Þjóðviljinn - 22.03.1955, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 22. marz 1955
Burtu eru þau bæði Jónas
og Rannveig Tómasdóttir og
finnst manni þá hálftómlegt
að líta yfir fyrst í stað. En
vissulega er þó að minnast
sæmilegra erinda og jafnvel
góðra, þótt maður missti af
náttúrlegum hlutum hjá Guð-
mundi Kjartanssyni.
Sálfræðierindi Brodda var
mjög gott, svo sem maður vissi
reyndar fyrirfrám. En fátt
kom þar á óvart þeim, sem les-
ið hefur oftar en einu sinni
samtal Konráðs Lórenzar við
dýrin. Annars er Broddi einn
þeirra manna, sem maður tek-
ur alltaf eftir, ef nefndur er í
sambandi við . útvarpsdagskrá,
og maður bíður svo eftir með
nokkurri tilhlökkun. — Ekkert
atriði vikunnar held ég að mér
hafi þótt ■ eins vænt um og
viðtal Björns Th. Björnssonar
við ungu listamennina tvo, þá
Sverri Haraldsson salaskreyti
og Magnús Pálsson leiktjalda-
'málara. Þeir hafa báðir tekið
það að sér að leggja ákveðna
drætti i verk annarra manna
til' að gera þau fegurri og á-
hrifaríkari og bregða listræn-
um blæ yfir hversdagsleika
daglegs iífs.
Þá var þáttur Ævgrs Kvar-
ans skemmtilega fróðlegur, fal-
lega saminn og faliega flutt-
ur, eins og fyrr. Hann rakti
ættir Þorleifs Skaftasonar aft-
ur í aldir, svo sem háttur ér í
góðum íslendingasögum. En ég
fyrir mitt leyti hefði fremur
kosið, að heyra ættir hans til
okkar tíma, því að mig grun-
ar, að þá hefði maður heyrt
nöfn, sem maður hefði kannast
betur við en persónur þær,
er nefndar voru frá 16. og 17.
öld, þótt þær væru hinar
merkustu i alla staði. — Davíð
Áskelsson flutti vel saminn
þátt um daginn og veginn,
kom víða við, kurteist og per-
sónulegur, eins og menn eiga
að vera, þegar þeir rabba við
kunningja sína, og athuganir
látlausar og skynsamlegar. En
flutningurinn var allt of dauf-
ur. — Á kvöldvökunni flutti
Magnús Finnbogason frá Reyn-
isdal siðari hluta frásagna
sinna af sjóslysum í Mýrdal
eftir míðja síðustu öld. Efni
slíkra frásagna er á þá leið, að
þá verða þeir áhrifamestir,
þegar þeir koma í formi kaldr-
ar skýrslu án allra annarra
umbúða, og gætti Magnús
þess, að svo væri. Upptalning
nafna og bæja er allt í einu
orðinn átakanlegur harmsögu-
þáttur fagurrar sveitar.. —
Frásaga Evu Hjálmarsdóttur
var hugðnæm í flutningi Aðal-
bjargar Sigurðardóttur, enda
kunni frú Aðalbjörg lika að
auka á hugðnæmi frásagnar-
innar með inngangi um höf-
undinn. Það er mjög fjarri
því, að maður gefi að fullu
notið eins verks án einhvers
sambands við höfundínn sjálf-
an utan verksins. — Kvæði
Hugrúnar voru lítill skáld-
skapur og ekki vel kveðin, en
hefðu þó getað verið sæmilegt
kvöldvökuefni, ef þau hefðu
verið flutt á látlausari hátt. —
Erindi Gísla Guðmundssonar
eftir hádegi á sunnudaginn
um fsland sem ferðamanna-
land er eitt hið raunsæjasta
og greinarbezta, sem sagt hef-
ur verið um það efni, og ætti
að geta verið merkur þáttur í
umræðum um þetta málefni,
sem mörgum er æði hugleikið
nú á tímum.
Fræðsluþáttur Óskars Þ.
Þórðarsonar um hjartasjúk-
dóma var mjög skýr og líkleg-
ur til andlegra heilsubóta, svo
sem fræðsluþættir læknanna
eru yfirleitt. — En því er
nokkuð á annan veg farið með
hagfræðingana. Þegar þeir tala
skýrast og 'virðast tala af
mestri sanngirni, þá er það
nokkurn veginn öruggt, að þeir
tala af minnstu viti og ræða
þeirra þrungnust af blekking-
um. Gott dæmi um það var
fræðsluþáttur Ólafs Björnsson-
ar prófessors á föstudag. Það
lítur svo sem nógu vel út að
benda á það, að maður, sem
stefnir að því að koma sér upp
húsi, þarf að neita sér um
eitt og annað í neyzlu dag-
legs lífsj sem hann að öðrum
kosti hefði getað veitt sér. En
þegar farið er að yfirfæra
þetta einstaklingsfyrirbæri á
þjóðfélagið, þá er það ekkert
annað en svo mikil blekking,
að manni finnst hún hljóti að
vera af vilja gerð. Það virðist
vera gengið út frá því, að
þjóðartekjum sé skipt nokkurn
veginn jafnt milli þjóðfélags-
þegnanna, svo að ekkert sé
hægt að taka til fjárfesting-
ar, nema hver og einn minnki
daglega neyzlu sína og því
megi almenningur ekki standa
gegn lækkandi lífskjörum, vilji
hann aukna fjárfestingu. En
lélegur hlutur alþýðu skapar
aldrei neina fjárfestingu, held-
ur skapar hann tíðast aukin
skilyrði fyrir hóflausri eyðslu
þeirra manna, sem taka í sinn
vasa margfaldan þann hluta
þjóðarteknanna, sem þeim ber.
Þegar hagfræðingar hafa nú
sannað, að þjóðartekjur hafa
farið allhratt vaxandi undan-
farin ár, þá ættu þeir sömu
hagfræðingar að geta gert sér
það nokkurn veginn ljóst, að
fjárfesting á að geta aukizt,
án þess að nær sé gengið
nauðþurftum almennings. —
Það væri meðal annars merki-
legt viðfapgsefni fyrir hag-
fræðinga að reikna út, hve
mikið mætti byggja upp fyrir
gróða af olíusölu á íslandi, ef
hann væri allur í höndum afla,
sem væru fulltrúar sjálfrar
þjóðarinnar og hefðu heill
hennar eina að yfirboðara.
Merkasta atriði dagskrár
vikunnar má hiklaust telja
leikrit Þjóðleikhússins á
sunnudagskvöldið, Þeir koma
í haust, eftir Agnar Þórðarson.
Hér er um mikið og merkilegt
skáldverk að ræða og ekki
sízt, þegar þess er gætt, að
höfundurinn er ungur maður,
sem vænta má, að eigi mikinn
>þroska framundan. Mig undrar
ekki, þótt það væri ekki mikið
sótt, eins og háttað er andlegu
Framhald á 10. síðu.
Tvced-dragtir
MARKAÐURINN
Laugaveg 100
Tveed-ef n í
Mikið úival
MARKAÐUR8NN
Bankastræti 4
Vöiubílstjóraiélagið Þióttui
FUNDUR
■
■
verður haldinn í húsi félagsins í kvöld kl. 8.30.
B
t
■
Dagskrá: Ýmis félagsmál.
Félagsmenn sýni skírteini við innganginn.
■
| Stjórnin
Bréí Akureyrings — Níðskrií fyrri ára — Höfundur
sem verður ekki troðinn í svaðið
SVO KEMUR hér bréf Akur-
eyrings: — „Öll þau ár, sem
Halldor Kiljan Laxness var að
skrifa sín beztu verk, eins og
Sölku Völku, Sjálfstætt fólk,
Ljósvíkinginn og Islands-
klukkuna; kepptust íslenzk
afturhaldsblöð við að ausa
höfundinn og verk hans ó-
hróðri og svívirðingum og
reyndu af beztu getu að for-
heimska svo þjóðina, að hún
fengi ekki notið verka þessa
öndvegishöfundar.
. Fólk, sem aldrei hafði verið
orðað við bókmenntir eða
menningarskrif af nokkru tæi,
J>andi sig yfir síður Morgun-
blaðsins og Tímans, dag eftir
• dag, viku eftir viku og ár
eftir ár. Skrif þessa fólks
• voru öll morandi af verstu
. hrakyrðum tungunnar, en hitt
• var fátítt að nokkursstaðar
vottaði fyrir tilburðum í þá
átt að viðhafa heiðarlega
■’ gagnrýni og sjaldan sást örla
á nokkru sem átti skylt við
bókmenntasmekk eða bók-
menntaþekkingu.
: Svo illa menntur og ósiðaður
/ kurfur fannst ekki, að ekki
j gæti hann fengið heilar síð-
ur og opnur þessara mál-
gagna til afnota, ef hann að-
eins skrifaði nægilega klúrt
níð um verk Laxness.
Sjálfsagt hefur allur þessi
skólpflaumur orkað einhverju
í þá átt að forheimska lítil-
sigldari lesendur þessara
blaða og vekja hjá þeim hat-
ur á því bezta, sem samtíðar-
bókmenntir þeirra höfðu að
bjóða.
En þrátt fyrir það varð ekki
við það ráðið að aðdáenda-
hópur Laxness færi sífellt
vaxandi, bæði heima og er-
lendis.
Verk hans voru þýdd á fjölda
tungumála og þau báru hróð-
ur hans og íslenzkra bók-
mennta víðsvegar og áður en
varði hafði Laxness hlotið
stórfellda viðurkenningu á
mælikvarða heimsbókmennt-
anna og réttur hans til bók-
menntaverðlauna Nóbels varð
tæplega véfengdur.
Þegar svo var komið, fór að
sljákka allmikið í málgögnum
forheimskunarinnar og rit-
stjórar þeirra sáu sér þann
kost vænstan, að stinga þess-
um flónskulegu hatursskrifum
í ruslakörfurnar og láta þau
aldrei koma fyrir augu lesend-
anna.
Nú er svo komið að heita má
að „Dagur“ á Akureyri sé
eina blaðið á Islandi sem læt-
ur sér sæma að hirða skrif
þessarar tegundar.
Þetta verður skiljanlegt þegar
litið er til þess að þetta blað
varð síðasta vígi Hriflujón-
asar þegar hann var orðinn
svo af göflunum genginn í
hatri sínu á íslenzkum skáld-
um og vinstri mönnum, að
bæði Tíminn og Samvinnan
sáu sér ekki annað fært en
úthýsa honum fyrir fullt og
allt.
Nýjasta sýnishorn þessara úr-
eltu geggjunarskrifa er pistill,
sem Dagur birtir um kvik-
myndina Sölku Völku og er
skrifaður af þingeyskum
bónda. Bóndi þessi virðist
hreint og beint froðufellandi
af illsku og heldur þvi fram
að kvikmyndin sé „—langt
frá því að vera sýningarhæf
siðuðu fólki — hún sé land-
ráð, misþyrming á öllum dýr-
mætum og það sé líkast því
að fjandinn sjálfur hafi stýrt
penna höfundarins.“ Og höf-
undur þessa þokkalega skrifs
lætur sér sæma, áður en lýk-
ur, að öskra á hefnd bæði
guðs og manna yfir skáldið.
Enginn mun líta svo á að
þessi þingeyski bóndi sé við-
talsverður um bókmenntir eða
listagildi kvikmynda.
Flest vitiborið fólk mun sam-
mála um það að kvikmyndin
Salka Valka sé gott verk og
hin prýðilegasta bókmennta-
kynning, þó að deila megi um
einstök atriði hennar og hæp-
ið sé að hún standi ritverkinu
jafnhliða hvað listgildi snert-
ir. En hverju þjóna svo skrif
eins og þetta, sem Dagur birt-
ir athugasemdalaust eins og
hann vilji gera hvert þess
orð að sínu. Ekki kastar
það rýrð á Laxness eða verk
hans í augum nokkurs viti-
borins manns. Ekki getur það
talizt ávinningur fyrir höf-
undinn eða byggðarlag hans
að láta það birtast opinber-
lega og ekki vex blaðið eða
þeir sem að því standa af
svona ritsmíðum. Nei. Sann-
arlega ekki. Dagur ætti að
gera sér ljóst að þetta er
vonlaust verk. Laxness verð-
ur ekki troðinn í svaðið eftir
þetta. Hann mun halda áfram
að vaxa af verkum sínum og
vegna þeirra mun þjóðin
halda áfram að vaxa í áliti
heimsins sem bókmennta og
menningarþjóð. En nátttröll
forheimskunarinnar munu ein-
ungis verða sér og sínum
byggðarlögum til smánar,
hvort sem þau kenna sig við
Moldnúp, Geitaskarð eða Suð-
ur-Þingeyjarsýslu.
Akureyringur.“