag ísl. myndlistaxmanna
hafi ætlað að hafa abstrakt
málara í meirí hluta dómnefnd-
ar.. Ef Jón Þorleifsson hefði
tekið sæti í nefndinni, værí að-
staðan jöfn: Jón Þorleifsson og
Scheving (natúralistar), Sva-
var og Þorvaldur (abstrakt).
Hlutverk Ásmundar er aðeins
að sjá um val höggmynda.
Annars virðist þetta vera í
fyrsta skipti, sem þér van-
treystið abstrakt málaranum
Þorvaldi Skúlasyni til þess að
velja natúralistiskar myndir á
sýningu. Viljum við í allri vin-
sémd minna yður á, að árið
1952 kostaði Félag ísl. mynd-
listarmanna sýningu í Stokk-
hólmi á verkum yðar og Jóns
Stefánssonar, enda þótt þið
væruð þá geugnir úr félagi okk-
ar. Óskuðuð þið Jón þá sér-
staklega eftir því, að þeir Þor-
valdur Skúlason og Gunnlaug-
ur Scheving ynnu með ykkur
að vali myndanna. Mæltust þið
jafnframt til þess, að Þorvald-
ur færi til Stokkhólms með
verkum ylckar til að sjá um
uppsetningu þeiri-a á staðnum.
Þá gátuð þér sýnt án minnstu
aðstoðar manna úr yðar eigin
félagi. Ásmundur, Gunnlaugur,
Svavar og Þorvaldur eru reynd-
ir dómnefndarmenn, enda lýs-
ið þér yfir í bréfi yðar, að þér
berið ekki brigður á samvizku-
semi þessarra manna, en gefið
þó jafnframt í skyn að þeir
séu ekki dómbærir á natúral-
istiskar myndir.
En nú skal haldið áfram að
rekja sögu málsins.
1 byrjun desember sótti Fé-
lag íslenzkra myndlistarmanna
um styrk til Alþingis til þess
að hrinda Rómarsýningunni í
framkvæmd. Fjárveitinganefnd
tók málinu afburða vel í upp-
hafi, og voru allir nefndar-
Meira um hálku — Ungt íólk þarí að aðstoða gamla
íólkið — Litlu slysin engu síður athyglisverð
11 DAG BIRTIST svo síðari hluti
I bréfsins um hálkuna:
j því sém sagt hefur verið
ætti hættan að vera sæmilega
ljós. Hitt er ekki eins Ijóst,
hvenær svo langt er liðið á
ævina að þörf sé liðsinnis og
leiðbeininga fyrir eldra fólkið.
Oft mun yngri leiðbeinandi, sem
ætlar að hindra ferðalag gaml-
ingja út á hálku, fá svona til-
svar: „Ætlar þú, galgopinn, að
fara að segja mér, hvenær mér
er óhætt milli húsa.“ Það er við
svona tækifæri, sem reynir á
þolrifin í slysavörnum. Hér er*
um við komin að því atriði
málsins, sem fjallar um þátt-
töku unga fólksins í sjálfri fram-
kvæmd slysavarna í heimahús-
um. Dugi ekki fortölur og varn-
aðarorð við gamla fólkið (sem
þykist fært í allt) og maður
grunar sterklefta um að geti
farið sér að voða á hálkunni,
má ekki missa þolinmæðina og
segja viðkomandi að sigla sinn
sjó. Það verður að fara með
fórparlambi hálkunnar og
styrkja það eða flytja það í
bíl til og frá stað — þetta gera
líka margir og lof sé fyrir það.
Ekkert minna dugir til að
vernda líf og limi gamla fólks-
ins fyrir skakkaföllum.
EN EKKI SKULUM við gleyma
þeim stóra hópi gamalmenna
sem fáa eða enga eiga að. Það
er fólkið sem við hittum á göt-
unni á leið í eða úr vinnu, á
leið í verzlun o. s. frv. Það
hefur oft engan venslamann
að vini til að veita því þá
umhyggju sem það þarfnast.
Fyrir það fóllc þyrftu hinir yngri
árgangar vegfarenda að efla
slysavafnir með því að að-
stoða það oftar en gert er, þeg-
ar það á leið um bæinn og hált
er á götum. Sérstaklega eru
brekkur hættulegar þessu fólki.
Það er ánægjuleg sjón og mjög
menn sammála um að leggja
því lið. Samþykkti nefndin fyr-
ir sitt leyti að veita 100.000
lcrónur til sýningarinnar án
skilyrða. En er til atkvæða-
greiðslu kom við aðra umræðu
fjárlaga, voru aðrar tillögur
nefndarinnar samþykktar af
þingmönnum, en þessi ein dreg-
in til baka (samkvæmt ósk
menntamálaráðherra ?).
Hvað hafði gerzt? Gat það
átt sér stað, að menn úr Nýja
myndlistarfélaginu hafi geng-
ið í þingsal og á fund mennta-
málaráðherra og róið að því
öllum árum, að starfsbræður
þeirra yrðu sviptir sýningar-
styrk — komið til vegar óað-
gengilegum slcilyrðum, en sér
sjálfum til handa meirihlutaað-
stöðu um allar framkvæmdir
vegna sýningarinnar ? Sýning-
ar, er við á jafnréttisgrund-
velli höfum stofnað til með
deildum hinna Norðurlandanna
og einir förum með fullt um-
boð fyrir af íslenzkri hálfu.
Um svipað leyti óskaði
i menntamálaráðherra eftir því,
að Félag íslenzkra myndlistar-
manna ritaði sér bréf um vænt-
anlega dómnefnd cg aðra til-
högun sýningarinnar. Félagið
gerði þetta umsvifalaust og
bauð upp á viðræður, ef óskað
væri, en bíður enn eftir svari,
ef það þá ekki er fólgið í eftir-
farandi skilyrðum, sem sam-
þykkt voru rétt fyrir jólin
samhliða 100.000 króna styrk-
veitingunni: — „Fjárlög 15. gr.
XLIV........... enda annist 2
fulltrúar Félags íslenzkra
myndlistarmanna, 2 fulltrúar
Nýja myndlistarfélagsins og 1
fulltrúi félagsins Öháðir lista-
menn myndaval og aðrar fram-
kvæmdir". Tillögunni, sem bdr-
in var fram af Jóhanni Haf-
stein, var dembt á þingheim, ó-
viðbúinn og óvitandi um rangs-
leitni, sem verið var að knýja
fram. Er ekki að efa, að þing-
menni hefðu fellt þessi rang-
snúnu álcvæði tillögunnar hefðu
þeim verið málavextir að fullu
kunnir.
Stjórn Félags
íslenzkra inyndlistarmanna.
til eftirbrejdni, þegar ung
manneskja styður gamla mann-
eskju yfir hættukafla á götun-
um. Þetta gerist orðið alltof
sjaldan. Allir eru að flýta sér
og enginn má vera að því að
sinna öðrum, vandalausum. Að
vísu koma margar hjálparhend-
ur þegar gömul kona dettur, en
þá er það orðið of seint. Leið
hennar liggur þá oft upp á
spítala. Virk aðstoð við gamalt
fólk á glerhálum götum, þarf
að verða föst venja hjá veg-
farendum, þegar hættan ógnar
gamla fólkinu.
Á EINNI VIKU fyrir jól komu
átta lærbrot til meðferðar á
Landspítalanum og langflest
eftir byltu, sem hinir slösuðu
höfðu fengið á hálku.
í þessu greinarkomi hefur
einungis verið talað um eina
tegund slysa hjá öldruðu fólki
og ekki einu, en algengustu, or-
sök herinar að vetrinum. Það
er auðvitað sitthvað fleira sem
segja mætti um fólkið og
hálkuna, eins og t. d. ungt
fólk á hálku, og börn (með
mjólkurflöskur) á hálku. Það
bíður þó betri tíma.
Að lokum skulum við minn-
Framhald á 11, síðu.