Þjóðviljinn - 22.03.1955, Blaðsíða 9

Þriðjtidagur 22. marz 1955 — ÞJÓÐVILjrPíN — (9
4" ÍÞRÓTTIR
RITSTJÓRl FRlMANN HELGASON
y.------------------------
Emil Tómasson:
Er sjálf þjóðaríþróttin að verða lýtalaus
eða er verið að búa til nýja glímuíþrótt
sem fær svo glæsilega dóma?
Gunnar M. Magmlss: ;
Bömin frá Víðigerði
VIII.
Ævintýraþrá Stjána.
Börnin í Víðigerði hcfðu búizt við því, að Stjáni
langi færi aftur til Heykjavíkur um haustið, þeg-
ar hætt væri að mjólka ærnar. En þegar leið á
sumarið fengu þau að vita, að Stjáni yrði áfram
hjá Finni bónda, hvort sem þau yrðu kyrr í
Víðigerði eða flyttu burtu.
Þau fengu að vita, að Stjáni var munaðarlaus,
— hann átti hvorki pabba né mömmu á lííi.
En mamma hans hafði verið skyld Finni
bónda, svo að hann tók drenginn á heimili sitt. —•
Síðla sumars, þegar börnin voru búin að heyi'a
ávæning af því, sem fullorðna fólkið var að tala
um Ameríku, voru oft miklar bollaleggingar um
íerðalagið og dvölina í landinu hinum megin við
hafið. '
„Það er nú: ekki mikið með mig“, sagði Stjáni
einu sinni, þegar þeir Géirl voru inni í dalnum,
„því að . ég er vanur svo mörgu. En þið, hinir
krakkarnir, sem allt af hafið verið hérna í sömu
sveitinni, á sama bænum, með sama fólkinu.
vitið ekki mikið, hvað það er að vera innan
um marga útlendinga.
Ég hef alizt upp við að vera með allskonar lýð,
síðan ég var smástrákur. Pabba minn hefi ég
aldrei séð, og veit lítið um hann. Þó held ég,
að hann hafi verið heldri maður. Það halda þetta’
margir, að minnsta kosti, af því að ég á svo
gott með að læra ýms tungumál og þeir segjá.
að ég hafi erft þetta frá einhverjum lærðum
manni.
En mamma mín dó, þeg'ar ég var ungur. Síðan
hef ég verið hjá hinum og þessum. Ég hef orðið
að ráða fram úr ýmsu sjálfur og ég hugsa, að það
komi sér vel, þegar ég er kominn til annarrá
landa. Ég skal vera ykkur hjálplegur fyrsfa kast-
ið. Það getur verið gott fyrir smákrakkana, að
hafa góðan foringja, því að karlarnir hafa ekkí
tíma 'til þess að sinna krökkunum á ferðalaginu,
40. Yíðavangshlaup ÍR fer
fram á sumardaginn fyrsta
Sérstakur viðbúnaður stjórnar ÍR í til-
’efni þessa afmælis
A sumardaginn fyrsta, 21. apríl n.k., verður Víðavangshlaup
IR háð í 40. sinn.
Þessi íþróttaviðburður hefur
ávalt vakið mikla athygli og
verið boðberi hækkandi sólar
og sumaríþrótta. Hlaupið fór
fyrst fram 1916 og hefur því
aldrei fallið niður þessa fjóra
áratugi. Sigurvegari í fyrsta
hlaupinu var hinn frægi og góð-
kunni íþróttamaður, Jón Kal-
dal. Aðalhvatamaðurinn að
koma hlaupinu á var Helgi
Jónasson frá Brennu. Til að
glímu, þá ekki sniðglímu,
krækju, loftmjöðm eða mjaðma-
hnykk. Öll þessi brögð og fleiri
útilokast í slíku glímuformi.
Þau verða ekki sótt nema í
byrja með gekk allt vel og
margir hófu æfingar undir
hlaupið, en þegar nálgast tók
sumardaginn fyrsta fækkaði
væntanlegum keppendum óðum
og leit nú illa út um að af
hlaupinu yrði. En Helgi var s\ o
ákveðinn, að heldur sagðist
hann leigja verkamenn á tíma-
kaupi til að hlaupa, en að
hætta við allt saman. Þetta
hreif og hlaupið fór fram.
Stjórn ÍR hefur töluverðan
viðbúnað í tilefni þessa afmælis,
m. a. eiga allir þátttakendur
að fá sérstakan minningargrip
og sigurvegarinn hlýtur glæsi-
legan bikar til eignar. Auk
þess verður svo keppt um tvo
Glíman of lítið gagnrýnd.
Þegar Grettisbeltisglímurnar
hófust fyrir nær 50 árum, yerð-
ur að teljast að íþróttin hafi
fyrst verið beizluð, þ. e. skipu-
lögð til ræktunar og endur-
bóta með því að þá er hún
sett undir strangt og réttlátt
dómsvald. Með þessu ‘ fyrir-
komulagi virtist mun þægilegra
að sameina glímuvenjur víðs-
vegar á landinu undir fast
form og hreinsa burt bletti og
misfellur sem fram kynnu að
koma og þar af leiðandi hefur
sennilega meiningin verið að
með þessu gæti íþróttin náð
meiri heildarkostum, fullkomn-
un, bara ef forustuliðið reynd-
ekki losaralegt í reipunum.
Öll þessi ár hefur svo glíman
lifað undir umsjá okkar
„stærstu" glímumanna. Gamlir
og góðir og afdankaðir glímu-
menn liafa setið hver fram af
öðrum í dómarasætum og
stjórnað glímunni þaðan. Eng
inn efast um að þeir hafi ekki
lagt sig fram og reynt að leysa
öll þau vandasömu störf, sem
þessu er samfara, eftir beztu
getu. En það er nú einu sinni
svona lagað að flestum getur
yfirsézt og þó í dómarasætum
sitji. Eftir nær 50 ára starf
blasa nú við ávextirnir af starf
inu. Öllum ber saman um að
iþróttin sé gerbreytt. Maðurinn
í Morgunblaðinu er í átjánda
himni yfir breytingunni, aftur
á móti er ég sáróánægður og
þekki ekki að þetta sé hin
sama íþrótt sem iðkuð var fyr-
ir 50 árum.
Ég vona að enginn misvirði
það við mig, gamlan öldunginn,
þó ég segi meiningu mína um
það, hvernig íþróttin hefur
komizt í það form, sem hún
nú er leikin í. Við erum öll
meira og minna breysk og eig-
ingjörn. Dómararnir ásamt
kennurum glímunnar á undan-
förnum árnum voru allt of
einráðir, fólkið treysti þeim
alltof mikið, þeir hafa einvörð-
ungu skapað breytinguna en
Handknatlleiks-
mótið
Á sunnudag urðu úrslit þessi:
3. fl. B: IR — KR 8:7; 2. fl.
kvenna: Ármann A — Ármann
B 5:0, Fram — KR 2:6; meist-
arafl. kvenna: Þróttur — FH
12:10, Ármann — Valur 9:7;
2. fl. A: Ármann — Þróttur
18:21, Haukar — Valur 9:24.
— I kvöld fara þessir leikir
fram: 3. fl. B: Fram — ÍR;
2. fl. kvenna: Ármann A —
Fram; meistarafl. kvenna:
Þróttur — KR, FH — Valur;
2. fl. B karla: FH — Fram,
KR — ÍR.
ekki þeir sem glímt hafa. Ef
dómaravaldið frá fyrstu tíð
hefði verið gagnrýnt eftir
hverja landsglímu miskunnar-
laust eins og til dæmis knatt-
spyrnuíþróttin, þá er sennilegt
að glíman bæri ,uú. allt annan
blæ en raun er á. — En hér
er kann.ski hægara sagt en
gert. Éftir hverja Islands-
glímu og Skjaldarglímu koma
dagblöðin lofsyngjandi í þeim
slepjulega hræsnistón að þessi
glíma hafi verið „sú fallegasta
sem hafi lengi sézt“, og „lang-
flestar glímurnar lýtalausar",
„og heildarsvipur glímunnar
nú»með langfallegasta móti,“ og
eitthvað þar fram eftir götun-
um. -— Þessar og slikar upp-
hrópanir hafa sín áhrif. Þetta
er ekki skrifað í þeim tilgangi
að spilla fyrir velferð glím-
unnar sjálfrar, enda þótt það
sé beint gert á hennar kostnað,
heldur er þetta drottnandi á-
vani og meiningarlaust skjall
bara til að gleðja í svipinn ör-
fáa menn, sem næstir standa
þessum glímumótum og enn er
reynt að halda uppi með veik-
um mætti tvisvar á ári. Hins
er ekki gætt hve mikla bölvan
sjálf íþróttin hefur af þessu
falska hóli.
Bráðskýr bóndi sem álitinn
var vel reikningsglöggur hélt
nákvæma búreikninga og reikn-
ingarnir sýndu árlegan gróða
á búinu. En það var einmitt
vegna þess sem bóndanum
gékk svo erfiðlega að átta sig
á hvernig hann hefði orðið ör-
eigi! Mér dettur oft bóndinn
í hug þegar blöðin eru að
smjatta á framför og fullkomn-
un deyjandi íþróttar.
Meðan ég er að skrifa þetta
hlusta ég á Útvarpið með öðru
eyranu, ef svo mætti að orði
komast. Ég heyri að verið er
að telja upp hve margir í-
þróttamenn stundi hverja í-
þróttagrein fyrir sig. Sjálfa
þjóðaríþróttina heyrði ég ekki
talda þar með, eltki nefnda á
nafn fremur en hún væri ekki
til og þó er hún nú búin að
ná þeirri fullkomnun að geta
talizt að mestu lýtalaus. Mig
langar til að frétta um það
hvort virkilega sjálf þjóðar-
íþróttin sé orðin sú hornreka
að hún sé ekki lengur þess
verð á þessari miklu íþrótta-
öld, að teljast með íþróttum?
Hún man þó fífil sinn fegri.
Glíina í berhögg við brögð
og byltur.
Ég vil taka það enn nánar
fram, máli mínu til skýringar,
að frá fyrstu tíð síðan beltis-
kappglímurnar hófust hef ég
ljósan grun um að sá böggull
hafi fylgt skammrifinu að dóm-
aravaldið, sem átti að sjá um
alla heill og blessun okkar á-
gætu íþróttar, lét sér stundum
annara um sér nákomin félög
og einstaklinga en kostagildi
sjálfrar íþróttarinnar. Þetta er
annar stærsti liður í breytingu
glímunnar og hinn er sá að
leiðtogar glímunnar skyldu
Ieyfa sér þá fásinnu að
smeygja inn í byltuákvæðin
„fyrir ofan hné og olnboga.“
Svo hafa glimubeltin haft sín
illu áhrif samfara einstæðu
stjórnleysi kennara og þeirra
manna, sem um glímurnar
hafa átt að sjá hverju sinni,
hvernig leikurunum má líðast
að standa að glímunni.
Breytingin er í þessu fólgin
að í gömlu glímunni gengu
menn ætíð ótrauðir beint í ber-
högg við brögð og byltur og
létu sér hvergi bregða. Glímu-
listin var þá innifalin í því að
sjá við háskanum sem út í var
gengið með því að vera „við-
búinn“ á skáta máli, sjá við
óvæntum brögðum, snúa sig
út úr þeim með lagi og leikni,
ekki að standa þau af sér
heldur að hlaupa yfir þau eða
upp úr þeim af mýkt og fimi
eftir því sem á stóð hverju
sinni. Vitanlega datt þá engum
glímumanni í hug að bolahnoð-
ast við það að verjast brögð-
um og byltum með þvi að
standa kengboginn í varnar-
stöðu sem lengst í burt frá
sínum mótleikara. Ég man
varla eftir í mínu ungdæmi að
ég sæi þá glímustöðu sem nú
ríkir, nema þá eins og sér-
stakt fyrirbrigði milli krafta-
manna eða stirðbusa sem aldrei
gátu lært glímuna og áttu enga
mýkt og leikni til. Því ber þó
ekki að neita að margir gátu
brosað að þessum stimpingum,
ef jafnir áttust við. Hitt er eitt
víst að þessir menn hefðu aldrei
verið sendir á opinberar glím-
ur til að hnoðast frammi fyrir
fjölda fólks.
Á þessu íslandsglímutíma-
bili hefur glíman sérstaklega
tapað léttleikanum og f jölhæfn-
inni. Þetta verður ofur skiljan-
legt þegar þess er gætt að
sjálf glímuleiknin er nú komin
út á þann vettvang að verjast
brögðum og byltum með því að
leikaramir standi sem lengst
hvor frá öðmm, þá verður ekki
hjá því farið að viðureignin
hlýtur að verða hnoðsleg og
áferðaljót, þung og gólfbundin,
bragða fá og tilbreytingarlítil,
vegna þess að í slíkri glímu-
stöðu er afar erfitt að koma
brögðum við. Enda minnist ég
þess frá þessari síðustu Skjald-
arglímu að mér fannst hún af-
ar bragða fá. Hið alkunna og
ágæta leggjarbragð, sem eng-
inn komst hjá að nota hér fyrr
meir, ýmist sem undirbúnings-
bragð eða trompbragð, man ég
ekki eftir að sjá á þessari
stuttu færi og að menn gangi
saman í viðureigninni. Sama
er að segja um létta og snögga
hælkróka. Ég gat því vel skil-
ið þá aðstöðu Bjarna Sigurðs-
sonar hér í glímunni sem sjálf-
sagt er vanari léttara glímu-
lagi og beinni glímuaðstöðu.
(Framhald).
bikara, sem beztu 3ja og fimm
manna sveitir hljóta. Þrír
fyrstu menn fá einnig verð-
launapening eins og venjulega.
Væntir stj. ÍR sérlega góðrar
þátttöku í þessu hlaupi, en
þátttökutilkynningar eiga að
sendast í pósthólf 13 í síðasta
lagi 11. april n.k.