Þjóðviljinn - 20.04.1960, Page 7

Miðvikudagur 20. apríl 1960 — ÞJÓÐVILJINN —■ <7
Tíu ár í tölum
I dag eru liðin rétt 10 ár
síðan Þjóðleikhúsið tók til
starfa; þennan dag, 20. apríl
1950, var fyrsta leiksýningin
og kaus leikhúsið að sýna
„Nýársnóttina“ á þeirri há-
tíðarstund og heiðra með því
minningu höfundarins, Ind-
riða Einarssonar, brautryðj-
anda íslenzkra leikmennta.
Eftir þessa frumraun Þjóð-
leikhússins fylgdu önnur
verkefni, fyrst „Fjalla-Ey-
vindur“ eftir Jóhann Sigur-
jónsson og ,,íslandsklukkan“
eftir Halldór Kiljan Laxness,
síðan hvert leikritið af öðru.
„1 Skálholti“, leikrit Guð-
mundar Kamban, sem tekið
hefur verið til sýningar í til-
efni 10 ára afmælislns og
frumsýnt verður í kvöld, er
118. verkefni leikhússins.
Þessar upplýsingar og þær
sem fara hér á eftir, veitti
Klemenz Jónsson, þegar
fréttamaður Þjóðviljans leit
inn til hans dag einn fyrir
páskana. Klemenz liefur á
undanförnum árum verið sá af
starfsmönnum Þjóðleikhúss-
ins, sem við blaðamenn höfum
haft mest samskipti við —
hann hefur með höndum starf
blaðafulltrúa leikhússins — og
þó að annir séu óvenjulega
miklar vegna undirbúnings
afmælishátíðarhaldanna, sýn-
inga og tónleika, gefur hann
sér tíma til að tylla sér fá-
einar mínútur og svo romsar
hann upp allskyns tölum, sem
gefa nokkra hugmynd um
starf Þjóðleikhússins í ára-
tug.
Af 118 verkefnum leikhúss-
ins frá upphafi ‘hafa leikrit
verið 85 talsins, söngleikir,
þ.e. óperur og óperettur, 13
og ballettar 6. Erlendir gesta-
leikir á þessum árum eru
orðnir 14 og er þar um að
ræða bæði sýningar leikrita,
balletta — eða danssýningar
og óperettusýningar.
Fjórða hvert leikrit, sem
Þjóðleikhúsið hefur sýnt
fyrsta starfstímabilið er ís-
lenzkt. Af þessum 22 íslenzku
leikritum sem tekin hafa ver-
ið til sýninga í leikhúsinu eru
5 gaman- eða gleðileikir; þá
hefur leikhúsið sýnt 35 er-
lend dramatísk verk eða
klassiska leiki og 29 útlenda
gamanleiki.
i

Sýningar Þjóðleikhússins til
þessa eru orðnar 2130, 2131.
leiksýningin verður í kvöld.
I þessari tölu eru taldar með
allar sýningar leikhússins,
einnig þrjár sýningar þess er-
lendis á „Gullna hliðinu" eft-
ir Davíð Stefánsson frá
Fagraskógi. Tvær þessara síð-
asttö’.du sýninga voru í Kaup-
mannahöfn og ein í Osló.
Eins og kunnugt er hefur
Þjóðleikhús’ð farið í leikferð-
ir út um land á undanfömum
árum og sýnt á langflestum
eða öllum þeim leiksviðum
hér á landi, sem nothæf mega
teljast til meiriháttar leik-
sýninga. Eru sýningar leik-
hússins utan Reykjavíkur nú
orðnar samtals 155.
973.453
Á 10 árum, frá 20. apríl
1950 fram á þennan dag, hafa
leikhússgestir verið tæp millj-
ón talsins eða alls 973.453.
Af þessum fjölda hafa nær
35 þúsundir séð leiksýningar
Þjóðleikhússins utan Reykja-
víkur og sýningarnar þrjár í
Kaupmannahöfn og Osló sáu
um 1500 áhorfendur.
Flugfélögin eru vön að
reikna út sætanýtingu í far-
kostum sínum, þ.e. hlutfalls-
tölu þeirra sæta sem setin eru
til jafnaðar í hverri ferð. Við
Þjóðviljamenn reiknuðum
einn sunnudag í fyrrahaust út
sætanýtingu í kirkjum og
messusölum bæjarins — og
fengum út æði lágar tölur,
lægri en margir hefðu að
óreyrdu búizt við. Sætanýt-
ing Þjóðleikhússins er hins-
vegar að hlutfallstölu mun
hærri en ýmsir munu halda
eða um 70%, að því okkur
er tjáð, þ.e. sjö af hverjum
tíu sætum leikhússins hafa
verið setin til jafnaðar á
hverri leiksýningu fyrstu 10
starfsárin. Mun þetta vera
allmiklu hagstæðara hlutfall
en hjá leikhúsum á Norður-
löndum; þar hefur sætanýt-
ingin verið um 50-60% að
jafnaði.
35.600.000
Frá upphafi til þessa. dags
hafa komið inn fyrir selda
aðgöngumiða Þjóðleikhússins
samtals 35 milljónir og 600
þúsundir króna. Ekki hafa
þessar tekjur né aðrar hrokk-
ið fyrir öllum kostnaði í sam-
bandi við starfsemi leikhúss-
ins, en hallinn á rekstrinum
mun þó hafa orð:ð mun minni
en margir kynnu að ætla. Og
bæta má því v:ð að hagstæð-
astur varð rekstur leikhúss-
ins á síðasta starfsári, að
sögn leikhúsmanna.
Áfram skal haldið töluþul-
unni og er þess þá að geta
að 11 erlendir leikstjórar og
hljómsveitarstjórar hafa
starfað við Þjóðleikhúsið
þennan fyrsta starfsáratug.
Má meðal þeirra nefna þá
Rott prófessor og Walter
Firner frá Vínarborg, Walter
Hudd frá London, Sven Áge
Larsen o.fl.
Starfslið
Starfsfólk Þjóðleikhússíns
á föstum mánaðarlaunum er
50 talsins, en fastráðnir til
kvöldstarfa eru 35 karlar og
Að tjaldabaki í Þjóðleikhúsinu:
Neðst til vinstri sjást þrir
þeirra sem vinna i smíðastofu
leikhússins og er Kristinn
Priðfinnsson, iezti starfsmaður
Þjóðloikhússins. lengst til
vinstri á myndinni. Á litlu
myndinni þar fyrir ofan sést
Eemenz Jónsson a.thuga svið-
búnað, Bjarni Stefánsson að
baki honum. Á myndinni hér
við hliðina situr Guðni Bjarna-
son leiksviðsstjóri og hefur
fyrir fráman sig módel af
sviðinu í Rigoletto. Á ann-
arri tveggja dálki myndinni
neðst til hægri sést Torfhi d-
ur Baldvinsdóttir greiða hár
Bryndisar Pétursdóttur leik-
konu; á hinni myndinni hefur
Nanna Magnússon, forstöð.u-
kona saumastofu Þjóðleikhúss-
ins. smeygt prestakraga á
Miagnús Pálsson, leiktjaldamál-
ara, en saumakonurnar hafa
orðið að ganga frá mörgum
slíkum krögum fyrir sýning-
una 'ó leikriti Kambans „I
Skálhoiti".
konur, þannig að segja má að
fastir starfsmenn leikhússins
séu 85.
Elzti starfsmaður Þjóðleik-'
hússins er Kristinn Frlðfinns-
s:>n,. sem vinnur í smíðastof-
unni. Á Kristinn orðið að baki
langan starfsaldur við leik-
húsin — og ætíð að tjalda-
baki. Hann starfaði hjá Leik-
félagi Reykjavíkur í Iðnó á.
fjórða áratug, frá árinu 1918
t'l ’ 1949, en hefur verið í
þjónustu Þjóðleikhússins allt
frá því það tók til starfa.
Leikarar við Þjóðleikhúsið
á svonefriium A-samningi eru
nú 16 en 4 á B-samning:. Á
C-samningi (ráðnir í einstök
hlutverk) eru 15.
Þjóðleikhúsið hefur rekið
leiklistarskóla. Skólastjóri
leiklistarskólans er þjcðleik-
hússtjóri, Guðlaugur Rósin-
kranz, en Er’k Bidsted, h’nn
snjalli danski ballettme'.stari,
hefur ve:tt listdansskólanum
forstöðu frá upphafi. Nemend-
ur leiklistarskóla Þjóð’eik-
hússins eru nú 10, en 200
liafa stundað nám við list-
dansskólann í vetur.
Nú mun vafalaust einhverj-
um leika hugur á að fá vitn-
eskju um bezt sóttu og verst
sóttu le'krit Þjóðleikhússins
Framhald á' 10. síðu.