Þjóðviljinn - 08.07.1958, Side 7
Þriðjudagur 8. júlí 1958 — ÞJÖÐVILJINN
(7
jvtjo sq qazo[0\
T^3mo.-.ov&:áirS:^jz'j
^:ílh;Sí)ð:ni öfeábM -4.10031
VlVOtí mO 90>Bxnwij
?J
zvj^J'q.wMfo
^naz’oTJv-jfO
OÖHWW
,.iwí, 5st$3»
y}rf ^SF0/,
^ ( «
31SÍN01'
4rv? ^
‘a-'vAJ:
6 OOO OOO Z /t
3n3iípa
31H301V
Það sem af er pessu
ári liafa á annaö liundr-
að Serkir verið líflátnir
í fangelsum í Alsír.
Þeir eru handteknir af
erlendum her, dœmdir
af erlendum dómstólum,
fyrir brot á erlendum
lögum og líflátnir af er-
lendum aftökusveitum.
Þeir ógnarlegu atbxirðir
sem hafa verið að ger-
ast í Alsír á undanförn-
um árum eiga sér for-
ságu í rúma öld.
Grein sú sem hér fer á
eftir segir frá því hvern-
' ig Frakkar fóru að pvi
að leggja Alsír undir sig
og hvernig frönsku
„landnemarnir“ fengu
bólfestu í Norðurafríku,
og af henni sést að að-
ferðir pær sem nú er
beitt eru engin nýung.
Greinin er eftir Nein
van Wijk og hún er
pýdd úr „Peace News“,
mdlgagni brezkra friðar-
sinna.
Hinir fyrstu íbúar Alsír, sem
vitað er um, voru Berbar. En
þegar á sjöttu öld f. Kr. komst
land þetta undir yfirráð ann-
arra. þjóda, fyrst Kartverja,
sjðan .JRómverja. Frá 430 til
533 réðu Vandalar fyrir land-
inu, gn síðan Miklagarðsmenn.
Um allar þessar aldir tókst
Berbum þeim sem bjuggu inni
í landinu að varðveita sjálf-
stæði sitt, en astíð áttu þeir
í höggi við valdhafana sem
voru að reyna að „friða“ land-
ið.
Arabar voru hinir fyrstu
valdhafar, sem Berbar fengust
ti! að viðurkenna og sætta sig
Hteð þeim kom Múham-
eðsírú inn í landið. Arabar
komu í tveimur öldum, 772 og
á næstu árum, og 1052. Tyrkir
stigu á land í Marokkó 1515
og logðu undir sig allt landið.
Þar riktu þeir, að mjnnsta
kosti að nafninu til, þangað til
1830.
Árið 1515 varð Alsir tyrkn-
eskt ríki og öld síðar varð það
raunverulega sjálfstætt. Eftir
• þáð var það viðurkennt af
öðrum þjóðum, og Holland,
England, Frakkland og Banda-
ríkin gerðu við það samninga.
Þetta ríki var fullvalda, og
hafði glögg landamæri og á-
kveðið þjóðskipulag. Fyrir því
réð beyinn og ráðgjafar hans.
Því var skipt í fjóra hluta:
Alsír, Austurhérað (umhverfis
Constantine) Tittery (umhverf-
is Medea) og Vesturhéruð (um-
hverfis Oran). Beyinn stjórnaði
þremur hinum síðasttöldu, og
, ráðgjafar hans (caids), en fyr-
ir Alsír réð hann einn.
í' landinu voru 2000 skólar
og _cfjórir háskólar: I Alsír,
Constantine, Tlemcen og Maz-
oena.
Þegar
unnu
Alsír
ÓfriSur
Vísindi og listir stóðu með
blóma,- I þessu stóra, strjál-
byggða landi var ekki þörf fyr-
ir staérri her. en 15.000 manna.
En ríki'ð hafði mikinn flota,
66 herskip og hafði tögl og
hagldir á~ Mdðjarðarhafi fram
-að árinu 1827. Það var helzta
hlutvérk sjóhersins svo sem
sjóhers annarra ríkja á þeim • .:
tíma, að klekkja á sjóræningj- f/ly|Q[f
' um. Árið 1830 var lokið sjálf-
stæði landsins. Það ár hóf
Farkkland. ]áhdvinni-hgastyrj7
öld gegn .þVi og kóstaði til þess
100 milijóhum franíta, og bauð
út 40 þúsund manna her.
Það átti að heita svo að
þetta stríð væri hafið til þess
að hefna móðgunar við Frakk-
land, er beyinn hafði framið,
er hann sló til hins franska
konsúls í Alsír með blævæng
sínum. Það gerðist 29. apríl
1827. Konsúllinn klagaði og óð-
ar var hafizt handa um und-
irbúning stríðs.
Árið 1794 hafði beyinn gert
Frakklandi mikinn greiða með
því að útvega korn og 1796 út-
vegaði hann einnar milljónar
franka rentulaust lán til stuðn-
ings frekari viðskiptum við
firmað Bacri og Busnacli í Al-
sír.
Árið 1819 var svo ákveðið af
franskri nefnd, sem um þetta
átti að fjalla, að skuidin við
seljendurna næmi ekki nema
7 milljónum franka,. 1, stað 18
milljóna, sem. hún raun.ye.ru-
lega nam, og.. beyinn ..beið ár-
angurslausf eftiy afborgunum.
29. april, átta árum .síðar, gerð-
ist það, að bevinn spurði kon-
súl Frakklands, Deval, hvernig
á því stæði, að franska stjórn-
in gerði nvorki að standa í
skilum, né svara bréfum sín-
um.
Kort af norðurhluta Alsír.
enda mundi það ekki stoða
neitt“. j
Þó þetta megi virðast smá- j
vægilegt, bregður það ljósi á
þetta tvennt: Það var stofnað
til ófriðar af Frakklands hálfu í
með því að vekja fyrst alvar- ;
legan ágreining' út af fjármál- };
um, og í öðru lagi: Alsír var j
þegar þetta gerðist fullkomlega
sjálfstætt ríki, viðurkennt af
öllum þjóðum. jfj
Síriðið hófst með hemámi
borgarinnar Alsir, og tók það
einn dag. Beyinn gafst upp og
sagði af sér. Ríkissjóðurinn
sem nam 15 milljónum franka
féll í hendur Frakka. Barátt-
unni virtist vera lokið. »
En allur landslýðurinn reis
upp til varnar árið 1831 undir
forustu hins unga emírs E1
Hadji Abd-el Kader. í 16 ár
varðis^ Abd-el Kader gsgn of-
urefli franskra hers.veita.
Hvað eftir annað var samið
vopnahlé og hvað eftir ann-
að var gengið á griðin. Land-
inu var skipt aftur, landshlutar
töpuðust og unnust á víxl.
í meira en öld hafa Frakkar kennt Serkjuin vestræna menn-
ingu á þennan hátt.
sem sat í Alsír, út úr borginni
nóttina 6. apríl 1832. Um aft-
ureldingu komu þeir að fólki
þessu óvöru, þar sem það
svaf í tjöldum sínurn, og drápu
það allt, svo ekki stóð einn
maður uppi af fjokknum, enda
varð nær ekkert um varnir.
Ekkert tillit var tekið til ald-
urs eða kynfer.ðis. Þegar her-
mennirnir sneru aftur úr þess-
ari „frægðarför“, báru þeir á
spjótsoddum sínum höfuð
þeirra sem þeir höfðu drepið.“
Rán
nægða með mitma en full-
komna uppgjöf.
Úfrýming
Það er enginn sigur að vinna
hálft land. „Þjóðarheiður vor
þolir ekki að vér gefumst upp
fyrir innfæddum." Þessvegna
dugði ekkert minna en að
vmna allt landið.
Stefnuskráin hljóðaði svo:
,,Það á ekki að siðmennta
landslýðinn, heldur skulum við
hrekja fólkið eins langt og
auðið er. Eins og villidýr eru
hrakin burt úr mannabyggð,
eins skulum við hrekja þá und-
an okkur út að jöðrum Sah-
ara, og fylgja sigrinum eftir.“
Ofbeldisverkunum, sem þess-
ari landvinningu voru samfara,
hefur verið lýst í riti af ýms-
um háttsettum foringjum í
hernum: Cavaignac, Changami-
er, D’Hérisson, Lamoriciére,
Montagnac, Pélissier, Saint-
Arnaud.
Þessir „siðmenntuðu“ hrott-
ar voru jafn grandalausir um
HershöfS-
„Stjórn 'íands míns ■ svarar
yður ekk},“ svaraði Deval,
Aldrei komst fullur friður á.
Heirna í Frakklandi var eng-
inn, sem þorði að taka á sig
ábyrgðina. Ráðherrarnir þorðu
það ekki vegna hjósendanna,
þeir létu hershöfðingjana hafa
frjálsar hendur, og þegar eitt-
hvað gerðist, sem ekki þótti
bót mælandi, þóttust þeir ekk-
ert vita og voru þessvegna
lausir allra mála.
Frakklandskonungur æskti
„takmarkaðra landvinninga**
þ. e. a. s., hann kærði sig ekki
iirn að vinna meira af landinu
Pn nauðsyn bar til. Hershöfð-
ingjarnir gerðu sig ekki á-
sekt sína og eftirmenn þeirra
nú á dögum, þeir kunnu ekki
fremur að skammast sín fyrir
illvirki sín; og hrópleg hermd-
arverk: ;
Þau hófust árið 1832. Herfor-
iriginn sem hafði æðsta vald á
staðnum grunaði kynþátt sem
kenndist við El-Oeffias, um
þjófnað. Refsingin var skjót og
afdrifarík fyrir fólk þetta; því
var algeriega útrýmt. Seinna
kom það í Ijós, að það hafði
verið alveg saklaust. Þetta
hafði verið „í ógáti'* gert.
■ „Samkvæmt boði Rovigo
hershöfðingja, fór hersflókkur
Þessi c’.isrri urðu til fyrir-
myndar. Hver óskaðj öðrum til
hamingju. í Monitor Algerian
var svo að orði komizt í okt.
1836: „í dag voru 20 menn af-
höfðaðir, í herbúðunum má
telja 68 höfuð á spjótsoddum.
Þetta er fallega af sér vikið og
ágæt byrjun.**
Hermennirnir vöndust á að
ræna. Svo segir Changarnier
hershöfðingi:
„Hermenn mínir voru mjög ’*■
ánægðir með hinar endurteknu
rt/'isferðir á hendur ýmissB
kynflokka, sem farnar voru
síðastliðinn vetur.“
Dieuzaide segir svo í Sögu
Alsír („Historie d’Algerie):
„Allt kvikfé var selt danska
konsúlnum. Afgangurinn af
ránsfénu fór á markaðinn í
Bab-Azoen. Þar mátti sjá arm-
bönd kvenna sem ekki höfðu
verið tekin af afhöggnum úln-
liðum, og eyrnalokka sem löfðu
við afhöggvin eyru. Ágóðanum
af sölutaná var skimHlJB
morðingjanna. Að kvöldi þessal
eiliflega bölvaða dags skipaðl
lögreglan Aröbunum að
kveikja ljós í sölubúðum sín-
um til að sýna „fögnuð'* sinn.“
í hefndarskyni fyrir þetta
var franskur herflokkur brytj-
aður niður, en Rovigo hers-
höfðingi lét þá dæma til dauða
tvo forustumenn Araba, sem
staddir voru í Alsír og he tið
hafði verið griðum.
Haustið 1833 stóð þetta m. a.
i greinargerð rannsóknarnefnd-
ar: „Án tillits til nokkurs
manns höfum vér vanhelgað
musteri, grafir og hinn heilaga
griðastað Múhameðstrúar-
manna, vér höfum rofið grið á
mönnum og myrt þá, og vér
höfum útrýmt kynflokkum sem
óstaðfestur grunur lá á, og síð-
ar hefur sannazt að þetta voru
saklausir menn. Vér höfum yf-
irbngað villimenni£ia, sem vér
erum komnir til að siða, með
villimannlegum aðgerðum."
Saint-Arnaud marskálkur
ritaði svo: „Héraðið Beni-Men-
asser, er fagurt og hið frjó-
samasta sem ég hef séð í Af-
ríku. Það er mjög þéttbýlt. Vér
höfum brennt byggðina og
spillt öllu. Æ, þetta stríð, æ,
þetta stríð.“
„Hversu margar konur hafa
ekki orðið að leita sér hælis í
hinum snæþöktu Atlasfjöllum,
þar sem ekki beið þeirra annað
en að deyja úr kulda og ves-
öld.“
n ...'<ií
Skemmdar-
œð/
„Hér sit ég og hvert sem lit-
ið er er ekki annað að sjá en
eld og reyk, og nú er ég ‘ að
skrifa þér og hugsa um þig.
Framhald á 10. síðu.