Þjóðviljinn - 04.11.1959, Blaðsíða 10

10) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 4. nóvember 1959 -------
Bandaríski baliettinn
hinna
vehki sem bezt má verða.
Stórbrotnastur leikdans-
anna ’ allra er „New ÝÓrk'
Framhald af 7. síðu.
færi og raunar fæstra íslend-
inga að dæma um Kst.
frábæru gesta, en hitt sjálf-
sagt og skylt að þakka þeim
komuna. Þó við séúm flest
lítt kunn leikdansi og sýn-
ingin óvenjuleg í öllu unnu
listamennirnir hug o’kkar og
hjarta.
Fullkomin tæknj dansend-
anna og gagnger kunnátta og
þjálfun verður ekki dregin i.
efa, þeir eru jafnvígir á klass-
ískan dans og nýtízkan, al-
vöru og skop, lifa hlutverk
sín og túika af lífi og sannri
snilli, virðast allir vegir fær-
ir. Þeir eru mjög ungir að
árum, svo samvaldir að ekki
verður séð a.ð einn beri af
öðrum um danssnilli, og þó
næsta ólíkir að útliti, af-
sprengi hinna mörgu kyn-
þátta og þjóða sem Banda-
ríkin byggja, sannir fulltrú-
ar amerískrar æsku á okkar
dögum.
Leikdansarnir fjórir sem
flokkurinn sýnir eru marg-
víslegir að efni og sniði og
hver um sig dásamlegt ævin-
týri, og bera þó allir skýr
höfundareinkenni mikils og
fjölgáfaáa listamanns. Fyrstij
dans'inn heitir blátt áframl
„Hreyfingar" og vekur sér-l
staka athygli og furðu, þar
er engin hljómlist og enginn
sviðsbúnaður, heldur dansað
í algerri þögn. Hreinar og
skýrar línur, stórbrotnar and-
stæður og máttug hrynjandi
einkenna dansinn, við hríf-
umst með áður en varir,
skynjum jafnvel þögnina inn-
an þagnarinnar; það er meist-
aranum efst í huga að reyna
þanþol leikdansins, kanna
möguleika hans út í æsar.
Jerome Robbins hefur jafnan
verið maður róttækra tilrauna
hann tefli-r djarft í þessu
furðulega verki, en hefur sig-
ur
„Síðdegi fánsins" var frum-
sýnt fyrir sex árum og orð-
ið góðkunnugt um heiminn,
það er tilbrigði við ballettinn
víðfræga sem Nijnskí samdi
og dansaði við tónlist De-
bussy og mestum ósköpum
olli á sínum t’íma, Robbins
færir verkið í búning nútím-
ans, gerbreytir því sem vænta
má: í stað skógarlundarins
sjáum við danssal í leikhúsi,
í stað kynjaveranna fornu tvo
unga dansendur að æfingum,
pilt og stúlku; þau skoða
hreyfingar sínar og svipbrigði
f stórum spegli — sá spegill
er reyndar sviðsopið og sjálf-
ir áhorfendurnir í salnum.
Með hlutverkin fara John
Jones og Wilma Curley sem
meðal annars lék og dansaði
í „West Side Story“, áhrifa-
miklar og skemmtilegar and-
stæður og gædd ríkum æsku-
þokka, hann vöðvastæltur og
fjaðurmagnaður blökkumað-
ur, hún fagurlimuð og ljós
yfirlitum, Dans þeirra tók
mann með töfrum, svo inni-
lega, látlaust og fallega lýstu
þau lífsþrá og heitri vaknandi
ást þessara ungmenna sem
horfa á lífið spyrjandi aug-
um og uppgötva smám saman
s;na eigin veru. Einföld og
stílhrein sviðsmynd Jeans
Rosenthals er mikið augna-
yndi og hæfir hinu seiðsterka
Export: Opus Jazz“ og sá
sem hreif mig mest og sterk-
ar en orð fá lýst, nýtízkulegt
verk í einu og öllu, þrungið
andagift, gætt ótrúlegu lífs-
magnj og mun lengi lifa. Tón-
list Roberts Prince er af al-
þýðlegum toga sem heiti
leiksins bendir til, máttug og
heillandi, amerískur jazz haf-
inn í æðra veldi; og litsterk-
ar sviðsmyndir og tjöld Ben
Shahn málarans fræga eiga
sinn þátt í sigrinum. I „Opus
Jazz“ er af næmum skilningi
og djúpri samúð lýst vand-
kvæðum þeirrar æsku sem
elst upp í steinauðn stórborg-
arinnar, brugðið ljósi yfir ó-
yndi það, tómleika og rót-
leysi sem á stundum brýst út
í trylltum dansi, andfélags-
legum athöfnum. Það eru tíð-
ast dökkar og átakanlegar
myndir sem fyrir augun ber,
en jafnan sveigðar undir lög-
mál skírrar listar; og bjart-
ari atriði og mildari á milli.
Tvídansi þeirra Erin Martin
og Jay Norman mun torvelt
að gleyma, þau lýstu ófram-
færni hinna kornungu elsk-
enda af miklum innileik, var-
úð og sannri viðkvæmni. —
Það er auðfundið að Jerome
Robbins er einn þeirra manna
sem „kenna til í stormum
sinna tíða“, betur fær ekkert
dansskáld lýst eigin þjóðlífi,
birt sorgir æskunnar og þrá,
túlkað hjartaslög nútímans.
„Opus Jazz“ er alvöru-
þrungið verk, en „Tónleikarn-
ir“ af mjög ólí'kum toga, létt-
ir skringidansar, héilfándi
skopmyndir, þar fáum við
ríkulega að kynnast tindr-
andi glett-ni og kímni meist-
arans, auðugu ímyndunarafli
og hugkvæmni. Þar er með
margvíslegum hætti skopast
að hugrenningum og draum-
um fólks sem hlustar á Chop-
intónleika, og þegar svo ber
undir deilt óvægilega á hé-
gómaskap o-g hræsni: glögg-
ar sálfræðilegar athuganir
Kggja að baki hinu gáska-
fulla verki. Einn þátturinn
er nokkuð óþyrmileg skop-
stæling á „Les Sylphides-',
hinum undurfagra róman-
tíska ballett Fókíns, svo
meistaraleg og kátleg í öllu
að óstöðvandi hláturinn kvað
við í salnum. Búningar Irene
Sharoff eru eins skringilegir,
litsterkir og kynlegir og dans-
inum sæmir, og sviðsmynd
teiknarans Saul Steinber-g
glæsilegt og fallegt verk, en
tæpast ómissandi á þessum
-stað. Betty Walberg lék und-
ir á píanó, en hljómsveitinni
stjórnaði Werner Torkanow-
sky með miklum ágætum.
Lei'kgestir undu sér í töfra-
heimi leikdansins, hugfangnir
og djúpt snortnir og létu
hrifningu sína óspart í ljósi;
og 'í lokin ætlaði fagnaðar-
látunum aldrei að Iinna.
A. Hj.
SAMKVÆMISKJÓLAR
N? SENDING
MARKAÐURINN
Hafnarstræti 5.
Orðsending til stuðnings-
manna G-listans í Reykjavík
Um leið og þakkaö er öllum þeim fjölmörgu,
sem lögðu fram fé til greiðslu á kostnaði við kosn-
ingabaráttu Alþýðubandalagsins í Reykjavík, er
þeim tilmælum hér með eindregið beint til þeirra,
sem enn hafa í höndum söfnunargögn, aö gera
nú þegar skil við kosningasjóðinn. Enn er ógreidd-
ur ýmiss óhjákvæmilegur kostnaður við kosninga-
baráttuna. Það er því mjög áríðandi að þeir, sem
eiga óuppgjört við sjóðinn eða eiga eftir að koma
með framlög sín, geri það sem fyrst.
Myndin er af minnismerki, sem reist hefur verið í Ravens-
briick í Þýzkalandi til minningar um fanga, sem létu lífið í
fangabúðum nazista þar. -
Samtök Afríkuþjóða mótmæla
atferli Belgíumanna í Kongó
Sókn Afríkuþjóða til frelsis verður ekki
stöðvuð, segir í mótmælaorðsendingunni
Fastaráð Samtaka Afríku- j
þjóðanna, sem hefur aðsetur
sitt í Accra, höfuðborg Ghana,
hefur birt mótmæli gegn að-
förum nýlendustjórnar Belgíu-
manna í Kongó.
í mótmælaorðsendingunni er
harðlegg mótmælt handtöku
foringja frelsishreyfingar
Kongó, en hann var fangelsað-
ur á sunnudaginn. Krefst ráð-
ið þess, að hann verði látinn
laus þegar í stað. Fangelsun
hans muni alls ekki fresta
sjálfstæðisba-ráttu Kongó-
manna gegn heimsvaldasinnum.
Blökkuþjóðir Afríku sæki nú
til frelsis og sú sókn verði
ekki stöðvuð.
-Belgíska stjórnin tilkynnti í
gær, að hún myndi halda ráð-
stefnu með stjórnmálaleiðtog-
um i Kongó á næstunni til
Nýtt risaskip far-
ið á flot
í gær var hleypt af stokk-
unum í Englandi 40000 smá-
lesta farþegaskipi. Er það
staersta skip, sem smíðað hef-
ur verið þar í landi í 20 ár,
eða allt síðan Queen Elisabeth
hljóp af stokkunum.
Skip þetta, sem kostaði um
14 millj. sterlingspu-nd, hlaut
nafnið Oriana, og mun það
hefja áætlun-arferðir til Ástral-
íu á næsta ári. Skipið var ekki
skýrt með því að brjóta kampa-
vínsflösku á stefni þess, eins og
venja er til, heldur voru þrjár
vínflöskur notaðar í þess stað,
—- ein með áströlsku víni, ein
með kalifomísku víni og sú
þriðja með frönsku víni. Átti
þetta að tákna þær þrjár
heimsálfur, sem skipið mun
sigla til.
þess að reyna að finna leið
til að tryggja frið í landinu.
Yfirhershöfðingi helgíska
hersins fór í gær frá Briissel
til Kongó og fer hann þangað
vegna óeirðanna, sem verið
hafa í Kongó undanfarið. Er
þess getið til að hershöfðing-
inn eigi að skipuleggja nýjar
aðgerðir nýlenduhersins gegn
blökkumönnum.
10 þusund kr.
• •
minnmgargjoi
Föstudaglnn 30. október s.l.
afhenti frú Jóna G. Stefáns-
dóttir, Sogaveg 32, Reykjavík,
10 þúsund kr. minningargjöf á
skrifstofu Slysavaxnafélaj/s ís-
lands til Björgunarskútusjóðs
Austurlands frá sér og dætrum
sínium Sigrúnu, Ingigerði og
Jónínu Oskarsdætrum. Er gjöf-
in til minningar um fyrv. eig-
inma-nn he-nnar Guðjón Kristin
Ósk-ar Valdimarsson, vélstjóra
er fæddur var 30. okt. 1909, en
drukknaði af b.v. Viðey hinn
5. apríl 1945.
Gagn og gaman
Framh. af 3. síðu
Meirihluti myndanna í þes-su
hefti er úr eldri útgáfu Gagns
og gamans. Leskaflarnir, er
myndum fylgja, eru aftur á
móti nær allir nýir, þegar und-
an eru skilin ljóð og rím eftir
Jóhannes úr Kötlum, Margréti
Jónsdóttur og Sig. Júl. Jóhann-
esson. Höfundar hafa reynt að
miða samming Gagns og gam-
ans við beztu reynslu sem
fengin er hér heima, og hafa
j-afnframt haft hliðsjón af
reynslu ýmiss-a axmarra þjóða
af lestrarkenmslu og Jestrar-
námL