Þjóðviljinn - 29.09.1955, Side 3

Fimmtuda^ur 29. septeiaber 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Kunnum við h vorki að sitja
né standa, ganga né onda?
>að stendur stóll við borð-
ið, og það kemur þreyttur
maður. Hann sezt á stólinn,
teygir fram fæturna, styður
olnbogunum á borðið og hvíl-
ir andlitið í gaupnum sér: a,
hvað það er yndislegt að fá
sér sæti og hvíla sig, hugsar
hann. En hann situr ekki lengi
þannig. Stóllinn er of lágur,
þannig að læri mannsins eru
í lausu lofti þar til hann hefur
dregið fætuma inn undir stól-
inn, og þegar hann hefur haft
þá þar dálitla stund er hann
orðinn þreyttur í hnjáliðunum
og réttir þá aftur fram —
og þannig koll af kolli. Auð-
vitað heldur hánn að hann
hvílist úr því hann er seztur
í þennan snotra stól við þetta
góða borð, en það er að miklu
leyti blekking. Atik þess kem-
ur það til að borðið er of
hátt. Maðurinn þarf að lyfta
olnbogunum upp á plötuna í

Ekki lyfta öxlunum svona
ofsalega né vera svona tauga-
æst í olnbogunum ....
staðinn fyrir að hún á að vera
í jafnhæð við þá (það er að
segja þegar stóllinn er hæfi-
lega hár). Nú strengist á vöðv-
um í handleggjum hans, og
þegar hann hvílir höfuðið í
lófum sér /verður hnakkinn
kertur afturábak með tilheyr-
andi vöðvastríðleik.
VITH) OG STRITIÐ
Þetta eru að vísu ekki ó-
breytt orð norska læknisins
Henriks Seyffarths í fyrir-
lestri hans í Tjarnarbiói í
fyrrakvöld, en þetta er þó
meginefni hans í hnotskurn.
Erindið fjailaði að miklu leyti
um það hvemig við stöndum
skakkt að vinnu okkar, hvern-
ig við hvílumst ekki í raun og
veru þegar við hyggjumst gera
það, hvernig við göngum
skakkt og öndum skakkt,
o.s.frv. Hann talaði fyrir nær
fullu húsi um þetta efni sem
sjaldan eða aldrei er rætt
né ritað um hér á landi. Þar
voru komnar skrifstofustúlkur
og verkamenn, fiskistúlkur og
forsíjórar, enda standa marg-
ir aðilar að stuttri dvöl lækn-
isins á íslandi, þar 'á meðal
Alþýðusambandið; mætti verða
að atvinnusjúkdómum og
starfsþreytu yrði meiri gaum-
ur gefinn hér eftir en hingað
til. Til þes ber vafalaust mikla
nauðsyn. Þorsteinn Einars-
son íþróttafulltrúi, sem ávarp-
aði gestina áður en fyrirlest-
urinn hófst, sagði að sjaldan
væri hugsað um það hér á
landi að leggja vit í stritið.
Það er að minnsta kosti víst
að aldrei er of mikið vit í
stritinu.
I>AÐ SEM VAR
SKAKKT
f>að er háskalegast að byrja
ungur á því að standa skakkt
að starfi sínu. Læknirinn hafði
fengið tvær telpur upp á
sviðið, og lét þær sitja þar
á stólunum við borðið. Hann
lét þær skrifa nöfn sín, og
sýndi síðan hvernig stellingar
þeirra höfðu verið skakkar.
Þær sátu of framarlega í stól-
unum þannig að bakið hafði
ekki stuðning, þær drógu
fæturna inn undir sig, sem
kom líka til af því að stólarnir
voru ekki hæfilega háir, þær
lyftu hægri öxlinni miklu
hærra en nauðsynlegt er,
úlnliðir þeirra og fingur voru of
stífir. Þær sögðu að þær fyndu
stundum til í hnakkanum, og
læknirinn sýndi fram á hvemig
óþörf áreynsla kemur á vöðva,
hvernig þeir verða stríðari og
þandari en nauðsyn ber til, þeg-
ar skakkt er unnið.
ÉG LÝSI EFTIR
BARNAVERND ....
Síðan lét læknirinn alla við-
stadda rétta út hægri handlegg-
inn láréttan. Það leið ekki á
löngu, þar til við tókum að
þreytast heldur en ekki, og litlu
síðar fóru handleggimir ^að
detta niðúr hver af öðrum —
örmagna. Þetta er að vísu of-
notkun vöðva, sagði læknirinn,
og svo augljós ofnotkun kemur
sjaldan fyrir í daglegu lífi. En
þeir sem til dæmis venja sig
á að ganga alltaf kertir, þeir
ofnota hálsvöðvaná á svipaðan
hátt og í dæminu um útrétta
hándlegginn. Þegar þið lyftið
öxlinni við skriftir, þá notið
þið til þess vöðvaafl, sem ó-
þarft er að beita. Sjálfsagt haf-
ið þið öll einhverntíma haft
höfuðverk, en hvað veldur oft-
ast höfuðverk? Of mikil á-
reynsla á vöðvana aftan á háls-
ipum. Svo sneri hann sér aft-
ur að telpunum og sagði: Það
er ekki nóg að barn fái stól
Aö HERPA MAGANN
OG ÞENJA HANN
Menn þurfa að hugsa nánar
um það hvernig þeir standa að
vinnu, sagði læknirinn, ger-
ast meðvitandi um það hvernig
þeir beita líkama sínum. Hann
þegar í upphafi? Það getur
bjargað mörgum að kunna að
anda rétt; það skiptir megin-
máli fyrir líkamlega vellíðan
mannsins að hann ofbjóði ekki
líkama sínum, beiti honum rétt,
og umfram allt: læri að hvíla
hann. „Slakaðu á, og þú verð-
ur hraustur“, nefnist einmitt
hin stóra bók dr. Seyffarths um
þessi mál öll. Það er sem sé
samband milli líkamlegrar og
andlegrar vellíðunar. Ofþreyta
í starfi veldur iðuglega tauga-
veiklun, og taugaveiklun er
sjúkdómur eins og hver annar
sjúkdómur. Auk þess er tauga-
veiklun smitandi. Einn tauga-
veiklaður maður á skrifstofu
getur spillt öllu andrúmslofti
j þar, og sagði læknirinn dæmi
af því.
SLAKAÐU A — ÞAÐ
ER KJÖRORÐH)
Slakaðu á — það er kjörorð-
ið. Dr. Seyffarth bað telpurnar
og roskinn mann, sem kom
upp á sviðið til hans, að láta
hægri handlegginn falla mátt-
lausan niður með síðunni. Það
gekk illa; handleggir þeirra
sigu öllu fremur, þau gátu ekki
gert þá máttlausa. GalduF
hvíldarinnar, sagði læknirinn,
er fólginn í því að menn slaki
á, hætti að reyna á sig, verði
máttlausir í þess orðs fyllstu
merkingu. Menn verða stirðir
með aldrinum, af því að þeir
venja sig á að hafa suma vöðva
sína sífellt stríða, þeim tekst
aldrei að slaka á þeim.
Við þurfum að vernda lik-
ama okkar, beita honum rétt,
hvíla hann rétt. Aldrei ber til
þess brýnni nauðsyn en nú á
þessum órólegu tímum, sagði
dr. Seyffarth að lokum. Mark-
miðið er að hver einstaklingur
verði fær um að rækja af vel-
líðan og gleði það hlutverk sem
honum er falið á hendur í þjóð-
félaginu.
Þessi stúlka situr rétt við
skriftirnar, og hún mun líka
halda fegurð siuni lengi, lengi.
kvaðst eitt sinn hafa spurt
nokkra tannlækria hvort þeir
stæðu einungis á öðrum fæti
er þeir dragju tennur úr sjúk-
lingum sínum. Þeir höfðu gert
ráð fyrir því að þeir hefðu
staðið í báða fætur, en við
spuminguna urðu þeir óvissir
í sinni sök og gátu ekki svarað
henni fyrr en þeir höfðu „leik-
ið“ tanntöku frammi fjvir dr.
Seyffarth. Það er fráleitt að
menn fylgist svo illa með sjálf-
um sér, sagði læknirinn; og nú
gerði hann smáöndunartilraun
með aðra telpuna. Hvort dreg-
urðu magann inn eða þenur
hann út, þegar þú andar að
þér? spurði hann. Dreg hann
inn, svaraði telpan. Ég átti von
á því, sagði dr. Seyffarth, þetta
gera margir. En rétta aðferð-
in er sú að þenja magann út
þegar maður andar að sér, draga
hann inn þegar maður andar
frá sér. Öndunin er ósjálfráð
starfsemi, og það væri eðlilegt
að hún væri framkvæmd rétt
og án umhugsunar. En þegar
jafnvel ósjálfráð starfsemi verð-
ur skökk, hvað þá um hinar
sem við lærum kannski skakkt

.... lieldur á maður að vera
svona, með beinar axlir og
handleggina niður með síðim-
um: áferðarfagui- og rólegur.
til að sitja á og borð til og
sitja við; það verður að læra að
nota hvortveggja eins og hvert
annað tæki. Ég lýsi eftir barna-
vernd, sem kennir börnum að
reýna á sig á réttan hátt. í
skólunum þarf að ganga úr
skugga um rétta sætishæð fyr-
ir hvert einstakt bam.
\ sjálfsafgreiðslu-matvöruverzlanír
opnaðar hér á landi í haust
SSS efnir til samkeppni um nýyrði fyrii
slíka verzlun
Fjórar sjálfsafgreiðslu-matvöruverzlanir verða opn—
aðar hér á landi síðar í haust, og eru þær á vegum Sam-
bands íslenzkra samvinnufélaga og þriggja kaupfélaga,,
á Akureyri, Selfossi og í Hafnarfirði.
Þar sem þetta verða fyrstu
fullkomnu sjálfsafgreiðsluverzl-
anir í landinu og fleiri munu á
eftir koma, þykir vanta gott ný-
yrði í íslenzkt mál fyrir slíka
gerð verzlana. Hefur SÍS því á-
kveðið að efna til samkeppni um
slíkt nýyrði og veita 5.000 krón-
ur fyrir beztu tillöguna.
Sjálfsafgreiðsluformið hefur
að vísu verið notað í ýmsum
greinum sérverzlana hér á landi
um nokkurt árabil, og eru til
dæmis flestar bókaverzlanir og
sumar smávöruverzlanir byggðar
að nokkru leyti á þessari skip-
án. En með matvöruverzlunum
þessum verður hin nýja skipan
reynd í fyrsta sinn í sinni réttu
mynd: fólk mun geta gengið að
öllum vörum verzlananna og
valið sjálft það, sem því þókn-
ast, en vörunum verður pakkað
inn og þær greiddar við eitt eða
fleiri afgreiðsluborð við ÚW
göngudyr.
Verzlanirnar, sem opnaðar
verða í haust eru í Austurstrætl
10 í Reykjavík, aðalverzlun
Kaupfélags Hafnfirðinga við
Strandgötu, matvöruverzlun í
aðalbyggingu Kaupfélags Árnea-
inga á Selfossi og ný verzlun
Kaupfélags Eyfirðinga að
Brekkugötu 2 á Akureyri.
Kaupfélögin og SÍS hafa und-
irbúið þessar nýju verzlanir
vandlega og fengið hingað til
lands færustu sérfræðinga á
sviði sjálfsafgreiðsluverzlana I
Danmörku og Svíþjóð, auk þesa
sem forstöðumenn allra hinna
nýju verzlana hafa dvalizt er-
lendis og kynnt sér rekstur
slíkra verzlana.
Tillögur um nýyrði fyrir sjálfs-
afgreiðsluverzlanir ber að senda
til Fræðsludeildar SÍS fyrir 1.
nóvember næstkomandi.
m m
Skdlaskórnir komnir!
Úrval aí barna- og unglingaskóm með leður- og gúmmísólum
Aðalstrœti 8
Laugavegi 38
Laugavegi 20
Garðastrœti 6