Þjóðviljinn - 28.05.1958, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 28. snai 1958 — ÞJÓÐVILJINN — <9
% ÍÞRÓTTSR
wnsTjóKb muAim uiiGAsœ
Akranes - Unglingaúrval 5:2
Rœða Jóhannesar úr Kötlum
S.I. mánudagskvöld voru háð-
n' tveir knattspyrnuleikir í til-
efni af 50 ára afmæli knatt-
spymufél. Víkings. Fyrri leikur-
inn var milli „old boys“ liða
Vals og Víkings, íslands- og
Reykjavíkurmeistara árið 1940,
cn sá seinni var milli núverandi
íslandsmeistara, Akurnesinga og
unglingaúrvals, er landsiiðs-
nefnd KSÍ hafði valið.
Valur—Víkjngur 1:0.
Hinum „öldnu“ kempum var
mjög vel fagnað, er þeir hlupu
inn á leikvanginn. Voru í liði
beggja menn, sem konni mjög
við sögu íslenzkrar knattspyrnu
á sínum tíma og gera það raun-
ar ennþá, þó þeir séu hættir
keppni, sem forustumenn innan
íþróttahreyfingarinnar. Sýndu
þeir tajsverð tilþrif, einkum voru
þó staðsetningar þeirra til fyrir-
myndar, og mættu yngri leik-
memn margt af þeim læra
þeim efnum. Höfuðstyrkur Vals-
liðsins var vömin með Sigurð
Ólafsson, í'rímann og Hermann
sem sterkustu menn. Sóknin var
hinsvegar ekki eins virk hjá Val,
þó þeir Sigurpáll, Ellert og
Magnús gerðu margt vel. Lið
Vikings var mun hreyfanlegra,
enda voru þeir flestir heldur
yngri en andstæðingarnir. Var
sóknin sterkari hluti liðs þeirra
og bar þar mest á Ingvari, Hauki,
Vilbergi, Gunnlaugi og Einari.
Fyrri hálfielk , léku Valsmenn
tmdan vindi og höfðu þeir þá
frumkvæðið í leiknum, Skoruðu
þeir á 5. mín. hálfleiksins og var
þar að verki Björgúlfur Baldurs-
son. í siðari hálfleik voru Vík-
ingar mun virkari og hratt vörn
Vals þá mörgum sóknarlotum
þeirra. Seint í hálfleiknum
Áttu þeir þá oft laglega upp-
byggð áhlaup, þó að erfiðlega
gengi hjá þeim að rek'á enda-
hnútinn á sóknarloturnar. A 13.
mín. hálfleiksins skorar Guðm.
Óskarsson fyrir unglingaúrvalið
með skoti af löngu færi, sem
Helga mistókst að verja. Um
miðjan hálfleikinn færast Akur-
nesingar mjög í aukana og eru
þeir þá í nær stöðugri sókn.
Tókst í>órði Þórðarsymi að skora
á 24. mín. eftir nokkurt þóf fyrir
framan mark unglinganna. Helgi
Björgvinsson skorar svo annað
mark ÍA á 29. mín. eftir talsverð
mistök varnar unglingaúrvals-
ins.
Siðast í fyrri hálfleik náði
unglingaúrvalið aftur' dágóðum
leik, en skorti sem áður getu til
að skora.
; . V,. » .
Unglingarnir byrja vel i síð-
ari hálfleik, en fá þó brátt á sig
mark, þegar knötturinn hrekkur
1 af varnarmanni. á'3. mín. í mark
úrvalsins. Hafði þetta án efa
talsverð áhrif á baráttuvilja
liðsins. Þó eiga unglingamir á-
gætar sóknarlotur framan af
hálfleiknum, en. samt eru það
íslandsmeistararnir sem skora
á 15. mín. et Ríkharður skorar
úr sendingu frá Þórði Þórðar.
Höfðu þeir Ríkharður og Þórð-
ur notfært sér vel staðsetningar-
veilur í vöm úrvalsins. Var
leikstaðan þá 4:1 er um 15. mín.
voru liðnar nf síðari hálfleik.
Á 24. mín. tekst Þóróifi Beck að
skora annað mark unglinganna
úr prýðilegri sendingu frá Skúla
Nielsen. Var leikurinn nú frem-
ur daufur allt til leiksloka. Á 35.
mín skorar Þórður Þórðarson 5.
mark Akumesinga eftir að hafa
brotizt éinn i gegnum vöm úr-
valsins. Eftir gangi leiksins hefði
dæmdi dómarinn Þorsteinn EÍn-7;4 ekki verið ósamgjörn úr.
slit.
arsson vltaspymu á Val og fram-
kvæmdi Haukur Óskarsson
spymuna fyrir Viking, en Her-
mann varði af mikilli snilld.
Mjög skemmtilegt og fróðlegt
var að horfa á þennan „old
boys“ leik og á Vikingur þakkir
skilið fyrir að koma honum á.
í þessu sambandi væri athug-
andi hvort ekki væri hægt að
koma á „old boys‘“-keppni milli
félaganna árlega.
Akranes—Unglingaúrvai
5:2 (2:1) (3:1)
Framan af fyrri hálfleik höfðu
tmglingarnir í fullu tré við ís-
landsmeistarana frá Akranesi.
Fram Reykjavík-
urmeistari í L fl.
Reykjavíkurmótinu í fyrsta
flokki er fyrir nokkru lokið, en
það hófst 3. maí og lauk 17.
Jtnaí. Leikar fóru þannig að
Fram bar sigur úr býtum fékk
5 stig, gerði jafntefli við Val.
KR fékk 4 stig Vaiur 2 etig og
Þróttur 1 stig.
Einstakir leikir fóru þannig.
Fram:Vaiur 1:1 — KR:Þrótt-
ur 3:1 — KR:Valur 4:1—Fram
Þróttur 5:0 — Valur:Þróttur
1:1.
Lið íslandsmeistaranna féll nú
mun betur saman en í leik þeirra
við Fram síðast í april. Nokkrar
stöðubreytingar vo.ru i vörn
þeirra, lék Jón Leósson nú mið-
framvörð en þeir Guðm. Sigurðs-
son og Helgi Hannesson bak-
verði, og var þessi breyting vafa-
laust til bóta. Framverðirnir
Guðjón og Sveinn voru nú sem
alltaf áður höfuðstoðir liðsins i
vöm og sókn. Aftasta vömin
slapp vel frá leiknum, þó að
skrifa megi eitt mark úrvalsins
á reikning Helga markvarðar. í
framlínunni báru Þórður Þórðar-
son og Ríkharður hita og þunga
dagsins og það því fremur, sem
þeir nutu nú lítillar aðstoðar út-
herjanna, sem báðir voru nýlið-
ar. Virðast þeir Þórður Þ. og
Ríkharður nú mun líflegri en í
leiknum við Fram í vor.
Nýliðarnir í framlfnuríhi síóðu
sig fremur vel, en hinsvegar var
I-Ielgi Björgvinsson fremur mis-
tækur í þetta sinn. Þórður Jóns-
son lék ekki með.
Unglingaúrvalið stóð sig von-
um framar, sé tekið fillit til
þess, að þetta er i fyrstá skipti,
sem þessir ungu menn leika
saman. Þó voru ýmsar meinlegar
skipulagsveilur í leik -þeirra og
Framhald af 7. síðu.
en bér situr erlendur her í
trássi við lifskröfu þjóðarinn-
ar. Og þótt nú virðist sem
auðna hafi leitt til sigurs í
einu höfuðmáli þjóðarínnar,
hefur tilraun alþýðunnar til
að knýja fram róttæka stjórn-
arstefnu í flestu strandað 4
uþpgjöf eða beinujn svikum.
Fyrir .islénzka sósíalista. .hefur
þetta því Verið áratugur
margra sárra vonbrigða --— óg
af þeim hefur afmælisbarnið
áreiðanlega ekki farið var-
hluta. ___
En vísindamaðurinn I.
Brynjólfi, Bjarnasyni er ævin-
lega við öllu búinn. Hann veit
að við „lifum á miklum tíma-
mótum, sem krefjast endur-
ekoðunar allra mannlegra
hugmynda“, eins og hann hef-
ur sjálfur orðað það. Honum
bandi, hvort hún væri eitt ár
eða mörg hundrað ár. Hún
er í öllu falli sem áugabragð
í eilífðinni, blossi, eem bregð-
ur fyrir og hverfur á samri
stund. Hvers virði er slíkt
líf ? Ég hika, ekki við að segja:
Einskisvirði. Hin líðandi stund,
gleði hennar og sorg, öðlast
aðeins gildi í tengslum sín-
. um við það sem varir, breyt-
ist sífellt, en varir þó. Fvrir
einstaklinginri verður heimur-
inn til um leið og vitund hans
kviknar og líður undir lok um
leið og vitund hans slokknar.
Þróun mannlífsins 'og alls,
sem er fyrir hans dag og
eftir áð hanri hættir að vera.
til, kemur honum ekki við.
Barátta hans fvrir betra
heimi, fyrir hamingju bama.
hans og afkomenda, verður
vitundar. Þetta er stórmann-
leg uppreisn, ef til vill sú
stoltásta sem nokkurntíma
hefur verið gerð, ekki sízt
þegar þess er gætt að um leið
er.játað að öll nútímaþekking
bendi til þess að vitundinni
sé lokið með líkamsdauðanum.
Á fimmtugsafmæli Bryn-
jólfs Bjarnasonar hylltum við
hann sem hinn traústa, skarp-
vitra sjcrnmálaforingja, ann-
an höfuðleiðtoga róttækrar
verklýðshreyfingar á íslandi.
Ég get tekið heilshugar undir
allt sem þá var um hann sagt.
En á áratugnum eem síðan er
liðinn hefur þessi kyrrláti,
skapheiti maður birzt okkur í
nýju ljósi -— liann hefur stigið
fram sem djúpsær heimspek-
ingur, sem rökhugsuður á
heimsmælikvarða, og hafið á
loft mannkynsins innfjálgustu
ósk, mannkyn6ins æðstu og o-
bilgjörnustu kröfu til visind-
anna. 1 því ljósi vill óþolin-
fánýt blekking. Öll.verðmæti
verðúr því ekki það skáldsins verða að engu jafnskjétt m<5ft o>g órökvíst skáld hylla
dæmi að gráta timabundin á- njaðurinn gérír sér þess ljósa. hann sextugan — benda á
£811 eða ótíðindi, heldur grein, að lif hans og vitund manninn sem þorir að storka
kveikir sér þess í stað í pípu sé aðeins blossí. sem verður tóminu, þorir að horfast í augu
og snýr sér hóglega að sinni til og déyr um leið''. við örðugleika sem virðast ó-
éridurskoðuít1 héima í litla gvo rnörg eru þáu orð og yfirstíganlegir, þorir að
húsinu á Brelíkustíg 14A. ejnu giidir hvaða, afstöðu
Árangurinn hefur orðið tvær menn taka til þeirra — hinu
bækur, etuttar að \nsu, en verður samt ekki neitað að
það þarf mikið hugi-ekki, ríka
sannleiksþrá, til að rísa upp,
einn og óstuddur, og ögra
þannig sögulegri efnishyggju
og náttúruvisindum nútimans,
jafnframt því sem sanngildí
trúarbragðanna er afneitað.
Hér verða ekki rakin þau
rök sem höfundur Gátunnar
miklu færir fyrir þvi að
einstæðar í íslenzkum bók-
menntum. Eiris og kunnugt er
voru Forn og ný vandamál
gefin út árið 1954, en Gátan
mikla árið 1956. Mér kemur
vitanlega ekki til hugar að
ræða hér þessi verk í heild,
til þess skortir mig bæði
skilning og þekkingu, enda
hér ekki staður né stund til
slíks. Hinsvegar vildi ég
mega nota. þetta tækifæri til
að minna á meginirintak síð-
ara ritsins, þar sem ég tel
það lýsa höfundi sínum betur
en flest annað sem ég kann
af honum að segja.
Fimmti kafli Gátunnar
miklu byrjar svo:
„Mannsævin er þegar beztr
lætur 60—90 ár, mjög sjaldan
lengri. Og það mundi raunar
ekki skipta neinu í þessu sam-
heimta tilgang og varanleik I
þann skammvinna blossa per-
sónlegrar vitundar sem jarðlíf
okkar virðist vera.
Ég hef sem sagt viðhaldið
kunningsskap okkar meðat
annars með því að lesa bæk-
urnar hans og vona að hann
hafi litið öðruhverju í. minar.
En — hversvegna fáum við
ekki að eldast í friði?
Ég veit að Brynjólfur
Bjarnason, sá yfirlætislausi
má t.d. benda á jafn einfalt at-
riði og völdun andstæðinganna
í innkasti.
Aft.asta vöm úrvalsins var
fremur léleg í þessum leik. Hún
var skipuð sterkum einstakling-
um, sem hver fyrir sig stóðu sig
vel í návígi við andstæðingana,
en hins vegar voru staðsetningar
hennar lélegar og sú samvinna,
sem góðar staðsetningar út-
heimta alls ekki fyrir hendi.
Framverðirnir, Garðar og Páll,
voru beztu menn liðsins, þó
hætti þeim til að fara of fram-
arlega á stundum. Guðm. Ólafs-
son var manna virkastur í fram-
linunni, vann mikið og átti ágæt-
ar skottilraunii'. Þórólfur var
mjög hreyfanlegur og hefur
næmt auga fyrir samleik, en
honum hættir til að halda knett-
inum of lengi. Ellert vann mikið
fráman af, en virtist skorta út-
hald í síðari hálfleik. Útherj-
amir, Skúli og Grétar, voru
fremur linir og' féllu ekki vel inn
í liðið.
Dómarí var Guðjón Einarsson.
Eftir leikinn buðu Víkingar til
kaffidrykkju í Tjarnarkaffi, og
þakkaði form. Víkings Þórólfur
Þórðarson, öllum þeim sem
stuðlað höfðu að því að gera
þessa afmælisleiki mögulega.
AIs.
mannhyggja sósíalísmans sé maður, er lítið gefinn fyrir
„beinlinis reist á þeirri for-
sendii að maðurinn eigi sér
framhaldslif fyrir höndum",
enda þótt framkvöðlar hans
hafi haldið því fram að dauð-
inn væri endalykt einstak-
lingsins og triiin á annað lif
mundi hverfa með bættum
lífskjöram og aukinni þekk-
ingu. En síðar i fyrmefndum
kafla kemst höfundur svo að
orði:
„Nú eru það ekki óskir vor-
ar, sem geta gefið oss svar
við hinni miklu spumingu.
Vér eram ekki að leita að
niðurstöðum til þess að full-
nægja óskum voram. Það er
leið trúarbragðanna. En vér
erum að leita. að sannleik-
þá tækifærisstefnu sem birtist
í afmælishófum og þvíumlíku
— ég veit að í þeim skiln-
ingi kysi hann helzt að fá að
eldast í friði. En sá sem tek-
ið hefur að sér málstað al-
þýðunnar, þjóðarinnar, mann-
kynsins alls, með þeim hætti
sem hann hefur gert, hann
fær aldrei frið til að eldast
meðan kraftar endast: sá
maður sem staðhæfir að dauð-
inn sé ekki hvíld, heldur al-
ger útslokknun, og óskar eftir
framhaldi stríðanda lífs, hann
fær kannski aldrei að eilífu
frið til að eldast.
Ég ekal ekki gera út af við
gest olckar með hamingjuósk-
um — ég vona að hann þurfi
anum. Hinsvegar skipta óskir .ekki að flýja til að bjarga
vorar öllu máli, því þær
knýja oss til þessarar leitar,
hversu örvænt sem oss virð-
ist um árangur. Ráðgáta. lifs
og dauða er mikilvægust af
öllu mikilvægu, vegna þess
að hún varða.r oss mest af
öllu, gildi alls þess sem vér
látum os's varða, er undir
henni komið“.
Það er augljóst mál að hér
vill Brynjólfur Bjamason
skapa mannfélagsvisindum
marxismans nýtt viðhorf
viðhorf eem í rauniimi ger-
brej’tir öllum svip þeirra. Á
þessum miklu timamótum
þegar útþurrkun. jarðlífsins er
að verða augljós möguleiki
stendu.r hann upp og skorar
á mannsandann að sanna ei-
lífa. tilvist sina. Kenning hans
er krafa um það að Ijósi vis-
indanna verði beint að hinni
miklu gátu lífs og dauða.
Bók hans er uppreisn gegn
tortímingu persónuleikans,
gegn útslokkmm mannlegrar
lífi sinu þó við árnum hon-
um og haris ljúfa lifsföru-
naut allra heilla og blessunar
og þökkum trúmennskuna við
málstað okkar í smáu sem
stóru, bæði fyrr og siðar.
Og ef ég að lokum ætti að
bera fram eina sérstaka af-
mælisósk, þá mundi ég óska
þess að austan úr Flóa, sunn-
an úr Vogum, vestan úr Döl-
um,. norðan úr Fljótum, hvað-
anæva. að, streymdu nú fá-
tækir sveitapiltar gæddir
þeirri heiðríkju hugans og ein-
lægni hjartans sem Brynjólfi
Bjarnasyni var gefin — þeim.
íturvilja til að afla sér þekk-
ingar og beita hemii í þjón-
ustu fullkomnari veraleika.
sem verið hefur aðal hans.
Þá. mundi her hverfa. úr landi,
þá mundi réttur ríkja á mið-
um, þá mundi þjóð rísa milli
jarðelds og jökuTs sem þyrðl
að vera. stór í emæð sinni og
setja svip sinn á ásýnd þess
umheims sem nú vegur salt
milli eigurs og tortímingar.