Þjóðviljinn - 24.12.1957, Blaðsíða 38

38) JÓLABl-AB h J ÓÐVILJANS 1957
augunum á s'.nni'i hverju er það fastheld ð á forna
haetti, fastheidniic-, en fólk á íslandi, — oe berst
núnna á. Það geymir enn margt hið
Þar og hér ; nln, góða“, sem stundum er tal-
að um með eftirsjá á íslandi. Að
einu leyti er þ:}■., mjög frábrugðið: íslendingar eru
ein frjálslyndust þjóð, þeirra er kristnar teljast. en í
Noreg' ríða Irúarkreddur húsum af miskttnnarlausri
harðýðgi. Ég spurði eitt sinn stéttarbróður hvort
Norðmenn væru hiirjn.'ega hjátrúaðir. Attu við drauga-
eða andatrú. rp..iroi hann. Nei hvorugt, og fræddi
hann mig þá á því ð í Noregi blómguðust vel a. m. k.
6 eða 7 m jta.di m'ssíons- eða trúarflqkker, —
og helvíti er enr. issandi staður í heimsmynd þeirra.
— Ég' vildi ég gæít sýnt ykkur svipinn • á Jöndum
mínum, i f,- -.>ta i or það gerðist, þegsr við vorum
setztir til bui ö.-; i <. mi veiz’unni, að Norðmenn frusa
skyndilega a! anc kt og tóku að syngja borðsálm
undir laginr, Hliðii: mín fríða!
Trúleg; þyiur mér að íslenzkum bændym bætti
mörg tún og iim. ui-ð's í Sogri og víðar harla rsmá og
harðbalaleg. Fjöllin sæbrött, enda
Færu í ,eyði á yió .> ,bpeir..,á- klettahjöllum. Slíkar
islandi ð r myndu fljótt leggjast í eyði
á íslándi. Á bæ einum í Geirangurs-
firði not’á r:;ó.-tiga til áð komast niður í fjöruna.
Fyrir ofán h'jái’aun sem bærinn stendur á ók'éiíir
hamrar. Lít’ f 'bivv: kváðu hafa verið tjöðr.;ð' bar svoy '
þau hröpúð';’. ékki fvrir björg. Orð Þórólfs smjörs .er .
hann kom úr íslandsferðinrii, áð þar drypi smjör af
hverju s rái. ættu að vera aúðskilin. í Sogni, o. fl.
skjólsælum fjörðum og dölum munu bændur hins-
vegar hafa töluverða eplarækt. Ekki er að sjá að við
þurfum búnr.ðcrtækni að sækja til Norðmanna norð-
ur hingaö. Hinsvegar eru þeir áratugum á undan
okkur í hótelreksu : Og vafalaust mættum við fjöl-
flytja hólræðuna um
Norffirianna að
á héraðsmóti á S. Mæri.
69 ár var hverjum manni árrisulli, áhuga- og eftir-
tektarsamari og unni sér aldrei hvíldar, ef eitthvað
kynni að vera að sjá sem nokkuð mætti af læra.
Rúmsins vegna verður nú að fara fljótt yfir sögu,
um Jöster, Loen, Hornindal, Foldkestad, Volda,
Sæbö, Urke, He’lesylt, Geiranger, Eidsdal, Stranda,
Sykkylven, unz komið ei; norður .til ^pxgund og Ála-
sunds 22. júní. Mikinn hluta af þeirri leið. voru leið-
* sögúmenn okkar og forsjá náfnarnir og 'Sunnmæring:
J h<
‘ arrtir ívár örövikfsem'plárítað héfúr
Garnla stafakirkjaa í liorgund á Suður-Mæri.
margt af þeim læra í nýtingu sjávarafla. Auk þes:?
væri ég hlynntur því að íslenzkir vegaverkfræðingar
— svo og alþing smenn — fengju að kynnast norskri
vegagcrð, — en það eru raunar dýrir vegir.
Norðmenn voru svo nærgætnir aö ætln okkur
stutta dagleið hinn 18. iúni Þann dag ilatmöguðum
við lengst af í landbúnaðarskólanum á Mo, og byggða-
safninu, en þar sátum við ósvikið (og þó sviðsett)
norskt bændabrúðkaup. Einn var þó sá er ekki ílat-
magaði: Pétur b'essaður Ottesen, sem þrátt íyrir sin
jagast áfram við Oksvik, er neyddist til að svara þess-
um málreifa sóknarpresti. Sr. Norderval kvaðst
líka vilja nota tækifærið til þess að segja íslendimg-
unum það, að hann sneri aldrei til baka með það, aíi
Eiríkur rauði og Leifur heppni hefðu verið Norðmenn.
Höfðum við íslenzkir góða skemnnt-
í Giskakirkju un af manninum. Á eynni Giske,
skammt frá Álasundi — en þar
dvöldust nokkrir íslendingar fyrr á öldum (Kjartati
Ólafsson, Gellir Þorkelsson sem gislar) kynntumst viS
í lítilli kirkju frá 1190 öðrum presti. Afburðaræiu-
manni og einum lærðasta guðfræðingi Noregs að sagt
er, en sem hefur í biskupsstóls stað kosið að dvelja á
„útskeri" nieðal alþýðu. Einnig komum við í eyna
Vigra, en þar er mikill flugvöllur í þyggingu (næst
ætla Sunnmæringar að fljúga til íslands með Loft-
leiðum).
Hinn raunverulegi fararstjóri allan tímann í Noregi
var enginn annar en Thorgeir Anderssen-Rysst
ambassadör Norðmanna á íslandi, er var umhyggju-
sarnur sem værum við börnin hans. Hann hefur unnii
ósleitilega að gagnltvæmum kynnum íslendinga og
Norðmanna. Á héraðsmótinu í Borgund flutti háríri
eina mestu hólræðu um ísland og
Er skrugg-a um íslendinga sem ég minnist að hafa
Noreg gengur heyrt. Kvað hann hug íslendinga
til norsku þjóðarinnar koma fram í
rí' prðum Stpphans G. Stephanssonar:
Við hörpu íslands' hnýttur sérhver stiengur,
fær hijómtitring cf skrugga um Noreg gengur.
I»ao snertir innar ættartali í sögum,
sem ómur væri af sjálfra okkar höguni,
og ættum bæ og böm í Þrændalögum.
Um kvöldið sátum við fjölmennt og ánægjulegt
skilnaðarhóf í Borgund. (Máski er ekki úr vegi að
geta þess að förin var 30 íslendingum nánaskeið í
,áfengisl;ausum mannfagnaði). Þvínæst hófst Jóns-
' í 'góðra fnamíár skógi riói'ður T fevárfaðár'dal, og dá-
höndum samar ísland æ síðan, og ívar Grím-
stad, menningarmálaritstjóri Sunn-
mörsposten. Leiðsögn þeírra var slík að á betra varð
ekki ko::ið. Sunnroörspos ’ en er málgagn Vinstri flokks-
ins, (er myndarlegast blað á Sunnmæri), og einhver
sagði rriér um stefnu þess flokks að hann gæti verið
t;l virstri við kommúnista í dag, en til hægri við íhald-
ið á morgun. Kvað ég okkur hafa slíkt fyrirbæri á Is-
landi einnig, en við værum hættir að kjósa þao á þing.
í Borgund dvöldum við aillengi í gömlu byggðasafni,
sem gaman hefði verið að ræða um. Daginn eftir
(23. júni> voi'um við á héraðsmóti er ívai-arnir stjórn-
uðn í Borgund. Þar var gott og
Sóknarprestnr gaman að vera. Um morguninn þann.
og fylkisþing dag hlýddum vio messu hjá sr. Nord-
erval í Álasundi. Hellti hann sér af
stólnum yíir Olav Oksvik fylkismann (og fylkisþingið
og Álasundsbúa) fyrir, að vilja heldur eyða fé i
frystihús, báta, íbúðabyggingar, gatnagerð jafnvel bió,
en láta þá renna til kirkjunnar. Vitnaði hann í orð
ICrists: Fáíæka hafið þið jafnan hjá ykkur, en mig'
o. s. frv. Eigi gleymdi hann heldur helvíti í „guðs-
þjónustu" sinni. Sannfærðist ég í kirkjugöngunni um
það, að klerkur sá væri mikilvirkur i hópi þeirra heið-
ursmanna sem eru að ganga af kristindóminum dauð-
um (Kirkjubyggingaæði er raunar ekki óþeklct geð-
bilun í Reykjavík!). Sr. Norderval talaði einnig á
héraðsmótinu, og notaði ræðustólinn þar til þess að
Þessi mynd
sýnir hrika
leik fjall-
anna „Vesí-
aníjalls".
Nai'narnir ívar Grövik, t. v. og ívar Grimstad.
messunætursigling um fjörðinn, þar sem bál voru
kynt á nesjum og töngum. Eítir lxádegi 24. júní rann
hópurinn út af sporum Egils og tvístraðist að vikl.
Það sem mér er minnisstæðast úr förinni er hjarta-
hlýja fólksins. Vinátta ahnennings í garð Islendinga
er meiri en nokkurn okkar mun hafa grunað. (Það má
ekki vænta þcss barnaskaps af lesendum að þeir ætiist
uj þess af .Norðmönnum að þeir séu allir haldnir ol-
urást til íslendinga). Norðmenn myndu vart hafa
hlýtt valdboði um að draga fána að hún og gera sér
ferðir út á vegi og gatnamót til þess að fagna mönnum
þeim er óku i bíl undir íslenzkum
Viff eigum og norskum fánum. Það var þjóö-
skuld að gjald.i sögu líkasí er við hlustuðum stuntl-
um á. Maður einn lýsti því fyrh'
okkur í ræðu hvílík stund það hefði verið er hann loks
stóð á Þingvöllum við Öxará. Það heíði alltaí verið
draumur föð'ur síns að sjá Þingvelli, staðinn þar sem
elzta þjóðþing heims var stofnað, en hann hefði aldrei
ræzt. „En ég tók steinmola á Þingvöllum, fór með
hann heim, og lét hann á leiði föður míns.“ Eða garrJi
byggðasafnsvörðurinn í Borgund, Karl Rogne, 84 ára
gamall. Hann mælti á þessa leið: Mig hefur alla ævi
langað til að sjá ísiand, En ég kornst ekki lengra en
til Færeyja. Þar sá ég Matthías Jockumsson. Og 'oú
lief ég séð ykkur. Hamingjunni sé þökk að ég lifði
það lengi að sjá svo marga íslendinga.
En hvað sem þessu líður er hitt víst, að við eigum
Norðmöimum Vestanfjalls skuld að' g jalda. Þá skuhl,
aS eigi færri en 30 mamis á þeim slóðum sem v«S
gistum sjái þann draum sinn rætast að líta eigin aug
um drauma- og sögueyna ísland.
J. B.