Þjóðviljinn - 17.02.1957, Page 7

Sunnudagur 17. febrúar 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (7
ið siglum frá tímanum
inn í aðra veröld.
Á einum stað við Canal
Grande er gullhúsið Cá d’oro
eitt allra fegursta húsið, byggt
um 1450; framhliðin var öll
lögð blaðgulli, þar er nú safn
myndlistar, og þótt ekki sé
gullið lengur sker þetta hús
sig úr vegna hins fínlega bygg-
ingarsniðs sem er létt og
hæfir umhverfinu vel, rís eins
og draumkennd minning upp
úf svefnlegu vatninu. Það
stingúr i stúf við þunglama-
legar barokkhallirnar sem voru
reistar þegar stórveldi Feneyja
var lokið, þær eru svo þungar
og þrúgaðar ofhlaðningslegu
skrauti, og verða fáránlegar
á þessu undirlendislausa sviði
þar sem þær hlunkast yfir
vatninu, stíll þeirra krefst þess
að bjarg sé undir ef hann á
nokkurn rétt á sér. Á þessari
siglingu liggur leiðin hjá fomu
verziunarhúsi þýzkra kaup-
manna Fondaco dei Tedeschi.
Einu sinni var það allt málað
myndum að utan. Þær voru
gerðar af hinum mozartíska
máiara Giorgione með aðstoð
nemanda hans Tiziano, Þær
myndir lifðu skamma stund
eins og meistarinn sem þær
málaði. Vindarnir lömdu þær
salti úr sjó sem át iitinn utan af
veggjum hússins, í heimildum
samtímans er talað um þessar
myndir sem undursamlega op-
inberun hinna göfugustu krafta.
Þama, sagði Vianello hinn
menntaði og rótgróni Feney-
ingur sem kunni allar sögur
þessa staðar: þarna bjó nú
sjáifur D’ Annuncio þegar hann
var að tæla Elenoru Duse. Hér
kemur ofurlítið slúður
um dautt listafólk: Elenora
Duse var mesta leikkona ítala.
Hún var svo mikil leikkona að
hún eyðilagði alveg sum leik-
rit, eins og La Golondera verk-
ið eftir Feneyjaskáldið Goldoni
sem hefur alltaf verið misskil-
Andvarpabrúin, Ponte dei Sospiri, í Feneyjum.
uppátækjamaður. Hátíðleg
kona kom úr bókmenntalegum
tedrykkjuklúbb á Bretlandi
með það hlutverk að hitta D’
Annuncio að máli. Þegar hún
kemur til Feneyja leigir hún
sér gondól og fer með ljóð
Shelley og Byrons fyrir ræðara
sinn sem því miður skildi ekki
Thor VUhjálmsson:
* _
I Feneyjum
íð síðan Elenora Duse lék í
því, með snilld sinni þurrkaði
hún nefnilega út öll önnur
hlutverk þess, þeir sem hafa
sett það upp síðan hafa ein-
blínt á hennar hlutverk og leit-
að uppi stórar stjöjmur til að
spreyta sig áfram á þessum
misskilningi þar til kvikmynda-
sniningurinn Luchino Visconti,
sá fjölhæfi maður vakti reiði
<■*
leikhúsgesta í Feneyjum með
stjórn sinni á þessu tiltekna
verki, -pg gott ef hann var ekki
hrópaður niður, hann fór til
Parísar með þetta sama leikrit
og vann þar helzta sigur
alþjóðaleiklistarhátíðarinnar í
sumar leið. En slúðrið um D’
Annuneio, það er ekki ætlun-
in að svíkja lesandann um það:
D’ Annuncio hætti ekki fyrr en
hann náði Duse á sitt vald og
þegar það hafði tekist varð
haiin léiður á ofurást hennar
og hljóp frá og hún sprakk af
harmi. Hann var hinn mesti
Önnur
grein
ensku. Hún kemur í höll D’
Annuncio og ber upp erindi
sitt við skrautbúinn Þjón Vilj-
ið þér bíða andartak. Og kon-
an beitir sinni engilsáxnesku
þolinmæði við að bíða klukku-
stund. Þá má hún koma Hún
lagfærir gleraugun og hnútinn
í hnakkanum og er leidd í al-
myrkvaðan sal Hún bíður í
myrkrinu með hjartslátt sem
er orðinn meira en bókmennta-
legur, skyndilega er sem eld-
ingu íjósti n;ður, Ijós téndrast
og fyrir endariúm á stófúm
salnum sér hún að í hásæti
situr maður með veldissprota
í hendi, sjálfur D' Annuncio
allsnakinn, eins og Appollo.
Og þarna og þama og" þama.
II.
Markúsartorg er miðbik
Feneyja.
Maður stígur á land þar sem
kallast Molo öndvert ey sem
kennd er við þann heilaga Ge-
org sem s graði drekann, það
var frægt verk að vinna þenn-
an dreka og við það bjargað-
ist ein kóngsdóttirin enn, á
eynni er mikil kirkja með ann-
áluðum listaverkum. Leiðin á
Markúsartorg liggur rétt hjá
Hotel Dan eli, gistiverð þar
kvað miðað við pyngju afkom-
enda Harúns al Raschíð sem
skóf undan nöglunum með
ydduðum demöntum, nú lifa
þeir á olíu. Það er gengið
framhjá gö.mlu . fangels.i Carci-
eri, og milli þess og hertoga-
hallarinnar er síki sem mer.,út
í Canal Grande, og gondólarnir
svífa á vatn'nu undir And-
varpabrúrmi, Ponte dei Sosp-
iri, hjá Byron heitir hún
Bridge of sighes og segir frá
henni í upphafslínum ljóða-
bálksins Childe Harold. Um
þessa brú voru dæmdir menn
leidd r úr dómssölum hertoga-
hallarinnar niður í dýfiissu
sem var jafnan sannkallað
svarthol. Þaðan komu þeir
fæstir aftur, þeir gengu brúna
og sáu út um litla ljóra henn-
ar út á umferð lífsins.
Andvarpabrúin hefur verið
nokkuð sérstætt byggingaraf-
rek. þegar það er haft í huga
sem segir í fróðleikskveri um
Italíu eftir Guðmund Daníels-
son skólastjóra og rithöfund
á Eyrarbakka. Þar upplýsir
hiann' að b'fúih se 'byggð á
fimmtu öld (án þess 'að geta
þess hvort sé fyrir eða eftir
Kristsburð.) Um alllangt skeið
hefur hún samkvæmt þessu
svifið í loftinu yfir síkinu eins
og lausbeizlað andvarp eða
ferðakista þvi þann hluta her-
togahallarinnar sem hún er
tengd við var byrjað að byggja
1484, og stjórnaði því Antonio
Rizzo og svo tók Piero Lomb-
ardi við en ekki var verkinu
lokið fyrr en 1549 undir stjórn
Scarpagnino og eru þessi nöfn
nefnd þeim til frægðar fyrir að
takast að stöðva svif brúarinn-
ar og festa hana öðru megin.
Hinn endinn var ekki festur
fyrr en nokkru fyrir aldamót-
in 1600 þegar fangelsið var
reist. Ennfremur má hafa það
í huga að á þessum slóðum
er hæpið að nokkur manna-
byggð hafi verið á þeim tíma
sem Guðmundur upplýsir að
brúin hafi verið gerð því frum-
byggjarnir sem komu um það
leyti frá meginlandinu á flótta
undan Langbörðum og síðan
Húnum og Atla kóngi munu
hafa Sezt að á eyjum sem
liggja miklu utar í lóninu Þeg-
ar alls þessa er gætt má telja
brúarsmíði þessa hina mark-
verðustu og minnisvert afrek
í sögu byggingarlistarinnar
III.
Við Hertogahöllina standa
tvær granítsúlur fornar, ættað-
ar austan úr Byzans, uppsett-
ar einhverntíma á 12. öld. Á
annarri stendur hið vængjaða
ljón sem er kennt til Markús-
ar guðsspjallamanns, hann er
verndardýrlingur borgarinnar
og ljón þetta heldur á guðs-
spjalli gamla mannsins, það
leo er tákn Feneyjaborgar. En
á hinni stendur fallinn kandí-
dat að nafni Theodor sem var
einu sinni sýrlenzkur hermað-
ur deyddur fyrir kristnitrú og
spell í heiðnu hofi en uppreist-
ur sem dýrlingur Feneyja-
borgar um skeið. Þegar borg-
in tók að auðgast þótti hann
ekki nógu fínn dýrlingur fyrir
þá ríku kaupmenn sem voru
stolt borgarinnar. Þeir fóru
nokkrir saman til Alexandríu
á Egyptalandi og fengu sér að
næturlagi bein nokkur sem
þeir sög'ðu véra af hinum heil-
aga g'uðsspjallamanni Markúsi
um það bil 800 árum éftir
jarðneskan dauða hans og
fluttu þau með sér he'm, iögðu
niður Theodórstrú og tignuðu
síðan Markús. Þrátt fyrir þess-
ar ófarir stendur hinn hjarta-
hreinj Theodór þó enn hinn
staffírugasti á súlu sinni með
sverð og skjöld og hefur krók-
ódíi einn undir fótum sér.
Þessar súlur eru fyrir endan-
um á torgi sem kallast Piazz-
etta San Marco, framhald af
því allrafrægasta Markúsar-
torgi líkt og leggur á stafnum L.
Beggja vegna standa bygging-
ar sem eru fegurrri en flest
önnur hús, öðru megin Her-
togahöllin hinu megin. bóka-
safnið gamla. Það er byggt
af frægasta byggingarmeistara
borgarinnar Sansovino en upp-
haf safnsins er rakið til Petr-
arca þess er varð á undan Þor-
bergi okkar að uppgötva sálar
sinnar Láru sem hann skrifaði
með au og orti auk þess' til
hennar eins og sumir hafa
kannski frétt.
Við Hertogahöllina eru súlna-
göng, það er líkast því að súl-
urnar hafi sokkið til hálfs í
stéttina eða höggvið væri und-
an þeim öllum. Ónei stéttin
var hækkuð upp. Og milli ní-
undu og tíundu súlu var lýðnum
forðum skemmt með því að lesa
þar alla dauðadóma á dögum
lýðveldisins. Einkum var hægt
að gera mönnum glaðan dag
ef sá haus sem stóð til að
sneiða frá hinni líkamlegu
byggingu hafði ráðið yfir valdi
og' fjármunum.
Höllin er ævintýralega
skreytt steyptum myndum og
varla á færi annarra að kanna
myndirnar að ráði en þeirra
sem hafa verið svo forsjálir að
tryggja sér nýtízku flugtæki
sem geta verið kyrr í loftinu
Og fært sig upp og niður og
fram og aftur og eftir því sem
listandinn blæs í brjóst stjórn-
aranum.. Súlnahöfuðin eru
líka með fínlegum höggmynd-
um sem felast hógværlega í
steindum laufskógum og þar
eru myndaðir ýmsir virðinga-
menn sögunnar svo sem Adam
og Eva, Nói prýðilega drukk-
inn eftir syndaflóðið mikla, og
Salomon kóngur sem upplýsti
að: ekkert er nýtt undir sól-
inni, einn risavaxinn Aristó-
teles í lundi með tvö ofursmá
tinandi gamalmenni að hlýða
á lærdóm hans, keisarinn
Trajanus á Faxa sínum og
ekkja ein á knjám fyrir fram-
an hestinn hvað sem hún hefur
nú viljað. Nokkurs áróðurs
mun gæta í myndinni af Nóa.
Við Islendingar þurfum ekki
svona mynd, okkur dugi> lær-
dómur vísunnar: Gamlinói
Gamlinói.
Mikið er skrautið yfir aðal-
inngöngudyrunum sem eitt
sinn nefndist Porta Dorata,
Gullna hliðið, einu sinni voru
höggmyndirnar og skraut'ð
allt gyllt, síðan var nafninu
breytt í Porta della Carta því
þar voru opinberar tilkynning-
ar uppfestar, nú er öll gyllingfn
af. Þar er mynd af frómúm
Framhald á 9. siðu