Þjóðviljinn - 26.04.1960, Qupperneq 4

4) —-.Þ.JÖÐ'VILJINN — Þriðjudagur 26. apríl 1960
LandbúiiaSsarhéskóii á
Hvanneyri fjarsfœSa
Fjarstæöa er aö ætla sér aö stofna íslenzkan landbún-
aöarháskóla á Hvánneyri, segja fimm menn sem stunda
framhaldsnám í landbúnaðarvísindum í Bandaríkjunum
í opnu bréfi til Alþingis. •
Bréfið er sent vegna fram-
komins stjórnarfrumvarps um
stofnun landbúnaðarháskóla á
Hvanfteyri. Mæla fimmmemi-
ingarnir eindregið með að
landbúnaðarháskóli á íslandi
starfi í Reykjavík sem deild í
Háskólanum.
Menn þessir, sem allir stunda
nám við Cornell-háskólann í
íþöku, eru dr. Björn Sigur-
björnsson, magisterarnir Geir
V. Guðnason og Jón R. Magn-
ússon, Lárus Jónsson agro-
nom og Sverrir Vilhjálmsson
stud. agron.
Máli sínu til stuðnings benda
bréfritendur á, að góður land-
búnaðarháskóli verði að geta
notið kennslu sérmenntaðra
manna, bæði í undirstöðugrein-
um eins og efnafræði, eðlis-
fræði, stærðfræði, jurtafræði,
lífeðlisfræði, erfðafræði, gerla-
fræði, jarðfræði og hagfræði,
auk sérgreina búvísin-danna
svo sem fóðrun og meðferð
húsdýra, jarðvegsfræði, jarð-
ræktarfræði, tilraunafræði o.s.
frv. Auk þess fer fram við nú-
tíma landbúnaðarháskóla
70.000 í Björg-
imarskutosjóð
■Rreiðfirzku átthagafélögir
höfðu fjársöfnun fyrir Björg-
unarskútusjóð IBreiðarfjarðar
um s'íðustu mánaðamót. Með
skemmtun í Lídó, kaffi- og
merkjasölu söfnuðust um 40.000
krónur.
Auk þess bárust gjafir. Pétur
Pétursson á Malarrifi og börn
hans gáfu 20.000 krónur til
minningar um Magnús son
hans, sem fórst með vitaskip-
inu Hermóði 18. marz 1959.
Ennfremur gaf Sigurður Jónat-
ansson frá Rifi 5000 krónur
og börn Eyjólfs Stefánssonar
frá Dröngum 5000 krónur til
minningar um eiginkonur hans
Sigríði Friðbertsdóttur og Jós-
efínu Jónsdóttur.
Breiðfirðingafélagið hefur
á.kveðið að gefa í sjóðinn allan
ársarð sinn af Breiðfirðinga-
búð h.f., og skorar á alla hlut-
hafa að gera slíkt hið sama.
kennsla í meðferð, vinnslu, sölu
og dreifingu afurða.
Sérmenntaðir kennarar,
starfandi við rannsóknir hver
í sinni grein, þurfa á vel út-
búnum rannsóknarstofum og
góðum bókasöfnum að halda.
Stofnun og rekstur háskóla
sem uppfyllti þessi skilyrði
kostaði mikið fé, og bréfritarar
telja fráieitt að þjóð með 6000
manna bændastétt hafi efni á
að stofna sjálfstæðan landbún-
aðarháskóla. Hinsvegar sé
sjálfsagt að veita í landinu há-
skólamenntun í landbúnaðar-
vísindum sem fullnægi þörfum
þjóðarinnar í ýmsum greinum.
Námsmennirnir fimm, sem
stundað hafa nám við landbún-
aðardeildir háskóla á Norður-
lönidum og í Bandaríkjunum og
kynnt sér fyrirkomulag slíkra
stofnana, benda á að við stofn-
anir í Reykjavík eins og Háskól-
ann, Náttúrugripasafnið, At-
vinnudeildina og Búnaðarfélag-
ið eru starfandi færustu menn
þjóðarinnar í grundvallarfræði-
greinum sem kenna verður við
landbúnaðarháskóla og í mörg-
um sérgreinanna. Við þessar
stofnanir eru aðstæður til
kennslu og rannsóknarstarfa
og þær ráða yfir bezta bóka-
kosti eem völ er á í landinu.
Auk þess starfa í Reykjavík
aðrar opinberar stofnanir og
fyrirtæki, bæði niðursuðuverk-
smiðjur, frystihús og sölufyrir-
tæki, sem hafa mannafla og
aðstæður til að veita kennslu
og verklega þjálfun i ýmsum
greinum. Engu slíku er til að
dreifa á Hvanneyri. Bréfritar-
ar telja, að kennsluhúsnæði
megi fá í Háskólanum, húsi At-
vinnudeildarinnar og húsi
bænda, að minnsta kosti til
bráðabirgða.
Hvað snertir aðgang að jarð-
næði og ‘búfénaði til tilrauna
og verklegrar kennslu í ýmsum
greinum, telja bréfritarar
Korpúlfsstaði heppilegri en
Hvanneyri. Þótt rekið sé
myndarlegt stórbú á Hvann-
eyri, sé sá ljóður á að jarð-
vegur þar sé all sérstæður og
því tormerki á að gera þar
jarðræktartilraunir sem eiga að
koma að gagni sem víðast um
lanidið.
Tal sást yfír viuningsleið í
tólftu einvígisskákiimi
Eins og áður hefur veriff
sagt frá í fréttum lauk tólftu
einvigisskák þeirra Botvinniks
og Tals með jafntefli eftir langa
og harða baráttu, þar sem Bot-
vinnik hafði lengi haft peð yf-
ir í lok skákarinnar hafði Bot-
vinnik kóng, drottningu og peð
gegn kóngi og drottningu Tals
og á olympíuskákmótinu í
Munchen fyrir tveim árum
vann hann svipað endatafl, en
Tal fann beztu vörnina og gat
að lokum knúið fram hreina
jafnteflisstöðu.
Hvító: Botvinnik.
Svart: Tal.
1. e4, Rf6; 2. d4, e6; 3.
Rf3, d5; 4. Rc3, c5; 5. e3
Með þessum leik bregður
hvítur yfir í gamalt afbrigðí
kennt við Tarrasch, sem mik-
ið var notað um aldamótin en
sést nú mjög sjaldan. Venju-
legra er að leika cxd5.
5. — Rc6; 6. a3, Bd6; 7.
dxc5, Bxc5; 8. b4, Bd6; 9
Bb2, O—O; 10. cxd5.
Hvítur einangrar eitt af mið-
borðspeðum svarts og leitast
síðan við að skipta yfir í enda-
tafl.
10. — exd5; 11. Rb5, Bb8;
12. Be2, a.5!?; einkennandi leik-
ur fyrir hinn djarfa árásarstil
Tals.
13 bxa5, Rxa5; 14. O—O,
Ha6; 15. Be5, Bxe5; 16. Rxe5
He8; 17. Rd3, Re4; 18. Rf4,
He5; 19. Hcl, Hh6;
Tal fórnar peði til þess að
fá árásarfæri. Botvinnik hefði
nú getað leikið 20. Rxd5 þvi
20. -— Hxd5 hefði hann svar-
að með Dxd5 Betra svar hjá
Svörtum er 20. — Rc6 og hann
fær sóknarfæri fyrir peðið.
20. Rd4, Rc6; 21. g3.
Hér kom 21. Rf3 einnig mjög
til greina.
21 — g5. Sóknarleikur, er
einnig ver svörtu kóngsstöð-
una.
22. Rd3, He8; 23. Bg4, Bxg4;
24. Dxg4, Rxd4; 25. exd4, Dfo
26. Re5.
Sterkara var 26 Rf4! Eftir
26. — Dxd4 hefði komið Hc-dl
með greinilegum yfirburðum
hvíts.
26. — Rd2; 27. Hf-dl; Hér
hefði f4 gefið góð færí.
27. — Hxe5! 28. Hxd2, He4;
29 Dc8f, Kg7; 30. Dxb7.
Peðsvinningur, sem hefði get.
að kostað heimsmeistarann
skákina.
30. — De6! 31. Hfl, Hel?
Með 31. — Hh4 hefði Tal
getað snúið taflinu algerlega
sér í hag. 32. gxli4 hefði hann
svarað með 32. — Dg4f, 33
Khl, Df3f; 34. Kgl, gxh4 og
sóknin verður ekki stöðvuð.
32. Db5! Dh3; 33. f3 De6;
34. Hd-f2. Þrátt fvrir tíma-
þröng verst Botvinnik mjög vel
og heldur peðinu, sem hann a
yfir
34. — Hf6, 35. Hxel, Dxelf
36. Kg2, g4!; Eini mótleikur
svarts. 37. Ðd3, h5; 28. Hfl,
De6; 39. fxg4, Hxfl; 40 Kxfl,
hxg4. Hér fór skákin í bið,
an framhaldið tefldist svo:
41. a4, Db6!; 42. Kf2, Db4
Rannsó'knir sýndu, að léttara
hefði verið fyrir Tal að ná
jafnt.efli með 42. — Db2ý.
43. Ke3, Dxa4; 44. Kf4, Da2;
I w.Eitl lauf' |
= Revían „Eitt lauf“ var —
= frumsýnd í Sálfstæðisliús- E
= inu síðastliðinn þriðjudag; E
= við mikla hrifningu leik- =
E húsgesta. Leikstjóri er =
= Gunnar Eyjólfsson. Leikar- =
= arnir Steinunn Bjarnadótt- =
= ir, Þóra Friðriksdóttir, Har- =
= aldur Á. Sigurðsson, Karl =
= Guðmundsson og Gunnar =
E Eyjólfsson birtast í ýmsum =
— kátbroslegum gervum, Anna E
E María Jóhannsdóttir, Sig- E
E rún Ragnarsdóttir, Sigur- E
E björg Sveinsdóttir, Eyþór E
E Þorláksson, Reynir Jónas- E
E son, Sigurdór Sigurdórsson E
E og Tryggvi Karlsson E
5 skemmta með söng og E
E dansi, og sjást þau hér að E
E ofan í einu atriðinu. E
E Hljómsveit Svavars Gests E
E skemmtir að sýningum E
= loknum til kl. 1 eftir mið- E
= nætti. (Ljósm. Þ. H. Ósk- E
= arsson).
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliií
45. De3, Dxh2; 46. De5f Kf8;
47. Dd6f Kg7; 48. Dxd5, Df2f;
49. Kxg4, f5f!; 50. Kg5, Dxg3f
51. Kxf5, Dg6f; 52 Kf4, Df6f;
53. Ke3, Kf8!; 54. Kd3, Dflf;
55. Ke4, Dg2f; 56. Ke5, Dgö ':
57. Ke6, De7f; 58. Kf5, Dc7!
Tal verst mjög vel
59. Da8f Ke7; 60. De4f. Kd8;
61. Dh4f Kc8; 62. Dh8f Kb7;
63. De5, Df7f; 64. Ke4, Dp6f;
65. Df5, Dd6; 66. Df7f Kc8;
67. Df5f Kd8; 68. Dg5f Ke8;
69. d5, Kd7; 70. Dg7f Kd8;
71. Dg8f Kd7; 72. Kf5, Ke7
f þessari stöðu sá Botvinn-
ik, að frekari vinningstilraunir
voru árangurslausar og bauð
því jafntefli sem Tal þáði.
MiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii.-MiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
BÆÍÁRPOSTURIII
® Takmörkuð andaíiít.
Um þessar mundir á Þjóð-
leikhúsið okkar 10 ára starfs-
afmæli og minnist stofnunin
þess að sjálfsögðu á ýmsan
ihátt. Að kvöldi síðas+a vetr-
ardags var m.a. hátíðasýning
í lei'khúsinu og þar flutti
margt stórmenni ávarp í til-
efni afmælisins. F.vrir þá, sem
ekki urðu þess heiðurs að-
njótandi, að komast á afmæl-
issýninguna, voru þessi áv"::p
öll með tölu flutt í útvarpið,
svo að þeir mættu einnig verða
speki þeirra aðnjótandi, og er
er það vissulega vel meint.
Svo undarlega fór þó fyrir
mér, að ég hreifst ekki vit-
und af andagift ræðumanna
og fannst flest, sem þeir
sögðu, ósköp hversdagslegt
og gamalkunnugt eins og það
t.d. þegar forsetinn o'kkar var
að þakka fyrir þau hjónin.
Mér fannst ég einhverntíma
hafa heyrt þetta áður. Svo
komu minni spámennirnir.
Fyrstur talaði litli hróðir Þ.,
menntamálaráðherrann, 1 og
fannst mest um það vert, að
leikur gæti verið raunveru-
legri en lífið sjálft, á leik-
sviðinu væri sem sagt hægt
að „hreinrækta vandann“ eins
og hann kallaði það. Már
finnst það óþarfa hógværð
hjá Gylfa að halda því fram,
að slíkt sé ekki hægt að gera
nema á leiksviði, því að ég
veit ekki betur en hann hafi
sjálfur tekið þátt í þv’í nú
um alllangt skeið ásamt sam-
starfsmc.mum sínum í ríkis-
stjórninní sð „hreinrækta"
efnahagsvandamál þjóðarinn-
ar svo, að lengra verður tæp-
ast komizt á því sviði. Stóri
bróðir Þ., útvarpsstjóri og for.
maður Þjóðleikhússráðs, tal-
aði næstur um líf og list leik-
hússins og vitnaði í kollega
sinn Goethe sér til halds og
trausts. Goethe var nefnilega
Jíka á sinni tíð formaður leik-
hússráðs. Báðir hafa þeir Vil-
hjálmur einnig verið kenndir
nokkuð við bækur. Skyldi
þeim vera fleira sameiginlegt ?
Síðastur talaði svo sjálfur
„musteris“-stjórinn, Rósin-
kranz. Já, já.
® Merkur áíangi
Hvað, sem sagt kann að
verða um starfsemi Þjóðlei'k-
hússins þessi fyrstu 10 ár,
verður því ekki neitað, að
með stofnun þess var merk-
um áfanga náð í menningar-
sögu þjóðarinnar. Vel má vera
að Þjóðleikhúsið hafi ekki á
þessum árum reynzt leiklist-
inni í landinu sú lyftistöng, er
margir vonuðu, en þess her
þá líka að gæta, að til þess
að skapa sanna leiklistar-
menningu þarf fleira til en
sviðið og húsnæðið. Það kost-
ar mörg ár og mikið starf að
ná fullkomnun 'í leiklist. Með
stofnun ÞjóðJeikhússins sköp-
uðust hins vegar skilyrði til
þess að leíklistin hér á landi
mætti ná meiri fullkomnun. Og
með því sköpuðust • einnig
sldlyrði til óperuflutnings,
ballettsýninga, o.s.frv. Þetta
hvort tveggja var óhugsandi
áður en er nú sem betur fer
að festa rætur hér og nýtur
mikilla vinsælda. Hefur að
þessari starfsemi Þjóðleik-
hússins sízt orðið ómerkari
menningarauki en leikstarf-
seminni. Er þess að vænta, að
á ókomnum árum eigi öll
þessi starfsemi Þjóðleikhúss-
ins eftir að aukast og dafna
og verða þjóðinni allri til mik-
illar ánægju og blessunar.