Þjóðviljinn - 11.03.1956, Qupperneq 7

Suimudagur 11. marz 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Steína Alpýðusambands íslands að
einingu allrar aiþýðu er sigurbraut
Su stefna er í samræmi við beztu erfð íslenzkrar verkaKðsIireyfingar
Með stofnun Alþýðusam-
bands fslands fyrir fjörutíu ár-
um steig vaknandi verkalýður
íslands örlagaríkt skref á braut
sinni til umsköpunar íslenzks
þjóðfélags.
Úr áratuga deiglu staðbund-
inna verklýðsfélaga og van-
máttugra tilrauna til landssam
taka, steig íslenzk verklýðsstéti
fram á sjónarsvið íslandssög-
unnar, brynjuð heildarsamtök-
um þeirrar nýju stéttar, er ris-
in var á seinþroskuðu skeiði
íslenzka auðvaldsins.
Stofnun Alþýðusambands ís
lands var í senn vitnisburðu
þess, að öld nýrra þjóðfélagf
hátta, auðvaldsins, var gengi
í garð, en jafnframt tákn þes:
að þetta sama auðvald hafð
skapað þá stétt, er hlyti a-
stefna að afnámi þess.
Það skiptir ekki öllu máli
þessu sambandi, hvort stefm
skrá Aiþýðusambandsins ha'
skort á í fræðilegum skýrleik
heldur hitt, að hin nýja stéti
steig fram sem slík, að hún
formaði sig sem þjóðfélagslegt
afl tí þaráttu við arðránsskipu-
lagið, ranglæti þess og misk-
unnarleysi gagnvart alþýðu.
T!Ímabundnar og félagslegar
aðstæður ollu því, að stofnun
Alþýðusambands íslands varð
með þeim óvenjulega hætti, að
Alþýðusambandið varð í senn
verklýðssamband og stjórn-
málaflokkur, en forsögu þessara
sérstæðna má sjá í stefnu og
störfum ýmissa verklýðsfélaga.
Verklýðsfélögin voru hið eina
skjól verkalýðSins gegn þrælk-
un og rangsleitni, hið eina tæki
kúgaðs manns til að handsama
frelsið og öðlast betri lífskjör.
Þess vegna varð verka-
lýðnum ekkert mannlegt óvið-
komandi, heldur ekki það
skipulag, sem kúgaði hann og
arðrændi, heldur ekki stofnan-
ir þjóðfélagsins, sem settu hon-
um lög sem ólög.
Þannig varð Alþýðusamband-
ið samnefnari verklýðsstéttar-
inriar í alhliða baráttu hennar
fyrir bættu kaupi og kjör-
um, fyTir áhrifum í bæjar-
stjórnum og á Alþingi, fyrir
umbótum á öllum sviðum, fyrir
uýju þjóðskipulagi. •
Þessi sérkenni íslenzku verk-
lýðsfélaganna, sem yfirfærðust
á Alþýðusambandið við stofn-
un þess, grópuðu sig djúpt í
meðýiturid stéttarinnar og mót-
uðu til langframa viðfangsefni
verklýðsfélaganna sem og heild-
arsamtakanna.
Þau víkkuðu sjóndeildarhring
verklýðsfélaganna, skerptu vit-
und verkalýðsins um þjóðfé-
lagslegan rétt hans og forustu-
skyldu, og urðu trygging fyrir
því, að verklýðsfélögin gerðust
ekki einhliða kaupkröfusamtök
heldur jafnframt gædd stolti
og vitund þeirrar stéttar, sem
sækir fram til þjóðfélagsvalda.
Þó hlaut það eðli og skipulag
Aiþýðusambandsins, að vera
samtvinnað verklýðsfélagasam-
band og stjómmálaflokkur, að
verða tímabundið fyrirbrigði.
Vöxtur auðvaldsins og þar
,af leiðandi vöxtur verklýðs-
stéttarinnar var ein hinna ytri
ástæðna, er ollu ' því.
En þó réði iriéstú þróun hinn-
ir hagsmunir meðlima verk-
iýðsfélaganna, að samtök
Þeirra, með Alþýðusambandið i
fararbroddi, beiti áhrifum sín-
um til þess að hindra slíkar
að sú staða, sem verklýðshreyf-
ingin tók sér þegar á bernsku-
árum sínum, sú erfðavenja að
láta ekkert mannlegt sér óvið-
komandi, er og hefur verið
Þessi mynd var tekin á fyrsta fundi núverandi stjórnar Alpýðusambands íslands.
Sitjandi frá vinstri: Alfreð Guðnason, Sigríður HannescLóttir, Hanníbal Valdimars-
son, Eðvarð Sigurðsson, Páll Sólmundsson, Ágúst Vigfússon, Ásbjörn Karlsson. —
Standandi frá vinstri: Sigurður Stefánsson, Björn Jónsson, Magnús Bjarnason,
Kristján Guðmundsson, Jón Friöbjörnsson, Ásgeir Guðjnundsson, Snorri JóJisson og
Pétur Óskaj-sson.

ar innri déiglu verklýðsstétt-
arinnar innan Alþýðusambands-
ins.
Átökin um sjálfa þjóðfélags-
stefnuna hlutu að leiða til þess
að stofnaður yrði nýr stjórn-
málaflokkur alþýðunnar, og að
lokum til þess, að Alþýðusam-
band íslands yrði sem heildar-
samtök verklýðsfélaga skipu-
lagslega aðskilið.
Það gefur að skilja, að for-
kólfar auðvaldsins og hægri-
foringjar Alþýðuflokksins, sem
spyrntu af öllum kröftum við
þessari óhjákvæmilegu þróun,
myndu halda því fram, að eftir
aðskilnaðinn væri það ekki
lengur í verkahring Alþýðusam-
bandsins, að skipta sér af þjóð-
málum, heldur eingöngu af
kaup- og kjaramálum í
þrengstu merkingu.
En þessir menn hafa ekki
tekið upptuna og þróun verk-
lýðssamtakanna hér á landi
með í reikninginn.
Sú staðreynd, að Alþýðusam-
bandið er ekki lengur stjórn-
májaflokkur, getur ekki og
hefur ekki rænt það erfða-
venjum íslenzkra verklýðssam-
taka, getur ekki rænt hana
réttinum og skyldunni til að
láta allt mannlegt til sín taka,
einnig það hver lög eru sett
í landinu.
Það eru beinir hagsmunir
stórgróðamannanna, að verk-
lýðsfélögin og heildarsamtök
þeirra fljóti svofandi að feigð-
arósi, þegar verið er að semja
lög á alþingi eða þegar verid
er að framkvæma ríkisstjórn-
arsamþykktir tíl þess að eyði-
leggja árangra faglegu barátt-
unnar. "i.''.
En það eru engu síður bein-
yfirtroðslur og rangindi gagn-
vart hagsmunum verkalýðsins.
Hér er ekki um að ræða sið-
ferðilegan og stjórnarskrárleg-
an rétt verkalýðsins, heldur og
beina skyldu samtakanna við
meðlimina.
Þannig sýnir öll saga ís-
lenzku verklýðshreyfingarinnar,
óaðskiljanlegur þáttrir í allri
gerð verklýðssamtakanna. Sú
sambandsstjóm, sem veitir Al-
þýðusambands íslands nú for-
stöðu, héldur þessari erfða-
venju hátt á lofti, enda riauð-
syn þess knýjandi.
íslenzkur verkalýður hefur
undanfarin misseri horft á,
hvemig auðstéttin með ríkis-
stjórnina í broddi fylkingar
hefur gengið fram í því að
svara fómfrekum hagsmunaá-
vinningum verkalýðsins frá
verkfallinu s.l. vor með gegnd—
arlausum hækkunum á vöru-
verði, þjónustu og opinberum
álöguiri.
Þessi dýrkeypta reynsla hefur
staðfest áþreifanlegar en flest
annað, að íslenzk Verklýðsr-
samtök geta ekki sagt skilið
við þá erfðavenju sína, að láta
til sín taka á vettvangi þjóð-
málanna, meðlimum sínum til
varnar og sóknar.
Og hið sögulega frumkvæði
stjórnar Alþýðusambandsins,
er hún lagði til við f jóra stjóm-
málaflokka samvinnu um rík-
isstjóm á g'rundvelli stefnu-
skrárfrumvarps Alþýðusam-
bandsins, er einmitt í fullu
samræmi við hagsmuni íslenzku
verklýðsstéttarinnar i bráð og
lengd.
Verklýðssamtökin um allt
land hafa íagnað þessu frum-
kvæði, þótt nokkrar hjáróma
raddir heyrist um það, að þau
eigi að bregðast hagsmurium
meðlimanna á sviði þjóðmála.
Þungur straumur til vinstri
siglir í kjölfar þessa frumkvæð-
is Alþýðusambandsstjórnarinn-
ar og æ fleiri verkamenn og
verkakonur eru að sannfærast
um nauðsyn þess að vera vei
á verði til þess að hindra
hverskonar sundrungu þeirrar
vinstri fylkingar, sem er að
þróast meðal alþýðu manna.
Þegar Alþýðusamband ís-
lands fyllir nú fjórða áratriginn,
er sú ósk fram borin, að hin
mikla, víðsýna erfð íslenzkra
verklýðssamtaka — að láta sér
ekkert mannlegt óviðkomandi
— megi verða uppspretta nýrra,
stórra sigra Alþýðusambands
íslands í baráttunni fyrir sam-
einingu allrar alþýðu á braut
hennar til bættra lífskjara, tjijL
þjóðfélagslegs réttlætis og
valda.
Málfræðin enn — Deilt um talshátt — Frosti og
Fjalar ósammála — Málfræðingar beðnir liðsinnis
— Bóndinn í Bráðagerði —
FJALAR skrifar: — „Ágæti
bæjai*póstur! — Vitlaus ert
þú að taka undir vitleysuna
hans Frosta, að það sé vit-
leysa hjá Klaka að segja og
skrifa: „Ekki veldur sá er
varir“. Svona lærði ég þennan
veldur sá er varar, að það er
varla í frásögur færandi. En
hitt ber við, að hinum glögg-
skyggna, sem fyrstan varir
þess, hvernig fara mundi, verð-
ur um það kennt. — Með tals-
verðri virðingu. — Fjalax’“.
málshátt fyrir austan fjall
fyrir 30-40 árum og mun ÞÓTT pósturinn sé algerlega ó-
aldrei fást til að breyta hon- sammála Fjalari finnst honum
um. Hitt ætla ég vera lagfær-
ingartilraun skilningssljórra
manna að segja „varar“ í stað
„varir“. Sögnin (vaiir) er ó-
persónuleg, en tilvísunai’for-
nafnið (er) í þolfalli. „Mig
varir“ merkir „ég er við bú-
inn“. Eða hvort skiljið þið
Frosti ekki setningu eins og:
„Fór sem mig varði“? Ef þið
skiljið hana (sem mig varir!),
þá er ykkur vorkunnarlaust
að skilja máisháttinn ólag-
færðan og sjá að hann er rétt
mál. Auk iþess er liann öllu
meira spakmæli eins og við
Klaki ihöfum hann. Það liggur
svo í augum uppi, að eikki
sjálfsagt að birta bréf hans,
þar eð hann telur ekki eftir
sér að rökstyðja mál sitt.
Ekki finnst mér það samt
haldgóð rök, að málsháttur-
inn hljóti að vera „eigi veldur
sá er varir“, af því að bændur
austan fjalls höfðu hann
þannig fyrír 30 árum. Þótt
bændurhir í Flóanum og Ölf-
usinu séu vafalaust velflestir
mætustu menn, þá eni þeir
fjandakornið varla óskeikulir
í málfræði. Hitt er rétt hjá
Fjalari, að sögnin að vara í
merkingunni að óra fyrir,
gruna, búast við, er ópei’sónu-
leg. Setning eins og: mig var-
ir þess, þýðir, mig grunar það,
ég býst við því. „Fór sem mig
varði,“ merkir: fór sem mig
grunaði. Það er alls ekki víst,
að sá sem hefur grun um
hættuna, hafi manndáð í sér
til þess að vara við henni.
hinsvegar er tæplega hægt að
kenna þeim um slysið eða ó-
hanpið, sem varað hefur við
því. Þess vegna held ég að
það sé réttara að segja: Eigi
veldur sá er varar, (heldur en
varir). Og sú fullyrðing Fjal-
ars, að hann muni aldrei fást
til að breyta málshættinum,
frá því sem liann læröi fyrst,
finnst mér helzt til þrákelkn-
isleg; það er ekki skynsamlegt
að neita því svo gersamlega,
að nokkuð annað geti komið
til greina en manns eigin
staðhæfingar. Annars væri
mér þökk á því, að einhver
góður málfræðingur tæki að
sér að útskýra þennan máls-
hátt rækilega fyrir okkur, og
finnst mér, að slíkt ætti að
vei’a málfræðingum ljúft verk.
PÓSTURINN HEFUR oft orðið
þess var, að það var mörgum
lesendum Þjóðviljans óblandin
ánægja að fá framhald sög-
unnar um Bráðagerðisbóndann
í blaðinu. Meðan fyrri hluti
þessai’ar skemmtilegu sögu
var að birtast í blaðinu, voru
Framhald á 10. siðu.