Þjóðviljinn - 09.10.1956, Blaðsíða 6

8) — ÞJÓÐVTLJINN — Þriðjudagur 9. október 1956
ÐVIUINN
Otgejandi:
Sameiningarflokkur alpýðu — Sósíalistaflokkurinn
Framsýiii og stórhugur?
|Lforgunblaðið var fyrir helg-
ina að hrósa bæjar-
stjórnaríhaldinu og þá ekki
sízt borgarstjóra þess fyrir
framsýni og stórhug í skóla-
málum Reykjavíkur. Tilefnið
var það, að borgarstjórinn
hafði loks séð þann kost
vænstan að viðurkenna al-
gjört öngþveiti í skólamálum
bæjarins og flutti tillögu í
bæjarstjórn um að byggðar
skyldu 25 skólastofur á ári í
næstu 5 ár. Gætti nokkurrar
drýldni í skrifum Morgun-
blaðsins og var látið að því
liggja að sízt myndi á fram-
kvæmdum standa ef ekki
stæði á framlögum ríkissjóðs
og nauðsynlegum fjárfesting-
arleyfum. Voru þessi ummæli
blaðsins nánast endurtekning
á því sem borgarstjórinn hafði
sagt um málið í ræðu sinni í
bæjarstjórn.
að væri vissulega þakkar-
vert ef íhaldið ætlaði nú
að rumska í skólamálunum.
Eins og á mörgum öðrum
sviðum hefur það sofið þar
þungum og værum svefni sljó-
leika og athafnaleysis. Gagn-
stætt öllum nútíma heilbrigð-
iskröfum um skólahald verður
að þrísetja í flestar skóla-
stofur í höfuðstaðnum, og
stórhugur „áætlunarinnar"
miklu sem Gunnar Thorodd-
sen og Morgunblaðið guma nú
af gerir ráð fyrir að tvísett
sé í þær allar þótt markinu
yrði náð! Er ekki nóg með
þetta. Svo bngt er ástandið í
skólamálum höfuðstaðarins að
taka hefur orðið þá fáu leik-
skóka, sem reistir hafa verið,
undir barnakennslu þótt þeir
séu á engan hátt til þess hæf-
ir. Af þessum ástæðum fær nú
fjö'di reykvískra barna á
skó’nskyldualdri enga tilsögn
í lögboðnum námsgreinum
einsog handavinnu, leikfimi og
sirirti. Tii þp.ss eru engin skil-
j’r'i í þeim ,,skólum“ sem
taka hefur orðið í notkun
vema þess að íhaldið hefur
sviltizt um að sinna þeim
skyldustörfum að reisa full-
nægjandi skólahús. Þannig
býr sú „framsýni" og sá
„stórhugur" sem Morgunblað-
ið er að hrósa að ýngstu
skólakynslóð Reykjavíkur í
dag!
|7n hefur íhaldið ekki sínar
" afsakanir, kann einhver að
spyrja. Hefur ekki staðið á
fé og fjárfestingarleyfum
o.s.frv. Þessu er því til að
svara að áætlað fé til skóla-
bygginga úr bæjarsjóði hefur
ekki verið notað til að reisa
skólahús heldur varið til ann-
ars. Innheimta á lögboðnu
framlagi ríkissjóðs hefur ver-
ið svo slæleg að skuld ríkis-
sjóðs hefur komizt á annan
tug milljóna! Veitt fjárfest-
ingarleyfi til skólabygg-
inga hafa ekki verið nótuð
heldur látin falla úr gildi!
Þannig hefur frammistaða í-
haldsins verið í reynd. 1 þessu
hefur sá „stórhugur“ birzt ár-
um saman sem Morgunblaðið
hrósar nú af mestum fjálg-
leik. Kröfur sósíalista og til-
lögur þeirra í bæjarstjórn um
skipulegar athafnir til að
fullnægja skólaþörfinni hafa
verið hunzaðar árum saman
af sljóum og sofandi íhalds-
meirihluta. Þetta eru ástæð-
urnar til þess að skólamálin
í Reykjavík eru komin í slíkt
ófremdarástand að ekkert
sambærilegt finnst í fámenn-
um og fátækum bæjarfélögum
úti á landi. Þannig er að búa
við skilningslausa og þröng-
sýna íhaldsstjóm, eins og þá
sem liggur eins og mara á
framfaramálum Reykjavíkur.
Og þótt íhaldið lofi bót og
betrun þegar það verður hel-
tekið af óttanum við réttlát-
an dóm kjósendanna, munu
flestir minnast þess að það<s>
hefur fyrr gefið fögur fyrir-
heit og samþykkt stórar „á-
ætlanir" sem aldrei var ætlað
annað hlutverk en slá ryki í
augu almennings. Viðunandi
lausn í skólamálunum fæst
ekki meðan íhaldið fer með
meirihlutavaldið, það hefur
reynslan sýnt svo eftirminni-
lega að ekki verður um deilt.
Verkin tala
1-j.að þarf ekki mikla glögg-
* skyggni til þess að sann-
reyna í verki að Sjálfstæðis-
flokkurinn er tæki gróða-
brallara og auðmangara, og
stefna hans er í einu og öllu
sniðin eftir hagsmunum
þeirra. Þannig hefur þetta
birzt mjög skýrt í því hvernig
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
snúizt við aðgerðum núver-
andi stjórnar.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
hamazt gegn þeim aðgerð-
um ríkisstjórnarinnar að
stöðva verðbólguskrúfuna og
halda óbreyttu hlutfalli milli
launa og verðlags. Engu að
síður voru þessar stöðvunar-
aðgerðir höfuðnauðsyn, bæði
fyrir allan almenning — þar
á meðal þorrann af kjósend-
um Sjálfstæðisflokksins — og
efnahagskerfi þjóðarinnar. En
afstaða Sjálfstæðisflokksins
markast af því að verðbólgu-
braskaramir töldu að sér veg-
ið, mennirnir sem hagnast á
því að velta dýrtíðinni yfir á
almenning og rýra verðgildi
krónunnar. Sjálfur formaður
Sjálfstæðisflokksins, Ólafur
Thors, hefur lýst yfir því í
heyranda hljóði að verðbólga
og gengislækkun séu sér stór-
felld persónuleg hagsmuna-
mál.
fékk
Cjálfstæðisflokkurinn
^ æðiskast þegar ríkisstjórn-
in ákvað að tryggja að íbúð-
Þessi bókasýning leiðir það
í Ijós að Norðmenn búa við
fjölbreyttari bókakost en fs-
lendingar, og kemur það vænt-
anlega fáum á óvart. Sýning-
unni er skipt í 18 meginflokka,
en þó mætti greina bækumar
í enn fleiri tegundir eftir efni.
Til dæmis er sögu og landa-
fræði skipað saman í eina
deild; annar flokkur nefnist
„Heimspeki — sálfræði — guð-
fræði“, og sýnist nokkurt
handahóf á þeirri skipan. Ef
við héldum einhverntíma slíka
bókasýningu, sem vissulega
væri einkar vel til fundið, væri
hætt við að okkur dygðu 18
flokkar með einu nafni hver;
og mundu þó sumir þeirra
verða næsta fáskrúðugir. Það
er til dæmis sennilegt að heim-
spekiflokkurinn yrði ekki sér-
staklega þungur á metunum,
og torvelt yrði ,að búa til sjálf-
stæðan flokk undir heitinu
„Listir". Það er raunar mikils-
vert að bækumar skuli verða
seldar hér að sýningarlokum —
þar fær margur góða bók sem
hann hefði ekki átt völ á ella;
en hitt ér eðlilegt að sýningin
sjálf eggi til samanburðar á
norskri og íslenzkri bókaút-
gáfu. Ef sá samanburður mætti
síðan örva útgefendur og bóka-
gerðarmenn til átaka, þá hefði
sýningin áorkað því sem mest
væri um vert.
Við setjumst niður við borð
á miðju gólfi í Listamannaskál-
anum; og þar kemur upp í
hendur okkar Verdens kunst-
historie, heimslistarsaga, í 6
veglegum bindum. Það er
glæsilegt verk: prýtt myndum
af hundruðum listaverka frá
öllum tímum og þjóðum, sett
fallegu létri á dýran pappír,
vandlega bundin: augnayndi.
Slíkt verk er mikil fróðleiks-
lind og menntunarbrunnur; —
og maður hrekkur við: hvar er
saga heimslistarinnar á ís-
IenzkU? Og þegar maður sér
6. bindi norskrar bókmennta-
sögu á öðrum stað, hrekkur
hann. aftur við: hvar er sam-
felíd íslerizk'.bókmenntasaga frá
upphafi fram á okkar daga?
Hér um áTið var útgáfa þýddr-
ar heimslistasögu á döfinni; en
framkvæmdir urðu engar, hvað
sem valdið: hefur. Má vera að
fyrifhugaður útgefandi hafi tal-
ið sér verkið ofviða, er.hann
fór að reikna; og kæmi þá enn
að því sem stundum hefur ver-
ið drepið á hér í blaðinu: út-
gefendur ættu öðru hvoru að
taka sig saman um útgáfu
stórra verka, í stað þess að
puða hver í sínu homi, þann-
ig að stórvirkin eru löngum ó-
unnin. Er t.d. ekki búið að
vinria þær frumrannsóknir í
íslenzkum bókmenntum, að
unnt sé að fara að semja sam-
fellda sögu þeirra? Og væri þá
nokkuð eðlilegrá en 3—4 for-
lög hæfu samninga við færa
menn að skrifa hana, og gæfu
hana út með rausnarbrag?
Menningarsjóður er að reyna
að peðra út verki sínu Lönd
og lýðir; síðustu bókinni verð-
ur ekki lokið fyrr en hihar
fyrstu eru orðnar úreltar, 'auk
þess sem verkið er þannig upp-
sett að það er með öllu ólaési-
legt. Og myndirnar, sem jafn-
an skipta miklú máli í land-
fræðibókum, eru fátæktin og
eymdin uppmáluð. En á norsku
bókasýningunni eru 3 stór
bindi verks sem heitir Jorden
vár klode; þau hafa öll komið
út á þessu ári, en hið fjórða
og síðasta er væntanlegt fyrir
jólin. Undirritaður hefur eign-
azt þetta verk, sem er unaðar-
samleg lesning um lönd og
þjóðar heimsins, prýtt bvílíku
úrvali mynda frá öllúm heims-
hornum að sumir norskir bóka-
menn spyrja hvort þetta sé
ekki fegursta verk sem gefið
hefur verið út í Noregi. Hví-
líkur munur ef íslenzk forlög
hefðu tekið sig saman um út-
gáfu hliðstæðs verks, í stað
þess að Menningarsjóður rær
nú einn á báti með Lönd og
lýði — og skiptir því miður
Framhald á 11). síðu.
arhúsnæði væri raunverulega
notað til íbúða og taldi Morg-
unblaðið þá aðgerð jafngilda!
því að dauðarefsing væri tek-
in í lög á íslandi. Flokkurinn
var þá auðvitað ekki að hugsa
um hag húsnæðisleysingja
heldur braskara sem misnot- j
uðu byggingarefni og f jár- j
magn landsmanna ■— enda
hafði Sjálfstæðisflokkurinn
haft ótvíræða forustu í því
efni með byggingu Morgun-
blaðshallarinnar.
Qjálfstæðisflokkurinn fer
^ hamförum gegn því að
herinn hverfi af landi brott.
Ekki þarf að leiða rök að
því að sú afstaða er hvorki í
samræmi við heiður né hags-
muni íslenzku þjóðarinnar, en
hún er beinlínis mótuð af á-
girnd og gróðafíkn her-
mangaranna, en þar voru
fremstir í flokki ýmsir helztu
ráðamenn Sjálfstæðisflokks-
ins.
¥jað er eðlilegt að verðbólgu-
*■ spekúlantar, húsabraskar-
ar. og hermangarar fylli
Sjálfstæðisflokkinn. En það er
mikil blindni þegar aðrar
stéttir ljá þeim flokki fylgi
sitt.
Það munu vera liðin tvö ár,
eða um það bil, síðan Guð-
mundur Jónsson efndi hér til
fyrstu tónleika sinna og á-
vann sér þar með tvímæla-
laust sæti á bekk með okkar
allrabeztu píanóleikurum. Síð-
an hefur hann ekki látið til
sín heyra opinberlega, þangað
til á tónleikunum í Austur-
bæjarbíói miðvikudaginn og
fimmtudaginn 3. og 4. októ-
ber, sem Tónlistarfélagið
gekkst fyrir.
Guðmundur hóf efnisskrá
sína á 32 tilbrigðum eítir
Beethoven og gerði þar margt
vel, en náði þó ekki allstaðar
fullum tökum á verkinu, eink-
um á fyrri tónleikunum, og
mun byrjunaróstyrkur hafa
átt sinn þátt • í því. Sónata
Chopins í b-moll, op. 35, tókst
yfirleitt prýðisvel, og ber þar
einkum að nefna þriðja þátt
sónötunnar, sorgargöngulagið,
sem Guðmundur lék hreint
snilldarlega og af sannri tón-
listarkennd. Sónatina eftir
Ravel tókst prýðilega, eink-
um í síðara skiptið. Önnur
atriði á efnisskránni voru
þrjú píanólög eftir Debussy
og tvær etýður eftir Paganini
í píanóbúningi Liszts. Af
þessum lögum er minnisstæð-
ust sú síðari af etýðunum,
sem nefndar voru, (Ln camp-
anella). Með leikni sinni, tón-
mýkt og skínandi fallegum
leik í því lagi sýndi Guð-
mundur vel, hversu ágætur
píanóleikari hann er. Tvö
aukalög voru einnig ágætavel
flutt, og þó sérstaklega hið
síðara, etýða eftir Chopin.
Tónleilcar þessir sýndu, að
Guðmundur Jónsson < er vax-
andi listamaður, en þó mun
geta hans vera enriþá meiri
en þeir sýndu, eins og eflaust
hefði komið í ljós, hefði hann
haft meiri tíma til undirbím-
ings en örfáa sumermánuði
milli tveggja skólamissira,
sem hlaðin eru strrtsömum
kennslustundum frá morgni
til kvölds. Undirbúningur
slíkra tónleika er ekkert á-
hlaupaverk, ef hvergi á neitt
að skorta á fyllstu fágun.
Tónleikasalurinn vár nær
fullskipaður áheyr n bæði
kvöldin og listamanninum á-
gætlega tekið áð verð’ r’k—•n.
B. F.