Þjóðviljinn - 08.01.1956, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn - 08.01.1956, Blaðsíða 3
Sunnudagur 8. janúar 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (3 Hreggviður Daníelsson, sjómaður: inbers* E Fiskveiðar við strendur ís- lands munu vera einn arðvæn- legasti atvinnuvegur, sem um getur í heiminum. Við eigum mjög fullkominn fiskiflota.1 Hver íslenzkur fiskimaður dreg-1 ur á land sjö sinnum meiri afla en sá stéttarbróðir hans erlendur, sem næstur kemur. Svo til allt sem við kaupum erlendis frá borgum við með fiski, enda eru menn á einu máli um það að öll afkoma1 okkar byggist á sjávarútveg- inum. Með þessar staðreyndir í huga lætur það illa í eyrum að heyra menn tyggja hver upp í annan eins og fábjána: „tJtgerðin ber sig ekki. Það borgar sig ekki fyrir Islendinga að veiða fisk.“ Hver hefur lagt rnönnum þessi orð í munn ? Því er fljótsvarað. Það hefur sjálf ríkisstjórnin gert og hag- fræðingar hennar. „Allt verð- ur að bera sig,“ segja þessir sprenglærðu hagfræðingar rík- isstjórnarinnar, og þeir segja okkur einnig, að útgerðin sé komin á hausinn vegna þess að sjómenn hafi of hátt kaup. Það er þá væntanlega af sömu orsökum, hversu erfiðlega geng ur að fá menn á fiskiskipin. Hvers veyna segja þeir ekki sannleikann, þessir lærðu menn sem sendir eru til þess að uppfræða okkur? Er það kannske vegna þess, að það beri sig ekki ? Annars er okkur gjómönnum kunnugt um hvern- ig í þessum málum liggur, þótt við höfum ekki lært hagfræði eða máske vegna þess að við höfum ekki lagt stund á þá fræðigrein. Meira að segja get- Um við frætt lærða menn um það sem þeir virðast ekki vita. Að minnsta kosti hafa þeir pkki sagt okkur frá því. Það eru sem sé til á íslandi at- vinnuvegir, sem bera sig. Það er mál manna, að það sé sæmileg atvinna að kaupa og verka fisk. Þó mun það gefa ineira í aðra hönd, að verzla ineð fisk á erlendum mörkuð- lim. En það er hú leyndarmál, sem ekki má flíka. Hins veg- ár er það ekkert launungar- má'l, að þeir sem selja flotan- um olíu, þiggja ekki af sveit. Reikningar fvrir viðgerðir og viðhald skipa virðast benda til þess að þau fyrirtæki, sem þá þjónustu veita beri ekki skarð- an hlut frá borði. Og eitt er víst, verzlun er blómleg at- vinnugrein í þessu landi. Það gerðist á einum og sarna degi nú fyrir jólin, að opnaðar voru níu verzlanir í einu húsi í mið- bænum í Reykjavík og að reynt Austurlenzk sýn- mg i Pjonmmja- safninu Nokkrum dögum fyrir jól var opnuð sýning i Þjóðminjasafn- inu. Er þar frammi ýmiss kon- ar útsaumur og vefnaður frá austurlöndum, gefinn safninu af Listiðnaðarsafninu í Osló. Fáir hafa enn séð þessa sýn- ingu, og má vera, að ýmsir hafi gleymt henni í .jólaönnunum, þótt þeir hefðu raunar gjarnan viljað s.já hana. Sérstaklega má gera ráð fvrir, að hannyrðakon- um þyki fróðlegt að siá þessa austrænu hluti. Athvgli fólks skal nú vakin á því, að sýningin verður enn opin í dag og annan sunnudag kl. 1 til 10, en í vik- unni á milli aðeins á venjuleg- um sýningartíma safnsins. Að- gangur er ókeypis. Hreggviður Danieisson var að selja nýsköpunartogara úr landi. Vildi nú ekki ríkis- stjórnin senda einn af liag- fræðingum sínum i útvarpið til þess að útskýra fyrir þjóðinní hversu hagkvæmt væri, ,'að selja fiskiflotann úr Iandi og fjölga verziununum í staðinn? Þá gætu sjómenn farið í land að verzla og lána hver öðrum pen- inga með hæfilegum vöxtum. Það var annars ætlun min að minnast lítið eitt á kjör bátasjómanna, en þeir bera minna úr býtum fyrir vinnu sína en nokkur önnur stétt þjóðfélagsins. Ef reiknað er með vinnutíma þeirra, kemur í Ijós að jafnvel á 'beztu vertíð vinna þeir fyrir mun lægra kaupi en verkainenn í landi og eru þeir þó ekki öundsverðir. Kauptrygging á bátunum er al- veg óviðunandi. Sérstaklega fyrir þann tíma ársins, sem afli er ótryggastur. Mér finnst það sé lágmarkskrafa sjómanna, að kauptrygging þeirra sé ekki lægri en þau laun sem greidd eru fyrir daglaunavinnu í landi. Óvíða í heiminum mun fiskverð vera lægra en hér á landi. Þetta virðist því furðulegra, sem vitað er að það eru ein- mitt stærstu útgerðarmennirnir, sem mestu ráða um fiskvei’ðið. En sé betur að gáð, kemur í ljós, að stærstu útgerðarmenn-| irnir eru jafnframt stærstu fiskkaupendurnir. Þeir slá því tvær flugur í einu höggi með því að halda fiskverðinu niðri.' Hið óeðlilega lága verð á fiski bitnar að sjálfsögðu harðast á, sjómönnum, þar eð þeir taka kaup sitt úr aflahlut. Það bitn-' ar einnig á þeim fjölmörgu smáútvegsmönnum, sem verða að selja aflann óunninn. Mér, finnst því að þeir ættu sam- leið með sjómönnum í barátt- unni fyrir sanngjörnu fiskverði. Eins og kunnugt er sezt ríkis- stjórnin á rökstóla í vertíðar- byrjun ár hvert til þess að upphugsa ráð til bjargar út- veginum. Og hún er búin að finna mörg ráð; um það bert hagur útvegsins gleggst vitni. Eitt af þessum ráðum heitir á máli stjórnarvaldanna „báta- gjaldeyrisfyrirkomulagið.'1 Það er í því fólgið, að rænt er af hlut sjómanna og afhent út- gerðarmönnum. Fyrir þann gjaldeyri sem fæst fyrir ráns- fenginn eru svo keyptar til landsins margskonar nauð- synjavörur og seldar á okur- verði. Þannig bitnar þessi ráð- stöfun með tvöföldum þunga á bátasjómönnum. Það er furðulegt, að stjórn Sjómanna félags Reykjavíkur skuli ekki þegar hafa fengið þetta rang- læti leiðrétt, þar eð það er augijós samningsbrot. Fátt eitt hefur hér verið sagt af því, sem þyrfti að segja. En hvort sem við ræð- um þessi mál lengur eða skem- ur hljótum við alltaf að kom- ast að þeirri niðurstöðu, að erfiðleikar útvegsins stafi ekki af því að sjómönnum sé of- borgað, heldur þvert á móti. Við vitum að útgerðin ber sig ágætlega, en hún ber ekki ail- an þann afætulýð, sem á henni iifir. Við vitum að það er hlutverk ríkisstjórnarinnar að biia svo um hnútana að það borgi sig betur að vinna þjóð: nýt störf heldur en lifa sem sníkjudýr á framleiðslunni. En úr því hún hefur brugðizt þessu hlutverki sínu, er það skylda okkar sjómanna að knýja fram þær kjarabætur okkur til lianda, sem til þess duga að það borgi sig betur að Ættarnöfn áttu sér enga formælendur Frumvarpið um mannanöfn kom til 1. umr. í neðri deild í fyrradag. Er þaö komið frá efri deild, sem sam- þykkti það nær óbreytt meö aðeins eins atkvæðis mun, 7 gegn 6 atkv. Sætti það harðri gagnrýni við þessa fyfstu umræðu. Enginn mælti með ættarnöfnum. Er Bjarni Benediktsson fylgdi þvi úr hlaði, kvaðst hann hyggja, að mönnum væri lítið um það gefið, að löghelga ættarnöfw, en sagðist hafa orðið sammála frumvarpinu af því, að hann teldi það raunhæfara en núgild- andi lög, sem aldrei hefðu verið framkvæmd. Síðar í umræðunum sagðist hann bera það fram af því, að hann teldi því stefnt gegn ættarnöfnum, en ekki skyldi standa á sér, ef þingið vildi nú þegar samþykkja algert bann við þeim og fyrirskipa þeim, sem nú bera þau, að leggja þau niður. Jönuidur Brynjólfssou vildi ekki fallast á þá röksemd, að þótt lög væru brotin þá bæri að afnema þku og kvaðst ekki sjá, að minni erfiðleikar væru á að framfylgja ákvæðum frumvarps- ins, ef að lögúm yrði, en núgiid- andi lögum. Var hann eindregið Síarfsemi Þj’oð- dansafélagsins Iiafin Miðvikudaginn 11. janúar byrjar Þjóðdansafélag Reykja- víkur vetrarstarfsemi sína, sem legið hefur að mestu leyti niðri vegna mænuveilrisfaraldursins. Barnaflokkar munu starfa veiða fisk, heldur en að með svipuðu sniði og í fyrra og fást við brask og okur. Þegar okkur hefur teldzt þetta verð- ur ekki Iengur neinum vand- kvæðum bundið að fá menn á fiskiskipin. En við munum þurfa að stækka flotann til þess að geta tekið við öllum þeim sem vilja fara til sjós. En til þess að þetta megi takast held ég að við megum til að skipta um stjóm í Sjómannafélagi Rvík- ui’. Þess vegna kjósum við B- istann. Hreggviður Daníelsson. einnig verður starfræktur ung- lingaflokkur. Þá verður haidið námskeið fyrir fullorðna í gömlu dönsunum bæði fyrir byrjendur og þá sem hafa lært undirstöðuatriði gömlu dans- anna en vantar frekari æfingu í þeim. Einnig verður námskeið í íslenzkum og erlendum þjóð- dönsum. Allar æfmgarnar verða í Skátaheimilinu á miðvikudögum og eru frekari upplýsingar gefn- ar í síma 82409. ,,Dýr myndi Hafliði allur": Fyrsta lóðin sem bærinn kaupir undir Morgunblaðstorgið kostar 2 millj. og 400 þns. krónnr! Reykjavíkurhær festi á sl. ári kaup á húseigmiuti Austurstræti 1 (eign Ásg. Gunnlaugssona.r & Co.) og á lóðin að fara nndir hið mikla torg sem íhaldið ætlar bæjarbúum að kosta fyrir framan Morgunblaðshöllina við Aðalstræti. I samningmn mn kaup cignarinnar var ákveðið að kaupverð skyldi fara eftir mati og Iá mats- gerðin fyrir síðasta bæjarstjórnarfundi. Höfðu mats- mennirnir, Einar Arnalds borgardómari og Gústaf A. Jónasson skrifstofustjóri, metið eignina á 2 millj. og 400 þúsund krónur. Þetta er aðeins apphafið að þeim fórnurn sem bæj- arbúmn er ætiað að færa á alfari Morgunblaðshallarinn- ar. Eftir er að kaupa upp f jölmargar lóðir aðrar, aust- an Aðalstrætis, milli Hafnarstrætis og Kirkjustrætis, áð- ur en sá draumur getur rætzt að eigendur Morgunblaðs- hallarinnar fái hið mikla breiðtorg fyrir framan eign sína — á kostnað bæjarféiagsins og skattþegna þess. andvigur ættarnöfnum, sagðist telja hinn forna nafnasið einn sterkasta þáttinn í okkar menn- ingararfi og væri hann nátengd- ur varðveizlu tungunnar. Við hefðum aldrei endurheimt sjálf- stæði okkar, ef við hefðum ekki varðveitt tungu okkar og því væri hörmulegt ef sama kyn- slóðin og að miklu leyti sama þingið sem stofnaði lýðveldið, færi að innleiða sið, sem gæti orðið þess valdandi, að við glöt- uðum tungunni. Gylfi Þ. Gíslason kvaðst taka undir öll rök Jörundar. Hafi ekki verið hægt að meina mönnum hingað ti! að taka upp ólögleg ættarnöfn, þá verði það ekki auðveldara eftir samþykkt þessa frumvarps. Hér væri vandamál við að glíma, en það þyrfti að leysa, bæta úr göllum núgildandi laga en ekki hverfa að fu!lkom- inni uppgjöf eins og fælist í þessu frumvarpi. Gylfi kvað það sína skoðun, að öll ættamöfn ættu að hverfa úr tungunni. Heppilegasta leiðin væri sú, að það yrði við kynslóðaskipti þann- ig, að fulltíða menn þyrítu ekki að skipta um nöfn. En hér væri svo mikið í húfi, að betra væri að lögbjóða slíkar nafnbreytingar en að rýmka um ákvæðin og lög- leiða ný ættarnöfn. Hér væri um stórmál að ræða. Hin foma nafnvenja væri snar þáttur ís- lenzkrar tungu og íslenzkrar menningar og frá henni mætti ekki hverfa. Magnús Jónsson frá Mel tók mjög í sama streng. Kvað hann sér ógeðfellda þá hugsun, að af- nema ætti lagaákvæði vegná þess að þau væru brotin. Réttará væri að búa betur um hnútana. Þá sagðist hann ekki skilja ann- að en að kvenréttindasamtökin létu þetta mál til sín taka. Það væri undarlegt ef konur sættu sig við það, að týna nafni sinu og verða einskonar fylgifé manns síns. Bjarni Benediktsson var einn um þá skoðun, sem virðist harla einkennileg, að með samþykkf frumvarpsins séu settar írekari hömlur á upptöku ættamafna en nú eru, enda var sem hann íyndi hve hann hefði hált undir fætí, þvi að hann lagði mikla áherzlu á það, að hann væri andvígur ættarnöfnum og teldi þau ósiS. Staðfesfing Norðurlanda- samnings um félagslegt öryggi Ríkisstjómin hefur nú laít fyrir Alþingi frumvarp um þa5„ að samningurinn milli íslands, Danmerkur, Finnlands, Noregs og Svíþjóðar um félagslegt öryggi frá 15. sept. 1955, skuli öð’ast lagagildi hér á landi. Frá samningi þessum var sagt. allýtarlega þegar hann var gerií- ur. Er nauðsynlegt fyrir þá, se.n hér eiga hlut að máli, að kynr.a sér ákvæði hans, svo að þeir geti notið þeirra réttinda, sera þar um ræðir.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.