Þjóðviljinn - 18.12.1955, Blaðsíða 8

S) — ÞJÓ£>VILJINN — Sunnudagur 18. desember 1955
V------------------------
Tjtgefandi:
Sameiningarflckkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
V____________________________/
Allt í fastim
skorðum
Alþingi hefur nú setið að
störfum á þriðja mánuð, og
þingmenn hafa veitt sjáifum sér
.iólafrí fram yfir áramót. Mörg
merk mál ihafa verið borin
fram á þessu þingi, en svo til
exngöngu af stjórnarandstöðunni.
Þau hafa komið til einnar um-
ræðu hvert um sig, síðan farið
til nefndar, og uppfrá því hefur
ekki meira til þeirra spurzt.
Þegar mál stjórnarandstæðinga
voru uppurin og grafin í nefnd-
wm sínum, var þingið verklaust
clag eftir dag og jafnvel viku
eftir viku. Hinsvegar voru þing-
menn stjórnarflokkanna þaul-
sætnir á klíkufundum og var bú-
izt við að þar væru þeir að leysa
vandamál lands og þjóðar og
kærðu sig ekki um að aðrir
horfðu á erfiðismunina. Hafa
ýmsir átt von á merkum „bjarg-
ráðum“ nú um nokkurra vikna
skeið.
En í fyrradag opnuðu stjórnar-
þingmennirnir inn í launhelgar
sinar og þar blasti við auðn og
tóm. Ríkisstjórnin hefur heykzt
á því að afgreiða. fjárlög fyrir
áramót, hún ræður ekki leng-
ur við það verkefni, ekki einu
sinni að forminu til. Stjórnar-
liðið sér engin úrræði til þess að
halda sjávarútvegi landsmanna
gangandi; það er meira að segja
£:vo skammt komið í hugleiðing-
um sínum, að sögn Eysteins
Jónssonar, að það er ekki sjá-
anlegur neinn ágreiningur; það
íyrirfinnst engin stefna til þess
að greina á um! Samt segja ráð-
herrarnir að þeim sé fullljóst að
togaraflotinn og bátaflotinn
muni stöðvast um áramótin ef
ekki komi til opinberar aðgerð-
ír. Að svo mæltu samþykktu
fdjórnarliðar að taka sér hvíld
svo að þeim gæfist friður og
tóm og næði til þess að melta
jólasteikina. Því hverju máli
skiptir sjávarútvegur og vertíð
og gjaldeyrisöflun hjá meltingar-
trufiunum þeirra manna sem
fýrir löngu eru orðnir magaveik-
ir af því að slíta sér út í þágu
lands og þjóðar?
Og hinir ábyrgu stjómarliðar
halda heim í jólafriðinn og trú-
lega raula þeir einhvern tíma
jólasálm með klökkum hug. Um
áramótin stöðvast svo togararnir
og bátamir munu ekki hefja ver-
tíð sína, og þannig mun ganga
vikum saman. Verði fólk þreytt
að bíða er ævinlega hægt að fá
vinnu hjá hernámsþjóðinni á
Reykjanesi, því þar eru aldrei
neinir erfiðleikar eða stöðvun á
íramkvæmdum. Einhverntíma í
.janúar eða febrúar munu stjórn-
arliðar svo leggja nýja skatta
á landsfólkið til þess að vega
upp tapið af framleiðslustöðv-
vminni, jafnhliða því sem þeir
njunu kenna verkalýðnum um
allt saman. Og loks munu þeir
ganga til kosninga og biðja
verkalýðinn að kjósa sig því
þeir hafi bjargráðin sem duga
•— að kosningum loknum.
. Þannig er allt í föstum skorð-
um og ekkert sem truflar stjóm-
arliðana um jólin. Eða er ekki
pvo?
Undirstaðan er að þeir lægst-
laimnðn haii sem bezt kjör
Úr ræðu Sigurðar Guðnasonar í umræðnnuin um
launalögin á Alþingi í sl. viku
Herra forseti. Við 2. umr. —
þessa máls fylgdi ég brtt. frá
hv. þingm. A-Hún. (Jóni
Pálmasyni) og urðu af því
blaðaskrif. Eitt blaðið taldi nú,
að ég hefði gert þetta bara af
illmennsku við opinbera starfs-
menn, og hitt auglýsti, að ég
ætlaði að halda ræðu við 3.
umr., svo að mér er nú eig-
inlega nauðugur einn kostur að
stíga í ræðustólinn.
Ég held að ég hafi sýnl
það, að ég er á móti þeirri
meginreglu sem þessi launa-
lög byggjast á og það átti ekki
að koma mönnum, sem höfðu
fylgzt með starfi verklýðsfé-
laganna, sem ég tel, að/ég hafi
dálítið tekið þátt í á undan-^
förnum árum, neitt á óvart,
þó að ég yrði á móti því, að
hæstu laun í þjóðfélaginu væru
hækkuð svona gífurlega. Og
þó að aldrei nema hæstvirt rík-
isstjórn hafi svona mikla pen-
inga, að hún geti borgað þetta
allt saman, þá er þetta röng
stefna.
Það er ekki rétt, þegar jafn-
mikil munur er á kaupgjaldi í
þjóðfélaginu eins og nú er og
vaxandi dýrtíð, svo að menn
eiga erfiðara með að lifa, að
hækka þá í prósentutölu bæði
grunnkaup og vísitöluna. Þetta
er ómögulegt, vegna þess, að ef
breytingin heldur áfram, þá
verður mismunuminn svo mik-
ill, að það er engin leið að ráða
við þetta. Ef maður, sem er í
lægsta launaflokki fær 9%, —
er kannski á svona 2 þús. kr.
grunnlaunum, — en aftur sá,
sem er á 5 eða 6 þús. kr.
grunnlaunum fær líka 9%, þá
er þetta ófært og þetta er ó-
rétt þjóðfélagslega séð, því að
undirstaðan að hverju þjóðfé- .
lagi er sú, að mennirnir, sem
lægst eru launaðir, hafi líf-
eyri. Á því byggist öll fram-
för þjóðfélagsins en ekki á
hinu.
Menn haf a haldið því fram að
það sé minni launamunur
núna heldur en var. Þetta
getur vel verið. Það eru ekki
allir, sem eru svo ánægðir !
með þessa góðu gömlu tíma. Ég
er ekkert viss um að við værum :
ánægðir með það ástand sem 1
var, þegar embættismennirnir
voru einu mennirnir, sem gátu j
lifað, en almenningur jaðraði j
við hungur. Langar okkur til .
þess? Og ef reisn embættis-
mannanna byggist á því, að al-
múginn sé beygður af því að
hann hafi ekki mannsæmandi
laun, þá er það alveg rangt — j
Þá gerði Sigurður grein fyrir
eftirfarandi töflu, sem sýnir,
hvernig þeirri reglu hefur ver-
ið fylgt um Dagsbrúnarkaup, '
að munurinn á hærri og lægri
aðaltaxta héldist hinn sami að
krónutali, eða réttara sagt
auratali, „því að hjá verka-
mönnum hefur aldrei verið
nema um aura að ræða. Við höf-
um hækkað um sama auratal“.

SD
o*
r+-
X

ro
P
1942 (ágúst) 2,10 2,75 31,0%
1944 (marz) 2,45 2,75 12,0%
1946 (marz) 2,65 2,90 9,5%
1947 (júní 2,80 3,05 9,0%
1949 (júní) 3,08 3,25 5,6%
1955 (apríl) 10,17 10,39 2,2%
Það vakti fyrir okkur og hef-
ur alltaf vakað fyrir okkur í
verkalýðsfélögunum, að reyna
að hafa sem beztan lífsstand-
arð þeirra manna, sem lægst
eru launaðir í þjóðfélaginu.
Og í okkar félagi þurftum við
ekki að hugsa um hina, sem
höfðu hærri laun. Þeir höfðu
þá aðstöðu að þeir gátu gert
það sjálfir.
Þetta er okkar stefna og ég
vil taka það fram, út af því
sem sagt var héma við 2. um-
ræðu, að við værum í þeim
flokki í þjóðfélaginu, sem væri
fjarstýrður, væri stjómað ein-
hversstaðar annarsstaðar frá
en úr íslenzku þjóðfélagi, jafn-
vel austan frá Moskvu eða
hvaðan sem er, að þá hefur
þetta verið stefna verkalýðsfé-
laganna. í samningunum í vor
var þetta boðið fram af verka-
lýðsfélögunum, að láta vísitölu-
skerðinguna ná til launa yfir
12 kr. í grunn. En þá sögðu
valdhafarnir: Nei, það þýðir
Fimmtugur á morgun: '
Þórarinn Björnsson
skólamei§lafi
Þórarinn Björnsson, skóla-
meistari Menntaskólans á Ak-
ureyri, verður fimmtugur á
morgun.
Hann er fæddur að Víkinga-
vatni í Kelduhverfi, sonur
hjónanna Guðrúnar Hallgríms-
dóttur og Björns Þórarinsson-
ar. Hann varð stúdent vorið
1927 og lauk lísentíatprófi
í frönsku, latínu og uppeldis-
fræði frá Sorbonne 1932. Síð-
an gerðist hann kennari við
Menntaskólann á Akureyri, en
skólameistari varð hann við
áramótin 1947-1948, er Sig-
urður Guðmundsson lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Þórarinn Björnsson er kvænt-
ur Margréti Eiríksdóttur
píanóleikara, og eiga þau tvö
börn.
Við, sem sátum í 5. og 6.
bekk máladeildar í MA frá
hausti 1942 til vors 1944,
lærðum latínu og frönsku hjá
Þórarni Bjömssyni. Hann var
kennarí af þeirri náð sem
jafnan er kennd til guðs:
hann var skýr í hugsun og
Ijós í framsetningu, hann
kunni kennslugreinarnar upp
á sína tíu fingur, hann var
skemmtilegur og margvís,
frjáls af bókstafnum er svo
vildi verkast, talaði gjarnan
um skáldskap og skrítileik
lífsins — brosmildur og kvik-
ur: lifandi. En þrátt fyrir
elskusemi kennarans var nem-
endum ekki um það gefið að
gata hjá honum. Munu engar
kennslugreinar hafa verið eins
kostgæfilega stundaðar í MA
og latína og franska í bekkj-
um Þórarins Björnssonar.
Höfuðástæða þess að við
vildum enn síður standa á
gati hjá Þórami Björnssyni
en nokkrum öðmm kennara
var harla einkennileg. Okkur
er minnisstætt hve einstaka
kennarar undu sér stundum
konunglega þegar allt stóð í
okkur ■— hvemig þeir nutu
þess að draga fávizku okkar
sundur og saman í háði, hví-
lík hugsvölun þeim sýndist
vera að fá þekkingaryfirburði
sína staðfesta öðru hvom svo
órækum hætti. Það gat verið
greiði við þá að gata hjá
þeim. Aðrir áttu til að reið-
ast, en þá var fjandinn laus:
nemandinn reiddist á móti, og
hugði það jafnvel hefnd að
koma ólesinn í næsta tíma. 1
báðum tilfellum átti hann
samúð bekkjarsystkina vísa.
En þegar gatað var hjá Þór-
arni Björnssyni varð allt ann-
að uppi á teningnum. Það var
ekki háð, ekki snuprur, ekki
reiði — það var þjáning. Og
sá sem þjáðist, það var kenn-
arinn sjálfur. Loftið í kennslu-
stofunni hlóðst rafmagni,
gólfið undir fótum manns
leystist upp í titrandi tauga-
sambönd — en uppi í kadett-
unni stóð kennarinn og vissi
ekki hvaðan á sig stóð veðrið.
Hann var gereyðilagður maður
um stundarsakir; ég get ekki
lýst því betur í öðrum orðum
jafnfáum. Og gatistinn hafði
bekksögnina upp á móti sér:
hversvegna ferðu svona með
okkar góða kennara ? Það
gerði sér enginn leik að því
að gata nema einu sinni hjá
Þórarni Björnssyni.
Því hef ég fjölyrt svo um
þessa minningu að hún er
ljóst dæmi um tauganæmi
þessa manns, en það er hins-
vegar skýrast persónueinkenni
hans; enginn sá skilur hann
sem ekki gerir sér grein fyr-
ir því. Þessi glaðlyndi og sí-
kviki kennari var eins og opin
und gagnvart öllu sem hon-
um féll miður, stóru og smáu,
en hann gladdist líka af litlu
ekki síður en hinu mikla; hinn
fjörgáfaði lærdómsmaður átti
■barnslund sína heila á húfi
— hann kunni ekki að dyljast
fremur en hrekklaust barnið.
Vafalaust var hann okkur
Sigurður Guðnason
ekkert, við skulum bara hafa
fulla vísitölu.
Mér er alveg sama, hvað
mikil peningaráð ríkið hefur.
Þetta er vitlaust að farið. Og
mér finnst, þegar Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja
leggur fram sínar kröfur, þá
sé það alveg fráleitt, að beita
þessari aðferð.
Það er alveg víst, að þótt
maður sé búinn að læra lengi
Framhald á 14. síðu
kærastur fyrir það hve við-
kvæmni hans var frjáls, til-
finningar hans óháðar íormi
og siðvenju. Slíku lyndi fylgja
þó ekki heilladísir einar.
Skólameistarinn á Akureyri
mundi að öllum líkindum kall-
aður áhrifagjarn maður; sá
sem tæki sér fyrir hendur að
teija upp sterkar hliðar hans
mundi vart nefna í fyrsta lagi
sjálfstæðar skoðanir, grund-
vallaðar á nákvæmri rök-
semdaleiðslu eða kyrrlátri
yfirvegun.
Þórarinn Björnsson var
hægri hönd skólameistara í
málefnum skðtáns öll þau ár
sem stúdentar lýðveldisvors-
ins sátu þar á skólabekk. Fyr-
ir því kynntist hann fjölmörg-
um nemendum mildu nánar
en aðrir kennarar. Þar kom
þó einnig til mannlegur áhugi
hans; hann hafði satt yndi
af því að gera sér grein fyrir
fólki, þreifa fyrir sér um
hæfileika og hugðarefni nem-
enda — komast að raun um
hvað í þá væri spunnið. Hann
varð á ýmsa lund félagi og
ráðunautur margra okltar. -
Hánn hafði með höndum
vörzlu slcólabókasafnsins; var
honum það ljúft verk, enda
naut hann þar aðstöðu til að
dveljast með nemendum og
halda að þeim góðum bók-
menntum, sem hann ber
manna næmast skyn á. Þór-
arinn Bjömsson á ríkan þátt
í ótalmörgum nemendum MA,
þeim sem hneigzt hafa til and-
legrar ástundunar.
Nú er liðið hálft tólfta ár
síðan við kvöddum MA, og
leiðir Þórarins Björnssonar
og undirritaðs hafa sjaldan
komið saman á þessum tíma.
Sumir mundu enda segja að
þær hafi í vissum skilningi
ekki legið öldungis í sömu
áttina. Hin stóm mál, er um
þessar mundir skipta mönnum
í flokka á Islandi, skulu þó
liggja milli hluta þessu sinni.
Ég vildi aðeins fyrir munn
margra og af gefnu til-
efni, rifja upp örfáum orðum
dýrmæt kynni af ógleyman-
legum kennara og lifandi
manni.
B. B.