Þjóðviljinn - 29.09.1955, Side 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 29. september 1955
Afdrifaríkur blóðtappi [
r------------------------"
I þlðBVIUINN
Útgefandi:
I. Sameiningarflokkur alþýðu
. — Sósíalistaflokkurnn —
L________________________/
Húsnæðisokrið
Ein alvarlegasta undirrót
Verðbólgunnar á Islandi er
Etefna stjórnarvaldanna í hús-
íiæðismálum. Húsnæði er ein-
ihver brýnasta nauðsyn hvers
manns, á því veltur afkoma
Jjuns, líðan, uppeldismöguleikar
barnanna o.s.frv. Og verð hús-
saæðisins segir að sjálfsögðu til
tim })að hvað menn geta veitt
eér af öðrum nauðsynjum —
iivert er raunverulegt kaup.
Þessa mikilvægu nauðsyn alls
almennings hafa stjórnarvöldin
Bctt á vald okrara og braskara.
Fyrir nokkrum árum námu
Btjórnarflokkarair úr gildi allt
eftirlit með húsaleigu, og síð-
an hefur svartur markaður ríkt
íhömlulaus. Enda hefur húsnæði
bækkað meira en nokkur önn-
’U:' nauðsyn á síðustu árum og
«)• alitaf að hækka; fólk er aft-
uj' og aftur hrakið út úr heim-
jlttm sínum til þess eins að hægt
að hækka leiguna og ótalin
e)u þau skipbrot sem fjölskyld-
ur hafa beðið af þessum sök-
ura.
Þessi stefna stjórnarflokk-
anna er algert einsdæmi í
giannlöndum okkar, bæði í
Vosturevrópu og Norður-Amer-
Sku. Hvarvetna líta stjórnarvöld
á það sem eina meginskyldu
eí a að halda húsnæðisverði í
gkefjum, svo að hafður sé hem-
H’ á dýrtíðinni og útflutnings-
íí'imleiðslunni ekki stefnt í
vc-ða. Þetta á einnig við um
Þ.:ð mikla fyrirmyndarríki
«) jórnarflokkanna íslenzku,
E ndaríki Norðurameríku; þar
;er mjög strangt eftirlit með
bósaleigu. Eigi að finna ein-
fcverjar hliðstæður við þá stefnu
jsem hér tíðkast verður trúlega
áð leita alla leið til Suður-Amer-
Sku, enda eru íslenzk stjórnar-
yö’d ekki að ástæðulausu kennd
iVið hinar spilltu klíkur sem
drottna þar syðra.
En valdhafarnir hafa ekki
sóeins heimilað frjálst okur á
fc isnæði, þeir hafa einnig gert
®>vhyggingar svo dýrar að
V( ajulegt fólk getur ekki risið
Ur dir þeim. Það er ætlazt til að
an ;nn gi-eiði upp íbúðir sínar á
'J! —20 árum, svo stuttur er
3á ístíminn, og vextirnir eru
teerri en tíðkast í nokkru ná-
fls-gu landi, Auk þess er svo
®rfitt að komast yfir lán að
f jölmargir eru reknir í klær okr-
ara, sem taka verðbréf af
Kvjnnum með allt að 50% af-
ícilum, eða hirða vexti sem
Biundum nálgast 100% á ári!
Leiga í húsum sem þannig eru
byggð er gersamlega ofvaxin
Venjulegu fólki, enda mun nú
Vera orðið erfitt að koma íbúð-
■iir.-um í nýjustu húsunum í verð.
Ástandið í húsnæðismálunum
er einhver alvarlegasta mein-
Bf ndin i þjóðfélaginu, og þetta
á tand er búið til af stjórnar-
fh.kkunum i þágu braskara og
©krara, þeirrar stéttar sem í-
ftialdið hefur hvað mesta vel-
þoknun á. Einhver mikilvægasta
óg raunhæfasta aðgerðin gegn
verðbólgunni væri að taka hús-
tcí-ðismálin föstum tökum;
icma á raunhæfu eftirliti með
Fyrsta árið sem Dcvight, Ei-
senhower var forseti
Bandaríkjanna þótti fátt benda
til þess að hann yrði talinn
í hópi merkari manna sem
setið hafa í því embætti.
Fréttamönnum í Washington
bar saman um að Eisenhower
virtist hafa takmarkaðan á-
huga á starfinu. Hann sóttist
eftir því að yfirgefa Washing-
ton og starfsáhyggjurnar öll-
um stundum sem hann gat,
fór nær alltaf að ráðum ráð-
herra sinna og annarra ráðu-
nauta þegar taka þurfti mikil-
vægar ákvarðanir og vægði
jafnan fyrir þinginu þegar við
árekstrum lá milli handhafa
löggjafarvaldsins og fram-
kvæmdavaldsins, en togstreita
milli þings og forseta hefur
lengst af verið eitt meginein-
kenni bandarísks stjórnarfars.
A fleiðingar veikindanna sem
■**• lagt hafa Eisenhower í
rúmið bera því vott, hvílík
breyting hefur orðið á viðhorfi
forsetans til embættis síns síð-
ustu tvö árin. Það liggur við
að blóðtappinn sem settist að
í hjartaæðum Bandaríkjafor-
seta hafi valdið heimsbresti,
og það þótt allar líkur bendi
til að hann muni fá góðan bata.
Á kauphöllinni 1 New York
varð mesta verðhrun síðan í
öndverðri kreppunni miklu.
Bandarísk stjórnmálaviðhorf
hafa gerbreytzt í einu vetfangi.
I alþjóðamálum ríkir óvissa um
það, hvort framhald verður á
sáttfýsisandanum, sem svifið
hefur yfir vötnunum upp á
síðkastið. Auðvitað stafar þetta
umrót að nokkru leyti af því,
hversu mikil persónuieg völd
forsetanum eru fengin í banda-
rísku stjómskipulagi. En um-
rótið væri ekki svona víðtækt
hefði Eisenhower ekki upp á
síðkastið sýnt það hvað eftir
annað, að þegar um hinar af-
drifaríkustu ákvarðanir er að
ræða fer hann sínar eigin
götur og gerir sér far um að
vera ekki aðeins forseti í orði
heldur einnigí verki.
I^lestir munu sammála höf-
* undi forustugreinar brezka
blaðsins Times í fyrradag, en
hann kemst að þeirri niður-
stöðu að persónuleg áhrif
Eisenhowers á stefnu Bandá-
ríkjanna hafi fyrst komið til
sögunnar fyrir alvöru þegar
hann hafnaði ráðleggingum
Dullesar utanríkisráðherra,
Nixons varaforseta. Radfords
herráðsforseta og skoðana-
bræðra þeirra að láta banda-
ríska flugherinn koma franska
nýlenduhernum í Indó Kína
til hjálpar í orustunni um Di-
enbienphu. Síðan hefur stríðs-
því að ekki sé okrað á þessari
lífsnauðsyn og tryggja nýbygg-
ingar með skynsamlegum kjör-
um. En ástandinu verður ekki
breytt meðan flokkur okrara og
braskara fer með öll völd í land-
inu og höfuðborginni; það er
eins með þetta svið og önnur,
að það þarf pólitískar aðgerðir
vinnandi fólks til þess að
tryggja kjarabætur.
flokkurinn meðal bandarískra
ráðamanna verið á stöðugu
undanhaldi, Eisenhower hefur
markað þá stefnu að forðast að
tefla heimsfriðnum í hættu
með valdbeitingu og hótunum
en taka í staðinn upp samninga
um lausn deilumálanna, meira
að segja við erkióvininn, stjórn
kommúnista í Kína.
Nú er Eisenhower úr leik
einmitt þegar ráðstefna ut-
anríkisráðherra fjórveldanna í
Adlai Stevenson
Genf stendur fyrir dyrum. Þar
á að taka upp þráðinn frá ráð-
stefnu æðstu mannanna í sum-
ar. Sérfræðingar heimsblað-
anna í alþjóðamálum bolla-
leggja nú um það fram og
aftur, hver áhrif það muni
hafa á afstöðu Bandaríkjanna
á þessari ráðstefnu að Dulles
utanríkisráðherra mun marka
stefnuna einn. Hagerty, blaða-
íulltrúi Eisenhowers, hefur
nefnilega skýrt frá því að for-
setinn muni verða að dveljast
i sjúkrahúsi í mánuð og síð-
an taka sér alg'era hvíld annan
mánuð í viðbót. Hann kemur
þvi ekki aftur til starfa fyrr
en í desemberbyrjun í fyrsta
lagi. Hin þýðíngarmestu mál,
svo sem bréfaskipti hans og
Búlganíns forsætisráðherra um
afvopnun, verða því að bíða.
Víða er leitt getum að því,
hver áhrif veikindi Einsenhow-
ers muni hafa á afstöðu sov-
étstjórnarinnar til Bandaríkj-
anna. Sovézkir ráðamenn hafa
ekki farið dult með það, að
þeir bera ólíkt meira traust til
forsetans en Dullesar og Nix-
ons.
Ovissan sem veikindi Eisen-
howers hefur valdið í al-
þjóðamálum er þó smámun-
ir í samburði við ringulreiðina
sem ríkir í bandarískum
stjómmálum. Þar vita framá-
mennirnir varla enn sitt rjúk-
andi ráð. Hjartaáfallið sem for-
setinn varð fyrir, gerði að engu
framtíðarfyrirætlanir flokks-
manna hans í republikana-
flokknum og hin nýju viðhorf
hafa einnig gerbreytt horf>-
unum sem stjórnarandstaðan,
demókratar, verða að taka til-
lit til. Fréttaritari United Press
í Washington komst svo að
orði á sunnudaginn, að engu
væri líkara en forystumenn
republíkana hefðu allir fengið
taugaáfall við fréttina um
sjúkleika Eisenhowers. Þeir
fulltreystu því að hann myndi
gefa kost á sér til framboðs á
ný og bar með væri þeim
tryggður sigur í forsetakosn-
ingunum að ári. Nú er talið
jafnvist að Eisenhower muni
þvertaka fyrir að gefa kost á
sér, hversu góðan bata sem
hann fær. Leggst þar allt á
eitt, vilji konu hans og ann-
arra aðstandenda og sú hefð
að bjóða ekki fram til forseta
mann sem búast má við að
þoli ekki þá þrekraun sem
embættið er.
IJólitískir spámenn í Banda-
*■ ríkjunum eru nú þegar í
óðaönn að bollaleggja um það,
hver taka muni við merki repu-
blikana af Eisenhower. James
Reston, hinn margfróði frétta-
ritari New York Times í Wash-
ington, telur Nixon varafor-
seta hafa mesta sigurmögu-
leika. Vera má að Eisenhower
nái ekki þeirri heilsu að hann
geti tekið til starfa á ný. Þá
verður hann að fela Nixon völd
sín og það hefur aldrei komið
fyrir enn í sögu Bandaríkj-
anna að stjórnmálatlokkur hafi
hafnað ríkjandi forseta sem
gaf kost á sér til framboðs.
Ekki mun Nixon þó reynast
framabrautin auðsótt, því að
enginn skortur er á flokks-
bræðrum hans, sem finnst þeir
kallaðir til að setjast að í
Hvíta húsinu. Til dæmis eru í
Kaliforníu, fylki Nixons, tvö
önnur frambjóðendaefni, Know-
land öldungadeildarmaður og
Knight fylkisstjóri. Hafa
þessir þremenningar ekki getað
litið hver annan réttu auga
árum saman, neita til dæmis
að sitja útbreiðslufundi flokks-
ins ef þeim finnst öðrum
hvorum keppinautnum gert þar
hærra undir höfði en sér.
Virðingin og vinsældirnar sem
Eisenhower nýtur meðal
bandarísks almennings hafa
haldið í skefjum þeim hægri
mönnum republikana, sem í
raun og veru eru í fullri and-
stöðu við sáttastefnu hans í
alþjóðamálum. Aðeins örfáir
af þessum stríðssinnum, svo
sem Knowland og McCarthy,
hafa dirfst að hafa sig í
frammi upp á síðkastið. Þegar
Eisenhower er úr leik mun
varfærnari skoðanabræðrum
þeirra ekki þykja lengur þörf
á því að sitja á strák sínum.
Hlýtur Eisenhower þvi að verða
stórum erfiðara að koma stefnu
sinni fram það sem eftir er af
kjörtimabílinu en hingað til, et
heilsan leyfir honum að taka
við störfum á ný.
YJorfurnar á að republikanar
*■•*■ geti unnið forsetakosning-
ar í Bandaríkjunum með öðr-
um frambjóðanda en Eisenhow-
er eru hverfandi litlar. Mörg-
um skoðanakönnunum um
langt árabil ber saman um það
að af landslýðnum telja um
50 af hundraði sig vera demó-
krata, 40 af hundraði repu-
blikana, en 10 af hundraði
segjast vera óháðir eða fylgja
smáflokkum. Það var þvi fyrst
og fremst framboð Eisenhowers
sem tryggði republikönum sig-
ur í síðustu forsetakosningum.
Nú þykir sýnt að Stevenson,
sem þá var í framboði af hálfu
demókrata, myndi sigra sér-:
hvern foringja republikana og
alla með miklum j'firburðum
nema Warren forseta Hæsta-
réttar. Stevenson skýrði frá
því i sumar, að hann myndi
gera uppskátt í nóvember hvort
hann gæfi kost á sér til fram-
'boðs á ný. Ekki þykir mikill
vafi á að liann gefi kost á sér.
Hefur hann mikið fylgi í
flokknum en á þó að minnsta
kosti einn skæðan keppinaut,
Harriman fylkisstjóra í New
York.
YJitt er víst, hvort sem þess-
■^ ir spádómar um úrslit
stjórnmálabaráttunnar milli
bandarísku stjórnmálaflokk-
anna og innan þeirra rætast
eða ekki, á næsta ári mun á-
tökin um forsetaembættið bera
hæst allra mála í vitund
Bandaríkjamanna, bæði valda-
manna og óbreyttra kjósenda.
Önnur innanlandsmál verða
látin sitja á hakanum, svo ekki
sé talað um utanríkismálin.
Vel getur því svo farið að
í alþjóðamálum verði millibils-
ástand þangað til á öndverðu
ári 1957, þegar nýkjörinn for-
seti tekur við embætti. M.T.Ó.
í
Eisenhower (t. h.) og Nixon.