Þjóðviljinn - 05.05.1956, Qupperneq 3
Laugaxdagttr 5. mai 1956--f»JÓ5>VILJINN — (S
Grunnur hinnar nýju Skálholtskirkju
tilbúinn fyrir hátíðina 1. júlí n.k.
BuiS aS reisa ýms mannvirki á staSnum og
unniS hefur veriS viS framrœslu og rœktun
Hinn 1. júlí í sumar veröur þess minnzt sem kunnugt
er meö veglegum hátíöahöldum, aö liöin eru 900 ár frá
stofnun biskupsstóls í Skálholti. Er gert ráö fyrir að á
hátíðardaginn veröi staöurinn búinn aö fá á sig í stórum
dráttum þann heildarsvip, sem hann mun bera í fram-
tíðinni.
Nefnd sú, sem skipuð var 1.
apríl 1954 til að gera tillögur
um endurreisn Skálholts og sjá
um framkvæmd þeirra, ræddi
við blaðamenn í gær. Fram-
kvæmdastjóri nefndarinngr,
próf. Magnús Már Lárusson
gaf þá yfirlit um störf hennar
og fer það í aðalatriðum hér á
eftir.
Vill gera Skálholt að
biskupssetri
í starfi sínu hefur Skálholts-
nefnd ætíð haft hliðsjón af
því, að i framtíðinni gæti biskup
eða vígslubiskup sezt að í Skál-
holti, þótt þar sé nú prestsetur
samkvæmt gildandi lögum. Þótt
nefndin hafi ætíð gert ráð fyrir
því, að biskup eða vígslubiskup
gæti sezt að í Skálholti og það
sé tekið fram í tillögum hennar
til stjórnarinnar, og þó að nefnd-
inni hafi verið leyft að reisa
íbúðarhús será nú ér að verða |
fokhelt og þriðjungi stærra en
önnur prestsetur landsins og
með möguleika til stækkunar,
þá er það ekki á valdi nefnd-
arinnar að ákveða það, til þess
þarf nýja lagasetningu. Alþingi
getur eitt sett þau lög, sem á-
kveða hverskonar embættisset-
ur Skálholt eigi að vera.
Til samræmis við þessa skoð-
un sína, að Skálholt eigi að
verða biskupssetur, hefur nefnd-
in einnig lagt til, að á staðn-
um verðí reist það stór kirkja,
að hana mætti gera að dóm-
kirkju.
Húsameistara ríkisins var fal-
ið að teikna ofangreind hús og
var það gert sem stjórnarráð-
stöfun. Við staðsetningu mann-
virkjanna var meðal annars
leitað umsagnar og ábendingar
þjóðminjavarðar, skipulagsstjóra
og húsameistara,
Verður menntaskólinn
fluttur í Skálliolt?
Nefndinni er það einnig ljóst,
að endurreisn Skálholts verður
að fela í sér meira en þetta.
Því var leitað til menntamála-
ráðherra með bréfi dagsettu 21.
sept. s.l. að athugað væri af
hálfu yfirstjórnar kennslumála,
hvort leið fyndist.til að flytja
menntaskólann, er starfar að
Laugavatni, til Skálholts. Mál
þetta er stórmál, en eigi er vit-
að enn, hvort úr flutningi þeim
geti orðið, enda mundi þá einn-
ig þurfa að koma til kasta
Alþingis.
.............
Ræktunar- og bygginga-
framkvæmdir
Meðan nefndin hefur haft
þessi ofangreindu stórmál til
athugunar, hafa verið reist fjós,
hlaða, verkfærahús og íbúðar-
hús bónda, sem í framtíðinni
er ætlað að gegna hlutverki
ráðsmannshúss. Ennfremur hef-
ur verið starfað að girðingu túns
og stórfelldri ræktun og fram-
ræslu, svo að Skálholt mun
brátt komast í tölu storbýla
þessa lands, að því er snertir
ræktun. Hefur landnámsstjóri
gert allar áætlanir um þessa
framkvæmd.
Gróðrarstöðin Alaska hefur
annazt um lagfæringu og stækk-
un kirkjugarðsins.
Ennfremur hefur ný heim-
reið verið lögð og hitaveita ver-
ið undirbúin. Frumáætlun um
hana gerði Gunnar Böðvarsson,
verkfræðingur, en Sigurður S.
Thoroddsen gerði heildaráætl-
un. Að mörgu leyti er það baga-
legt að vita ekki, hvort úr
flutningi menntaskólans geti
orðið innan 10—15 ára, þar sém
haganlegast væri að haga gerð
hitaveitunnar nú samkvæmt
væntanlegum þörfum.
Brú yfir Hvítá hjá Iðu
ókomin
Er nefndin á sínum tíma
hafði heildarathugun Skálholts-
mála með höndum sumarið 1954,
skoraði hún á stjórnarvöld að
flýta lagningu háspennulínu til
Skálholts, og er það verk nú
mjög langt á veg komið. Enn-
fremur skoraði hún á stjórnar-
völd, að brúin á Hvítá hjá Iðu
væri fullgerð fyrri hluta sum-
ars 1956 vegna hinnar miklu
umferðar, er þá má vænta. Þetta
hefur ekki tekizt og er mjög
bagalegt vegna hátíðarinnar,
þar sem umferðarmálin verða
þann dag ákaflega örðug, er
ógerlegt að koma á ákveðnum
einstefnuakst-ri. Hins vegar
liggja ti-1 þeirrar. tafar margar
oi'sakir og er ekki á færi bygg-
ingarnefndar Skálhoits að bæta
úr þeim. í þriðja lagi var skor-
að á stjórnarvöld, að byrjað
yrði að leggja nýjan þjóðveg
hið bráðasta milli .brúnna á
Hvitá og Brúará, og að hann
lægi neðan við Skálholt og vest-
an. Tillit hefur verið tekið til
þessa væntanlega vegar við
lagningu framræslukerfis í mýr-
inni neðan Skálholts og við
lagningu hinnar nýju heimreið-
ar, en það fer eftir fjárhags-
getu vegamálastjórnarinnar, hve-
nær vegurinn verður lagður.
Til þess að tryggja sem bezt
stórframkvæmdirnar var gerð-
ur samningur við Almenna
byggingafélagið h.f. s.l. haust
og var, . hann staðfestur af
kirkjumálaráðuneytinu.
Svipur staðarins hátíð-
ardaginn
Loks sagði próf. Magnús Már:
,,Tillitið til hátíðarinnar heimt-
ar, að kirkjugrunnurinn verði
tilbúinn fyrir hinn 1. júlí n.k.
og heimreiðin nýja, enda verði
þá lokið tilfærslu á mold og fyll-
ingarefni í öllum meginatrið-
um. Ennfremur verða gömlu
húsin óg kirkjan U4'a horfin
þá, nema ef til vill íhúðarhúsið,
þar eð þeir mörgu /inna nú
fyrir austan, verbu að hafa
einhverjar bækistöðvar. Hátíðar-
daginn ætti staðurinn að vera
búinn að fá á sig þann heildar-
svip í stórum dráttum, er hann
mun bera í framtíðinni. Yfir-
leitt hefur hið fyllsta tillit ver-
ið tekið til hátíðarinnar, enda
hefur það á margan hátt gert
framkvæmdir örðugri til lausn-
ar“.
Gjafir frá Dönum og'
Svíum
Húsameistari ríkisins, Hörð-
ur Bjarnason, lét þess getið í
tilefni nýlegra blaðaskrifa, að
það hefði aldrei staðið til að
kirkjan í Skálholti yrði komin
upp fyrir hátiðina í sumar. Hon-
um hefði verið falið að teikna
kirkjuna fyrir hálfu öðru ári
og það væri útilokað að vinna
jafn vandasamt verk á svo
skömmum tíma. Einnig gat hann
þess að hann hefði gert nokkr-
ar breytingar á frumteikningu
sinni að kirkjunni. Nú væri á-
kveðið að hún yrði um 30
metrar að lengd eða álíka löng
og Brynjólfskirkja var.
Frá því var einnig skýrt í
gær, að Danir hefðu ákveðið
að gefa kirkjunni orgel, hinn
vandaðasta grip, og Svíar
myndu gefa kirkjuklukkur.
Verður klukkunum komið fyrir
í sérstöku klukknaporti og þær
notaðar í fyrsta skipti á hátíð-
inni í sumar.
Hún kuniii íslenzka textann
utanbókar þegar hún kom
Sæuska óperusöngkonan Stina Britta Melander, sem syngur
aðalhlutverkið í Kátu ekkjunni í Þjóðleikhúsinu í vor, koni
hingað til lands s.l, miðvikudagskvöld. Er hún þegar byrjuð
að æfa hlutverkið; en áður hafði henni verið sendur íslenzld
textinn, sem fluttur verður, og vár hún búin að læra hann
utanbókar er hún koni hingað til landsins.
Stina Britta Melander söng
hlutverk Neddu í óperunni I
Pagliacci í Þjóðleikhúsinu í
fyrravetur. Síðan hefur hún m.
a. dvalizt á Ítalíu, haldið þar
Stina Britta Melander
hljómleika og sungið í útvarp.
Næsta vor syngur hún síðan
í La Traviata í Rómaborg, en
í haust syngur hún hlutverk
Gildu í Rigoletto í Gautaborg,
þar sem hún býr. í fyrravor og
og fyrrasumar söng hún í Töfra-
flautunni hjá sænska ríkisleik-
húsinu, einnig söng hún í Kaup-
mannahöfn — og er þó ekki
allt talið. Hún hefur sungið 4
hlutverk í Gautaborg í vetur,
m.a. Zerlinu í Don Juan; í við-
tali við fréttamenn í gær, þar
sem söngkonan var einnig,
_sýndi þjóðleikhússtjóri frétta-
mönnum sænska umsögn um
frammistöðu hennar í þessu
hlutverki, og var það mikið lof
og einskært.
Sjálf sagði söngkonan að það
gleddi sig að vera komin aftur
til íslands og hlakkaði hún til
að syngja hér; og má taka fram
að hún getur bjargað sér í mál-
inu, þótt hún dveldist hér að-
eins um tveggja mánaða skeið
í fyrravetur. — Birgir Möller
sendiráðsritari í Stokkiiólmi hef-
ur þó leiðbeint henni um is-
lenzkuframburð um skeið.
„Pressuliðið64 vann
í karlaflokki
Úrslit handknattleikskeppn-
innar í gærkvöld urðu þau að
landsliðið sigraði i kvænnaflokki
með 23 mörkum gegn 10, en
„pressuliðið" sigraði í karla-
flokki 31:25.
Annar aðalsöngvarinn í Kátu
ekkjunni verður Einar Krist-
jánsson; kemur hann í næstu
viku, en hlutverkið hefur hann
æft ytra að undanförnu. Leik-
stjóri verður Daninn Svend Áge
Larsen, reyndur óperu- og óper-
ettustjórnandi. Hljómsveitar-
stjóri verður dr. Urbancic. Text-
ann hefur Karl ísfeld þýtt.
Frumsýning Kátu ekkjunnar
verður um mánaðamótin maí-
júní, væntanlega 31. maí.
Merkjasala fyrir
æskulýðsstarfið
að Jaðri
Svo sem kunnugt er, efndl
Góðtemplarareglan í Reykjavík,
til starfsemi að Jaðri í fyrra
sumar, fyrir börn og unglinga,
yfir tímabilið frá 3. júní til
ágústloka.
Starfsemi þessi var með
námskeiðasniði, þar sem m.a.
var unnið útivið að trjárækt,
gróðursetningu blóma og al-
mennri fegrun staðarins, þar
var og ýmiskonar frseðshistarf-
semi við hæfi bama og unglinga,
þar sem rætt var um bindindis-
málið og önnur menningarmál,
með erindum, upplestrum, kvik-
myndasýningum og leikþáttum.
Einnig var farið í gönguferðir
um nágrennið og ýmiskonar úti-
leikir um hönd hafðir, þegar
veður leyfði.
Milli 200 og 300 börn og ung-
lingar sóttu námskeið þessi aö
Jaðri, og létu þau öll mjög vel
af dvöl sinni þar svo og að-
standendur þeirra.
Nú hefur verið afráðið að
efna til samskonar starfsemi að
Jaðri í sumar og þar var s.l.
sumar og með svipuðum liætti.
Forstöðumaður verður og sá
sami, Ólafur Haukur Árnason-
skólastjóri í Stykkishólmi.
Þrátt fyrir mikla dýrtíð og
margskonar erfiðleika á slíkri
starfsemi sem þessari, verður
þátttökugjaldi mjög í hóf stillt,
svo sem áður.
En til þess aS afla starfsemi
þessari nokkurra tekna hefur
verið ákveðið að efna tiL
merkjasölu n.k. sunnudag. Er
þess vænzt að sem flestir styðji
viðleitni þessa til þess að gefa
börnum höfuðstaðarins tækifæri
til að njóta sumarsins í fögra
og friðsælu umhverfi og kaupt
merki þessi þegar þeim verður
boðið þau á sunnudaginn.
■ ■■■■■■■■■
Skrrfstofa Alþýðubandalagsins er í
Sími 6563
Hafnarstrœti 8
Sínti 80832