Þjóðviljinn - 29.09.1955, Page 4

4) .— ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 29. september 1955
Viðial við Halldói Haildórsson désen! um
þing um germönsk íræði í Róm
'ii
ósUÍRnn
Gosdrykkjaokur — dýri að sækja skemmtistaði
2. flokks dilkakjöt
Dagana 5.—10. þm. sátu mál-
•,’ísindamenn og bókmennta-
iræðingar víðsvegar úr heim-
inum á fundi í þeirri róm-
önsku Rómaborg, og ræddu
germönsk fræði. Þingið sátu
•fcveir íslendingar, þau hjónin
Sigríður Guðmundsdóttir og
Malldór Halldórsson dósent, en
Halldór var þar á vegum
Háskólans. Þau eru nýkomin
i-etm, og í fyrradag hitti ég
xlalldór að máli og bað hann
= egja okkur frá þinginu.
— Þetta þing var stofn-
íundur Alþjóðasambands germ-
snskra málfræðinga og bók-
menntafræðinga, svarar Hall-
dór (Internationale Vereinigung
fiir Germanische Sprach-
nnd Literaturwissenschaft).
Nefnd nokkurra vísindamanna
hafði undirbúið stofnfunóinn,
og var prófessor Brocherdt í
JVIúnehen formaður hennar.
Þingið var sett í Feneyja-
iöllinni, en af svölum þeirrar
iallar talaði Mússólíni forðum
©r honum þótti nokkuð við
Ijggja. Fundirnir voru síðan
ialdnir i Villa Sciarra í mjög
íallegu umhverfi í grennd' við
Páfagarð og Péturskirkju. Að-
^ilfulltrúarnir á þinginu voru
tm 200 að tölu, en auk þess
voru margir gestafulltrúar, svo
fíem konur og börn prófessora
©.s.frv. Sumir fulltrúarnir
voru komnir um langan veg —
allt frá Japan, Ástralíu, Argen-
tínu og Bandaríkjunum; einn-
ág frá Tyrklandi, Spáni, Tékkó-
Slóvakiu og Vesturevrópu-
Pondum og enn víðar að. Þing-
Æau var skipt í tvær deildir:
(málfræðideild og bókmennta-
Halldór Halldórsson og Sigríð-
tar Guðmundsdóttir, kona hans,
ganga frá opnun þingsins í
Feneyjahöllinni.
ceild, og sat ég fundi hinnar
fyrrnefndu.
— Hver voru svo verkefni
Lingsins?
— Eins og áður segir var
Æ!lþjóðasambandið stofnað á
binginu, en hið sérstaka við-
fangsefni málfræðideildarinnar
mTarr ríkismál og máilýzkur í
fifcermönskum löndum. Voru
fluttir margir fyrirlestrar,
langflestir á þýzku og um
þýzku; en einn daginn var
talað um önnur germönsk mál,
svo sem Búamálið í Suður-
afríku, sem er að stofni hol-
lenzka frá 18. öld, en hefur
þróazt sjálfstætt. Þá var einn-
ið rætt um íslenzku, færeysku
og hollenzku. Ég hélt erindi
um mállýzkueinkenni í nú-
tímaíslenzku: framburðarmis-
mun í éinstökum héruðum,
mismun á orðaforða og merk-
ingarforða, og leitaðist við að
rekja orsakir þess hvers vegna
svo lítill munur er á málinu
í einstökum héruðum og
byggðarlögum. Aðalníðurstaða
mín var sú að það væru forn-
bókmenntirnar og áhrif þeirra
á málið, sem hefðu varnað
mállýzkumyndun hér á landi
Engar umræður fóru fram, en
gert er ráð fyrir að erindin
verði gefin út, sum óstytt,
önnur í útdrætti.
—Ýmsir eru í vafa um
hvað eru germönsk fræði;
vildirðu skýra það?
•—- Samkvæmt skýrgreiningu
Alþjóðasambandsins er með
germönskum fræðum átt við
frísneskar, hollenzkar, þýzkstt-
og norrænar bókmenntir og
málfræði.
— Hvert er markmið hins
nýja alþjóðasambands?
— Markmiðið er að auka
kynni þeirra manna, sem
stunda germönsk fræði, gefa
þeim tækifæri til að skiptast
á skoðunum; og er næsti fund-
ur þess ákveðinn í Kaup-
mannahöfn eftir 4 ár. Á
stofnfundinum, sem haldinn
var 9. september, var prófes-
sor Hammerich í Kaupmanna-
höfn kosinn forseti sambands-
ins, en varaforsetar prófessor
Alewyn frá Þýskalandi og
prófessor Bruford frá Eng-
landi. Auk þess er fjölmenn
stjórnamefnd þeim til að-
stoðar.
— Hittirðu marga íslenzku-
kennara á þinginu?
— Flestir þeirra, sem fást
við norræn fræði, leggja megin-
rækt við bókmenntirnar og hafa
því setið í bókmenntadeild
þingsins, en af fulltrúum þar
hafði ég lítil bein kynni. En
einn daginn vék sér að
mér maður og ávarpaði mig
á lýtalausri islenzku. Þessi
maður er prófessor Wolf-
Rottkay í Salamanca á Spáni,
en hann var þýzkur sendikenn-
ari hér við háskólann um skeið
fyrir stríð. Þá dvaldist kona
hans hér einnig stuttan tíma,
en síðan er hún svo mikill fs-
lendingur að hún hefur heimþrá
til íslands. Eftir að ég hélt
erindið varð ég einnig var
mikils áhuga manna á ísienzk-
um efnum, og vil ég einkum
nefna þar tii þá prófessor
Lockwood í Birmingham og
prófessor Höffler í Múhchen.
í heimleiðinni kom ég við í
Lundi í Svíþjóð og- varð þar
var mikils áhuga á íslenzkum
fræðum.
— Lituðust þið ekki eitt-
hvað um í Rómaborg?
una daglega fyrir augum, en
við gerðum okkur líka ferð
til Colesseo og Foro Romano
(er heita svo á ítölsku). Einn-
ig skoðuðum við rústir hinn-
ar fornu hafnarborgar Rómar:
Ostia Antica. Það er mjög
einkennilegt að virða þannig
fyrir sér rústir frægs staðar,
sem raunar hefur ekki verið
nema smábær á nútímavísu —
ég jafnaði henni í huganum
Framh. á 10. síðu
Margir álíta að abstraktlist-
in hafi sigrað í Reykjavík. Er
það rétt?
Fyrir fáum árum höfðu
nokkrir listmálarar sýningu á
abstraktmálverkum. Sýningin
vakti fádæma reiði meirihluta
ailra Reykvíkinga. Ýmsum
þótti það hreinásta ósvífni að
bjóða „sæmilega upplýstu
fólki í myndlist" upp á slíkt
og annað eins. En hvað hefur
skeð í dag? Abstraktmálverk-
in eru á leið að gjörsigia
Reykvíkinga. Ef abstrakt-
myndlistin hefur þá ekki sigr-
að þegar í stað. Hvemig
stendur á þessu? Hvað hefur
gerzt? Hefur fjöldinn allur
beygt sig fyrir rökum ab-
straktmyndlistarmanna ? Nei,
síður en svo. Hvers vegna
ekki? Vegna þess, að ab-
straktmyndlistarmenn hafa
ekki notað rök „abstraktlist-
arinnar“ sjálfrar, ef ég mætti
orða það.svo. Hvaða rök hafa
þeir þá notað? Jú, þeir hafa
notað rök kristindómsins og
einnig rök sósíaliskra stjóm-
málamanna, reyndar nær rök-
1 GÆR hringdi maður nokkur
í Bæjarpóstinn og var mikið
niðri fyrir. Kvaðst hann hafa
farið á dansleik sl. laugar-
dagskvöld ásamt konu sinni.
Eftir nokkra vafninga fengu
þau sæti við fimm manna borð
og háðu um tvo spur (þ.e. 2
flöskur af Spur-cola; ég þori
ekki annað en útskýi-a þetta,
vegna þeirra, sem e.t.v. hafa
ekki fylgzt með þróun máls-
ins). Þjóninn kom von bráðar
með drykkinn og maðurinn
spurði hvað hann kostaði. —
Tuttugu og f jórar krónur, segi
og skrifa tuttugu og fjórar
krónur, eða tólf krónur fiask-
an. Maðurinn sagði, að hann
hefði sjaldan orðið jafn hissa,
og spurði hvort það væru
virkilega engin takmörk fyrir
því, hvað eigendur skemmti-
staða mættu leggja mikið á
þessa vöru. Ilann sagði, að
Spur-cola-flaskan mundi kosta
um 1.65 kr. í búð, og reiknað-
ist honum svo til, að þetta
væri yfir 700% hækkun frá
búðarverði og virtist það þó
ekki skorið við nögl, Að síð-
ustu spurði maðurinn hvort
allur ágóði af sölu þessa gos-
drykkjaglundurs mundi renna
í vasa eigenda skemmtistað-
apna, eða hvort ríkið tæki ein-
hvern ákveðinn skatt af hon-
um til að greiða niður fram-
leiðsluvörurnar. — Mér er
elcki kunnugt um að þeir sem
reka skemmtiataði þurfi að
greiða neinn sérstakan skatt
af sölu öls og gosdrykkja, en
vitanlega verða þeir að greiða
hinn alræmda söluskatt af öll-
um rekstri fyrirtækisins. Síð-
ast þegar ég fór á dansleik
(það var fyrir hálfum mán-
uði) kostaði Spur-cola-flaskan
10 krónur, og mér fannst það
miklu meira en nóg. Þetta tíu-
Abstrakflist
um Hegels um lögmál hinna
ýmsu þjóðfélagsforma, sem
hafa liðið undir lok vegna
nýrra þjóðfélagsforma.
En hvernig hafa þá rök
þessara myndlistarmanna ver-
ið svona yfirleitt?
Myndlistarmenn hafa mjög
oft rökstutt abstraktlistina
eins og trúuð sál á samkomu
í Fíladelfíu við Hverfisgötu.
„Ég mála af því að ég ber
sannleikanum vitni“. (Sbr.
Fíladelfíu). ,,Ég segi sannleik-
ann og ekkert annað en sann-
leikann“. „Það er með ab-
straktlistina eins og allar aðr-
ar liststefnur, ein liststefnan
líður undir lok, en önnur ný
þróast í staðinn og svona koll
af kolli“. (Sbr. söguskoðun
Hegels). Jafnvel rök natúral-
ismans eru notuð eins og
þetta; „Það er islenzkt lands-
lag í öllum mínum myndum“.
Þetta eru vanalegustu rökin
fyrir abstraktlist Það er ekki
nema eðlilegt að abstraktlist-
króna-verð heyrði ég einhvern
tima rökstutt með þvi, að eig-
endur samkomuhúsanna hefðu
fengið að leggja talsvert meira
á gosdrykkina, til að bæta
sér upp tapið af því að missa
vínveitingaleyfin. Hins vegar
veit ég ekki, á hvaða forsend-
um hækkunin úr 10 krónum
upp í 12 krónur hefur verið
byggð, og væri fróðlegt að fá
það upplýst. (Kannski það séu
afleiðingar verkfallsins í vor,
eins og allar aðrar hækk-
anir!)
Já, það er orðið æði dýrt að
skemmta sér, þegar aðgöngu-
miði að einum dansleik kostar
kr. 40 og Spur-cola-flaskan
kr. 12. Og ég tek undir með
manninum sem hringdi til mín
í gær og spyr; Eru okrinu
virkilega engin takmörk sett?
Annars væri gaman að athuga
dansleiki og skemmtanalíf hér
dálítið við tækifæri, og Bæjar-
póstinum væri þökk á, að fá
línu um þau mál.
★ ★
HÚSMÓÐIR hringdi í Bæjar-
póstinn og sagðist hafa heyrt
2. flokks dilkakjöt auglýst áð-
eins í einni verzlun í bænum;
Verzl. Ás á Laugavegi. Henni
lék hugur á að vita, hvort 2.
flokks dilkakjöt fengist ekki
í fleiri kjötverzlunum. Annars
flokks kjöt er sem kunnugt
er nokkru ódýrara en fyrsta
flokks kjöt, en oft er lítill
sem enginn gæðamunur á því.
Ég gat ekki gefið neinar upp-
lýsingar um málið, og sendi
hér með fyrirspumina áleiðis
til rétta aðila, þ.e. kjötkaup-
manna: Er verzlunin Ás við
Laugaveg eina kjötverzlun
bæjarins sem hefur 2. flokks
dilkakjöt á boðstólum?
inni sé vísað á bug, þegar rök-
in fyrir þessari liststefnu eru
ekki burðugri.
Undirritaður hefur hvorki
verið með eða á móti abstrakt-
list/ Hinsvegar hefur undir-
ritaður gert sér far um að
fylgjast með þessu athyglis-
verða fyrirbæri.
Einstaka abstraktlistamenn
munu nú hrósa sigri yfir and-
stæðingum sínum í myndlist,
en það væri að mínum dómi
ekki sanngjamt. Andstæðing-
ar abstraktlistarinnar hafa
oft á tíðum komið með miklu
skynsamlegri rök gegri ab-
straktlistinni, heldur en rök
abstraktlistamanna hafa verið
fyrir abstraktlist. Andstæð-
ingar abstraktlistarinnar hafa
sýnt fram á það, að abstrakt-
listin væri „út í hött" við það,
sem er að gerast í þjóðfélag-
inu. 1 þessu er mikill sann-
leikur. En hver em eiginlega
réttu rökin fyrir abstraktlist-
inni? Að mínum dómi má
rekja abstraktlistina til vissra
hiuta framleiðslurmar, vissra (
Framhald á 10. eiðu, ;=,
Við höfðum Péturskirkj-
Frá þingsalnum í Villa Sciarra.
«■----------------;------------
EM bera sannleikctnum vitni