Þjóðviljinn - 24.12.1957, Blaðsíða 21

JÓLABLAO ÞJÓBVILJANS 1957 (2 1
TvEIR sem reika niður að
* höfniíini á síðkvöldiun
þegar húma tekur hafa
vafalaust veitt athygli
gömlu toguninum í höfn-
inni, nokkrum ljóslausum,
yfirgefnuni skipum, sem bú-
ið er að legg ja og bíða þess
að verða höggvin. Þarna
sem þau skaga upp í kvöld-
húmið minna þau á drunga-
lega kasta'ía í gömlu ævin-
týri. Og kastalar voru þau
í vissum skilningi þessi skip,
fljótandi drápstól á hafinu,
smíðuð úr tveggja tommu
þykku, brælboltuðu járni,
gömul en sterk skip, komin
heim af hafi fyrir fullt og
allt eftir að hafa öslað öldur
Jóhannes Helgi:
Hóngur flotnn
en þó er eins og þessir lega og var nú ekki lerigur
dauðu hlutir búi yfir lífi, feiminn, og maður finnur
bíði málþola þarna í rökkr- aftur saltan gustinn þegar
Höfimdur sögunnar.
úthafsins áratugum saman.
Úti við Ægisgarð 'iggur
flagg-
flot-
eitt þessara skipa,
skiþið :ga;gua, kóngi
ans, það skip sem í áratugi
skartaði skrautfaldi yfir
önnur skip á Halamiðum og
Svörtuloftum. Það er gam-
alt smíðalag á þessu skipi,
en einhver tign og þokki
leynist í línum þess, liallan-
um á skorsteinirium og sniði
brúarinnar, einhver reisn
sem nýju skipin skortir. Við
virðum fyrir okkur sterk-
legan boðunginn minnugir
þess að á sínum tíma keyrði
þetta gráa stefni í kaf 12
þúsund smilesta skip — og
sú var tíðir. að það sigldi í
skjóli næturinnar og við
söng fallbyssna upp að er-
lendri strond með á fimmta
hundrað manns innanborðs,
skipbrotsmenn af herflutn-
ingaskipi sem tundurskeyti
hæfði skammt frá Barra
Head.
Nú eru rúðurnar í brúnni
mölvaðar og þar inni ríkir
rökkur og; kyrrð. Kompás-
inn er farinn, sömuleiðis
miðunarstöðin og loft-
skeytatækin. Allt er í niö-
urniðslu. 1 brúnni stendur
engin stímvakt lengur í
daufu skininu frá kompásn-
um og þorf ir f ram í gufunni
frá stýrisvélinni, engir
smellir, ekkert öldugjálfur;
engin morsemerki frá vit-
unum við Eibu, Suelleskerr-
ies eða Portland glymja
lengur fram í brúna, engin
framandi rödd utan af haf-
inu.
Allt er öðruvísi en áðuv
var, dauðakyrrð, andstæða
rlls sem er iifandi og kvikt,
inu eftir að taka til máls, og
einhvernveginn þætti manni
ekki undarlegt þótt allt í
einu heyrðust þarna raddir,
samtalsbrot töluð fyrir
löngu á f jarlægum breiddar-
gráðum; svo margir menn
lífs og liðnir hafa lifað hér
og andað, starfað og dáið
á fiórðung úr öld.
Sama er að segja um
káetuna, sama andrúmsloft-
ið, dautt. en þó lifandi, lævi
blandi, einhver spenna í
loftinu. Það marrar og
hriktir í bröttum stiganum
og tröppumar eru næstum
sundurgengnar í miðjunni,
talandi tákn um göngu mörg
hundruð vakta á leið upp á
dekk og niður til koju, næt-v
ur og daga, vikur og mán-
uði, vetur og sumar, end’a-
laus fylking háværra veður-
bitinna manna. Á óhreinu
borðinu er kerti og eld-
stokkur, það er allt og sumt.
Og lokrekkjurnar, smíðaðar
úr reylditaðri eik, gína við
manni, tómar, þöglar og
dýnulausar. Dyrnar að her-
bergi stýrimannsins standa
í hálfa gátt og spegillinn
fyrir ofan vaskinn brotinn.
Svo var það fyrir rúmu
ári þegar dýnunum var
fleygt, að einn skipverjinn
fann á einum kojubotninum
þvældan bunka af vélrituð-
um örkum, sumar næstum
ólæsilegar sökum óhréin-
inda og fúkka, aðrar höfðu
blotnað og prentsvertan
runnið. Þetta reyndust vera
gamlar fréttapressur frá
ioftske\'tastöðinni og inni-
liéldu veðurspár, staðar-
ákvöröun, erlendar fréttir
og innlendar — og sumar
þeirra enda á fréttuni og
hugleiðingum persónulegs
eðlis, varðandi skipið sjálft
og lífió um borð í því. Marg-
ir menn hafa augsýnilega
farið höndum um þær, um-
burðarlyndir menn í bók-
menntalegu tilliti, þakklátir
hverju því sem dreift gæti
huga þeirra stundarkorn frá
tilbreytingarleysi togara-
lífsins. Sennilega hefur ein-
hver skipsmanna ætlað að
halda pressunum saman,
langað að eiga þær sem
minjagripi, en bunkinn síð-
an gleymst. Skipverjinn sem
fann þær, gamall skipsfélagi
minn á þessu skipi, færði
mér þær í fyrra. — Þær eru
skítugar, sagði hann afsau-
andi — en það er hreistur á
þeim bætti hann við hressi-
jnaður les þær; hann hélt ég
gæti kannski notað þær ein-
hverntíma, og nú þegar ég
er beðinn um cfni í jólablað-
ið, þá ætla ég að reyna að
nota þær.
Pressurnar eru samt ekki
merkilegar á neinn hátt, að-
eins örlítið siitur úr sögu
gamals fiskiskips sem hefur
verið lagt, örlítil skíma inn
í káetu og brú flaggskipsins
gamla meðan það var og hét
og ferðaðist traust og sterkt
gegnum sólskin eða hrið á
hafinu umhverfis ísland —
og kannski ekki við því að
búast að efni þeirra finni
nokkurn hljómgrunn í lund
landmannsins né hann
kunni að meta ,,saltan gust-
inn“ en ég þakka engu að
síður mínmn gamla skips-
félaga fyrir að færa mér
gömlu pressurnar mínar, ef
vera kynni að á þessum
þvældu og kámugu blöðum
leyndist eítthvað það sem
yljaö gæti gömlu sjómanns-
hjarta.
Þá er hér fyrsta pressan.
Það er komið fast að jólum
og mikiö um veikindi um
borð. Er vikið að þvi nokkr-
Halinn, 23■ des. 1947- NA
bv.iss, krappi/r sjór.
Skipshöfnin hefur vvítt því
athygli, að sóst/r kokksins cru
ckki líkar neintim sóstnn, þcer
crs/ þykkar eins og grantnr.
Fyrst vakti þessi sósugerð for-
7/ndrvn, síðan reiði. og rar þa
farið að grennslast eftir, hvað
■maðt/r'tnn meinti, þvi að svona
sóstir höfð/t menn aldrei sóð.
„Brytmn” okkar svaraði að
bragði að vanda. brá tveim
fingrum á Inft: Þcer cru svona
þykkar til bess að þasr fari ekki
í d/ikinn. Þá vita tnenn það. Sú
nýhtnda heft/r lika orðið, að
„brytinn” er farinn aJ ganga
mh beina í bórðsal hásetanna
óg niun orsökina að finna í
nokkurra daga gamalli aðdrótt-
un utn að hann sé káetnkokkur.
Það má segja, að það hafi verið
tvíeggjað járn, setn þar var
brugðið á /ojt — eða svo er
á hásetunum að skilja. —
Fregnir scm gripnar vort/ á
lofti í káetunni herma, að
mcnn biði í löngum bunum
hlátrasköll og stökur á fh/gi út
um lúkarsgluggann. Og um há-
degið hélt brceðslumaðurinn
langa tölu um það, að þ'að vceru
ekki veikir menn, sem cetu eins
og hross við hverja máltíð og
vceri hér um að rceða þá ein~
kennilegu ónáttúru sumra
■rnanna, að rnega ekki frctta ttm
farsótt, þótt í öðru landi sé, án
þess að verða strax veikir. Eg
er á móti hreeðslumanninum og
stencl með sjúklingunum þvi að
ég hef hitgsað mér að taká þátt
t þessu júbilí/nn innan skamms.
Gleðileg jól og héegán uaia.
Næstu þrjár pressur era
einungls "réttir, e:i ’jórða
pressan sem er svo iila leik-
in að liún verður aðeins les-
in með stakri þodmnæði,
inniheidur neðanmálsgrein
varðandi skipið. Þessi
pressa er dagsett í febrúar,
ártalið máð út, en staður
skipsins, Eldeyjarbanki, og
veðrið, NA stormur, er það
eina af letrinu sem er ó-
skemmt. En hér er neðan-
málsgreinin, ræðustúfur um
dósamjólk, mengaður all-
mikiili gremju.
fyrir frcunan lúkarmn til þess
■ að leggja sig inn 'á spítalann
’ þar jafnóðum og þlass losnar.
Hinir cldri menn mn borð, sem
bera kapu ósérhlífninnar á
báðum öxlum . kalla betta um-
svifalaust leti, Sjúklingunum til
huggunar má minna át það. að
aíþýðumcnn dcema renjnlega
um orðum, en byrjað á
hugleiðingu um sósur.
Heimsfréttunum, sem eru
að sjálfsögðu aðalkjarni
pressunnar, sleppi ég af
skiljanlegum ástæðum, þótt
þar gæti ýmissa kynlegra
grasa og fréttaflutningur-
inn allvíða allfrábragðinn
því, sem menn eiga að venj-
ast.
eftir eigin reynsln, og vissúlega
er hann grúnsamlegur sá hcefi-
leiki gömlu mannanna til að
draga svo skjótar ályktanir þeg-
ar þeir frétta um veikindatil-
felli um borð. Annars fylgdi
það orðsveipnum, að sjúkling-
arnir vceru ekki þungt haldnir,
að þeir kýldti vötnh sina við
hverja máltíð, og nokkrir ill-
gjarnir aðilar þykjast hafa h
Þegar ég kom inn i eldhús
skipsins i nótt sem leið rar þar
fyrir nýi hásetinn og hélt á
mjóíkurdás. Hann var að velta
því fyrir sér, hversvegna dósa-
mjóifyna þryti aldrei um borð,
en njmjólkina vcnjulega á 9.
degi. Það er ekki að undra þótt
maðurinn deplaði augunum á-
kaft yfir pessu spursmáli. Þetta
cr nefnilega jafn torráðið cg
það er vitlanst, pvi að dósa-
mjólk cr vel fimm sinnum dýr-
ari en nýmjólk. Sá sem rceður
þessa gát/t fivr verðlaun, þ. e.
1 dós af dósamjólk. (Nóg er
til af dósnnnm). Heldur cr þó
óliklegt að sá tnaður finnist bér
um borð. Til þess að ráða svona
þraut þarf maðnr annaðhvort
að vera fáviti eða útgerðarmað-
ttr. Eg er hins vegar að velta
því fyrir mér, bvort mjólkina
og vöru eins og kaffi myndi
nokkurntíma þrjóta. ef þetta
vceri ehlsneyti skipsins. Það eru
eng'm verðlaun fyrir að svara
þessari sþurningu, ekki einu
sinni dósamjólk. Svarið liggtir
i augum t/ppi og er auk þess að
finna í ritum Karl Marx. Til að
fyrirbyggja hefndarráðstáfanir,
skal það tckið fram að ofan-
greindu cr ekk-i beint að bryta
vorum. Satt að segja litnr svo út,
að sumir kokkar tslenzka tog-
araflotans þttrfi að standa í
slagsmálum við suma útgerðar-
menn til þess að fyrirbyggja að
skipshaf nir þeirra verði htmgur-
morða í miðjum túr. Að
minnsta kosci gceti samtal, sem
ég heyrði i talstöðinni i gcer
millt kokksins á K...... og út-
gerðarstjórans, gefið tilefni til
slíkra ályktana. Meðan kokk-
ttrinn var að lesa upp listann
gall í sifelln við eitthvert ólund-
armtildur í birgðastjórar.um,
þar til kokkurinn kom að
páskahangikjötinu, þá sagði
birgðastjórinn honmn að halda
kjafti. Góða nótt og mikið
fiskiríó. j.