Þjóðviljinn - 24.12.1957, Blaðsíða 37

JÓLABLA© ÞJÓHVILJANS 1BS7 (37
Framhald aí 5. síðu.
tunga er töluð. Þessi orð Egils voru oft geipilega rnis-
notuð á ferðalagi okkar, en i þetta sinn áttu þau við,
og 'segja allt sem segja þarf um kveðjustund þessa
kvölds. Það var ekki aðeins að þetta norska íólk
hefði gert allt til að gera okkur
Hvergi utan daginn sem hátíðlegastan hið ytra,
íslands — með ræðuhöldum, lúðrasveitum
nema í Noregi kórum og fánum. — Þau hafa
ekki verið mörg húsin í byggð-
inni þennan 17. júní sem ekki drógu fána að
hún til að samfagna íslendingum með lýðveldið, sjálf-
stæðið. En hér kom annað og meira til. Þaff var
hjartahlýja fólksins sjálfs sem gagntók okkur. Það
tók á móti okkur eins og nákomnum, kærum ættingj-
um sem koma heim eftir langa, langa útivist. Sam-
fögnuður þess með sjálfstæði íslands kom okkur á
óvænt. Það er óvíða á erlendri grund að almenningur
láti sig sjálfstæði íslands nokkru skipta — ef hann
þvi ekið framhjá, en staðnæmzt við ána er rennur í
fjörðinn. En fólkið gerir sér þá lítið
Atli jarl fyrir og eltir okkur. Jafnvel gamalt
og seinfært fólk kemur lika. Enn
blandast íslendingar og Norðmenn í glaðværan
frændahóp. Svo er enn haldið áfram, nokkuð á bratt-
ann. Hús á stangli framundan. Þá kemur í ljós
mannsöfnuður, — og beggja vegna vegarins á lönguin
kafla standa börn í röðum með norska fána. (Guð
má vita hve lengi blessuð börnin hafa verið búin að
biða). Hér er skóli byggðarinnar. Enn verða fagnað-
arfundir. Ég tek mynd af drengnum sem stendur
keikur með fánann sinn í röðinni andspænis mér.
„Hvað heitir þú, karlinn?" spyr ég svo. „Atli“ svarar
stkákur, og stekkur ekki bros.
Enn er haldið áfram. Á þessu svæði sjáum við
fyrst það sem heim.a á íslandi myndi kallað tún.
(Bændurnir í hópnum hafa fram að þessu árangurs-
lítið svipazt um eftir túnum stéttarbræðra sinna).
Rivedal —
bær Ingólfs
Arnarson-
ar. Uppi á
túninu lief-
ur fólk
safnazt sam-
an viff
minningar-
súluna og
bíður komu
íslending-
anna, en
allstór hóp-
ur var
einnig viff
lending-
una, sem
ekki sést á
myndinni.
i
Við einn þessara bæja kveður blessaður karlinn hann
Hjelmeland okkur. Hann er 85 ára, en taldi. þó ekki
eftir sér að koma á móti okkur út í Dal. Hann hefur
veríð með okkur síðan, hinn sprækasti og hrókur alls
fagnaðar. Enn er haldið á brattann unz niður hallar
í búsældarlega byggð. Við staðnæmumst í Förde. Á
árbakkanum framan við hótelið standa tveir menn í
rökkrinu með laxastengur — þótt laxinn sé löngu
hættur að sjá beituna. Þolinmæði laxveiðimannanna
bregst hvergi í heiminum! —■ Það voru þreyttir, en
hamingjusamir og þakklátir íslendingar sem lögðust
til svefns í Förde þetta kvöld.
í vasabókinni minni sé ég m.a. eftirfarandi úr
móttökuræðunni í Förde: Undarlegt mætti það vera,
ef Norðmenn gleddust ekki yfir
Undarlegt frelsi og sjálfstæði fslands. Við
mætti þaff vera Norðmenn þekkjum jivað aldalöng
undirokun er. Og okkur eru enn í
fersku minni stríðsárin, þegar við í 5 löng ár gátum
ekki sungið Ja, vi elsker eða Gud signe vart dyre
fedraland, án þess að eiga á hættu að vera settir
bak við lás og slá. Við grétum þegar norski fáninn
var dreginn að hún í fyrsta skipti eftir hernámið.
— Nú skildi ég betur hvaða tilfinning bjó að baki
því að í dag fögnuðu Norðmenn okkur eltki aðeins
með norskum fánum, heldur og íslenzkum.
Ketiil flatnefur, Bjarnarsonar bunu, Grímssonar
hersis úr Sogni. Eitthvað á þessa leið lásum við svo
Hannibal Valdimarsson ráffherra og Olav Oksvik fylk-
ísmaffur í byggffasafninu í Borgund. Eg þykist hafa
góffar heimildir fyrir því að Oksvik hafi átt einn
drýgstan þáttinn i heimboffinu til okkar og skipulagn-
ingu ferðárinnar.
þá yfirleitt veit að ísland er til. Slíkan íslenzkan þjóff-
hátíffardag, sem hcr, getur íslendingur hvergi eignazt
utan íslands nema í Noregi — Vestanfjalls. Þetta er
áhrifamesti 17. júní sem ég hef lifað síðan á Þing-
völlum 1944. Ég verð ekki svo gamall að ég gleymi
þessum degi.
Inni undir botni Dalsfjarðar biður okkar bill og nú
er haldið inn fyrir fjarðarbotninn. Okkur er tjáð, að
á þessum slóðum hafi Atli jarl búið. Það er myndar-
legur bær á grundunum inni af fjarðarbotninum. Þar
blakta einnig fánar við hún, og fóík stendur úti og
hyggur til mannaferða. En það er liðið að kvöldi og
Hér er nokkuff af fólkinu sem beiff okkar viff lending-
una á bæ Ingólfs Amarsonar 17. júní. Dökkklæddi
maffurinn, rétt hægra megin viff ianann er áttræffi sjó-
maffurinn ei' ior einn á báti til Englands á hcr-
námsárunum.
Viff minningarsúluna um Ingólf Arnarson í Rivedal.
oft í æskú. 'Én hve margir landnemar sem kunna að
hafa komið til íslands úr Sogpi,
' Andlit að Daisfirði, Raumsdal, og Mæri, oghve
heiman margir annars staðar frá, þá er hitt
víst, að á þessum slóðum mætir
maður í dag fólki sem gæti eins vel verið íslendingar.
Æ ofan i æ mætti ég andlitsdráttum ákveðinna manna
heiman af íslandi. í einum þjóðdansarahópnum virt-
ist t. d. Arnór Kristjánsson kommúnistaforingi norð-
ur á Húsavík vera kominn. Eða þegar ég leit upp i
veizlunni í Dal og sá að stúlkan sem var að rétta mér
krásirnar var æskuvinkona mín vestan úr Dölum Ijós-
lifandi komin í blóma lífsins — þótt ég hinsvegar vissi
að mín raunverulega vinkona væri orðin kerling
heima á íslandi!
Þótt dansklærðum íslendingum þyki mörgum norsk-
an Vestanfjalls hið undarlegasta mál, þá leynir skyld-
leikinn við íslenzkuna sér ekki. Aðeins með því að
blaða í ræðuuppskriftum í vasabók-
Hengillinn á inni finn ég þessi orð: „til döme“
sokkaleist- = til dæmis (ekki: for exempel!),
unum „Spinne bogestreng“ = bogastreng,
,,naust“ = naust, ,,keip“ = keipur,
,,at ete“ = eta, „skavl“ = skafl, „snefonn“ = snjó-
fönn. Þótt þeii” skrifi orðið „fonn“ segja þeir hér
norður frá fönn alveg eins og við. Ég spurði gamlan
Þegar þýzku nazistarnir liersátu Noreg sigldi Strande-
nes, sem nú er 84 ára, einn á báti í vetrarmyrkri tii
Englands. Thorgeir Anderssen Rysst ambassador t. h.
sjómann um örnefni við Dalsfjörðinn og. sagði hann
þá eitt sinn „fjellet med fonnin i“, en þú skilur það
nú víst ekki, bætti hann við og fór að segja mér hvað
fönn væri! Þegar ég spurði sama mann hvernig bóndi
á bæ einum á klettahjalla efst í snarbrattri hlíðinni
færi að því að flytja að sér óg frá svaraði hann: „han
flytter p§ klifjar“. „Glöggt auge“ = glöggt auga, sagði
ræðumaður á Sunnmæri. Eftir einum hef ég skrifað:
„han har sá mye inn i skolten (skoltinum) sin!“ Enn
einn ræðumaður sagði að Gunnar á Hlíðarenda kynni
að hafa verið bardagahetja mikil, en áreiðanlega
verið hræddur við Hallgerði og því gengið „pá sokka-
leist heime pá garen sin“.
Staðanöfn hin sömu og heima á Islandi eru fjöl-
mörg. Þar eru Helgafell; og Kjósir Vestanlands í
Noregi virðast óteljandi. Bær Hjörleifs Hróðmars-
sonar heitir Kleppsnes (Kleppenes), og þar uppi á
fjallinu kvað hnúlcur einn heita Hengill. Liklegt má
því telia að Ingólfur hafi haft bæði Klepp og Hengil-
inn með sér heiman frá Noregi.
Eftir þessa för lít ég máldeilur Norðmanna í al!t
öðru ljósi en áður, því ,,nýnorskan“ er að miklu leyti
aðeins daglegt, lifandi mál fólksins á vesturlandinu,
sem neitar að taka upp hið danskættaða ríkismál.
Fólkið í þeini byggðum Noregs er við fóruin um
gæti alveg eins verið sveitafólk heima á íslandi.
Enda þótt það hafi tugþúsundir erlendra túrista fyrir