Þjóðviljinn - 20.10.1957, Blaðsíða 7

Lindamjöður og lyngöl
Guðmundur Frímaim:
Söngvar frá sumaxengj-
um. Kvæöi. — 110 blað-
síður. — Útgáfan Dögun
Akureyri 1S57.
hann er að fara; botninn er
suður í Borgarfírði.
í ritdómstílvitnun á kápu,
um næstsíðustu ljóðabók Guð-
munar Frímanns, segir að „á
kvæðum hans er hvergi blettur
eða hrukka'*. Víst kveður mað-
urinn vel, en það eru blettir
fyrir því. Þessi léttfæiá hag-
yrðingur lætur það til dæmis
henda sig minnsta kosti tvisv-
ar sinnum að stuðla skakkt:
í 4. línu að neðan á 34. blað-
síðu og 2. línu að neðan á 66.
bls. Á einum stað (3. línu að
ofan á 83. bls.) misþyrmir
hann beygingarmynd sagnar til
að í'á rímorð. Ekki kann ég að
Enn hefur birzt íslenzk
kvæðabók er sækir afl sitt til
náttúrunnar, landsins. Aðal-
persónur Söngva írá sumar-
engjum eru blóm og vötn og
heiði, ásamt sól, vindi, myrkri.
En yfir sviðinu svífur hugur
skáldsins eins og andi guðs yf-
ir djúpinu forðum. Höfundur-
inn er alstaðar nálægur, en
að öðru leyti fer næsta fáum
sögum af fólki í heimi hans:
það er eitt erfiljóð og nokkur
kvæði um langdauða saka- og
ólánsmenn, en lifandi menn
eru lítt á ferli. Á borði náttúr-
unnar er „lindamjöður og
lyngöl", en skáldið drekkur ein-
menning. Hann situr einn að
þeirri veröld, sem vakir í
þessum kvæðum.
Söngvar frá sumarengjum
flytja eigi lítið af vildarskáld-.
skap. Guðmundi Frimanni er
gefin ágæt hagmælska, sem
Ijær söng hans einatt frjáls-
legt og náttúrlegt yfirbragð.
Hann er orðhagur í bezta lagi
og fundvís á svipríkar myndir.
En hann er framar öllu ein-
William-Auld er ungúr Skoti,
magister í enskri tungu og bók-
mennum. Hann er talinn mesta
skáld, sem nú yrkir á Esperanto.
Hafa Ijóð hans m. a. birzt í
safnritinu Kvaxopo (1952) og
viða í Esperanto-timaritum.
Sjálfur er hann ritstjóri tíma-
ritsins „Esperanto", málgagns Al-
þjóðlega Esperantosambandsins
(Universala Esperanto Asocio).
Siðasta verk Aulds er heimspeki-
legt epos í 25 köflum, sem nefn-
ist Hið bernska. kyn (La Infana
Raso; 1956). Myndi kvæðabálk-
ur þess talinn einstætt bók-
menntaafrek á hvaða þjóðtungu
sem væri og ber því rækilega
vitni hæfni Esperantos á svjði
fagurbókmennta. Þar setur
skáldið fram heims og lifsskoð-
un sína á bakgrunni rúms og
tíma, það tvennt og afstaða
mannsins til þess er grunntónn
kvæðisins. Hér fer á eftir þýð-
ing á upphafskafla bókarinnar,
þar sem skáldið rekur skyld-
lejka sinn við mannkynið frá
örófi alda. (Bókina má panta
hjá U. E. A„ Eendrachtsweg 7,
Rotterdam, C, Nedei'lando).
B. K.
lægur og mannlyndur; hann
hefur til að bera þá persónu
sem gerir skáldskap sannan,
þótt hann sé ekki ævinlega
jafnnýstárlegur. Söngvar frá
sumarengjum byrja til dæmis
á erindi sem kynni að vera
eftir Davíð Stefánsson, og ann-
arstaðar bregður Guðmundi
Böðvarssyni fyrír. En það
skáld, sem á annað borð er
gefinn persónuleikur, sakar lítt
þótt honum svipi að einhverju
til annarra skálda. Það eru
litlu karlarnir, sem þurfa að
vera „frumlegir“ hvað sem
iautar og raular.
Guðmundur Frímann er
Húnvetningur að ætt, en hefur
lengi búið á Akureyri. Flest
kvæðin í Söngvum hans eru
ferðalög heim á æskustöðvam-
ar; skáldið reikar um Langa-
dal, horfir á Blöndu líða,
gengur á Gejtaskarð. Heiti bók-
íarinnar bendir til blíðra daga,
en það er ekki að öllu rétt-
nefni. í brjósti skáldsins eru
tvö veður: sól og logn að
sumri, vindur og myrkur á
haust; og honum virðist láta
nokkurnveginn jafnvel að lýsa
ljósum og dökkum svip náttúr-
unnar. Hinar hejðriku Skóg-
arvísur og Heiðaljóð á jóns-
messunótt annarsvegar og hið
rökkurþunga Heiðarím og Lít-
ið liaustljóð hinsvegar eru
meðal listrænustu kvæða í
bókinni. Þó sýnist mér meiri
fjölbreytni um myndir og lýs-
jngar í sumarljóðum en haust-
kvæðum skáldsins. Og sögu-
ljóðin, kveðín öll í kolamyrkri,
lækka meðaleinkunn Söngv-
anha ef nokkuð er. Það er sem
höfundur viti ógjörla, hvert
WiIIiam Auld
HIÐ BERNSKA KYN
..... blinde, palpe .... kuragon
ka.j obstinon!"
Heill þér, ái Kubeit, mikli múrasmiður,
sein kirkjuþökin forðum kleifst jafnt upp sem niður
<4? skripitröll og engla Iijóst á helga stafna!
Og þér a£ Kubens húsi, er siglir smman hafna
meá siVvarfroðu í vitum og höfin ógnuin fylltir
dóttír kráarkofungs í ástaleikjum tryUtir,
svo kviðug vaxð ’ún síðar, og hvarfst í ölduflóði
á mararbotn að lokum, — ég heilsa þér í ljóði!
(Og líka þér að bragði, kráarkotungsdóttir,
sem kærum syni hlúðir og unað til lians sóttir,
er síðár stal og myrti og branm í holdsins hýði
og hálfrefi gat tiu, en cinn af þeim i stríði
til PóUands fór og fljóðum gcrðist næsta hændur,
því sæðisflóði þakka ég þúsund pólska frændur!)
ög ykkar, þúsund feður, er þrældómsokið sveitti,
égi heilsa, afkomandi, sem tíminn ekki breytti;
en þó mun ykkur blöskra, að hann sem frændur finni
með böðlum ykkar kveður þá með sama sinni.
Því ykkur mun það undra, að sá, er flestir hæla,
eðaíborinn niðji og jéð af kyni þræla
a£ öriagamia kenjum blandast mínu blóði
að jofnum hluta: þrællinn og hallarsveinninn rjóði.
:(En þó mun ykkar undrun að mestu úr skorðum fara
ýið hneykslun. hallarsveinsins: nei vitið þið nú bara!)
Og ykkur, loðnu feður í myrku þjóðafljóti,
sem forðunv hjuggu sverðum og börðu stolta grjóti
off sigur báru af sveitum Römar—Agríkólu —
ég einnig heilsa: AVE!
Já, þessar hetjur mólu
mér agnir erfða (ftéstar) scm tölur visár sanna:
heildarfjöldi einda í æðunt þeirra manna,
sem afar minir töldust þá í löndum Breta,
vax mannfjöldamvm meiri, að því er fróðir metaí.
En einnig þar í röðum stoltra sóknarsveita
— Sunnudagur 20. október 1957
meta mynd á borð við „skára-
bögur“ eða nýgerving eins og
þann, að urriði og bleikja
verði „gnýflúða göngul“ (sem
ætti þó að vera eitt orð) —
enda þótt öngullinn hejmti
rimorð á móti sér. Það er
voveiflegt hnoð að tala um
„eiiífðarmyrkursins svörtustu
lindá"; og í sama kvæði er
vísuorðið „fór það nokkuð að
vonum" einn skuggalegur hor-
tittur. Þeir tittir eru raunar
nokkru fleiri.
Margt er búið að yrkja um
íslenzka náttúru á næstliðnum
árum. Oft hefur sá skáldskap-
ur verið harla fagur; og víst er
um það að þeir, sem eiga at-
hvarf hjá náttúrunni, fyllast
því siður örvæntingu í hjarta-
laiisu ' æði börgarinnar. En
allt hefur sinn tíma — og að-
eins sinn tíma; og nú finnst
undirrituðum vatna- og heiða-
vini sem hann langi senn
að hitta fólk á stangli í ljóða-
söfnum íslenzkra samtíma-
skálda. Hinsvégar virðist list-
ræn einseta Guðmundar Frí-
manns svo vel, að dæmi henn-
ar mun ekki örv.a önnur skáld
til að fjölga mannkyninu á
bökkum fljóta sinna.
B.B.
ÞJÓÐVILJINN — (7
Bragi Sigurjónsson:
Hrekkvísi
>
örlagctnna
Hreklrvísi Örláganna heitir
nýútkomin bók, er hefur inni
að halda sögur eftir Braga Sigw
urjónsson.
Hrekkvísi örlaganna er fjórða
bókin sem Bragi Sigurjónsson
sendir frá sér. Fyrsta bók hans,:
Hver er kominn úti, ljóðabók,
kom út 1947. Síðan hafa komið
tvær ljóðabækur eftir hann:
Hraunkvíslar og Undir Svörtu-
loftum.
Hrekkvísi örlaganna er fyrsta
sögubókin sem hann sendir frá
sér, eru í henni 12 sögur og
heita þœr: Misskilningur er
ljóti skilningurinn, Verndari
smælingjanna, I Suðurdclum,
Sælir eru hjartahreinir, Bjarni
Stórhrið, Sjóhetjan, Gamlir ref-
ir og nýir, Galdrakarlinn Mike,
Endurlausn hefndarinnar?, Ó-
veðursboðinn á Ófæruhillu, Móði
söngur, Sagan af Sunnefu fögru
og Hrekkvísi örlaganna. Bókin
er 131 bls., prentuð á Akureyri.
---------------------------------------I------------------------- ..
að feðvum mínum öðnun þarf ei lengi að Icita,
og þegar hníf að hálsum bi-ugðu vopnamóðir,
barbarinn og rómverjinn, af orustunui óðir,
þá börðust höldar tveir, sem síðar saman runnu
í sjálfum mér sem strönd og skip i vatni grunnu.
Bróður síðu klýfur annar höggi hörðu:
gjafari míns blóðs sér blóð mitt streyma í jörðu . . .
Og ddmóðslaust ég heilsa þér í framhjáflani,
mæðumæddi forfaðir, dapri púrítani;
þeim næsta á bakið ber ég, kumpánlega glaður:
þitt bráðafjör ég erfðl, drukkni listamaður!
Þig kveð ég kossi, Maja, sem hálminn batzt í vendi,
og vef þig örmum, Lísa, sem ástarfuninn brenndi,
því barn þú barst í heiminn — og faðernið ei víst um:
en flestiun fremri í ásta- og matargerðarlistum!
Ég afa mínum, klæðskeranum, heilsa hátíðlega,
og Þér . . .
og þér s . .
þér líka . . .
en sál mín njörvast trega
að geta ei kannað einingjana án þess hugann svimi,
getnað hvern og bamsburð í kynslóðanna brimi,
sem verund minni veltir í frændsemiimar hafi
með prestum, pótcntátum — og þarna rísa úr kafi
betlarar og skækjur og allra landa lýður,
sem liðinn er í gleymsku, en mér í blóði sýður . . .
HeiII þér kæri, bróðir, sem varning berð um stræti —
okkur fró til forna deildi bróðursæti!
Þér, dómari minn liarði, ég heilsa, vinur góði,
okkar tengsli knýttust í sama frumuflóði!
Þér kasta í bróðurfaðminn, hrjáði blökkumaður:
við frumutvískiptingu varð okkar aðskilnaður!
Þú einnig, Jesús Kristur, úr landi breyskjubruna,
ert bróðir mimi, þótt húð þín sé lituð sólarfuna
(að vísu ert þú á myndum. rjóðum holdslit rúinn);
okkar faðir forðum var sporð og tálknum búinn!
Óttalegt er ókjör forfeðranna að rausa um,
sem margfaldast án afláts í kvaðrat endalausum,
i myrkur liðins tíma, keðja lifs og kraftar,
grönn og seig hún hnígur enn í sortann aftar
til tíma þess, er frumögn rann í öreind eina
a£ slysni nánast, svo seni visir okkur greina,
og Iífsins einfrumungar Iögðu fyrstu netin —:
á augnabliki þessu var það, að ÉG var getinn!
En ef í blindu stolti ég tel mér bera völdin:
Með þér ei stanzar tíminn, hvíslar feðra fjöldinn!
Þótt þú þig teljir uppfylld feðra þinna vona,
mun fj'lgja þér á hæla fylking þinna sona;
tíl þín frá fyrstu frumeind — andartakið veika!
Við leiðarbyrjun kyn þitt er ennþá ungt að reika.
Þú ert sem andardráttur ráðlauss barns í reifum:
þú komst, þú ferð með okkur, sem sífellt áfram kcifnm!
Heill sé ykkur, feður, Ieystir líkamsböndum . . .
Verið hughraust, systkin í öllum Alfum, löndum —
því bölvís tímans blekking, sem okkur forðum skildi,
rnun okkur tengja að lokum!
Á mcðan sjónlaus mildi
fingrum vcginn fálmar um myrkur þeirrar grózku,
sem óræð er og verður. Ræktið kjark og þrjózku!
Baldur Ragnarsson íslenzkaði.