Þjóðviljinn - 20.04.1955, Síða 7

Miðvikudagur 20. apríl 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Breytingartillögur Sósíalistaflokksins og Alþýðuflokksins við husnæðisfrumvarp stjórnarinnar
Lásisfé aukið, lágmarksupphæð á íbsað hækkuð
verkamanna fái 12 milljénir árlega, heilsuspillandi ibiiðim if>
rymt, Landsbankanum verði falin úthlutun lánanna
Fulltrúar SósíalistafloJcksins og Alþýðuflokksins í fjár-
hagsnefnd neðrideildar, Karl Guðjónsson og Gylfi Þ. Gísla-
son, birtu sameiginlegt nefndarálit um húsnœðisfrumvarp
ríkisstjómarinnar. Flutti Gylfi ýtarlega framsöguræðu
við 2. umrœðu málsins á fundi neðrideildar í fyrrakvöld,
og töluðu auk hans Lúðvík Jósefsson, Karl Guðjónsson
og Einar Olgeirsson. Umrœðan hélt áfram á fundi deild-
arinnar í gær og lauk þá.
Fer hér á eftir nefndarálit þeirra Gylfa og Karls, og er
m.a. lýst helztu breytingartillögum þeirra og þær skýrðar.
Alvarlegasta
félagslega
vandamálið
Húsnæðismálin eru tvimæla-
laust alvarlegasta vandamálið,
sem nú er við að etja á Islandi.
Þótt síðastliðinn hálfur annar
áratugur hafi verið mestu góð-
æri, sem um getur í sögu þjóð-
arinnar, er hér nú engu að síð-
ur mikið húsnæðisböl. Þúsundir
manna, kvenna og barna búa í
húsnæði, sem með engu móti
verður talið viðunandi.
Frumvarp þetta er niðurstaða
af langvarandi samningum nú-
verandi stjórnarflokka um lausn
þessa mikla vandamáls. Það
hefur nokkra kosti. í þvi er
gerð tilraun til þess að skipu-
leggja lánamarkaðinn á nýjan
tíátt og vilyrði gefin fyrir því,
að nokkur aukning verði á
lánsfé til íbúðabygginga. Gert
er ráð fyrir útgáfu vísitölu-
bundinna verðbréfa, og er þar
um nýjung að ræða, sem vert
virðist að reyna. Enn fremur
á að koma á fót leiðbeiningar-
starfsemi fyrir húsbyggjendur
og efla tæknirannsóknir í því
skyni að lækka byggingarkostn-
að. Er hvorttveggja gagnlegt.
Svikizt um útrým-
ingu heilsuspill-
andi húsnæðis
rausn er hér á ferð, má benda
á, að tekjur ríkissjóðs fóru tvö
síðastliðin ár 188 millj. kr. fram
úr áætlun. Upphæð sú, sem
ríkissjóður ætlár að leggja
fram árlega til þess að bægja
frá dyrum þjóðarinnar mesta
böli, sem nú þjáir hana, á að
nema sem svarar rúmlega hálf-
um af hundraði af ríkistekjun-
um.
að mikill meirihluti húsbyggj-
enda hefur ekki yfir svo miklu
eigin fé að ráða, að hann geti
greitt með því meira en helm-
ing byggingarkostnaðarins,
hvað þá næstum þrjá fjórðu
hluta hans. Verða þeir, sem
þannig er ástatt fyrir, því að
leita fyrir sér um viðbótarláns-
fé, sem yrði þá væntanlega með
enn þá óhagstæðari kjörum en
gert er ráð fyrir á veðlánunum
í frv., svo að peningaokrið á
lánamarkaðinum héldi áfram.
Að svo miklu leyti sem ekki
tækist að afla viðbótarlána eða
hlutaðeigandi treysti sér ekki
til þess að greiða vexti þá, sem
krafizt yrði, mundu byggingar-
framkvæmdirnar verða þeim
mun rninni og húsnæðisbölið
haldast.
séð, að slík húsaleiga er ekki
við alþýðu hæfi. Vart mun
hugsanlegt, að hægt sé að koma
upp sómasamlegri fjölskylduí-
búð fyrir minna en 200.000 kr.
Sé miðað við sömu forsendur
áðan, yrði mánaðarleg
og
Lánsféð algerlega
onogt
Hið nýja lánsfé, sem ríkis-
1 800 kr. í húsnæði
á mánuði
Frumvarpið gerir ráð fyrir
því, að vextir af hinum nýju
greiðsla af henni 1424,91 kr.
Mánaðarlaun verkamanns eru
nú 2976 kr., miðað við 8 stunda
vinnu á dag alla virka daga
ársins. Hann þyrfti því að
greiða 48% mánaðartekna sinna
til þess að geta búið í íbúð af
algerri lágmarksstærð og eign-
azt hapa á aldarfjórðungi. Þótt
gengið yrði til fulls að þeim
kaupkröfum, sem settar voru
fram í upphafi verkfalls þess,
sem nú stendur yfir, yrði þessi
húsaleiga samt 37% mánaðar-
teknanna. Til þess að geta eign-
azt 350 rúmmetra íbúð og greitt
fyrir hana 1000 kr. húsaleigu á
mánuði, þarf eigandinn að hafa
getað lagt fram 122.444 kr. af
eigin fé, sem hann síðan reikn-
ar sér enga vexti af, og er þá

En þar með eru kostir þessa
frumvarps upp taldir. Ágallar
þess eru hins vegar miklir. Það
verður að teljast höfuðeinkenni
þess, að í því er ekkert stór-
átak gert til þess að útrýma
heiisuspillandi húsnæði. í grein-
argerð frumvarpsins er þó skýrt
frá því, að herskálaíbúðir í
Reykjavík séu enn 542, og mik-
ið af öðru húsnæði verður og
áð ielja heilsuspillandi. Efna-
hagur fólksins, sem í þessu hús-
næði býr, er yfirleitt þannig,
að þessu húsnæði verður ekki
útrýmt nema með myndarlegu
átaki af hálfu ríkis og bæjar-
félaga. Til þess þarf rausnarleg
fjárframlög af hálfu þessara
aðila. En stórhugur og umbóta-
vilji stjórnarflokkanna er á
þessu sviði ekki meiri en svo,
iað ríkissjóði er ætlað að leggja
fram allt að 3 millj. kr. á ári
í 5 ár í þessu skyni, ef sveitar-
félög leggja jafnháa upphæð á
móti. Framlög ríkissjóðs eiga
því að nema 15 millj. kr. alls.
Til þess að ljóst verði, hvílík
,JKona með þrjú óvita börn sín í skála 25 í Selby skálahverfi missti aleigu sína í gærdag,
er íbúð hennar gjöreyðilagðist í eldi og allt það sem þar var inni. Við lá að manntjón
yrði í brunanum". Þannig segir Morgunblaðið frá í gær í frétt af nýjasta braggabrunan-
um í Reykjavík, hinum 5. eða 6. á þessum vetri. Nú eru í Reykjavík 542 braggaíbúðir,
en það er einkenni þeirra íbúða að þær eru alitaf kaldar nema meðan þær eru að brenna.
Rildsstjómin þykist hafa borið fram stórkostlegt frumvarp til lausnar liúsnæðisvandræð-
unum í höfuðborginni og víðar; hún ætlar sem sé að leggja fram 15 milljónir á 5 árum
til að „útrýma“ bröggum og öðru óhæfu húsnæði!
stjómin hyggst útvega með ráð-
stöfunum sínum, verður að telj-
ast ónógt til þess að leysa
vanda þeirra, sem þurfa á nýju
húsnæði að halda. í greinargerð
frumvarpsins er gert ráð fyrir
því, að þörf sé á 900 íbúðum
árlega. Ef gert er ráð fyrir, að
meðalstærð þeirra yrði 350
rúmmetrar og byggingarkostn-
aður 750 kr. á rúmmetra, yrði
kostnaðarverð þessara nýju í-
búða 236 millj. kr. f frumvarp-
inu er gert ráð fyrir því, að á
næstu tveim árum verði útlán
til bygginga 100.5 millj. kr., en
það nemur 42% af heildarbygg-
ingarkostnaðinum. Virðist ja£n-
vel ástæða til að skilja ákvæði
frumvarpsins svo sem lánsupp-
hæð verði yfirleitt ekki hærri
en 70 þús. kr. á íbúð, en það
er 27% af kostnaðarverði 350
rúmmetra íbúðar. Augljóst er,
veðlánum verði yfirleitt 71/4%
auk 1% lántökugjalds og að
þau verði til 25 ára. Lánin eiga
að vera jafngreiðslulán. Mánað-
argreiðsla af 70 þús. kr. láni
yrði 495,62 kr. Samkvæmt því
sem fyrr var sagt, má búast
við því, að raunverulegir vextir
af viðbótarlánum yrðu allmiklu
hærri. Hinsvegar er eðlilegt að
gera ráð fyrir, að húsbyggjand-
inn geti lagt fram nokkurt eigið
fé, sem hann reiknaði sér að-
eins sparisjóðsvexti af. Sé þetta
tvennt talið jafnast, þannig að
meðalvextr af því fé, sem fæst
ekki frá veðlánakerfinu, séu
taldir jafnháir og þeir vextir,
sem þangað eru greiddir, verð-
ur mánaðarleg greiðsla af 350
rúmmetra íbúð, sem kostar
262.500 kr„ 1871,69 kr„ og er þá
að vísu miðað við, að eigandinn
eignist hana á 25 árum. Er auð-
Fríðindi jafnt
handa ríkum og
fátækum •aí
Það er ein af meginreglum
þessa frumvarps, að húsbyggj-
endur skulu yfirleitt sæta sömu
kjörum við lánveitingar. Þar er
m. ö. o. sniðgengin að mestu sú
staðreynd, að efnahagur þeirra
getur verið svo misjafn, að á-
stæða sé til þess, að hið opin-
bera létti undir með þeim,
sem standa höllum fæti. Hinir
ríku skulu settir við sama borð
og hinir fátæku, þegar um ^að
er að ræða, að ríkisvaldið veiti
eftirsótta fyrirgreiðslu. í grein-
argerð frumvarpsins kemur að
vísu fram, að Byggingarsjóði
sveitanna muni fyrirhugaðar 12
milljónir " kr. af væntanlegu
lánsfé. Þeim mun furðulegra
verður að teljast, að hvergi
skuli á það drepið, að Bygging-
arsjóði verkamanna eigi að
tryggja nokkuð af fé þessu, en
á vegum hans hafa undanfarið
verið byggðar einar ódýr.ustu
og hentugustu almenningsíbúð-
ir, sem reistar hafa verið í
landinu. Að honum er ekki
vikið á annan hátt en þann í
frumvarpinu, að heimilað er að
lána honum af fé veðdeildar-
innar.
Kjör opinberra
starfsmanna rýrð
í þessu sambandi ber og að
geta þess, að með samþykkt
frumvarps þessa yrði þrengt
verulega kosti allstórs hóps
launamanna að því er snertir
skilyrði til útvegunar hag-
kvæmra byggingarlána. Opin-
berir starfsmenn hafa átt kost
að fá lán úr lífeyrissjóði sínum
til 40 ára, til skamms tíma með
5%% vöxtum, en nú með 6%
vöxtum. Stefna frv. virðist ;sú
að breyta þessum lánum í 7%
lán til 25 ára, og er það veru-
leg skerðing á aðstöðu þessara
launamanna.
meira að segja miðað við, að
hann fái allt lánsféð með sömu
vöxtum og gert er ráð fyrir í
þessu frumvarpi, en til þess
verða því miður engar líkur
taldar. Til þess að geta eignast
íbúð, sem kostar aðeins 200.000
kr„ þarf hann að geta lagt fram
59.000 kr. vaxtalaust eigin fé,
ef húsaleigan á ekki að fara
fram úr 1000 kr. á mánuði.
Þessar staðreyndir hljóta að
teljast taka af allan. vafa um
það, að húsnæðisvandamál lág-
launafólks verður ekki leyst eft-
ir þeim meginreglum, sem þetta
frumvarp byggist á, heldur
verður að koma til myndarlegt
framlag af hálfu hins opinbera,
þangað til sárustu neyðinni á
þessu sviði hefur verið af létt
og meira jafnvægi hefur komizt
á í tekjuskiptingu og fram-
kvæmdum en nú á sér stað.
Spillingarbákn
st j órnarflokkanna
Sem síðasta aðalatriði frum-
varpsins, en þó engan veginn
það, sem sízt má finna því ■ til
foráttu, ber að nefna, að sérstök
nefnd þriggja manna, svokölluð
húsnæðismálastjórn, á að út-
hluta um helmingi þess láns-
fjár, sem gert er ráð fyrir að
handbært verði næstu tvö ár.
Af greinargerð má ráða, að
einn nefndarmanna muni verða
tilnefndur af Landsbankanum,
án þess þó að hann eigi að
hafa atkvæðisrétt um lánveit-
ingar. Hinir verða þá væntan-
lega fulltrúar hvor síns stjórn-
arflokks. Er hér um að ræða
framhald þeirrar skipunar, sem
tekin var upp við úthlutun
smáíbúðalánanna og stjórnar-
flokkarnir telja væntarilega að
hafi gefizt sér vel. Þegar höfð
Framhald á 10. síðu.