Þjóðviljinn - 29.10.1960, Blaðsíða 6

6} — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagw 29. október 1960
Laugawiagur 29.. október 1960 — ÞJÓÐVILJINN — (?
n«ífiEí£!™5

plOÐVIUINN
Útrfefandl: Bamelnlnsarflokknr albfðn — Bóulallatafloklrnrtnn. —
BitstJArar: Magnús Kjartansson (&b.). Masnúa Toríl Ólaíason. Bis-
«rBur QuBmundaaon. — FréttarltatJórar: ívar H. Jónason. Jón
BJa»na8or. — Auslýslnsaatjórl: Guðgelr Magnúaaon. — RitatJórn,
ancrlýainflrar nrentamiBia: SkólavörBuatls 1®. — Biml
17-600 (« llnnr). - JLakriítarverB kr. 45 á mán. - Lauaaaöluv. kr. 2ML
árrentamiBja f>jOöviiJan*. 1
Á að snúa sigri í ósigun
þingi
ga T,ræðu sinni um landhelgismálið.. á ,J
rtrtJ lr/ww c’f Piovmí Rnn r*A i Ir t ccr»r
fyrradag komst Bjarni Benediktsson þann-
ið, að orði: „Segja m-á að frambúðartrygging 12
mílna fiskveiðilögsögu umhverfis ísland sé nú
þegar fyrir hendi. Það er sá mikli sigur sem
unninn er ... Einhvern tíma hefði það þótt for-
sögn, að þó þyrfti ekki lengri tíma en þann sem
liðirin er til þess að vinna þennan mikla fram-
búðarsigur ... Sagt hefur verið: Landhelgismgl-
’.'ið er leyst. 12 mílurnar er búið að vinna. Það
er rétt. Héðan af verður ekki lengur staðið á
móti því, að 12 mílur verði viðurkenndar sem
alþjóðleg gild regla. Ég hef talið að hún hafi,
verið í gildi allan tímann“.
|>áðherrann gat ekki fært fram skýrari rök en
jps ■ þessi gegn samningamakki sjálfs sín viö
aS Breta. Við höfum unnið fullan sigur í baráttu
okkar fyrir 12 mílna landhelgi, og þvi eru samn-
Bingar við Breta skeröing á sigri okkar, við er-
um að farga hluta af því sem við höfum þegar
unnið. 12 mílna landhelgin er alþjóðlega gild
regla og hefur verið það; þess vegna er makkið
við Breta samningar um íslenzk innanríkismál,
ósæmandi sjálfstœðri þjóð.
A ð öðru leyti var það meginefnið í ræðu ráð-
herrans að það væri útlátalítið fyrir okkur
að semja við Breta um skamma stund og tryggja
S5 þannig fullnaðarsigur okkar í vinsemd við þá.
En þetta eru hættuleg falsrök. í fyrsta lagi væru
samningar við Breta þvílíkt áfall fyrir mannorð
okkar á alþjóðavettvangi, að erfitt yrði úr að
bæta. Stækkun landhelginnar kom illa við mörg
ríki, en öll nema Bretland sýndu okkur þá virð-
“■jy ingu að viðurkenna hana, ýmist formlega eða
ird í verki. Samningar við Breta eru yfirlýsing um
það að við verðskuldum ekki slíka virðingu;
rri£ árangursríkast sé að beita okkur vopnuou of-
í£í beldi. Slíkt mat á íslenzka ríkinu getur haft
alvarlegar afleiðingar um ófyrirsjáanlega fram-
fíð.
Cíil
CjJI
IUt! T öðru lagi eru engar líkur á því að erlendum
ránsflotum yrði aðeins stefnt á Islandsmið
um skamma stund. Eftir að Bretar hafa sann-
reynt það að ofbeldi ber árangur ganga þeir
Síl auðvitað á lagið. Þegar líður að lokum samn-
m* H
ingstímans er öruggt og víst að þeir munu
krefjast framlengingar en hóta annars öllu illu.
Og enginn skyldi efa að menn eins og Bjarni
Benediktsson og Guðmundur í. Guðmundsson
teldu þá eins og nú óhjákvæmilegt að lúta of-
beldinu.
íílj
jtt!
K!{
m
'Si
Sii
cu:
ES í þriðja lagi værum við að skerða hagsmuni
SÍÍÍ okkar um alla framtíð ef við viðurkenndum
•.tjjj það að landhelgi íslands væri samningsatriði við
fjS Breta. 12 mílna landhelgin er aðeins áfangi; ís-
lendingar telja sig eiga rétt til umráða yfir
ijjjj landgrunninu öllu. En ef við semjum við Breta
ffe um 12 mílna landhelgina munu þeir að sjálf-
sögðu telja það viðurkenningu á því að þeir hafi
rjþ íhlutunarrétt um allar aðgerðir okkar í land-
Sg helgismálum framvegis. Við værum þannig ekki
XX aðeins að skerða rétt okkar um stundarsakir; við
Tilgangurinn með flutningi
*Htí ^essa trllmvarPs er mínum
skilningi í stuttu máli sá að
íöíj Alþingi ítreki að gefnu tilefni
og í nýju formi yfirlýsingu
sína frá 5. maí 1959 um,. að
ekki komi til mála minni fisk-
$ veiðilandhelgi við-lsland en 12
njj milur frá grunlínum -allt um-
^2 hverfis lar.dið og að Alþingi
sýni með samþykkt þessa
frumvarps, að það vilji ekki
yj veita neinni ríkisstjórn heim-
gíj ild eða svigrúm til þess að á-
55 kveða minni fiskveiðilandhelgi
22 en þetta. En tilefni til flutn-
E5 ings þessa frumvarps er vitan-
Sj lega það, að undanfarið, a.m.k.
jjjí frá 1,—10 þ.m., hafa farið
trtj fram samningaviðræður milli
fulltrúa ríkisstjómar íslands
fS annars vegar og fulltrúa rík-
isstjómar Breta hins vegar,
þar sem m.a. hefur verið fjall-
♦-« að um stærð islenzkrar fisk-
veiðilögsögu, með það fyrir
—n augum a.m.k. af hálfu Breta,
að gera samkomulag eða.
samninga um stærð íslenzkrar
S-jf fiskveiðilögsögu milli ríkis-
stjórnar Islands og ríkisstjórn-
ar Breta. En slíkir samningar
22: mundu, ef þeir væru gerðir,
rr.r vitanlega leiða til breytinga á
K, reglugerðinni um fiskveiðiland-
helgi íslands frá 30. júní 1948.
mt Ákvörðun hæstvirtrar ríkis-
stjórnar um það að taka upp
jjlJ samningaviðræður við Breta
•rtj um landhe’gismálið var tekin
án nokkurs samráðs við þing-
flokka stjórnarandstöðunnar
'X? og gegn mótmælum þeirra,
þegar er þeim varð kunnugt
H* um þessa ákvörðun rík’sstjórn-
arinnar. Þessi ákvörðun var
Há tekin án þess að hún væri áð-
Í5J ur borin undir utanríkismála-
nefnd. Þetta síðara er hrot a
jsS lögum, og um leið á loforði
hæstvirtra ráðherra, hæstvirts
Þetta hefði hæstvirt ríkis-
stjórn getað sagt okkur full-
Ife
—
ÍÍLP trúum stjórnarandstöðunnar í
utanríkismálanefnd eða öðrum
~ fulltrúum stjórnarandstöðu-
flokkanna. En bezt hefði verið,
ef hún hefði sagt þetta opin-
berlega allri þjóðinni, um leið
tít og hún tók þá ákvörðun að
Jt hefja samningaviðræður við
Breta. En þetta hefur hæst-
virt ríkisstjóm ekki sagt. Hún.
hefur ekki fengizt til að gefa
SH neinar yfirlýsingar um það, að
Rlg í þessum samningsviðræðum
öK við Breta yrði fast haldið við
Wfc yfirlýsta stefnu Alþingis og
rr. fyrri ríkisstjórna í þessu máli.
Og þess vegna er það, að við
viljum með flutningi þessa
frumvarps segja hæst^rtri rík-
isstjórn þetta: „Það verður
engin eining hér á Alþingi né
heldur með þjóðinni um nokk-
£ urt frávik frá 12 mílna fisk-
z veiðilandhelginni, um nokkra
skerðingu á henni nokkurs
staðar við landið um skemmri
lengri tíma.“ Flutningur
þessa frumvarps af hálfu
eða
35 værum að breyta unnum stórsigi’i í ósigur sem
g gæti reynzt okkur og niðjum okkar mjög ör- g stjóTnarandstöðunnar”” er ” því
irn lagaríkur. m. tjg aðvörun til hæstvirtrar ríkis-
-------- . . _____^ stjórnar um það, að samningar
við Breta, sem fela í sér
utanríkisráðherra og hæstvirts
dómsmálaráðherra, gefnum á
fundi utanríkismálanefndar í
júlí sl. um það, að sámráð
sky’di verða haft við utanrík-
ismálanefnd áður en nokkur á-
kvörðun yrði tekin í málinu og
skal ég víkja að því síðar.
En hið fyrra, að taka svo
mikilvæga ákvörðun í einu þýð-
ingarmesta máli þjóðarinnar án
þess að reyna hið allra minnsta
að ná lim hana samstöðu allra
flokka og þar með þjóðarein-
ingu, það er að rjúfa þá þjóð-
areiningu og samstöðu, sem
þrátt fyrir allt hefur verið um
höfuðatriði þessa máls. Með
því. er gengið beint á móti
stefnu allra ríkisstjórna, sem
hafa haldið á þessu máli árum
saman. Þær hafa allar reynt,
meira að segja sú hæstvirta
ríkisstjórn, sem nú situr, að
ná sem mestri samstöðu allra
flokka um höfuðatriði málsins,
þó að það hafi ekki tekizt í
öllum atriðum. Hæstvirt ríkis-
stjórn mun e.t.v. svara því, að
hún hafi ekki gert annað og
ekki ákveðið annað en tala við
Breta, að taka upp viðræður
við þá. Og hún mun e.t.v.
segja, að það hafi verið bæði
ókurteísi við þá góðu þjóð og
óviturlegt vegna eftirleiksins
að hafna því að taka upp þiess-
ar viðræður. En hæstvirt rík-
isstjórn hefði ekki þurft að
segja nema eitt til viðbótar
þessu, til þess að þetta væri
allsterkt svar. Hefði hún sagt:
„Við viljum aðeins tala við
Breta, en við munum ekki
semja við þá um neina skerð-
ingu á 12 mílna fiskveiðiland-
helginni við Tsland. Við mun-
um í því efni halda fast við
yfirlýsingu Alþingis frá 5. maí
1959, sem við tókum sjálfir
þátt í að samþykkja.“
iiing tsm nokkra
itiíluEðum
nokkra skerðingu á 12 mílna
fiskveiðilandhelginni nokkurs
staðar við landið, jafnvel þótt
samið væri um slíkt aðeins til
fárra ára cg þó að talið væri
af hálfu hæstvirtrar ríkisstjórn-
ar, að í þeim samningum kynni
að felast einhver ávinningur,
þá munu slíkir samningar
kosta stríð, hörð átök hér á
Alþingi og með þjóðinni. Og
það verði um leið opinberað
umheiminum, að Alþingi og ís-
lenzka þjóðin sé ekki einhuga
í afstöðunni um þetta mál,
sem við erum þó allir sammála
um, að sé mesta lífshagsmuna-
mál þjóðarinnar. Hæstvirt rík-
isstjórn mun vafalaust telja
sig liafa lagalega heimild til
þess að óbreyttum lögum að
gera samninga við Breta um
stærð íslenzkrar fiskveiðilög-
sögu, án þess að sérstakt sam-
þykki Alþingis komi til. Það,
sem fyrir okkur vakir með
flutningi þessa frumvarps er
að taka af allan vafa um, að
slíkt sé ekki hægt, a.m.k. ekki
nema samþykki Alþingis komi
til. En spurningin er, nú í dag,
þó að hæstvirt ríkisstjórn
kunni að hafa lagalega heim-
ild til þess að gera slíka samn-
inga um íslenzka fiskveiðilög-
sögu, hvort hún hafi siðferði-
lega heimild til þess? Það er
mín skoðun, að hún hafi það
ekki, samkvæmt yfirlýsingum,
sem gefnar ■ hafa -verið af hálfu
þessarar hæstvirtar ríkisstjórn-
ar, af hálfu þeirra flokka, sem
að henni standa óg forystumenn
þeirra, elns og' raunár af hálfu
allra stjómmálaflokka í dand-
inu. Það hefur verið : yfirlýst
stefna Alþingis a.m.k. síðan 5.
maí 1959, áð - mínni fiskveiði-
landhelgi en 12. mílur frá
grumúínum allt umhverfis
landið komi ekki til mála og
um leið .að stærð fiskvéiðilög-
sögunnar við ísland . sé ekk.i
samningsatriði við Breta eðá
neina aðra einstaka þjóð. Þetta
hefur verið yfirlýst stefná
allra ríkisstjóma í landhelgis-
málinu, a.m.k. síðan 30. júli
1958, þegar landhelgisreglu- ’
gerðin var sett, ef ekki lengur.
Og um þetta hafa verið gefnar
yfirlýsingar margoft af forystu- •
mönnum allra flokka. Þar er
en þær höfðu raunar staðið yf-
ir í fimm vikur, þegar fullt
samkomúlag náðist að síðustu
u m orðalag hennar. En utan-
rikismálanefnd fjallaði um
þéssa tillögu .í meira en 13 vik-
ur, frá því að hún fyrst kom
fram og þangað.. til . hún. var
endanlega afgreidd.. Svo að það
er ekkert vafamál, að þingsá-
lyktunin frá 5. maí 1959 var
gerð að vel.íhuguðu ráði for-
ystumanna alli-a flokka, sem
að henni stóðu. En þessi þings-
ályktun er svohljóð-
andi með leyfi. hæstvirts for-
seta:
„Alþingi ályktar . að .mót-
mæla harðlega brotum þeim, á
íslenzkri . fiskveiðilöggjöf, sem
hrezk stjómarvöld hafa efnt til
með stöðugum ofbeldisaðgerð-
um brezkra herskipa innan ís-
lenzkrar fiskyeiðilandhelgi, nú
nýlega hvað eftir annað, jafn-
vel innan 4 milna landhelginn-
ar frá 1952. Þar sem þvílíkar
aðgerðir eru augljcslega ætlað-
ar til þess að knýja Islendinga
jafnvel mánuðum saman. En
það eru vel geymd hjá mér ým-
is uppköst að þessari þingsá-
lyktunartillögu, m.a. frá hæst-
virtum dómsmálaráðherra, sem
taka af allan vafa um það, að
það var af hálfu hans flokks
álitið eitt aðalatriðið í málinu,
hvort þessi orð um að lágmark
íslenzkrar fiskveiðilandhelgi
væri 12 mílur, væru í þessari
þingsályktun, Meira ætla ég
ekki að segja að svo stöddu
um það langvárandi þóf og
strið,. sem stóð • einmitt um
þetta atriði.- En ég vil - minna
á, að á þeim sama fundi utan- -
ríkismáianefndar, ■ þar sem
gengið var endanlega frá þess-
ari þingsályktunartillögu, þar
lá einnig fyrir önnur tillaga.
Sú tillaga hafði legið fyrir
utanríkismálanefnd mánuðum
saman og hún hafði legið fyrir
tveimur ríkisstjórnum. Það var
tiliaga frá forystumönnum
Sjálfstæðisflokksins um það,
hvað Sjálfstæðisflokkurinn
legði til að gera í málinu um
þetta leyti. Þessa tillögu
höfðu þeir fyrst borið fram í
nóvember haustið 1958. Hún
hafði legið fvrir vinstri stjórn-
inni og frá því fyrir áramót
stjórn Alþýðuflokksins, sem ó-
afgreitt mál. Þáverandi full-
trúar Sjálfstæðisflokksins í ut-
anríkismálanefnd voru núver-
arúi hæstvirtur forsætisráð-
herra og núverandi hæstvirtur
dómsmálaráðherra og það voru
þeir, sem höfðu lagt fram
þessa tillögu og höfðu lagt
mikið kapp á, að hún væri
samþykkt. Þeir höfðu hvað eft-
ir annað vakið máls á því, að
þeirra tiliaga væri að taka upp
viðræður innan Atlanzhafs-
bandalagsins, þ.á.m. við Breta
um iandheigismálið og það
mundi vera hin réttasta og til-
tækilegasta leið í málinu, eins
og þá var komið, ef ekki hin
eina rétta og tiltækilega leið.
En á þessum fundi utanríkis-
málanefndar 27. anríl 1959, þá
kom það einmitt í hlut núver-
leyti, sem hér væri um réttar-
deiiu að ræða milli Islendinga
annars vegar og hins vegar
vina og bandamanna þeirra í
Atlanzhafsbandalaginu, þá
væri eina rétta leiðin að bera
þessa deiiu undir úrskurð al-
þjóðadómstólsins í Haag. En
að því leyti, eem um hags-
munamál Sslendinga væri að
ræða, þá væri hið eina rétta
að íslendingar færu samninga-
Ieiðina og þessar þjóðir töldu
sig þá ekki alveg andsnúnar
því að ræða málið við Islend-
inga. Þessar tvær leiðir væru
til, úrskurður aiþjóðadómstóls-
ins í Haag og viðræður við við-
komandi þjóðir, Breta og aðrar
innan Atlanzhafsbandalagsins.
„En“ sagði hæstvirtur utanrik-
isráðherra, (ég leyfí mér hré
með að tilfæra orðrétt það, sem
hæstvirtur utanríkisráðherra
sagði): „Við höfum svarað, að
við séum ekki til viðræðna um
fiskveiðilögsögu íslands'. Og
hæstvirtur dómsmálaráðherra
benti á það í umræðum um
þetta, að þó að Sjálfstæðis-
flokkurinn legði til, að hafnar
væru umræður um málið,
þá fælist það ekki í tillögu
hans, að hann teldi, að það
ætti beint að semja við Breta
og aðra um víðáttu flskveiði-
landhelgi fslands. Honum þótti
ástæða til að taka það fram,
að þetta fælist ekki af sjálfu
sér í tillögu Sjálfstæðisflokks-
ins, þótt flokkurinn teldi rétt,
að málið væri tekið upp til
viðræðna innan Atlanzhafs-
taandalagsins. — Sl. vor lét
hæstvirtur utanríkisráðherra
rík’sútvarpið birta eftir sér yf-
irlýsingu um landhelgismálið,
þar sem hann komst m.a. svo
að orði (með leyfi hæstvirts
forseta):
„Við miðum allt okkar starf
að því að tryggja 12 mílna
fiskveiðilögsögu og stöndum
gegn öllu sem skemmra
gengur. Við munum heriast
gegn öllum frádrætti, hverju
nafni sem nefnist, timatakmörk-
Framsögurœða Fisisilsoga Húfs Vaidimarssonar fyrir
fiiiegu um iögfesfingu fóEf miina re^iugerSarinnar
auðvitað fyrst að nefna þings-
ályktun um landhelgismál, sem
var samþykkt einróma á Al-
þingi 5. maí 1959. Sú tillaga
var borin fram af utanríkis-
málanefnd í heild, en hún var
samin af undirnefnd utanríkis-
málanefr.dar, sem skipuð var
4 mönnum, einum fulltrúa frá
hverjum þingflokki. Hin end-
anlega tiilaga varð til eftir
vandlega íhugun og umræður
innan þessarar undirnefndar,
til undanhalds lýsir Alþingi
yfir, að það telur Island eiga
ótvíræðan rétt til 12 mílna
fiskveiðilandhelgi, að afla heri
viðurkenningar á rétti þess til
landgrunnsins alls, svo sem
stefnt var að með lögunum um
vísindalega verndun fiskimiða
iandgrunnsins frá 1948 og að
ekki komi til mála minni fisk-
veiðilandhelgi en 12 mílur frá
grunnlínum umhverfis land-
ið.“
Ráðherrarnir hafa sjálfir fordæmt
samninga og undanslátt
Eg veit, að t.d. hæstvirtur
dómsmálaráðherra mun kann-
ast við það, að hann og for-
ystumenn hans flokks hafi
hugsað það vandlega, hvað
þessi síðustu orð í niðurlagi
þessarar þingsályktunar þýddu.
Hæstvirtur dómsmálaráðherra
og flokksmenn hans tóku sér
góðan umhugsunarfrest, langan
umhugsunarfrest um það,
hvort þeir vildu samþykkja, að
þessi orð væru í niðurlagi
þingsályktunarinnar. Eg ætla
ekki að. rekja það þóf, sem
fór fram um það vikum saman,
andi hæstvirts utanríkisráð-
herra, að kveða niður þessa
tillögu forystumanna Sjálf-
stæðisflokksins og núverandi
ráðherra og ganga af henni
dauðri. Við það tækifæri
minnti hæstvirtur utanríkisráð-
herra á það, að hann hefði
sjálfur svo oft og lengi staðið
fyrir því, að viðræður færu
fram innan Atlanzhafsbanda-
lagsins vorið og sumarið 1958
og jafnvel lengur, að honum
væri það ljóst, að það væri til-
gangslaust að taka málið upp
innan Atlanzhafsbandalagsins
og það, sem verra væri, það
gæti leitt af því nýir erfiðleik-
ar. Hæstvirtur ráðherra minnti
á það réttilega, að það hefði
allaf verið grundvaliarsjónar-
mið flestra ríkisstjórna innan
Atlanzhafsbanaalagsins, að ís-
lendingar hefðu alis engan rétt
til einhliða útfærslu fiskveiði-
landhelgi sinnar. Og að því
unum eða öðru, gegn öllu
sem veitir öðrum þjóðum fisk-
veiðiréttindi innan 12 mílna við
Island“.
Með þessum orðum lýsti
hæstvirtur utanríkisráðherra
stefnu hæstvirtrar ríkisstjórn-
ar, sem nú situr, í þessu máli,
fyrir þjóðinni. Og á fundi ut-
anríkismálanefndar hinn 13.
júlí í sumar, það er ekki lengra
síðan, gaf hæstvirtur utanríkis-
ráðherra enn einu sinni yfir-
lýsingu um afstöðu núverandi
ríkisstjórnar í þessu máli.
Hann sagði (orðrétt): „að af-
staða ríkisstjórnarinnar nú
væri sú sama og fyrri ríkis-
stjórna að hafna öllum tilmæl-
um um samningaviðræður, þar
eð ekkert væri við Breta að
semja um víðáttu fiskveiðilög-
sögunnar við lsland“ Ég hefi
ekki gert mikið af því að vísa
eða vitna til umræðna í
utanríkismálanefnd. Ég er
reiðubúinn til þess að
gæta þess, sem fram fer í ut-
anríkismálanefnd sem trún-
aðarmáls, ef þess er óskað,
en ég tel, að þegar ráðherrar
gefa yfirlýsingar þar, stefnu-
yfirlýsingar um afstöðu flokka
sinna eða ríkisstjórnár í heild,
þá sé það ekkert einka- éða
trúnaðarmál. Það eru yfirlýs-
ingar, sem eru ætlaðar af
hálfu slíkrá manna til allrar
þjóðarinnar og þess vegna
vitna ég hiklaust til þessara
orða eins og þau eru bókuð í
fundargerðum utanríkismála-
nefndar.
Hæstvirtur utanríkisráðherra
lýsti m.ö.o. hinn 13. júli í sum
ar stefnu núv. ríkisstjómar
svo, að hún teldi enga ástæðu
til að taka upp samningavið-
ræður við Breta af því að við
hefðum um ekkert við Breta
að semjá um víðáttu fiskveiði-
lögsögu Islar.ds. Þessa ‘yf-
irlýsingu gaf hæstvirtur uten-
ríkisráðherra sem beint ;syar
við fyrirspurn um það, hvað
hæft væri í þvi, að viðræður
færu þá fram milli ríkis-
stjórna Islands og Bretlands.
Þannig hafa ’þessir tveir ráð-
herrar, hæstvirtur utanríkis-
ráðherra og dómsmálaráðherija,
sem landhelgismálið heyrir
sérstaklega undir og háfa $ér-
staklega fjallað um það innan
núverar.’ii ríkisstjómar, oftár
en einu sinni einir eða með
öðmm gefið 'yfirlýsingar úm
þetta tvennt: í fyrsta lagi, að
samningar við Breta um fisk-
veiðilandhelgi Islands komi
ekki til mála og að minni fisk-
veiðilandhelgi en 12 milur allt
umhverfis lanúið frá gmnnlín-
um komi heldur ekki til niáia.
Þá fannst þeim ærnleysissek aS '
vera orðaðir við samninga 1
Fundur utanríkismálanefndar
13. júlí var haldinn að ósk
háttvirts annars þingmanns
Vestfjarðakjördæmis, Her-
manns Jónassonar, til þess að
fá skýrslur utauríkisráðherra
og hæstvirts dómsmálaráðherra
um atburði, sem þá höfðu orð-
ið nýlega innan 12 mílna land-
helginnar. Það höfðu þá ný-
lega orðið árekstrar milli
brezíkra herskipa og starfs-
roanna landhelgisgæzlunnar ís-
lenzku vegna afskipta brezkra
herskipa sf aðgerðum íslenzku
iandhelgisgæzlunnar af brotum
brezkra togara. En þá stóðu
mábn þannig, að í maí sl. hafði
lislenzka ríkisstjórnin lýst því
vf’r að hún gæfi upp sakir
ölbim brezkum aðilum, sem
hefðu gerzt brotlegir innan
fiskveiðilandhelginnar frá því
um haustið 1958. En Bretar
lýstu því yfir um sama leyti,
a.ð beir mundu ekki beita her-
skinum sínum að svo stöddu
inrtm 12 mílna fiákveiðilög-
pögunnar. Og í þriðja lagi höfðu
brezkir togaraeigendur lýst því
vfír. að þeir mundu banna tog-
a.raskipstjórum sínum að veiða
innan 12 mílna landhelginnar
í 3 mánuði eða til 12. ágúst
í srnnar. En það hafði þegar
svnt sig í júlí, að ékkert af
þesonm loforðum Breta hafði
verið haldið. Þeir höfðu fært
sig upp á skaftið, togararnir
fórn inn í 12 mílna landhelgina
og brezk herskip komu eins •
■ • og áður 1 veg fyrir töku þeirra
þar nf hálfu íslenzkrar land-
he1 "isyæzlu. Eins og áður hafði
ís'er^kn ríkisst.iórnin mótmælt
bessnm oiheldisaðgerðum og
pir’f og alltaf áður hafði brezka
stiórriin vefengt skýrslur ís-
lenzfku landhelgisgæzlunnar sem
rangar og ósannar. En ég vil
minna á það, að hæstvirtur
dómsmálaráðherra hafði, þegar
ha.nn lók þá ákvörðun að gefa
P.retnm upp allar sakir í is-
ienzkri fiskveiðilandhelgi, tek-
ið það skýrt fram, að nú yrði
Bretum engin linkiiid sýnd ef
heir gerðust brotlegir á ný inn-
an íslenzkrar .fiskveiðilögsögu.
Brezka ríkisstjómin greip
liins vegar, eins og ég sagði
áðan, til ráðs, sem hún hefur
hvað eftir annað gripið til út
af tökum brezkra togara, og
alltaf ef hún hefur farið fram
innan 4ra mílna og í einu til-
felli a.m.k. innan 3ja mílna
landhelgi. Hún hefur einfald-
lega véfengt skýrslur íslenzku
landhelgisgæzlunnar og talið
þær csannindi. Hún lét eitt
sinn fulltrúa sinn á þingi Sam-
einuðu þjóðanna lýsa því yfir
að starfsmenn ’íslenzkrar land-
helgisgæzlu færu með rangar
sakargiftir og ósannindi um
saklausa brezka togaraskip-
stjóra. Sama gerði hún 'i sum-
r.r, þegar brezkir togarar voru
staðnir að nýjum brotum inn-
an landhelginnar og brezk her-
skip staðin að því að koma
í veg fvrir tcku þeirra af
hálfu landhelgisgæzlunnar.
Þannig stóðu málin í júlí í
sumar. (Biretar höcðu brotið öll
sín loforð, bæði brezkir togara-
eigendur og brezka rödsstjórn-
in, öll sín loforð um það að
virða 12 mílna landhelgi fram
til 12. ágúst, en hins vegar
gerðist hað um þetta levti, að
brezk blöð scgðu frá því hvað
eftir annað, að nú stæðu yfir
viðræður við íslenzku ríkia-
stjórnina um allsherjar lausn
á landhelgismálinu og þessara
fregna hafði verið getið í 'ís-
lenzkum hlöðum. Þegar hæst-
virtir ráðherrar, utanr'ikisráð-
herra og dómsmálaráðherra
voru suurðir að þvi á fundi
utanríkismálanefndar 13, iúlí í
sumar, hvað væri hæft í þess-
um fregnum, þá neituðu þeir
í fvrsta lagi öllu sannleiks-
gildi þeirra en kvörtuðu auk
þess báðir sáran undan, að ís-
lenzk blöð væru að fara með
svo tilhæfulausan fréttaflutn-
ing. Það var rétt eins og báð-
ir þessir hæstvirtu ráðherrar
þættust vera ibornir æruleysis-
sökum, ef það væri verið að
ætla þeim það, að þeir vildu
taka upp samningaviðræður við
Breta um landhelgismáiið og
að verið væri að tala um
„samningamak'k“ íslenzku ríkis-
stiórnarinnar og hrezku st.jórn-
arinnar um landhelgismálið
ii’ramhald & u>