Þjóðviljinn - 24.11.1960, Blaðsíða 2

*5) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagnr 24. nóvember 1960
1
fsland hlutlaust, boðbsri friðar
Framhald af.,,1, ,,síðu.
un“, sagði Einar. Jafnvel stór-
Þjóð á okkar mælikvarða eins
og Englendingar telja víst að
þeirra biði ekki annað en tor-
tíming, ef til heimsstyrjaldar
komi. Með hernaðartækni nú-
tímans í huga geti þýðing her-
stöðva á íslandi einungis verið
að þær séu skotmark, er drægi
að sér eldíiaugar fyrstu mínút-
umar eða fyrstu klukkustund-
irnar í kjarnorkustyrjöld. Her-
stöðvar á íslandi hafa því ein-
ungis neikvæða þýðingu fvrir
íslendinga, en gætu ef til vill
verið einhvers konar varnar-
skjöldur fyrir Bandaríkin fáein
andartök í striðsbyrjun.
Vitnaði Einar í orð Eisenhow-
ers, brezka landvarnaráðherr-
ans Duncan Sandys (frá 1957)
og fleiri því til stuðnings að i
kjarnorkustríði yrði ekki um
neinnar varnir að ræða, íslend-
ingar yrðu varla tíl sem þjóð
að loknu kjarnorkustríði, ef hér
væru herstöðva.r í byrjun þess
stríðs.
★ ísland má ckki verða
skotmark.
Skylda okkar við þjóðina er
að sjá um að sem minnstar lík-
ur séu til þess að ísland verði
skotmark, ef til stríðs k.emur.
Það þýðir, að það er meginatr-
iði að hér á landi séu ekki her-
stöðvar, ekkert það er gæti
dregið að sér þau ógnarvopn
sem stórveldin búa ,nú yfir..
Lagði Einar áherzlu á, hve
aðstaða íslands í stríði Hefði
gerbreýizt við tilkomu hinna
nýju gereyðingarvopna, er tor-
tímingarhætta vofir yfir þ.jóð-
inni þegar fyrstu daga styrjald-
ar.
★ Afstýra vcrður styrjiild.
í annan stað cr það skylda
Islendinga að gera allt sem í
þeirra valdi stendur til að af-
stýra því að kjarnorkustyrjöld
brjótist út. Minnti Einar á sam-
.þykkt Alþingis 1954. þar sem
skorað var á Sameinuðu þjóð-
irnar að vinna að því að koma
á allsherjarafvopnun í heimin-
um. Barátta fslands íyrir því
máli fj'ndi nú enn dýpri hljóm-
grunn en 1954, ekki sízt ef Al-
þingi fylgdi nú eftir fyrri sam-
þykkt með þeim ráðstöfunum
sem þingsályktunartillaga Al-
þýðubandalagsins fjallar um.
ógnir kjarnorkustyrjaldar
getur enginn gert sér í hugar-
lund. Einn frægasti vísinda-
maður Bandaríkjanna Linus
Pauling, nóvelsverðlaunahafi.
telur t.d. að árás á Bandaríkin
með nútímakjarnorkuvopnum
þýddi að á fyrsta degi létu 36
milljónir manna lífið, og á sex-
tugasta degi slíkrar styrjaldar
heíðu 72 milljónir manna farizt
af' árásinni eða aíleiðingum sára
sinna.
Vitað er að bæði Bandaríkin
og Sovétríkin hafa hvort um síg
kjarnorkuvopn, sem nægðu til
að útrýma hvorri þjóðinni um
sig, ef þær lentu í styrjöld. Og
staðhæít er að hægt væri marg-
sinnis að eyða öllum íbúum
jarðar með þeim kjarnorku-
vopnum sem nú þegar hafa ver-
ið framleidd. Yfirmaður írönsku
kjamorku.rannsóknanna sagði í
apríl 1957: ,,Jafnvel hin stærstu
lönd munu, eí þau lenda í slíkri
kjarnorkust.vrjöld hrapa niður
á stig hinna frumstæðustu
landa, máski á fáeinum dögum,
vegna óstjórnlegs manntjóns og
eyðileggingar framleiðslutækja“.
Einar bætti við: ,.Ég býst við að
óhætt sé að fullyrða, að nú
þegar muni vera til sjálfvirkar
kjarnorkuíallbyssur, sem geti
haldið áfram að skjóta kjarn-
orkuskeytum heimsálfanna á
milli, löngu eftir að hver ein-
asti máður er fallinn sem með
þessar býssur hefði að gera eða
væri í námunda við þær,“ og
fóikið sem lifði af slíka styrj-
öld gæti af sér hryllilega van-
skapninga, vegna geíslavirkn-
ár Ifættan á styrjöld.
Vísindamenn og stjórmnála-
menn væru ekki að ósekju að
hræða fólk með slikum mynd-
um. Mannkynið stendur á barmi
slíkrar styrjaldar. Herstjórn
Bandaríkjanna hefur lýst yíir
að sífellt séu á flugi flugvélar
með vetnissprengjur, svo hægt
væri að svara árás þó allar
stöðvar á landi væru eyðilagðar.
Ðg litið þarf til. taugaveiklun
nokkurra stjórnenda eða mis-
skilning, til þess að þeir létu
sprengjumar falla.
En sama orkan sem bundin er
í s]ík drápstæki gæti líka skap-
að þjóðum heimsins allsnægtir,
útrýmt fátækt og sjúkdómum,
hjálpað mönnunum til að nema
alheiminn. Nú eru möguleikar
til að hefja nýja öld allsnægta
og framfara ef yið kunnum að
hagnýta vísindi og tækni í
þágu mannkynsins.
★ Hergagnahringar vilja stríð.
Einar ræddi því næst ræki-
Iega um hernaðarbandalögin
tvö, sem helzt væri ætlað að
lenda k.vnnu í ófriði, Atlanz-
hafsbandalagið og Varsjár-
bandalagið, aðalríki auðvaldsins
og heim sósíalismans. Lagði
hann áherzlu á þann grundvall-
armismun að í sósialistísku
löndunum væri öll hergagna-
íramleiðsla ríkisrekstur, og því
beint tap íyrir þjóðirnar. í auð-
valdslöndum hefðu auðhringar
ofsagróða af hergagnafram-
leiðslu, og hefðu beina hags-
muni af því að stríð hæfust og
stæðu lengi. Minnti t.d. á dæmi
um samspil. hergagnaframleið-
enda báðum megin víglinunnar
í tveimur heimsstyrjöldum, er
einungis miðaði að þvi að stjTj-
öldin héldi áfram og auðhring-
arnir héldu áíram að græða.
Ekki sízt vegna þessa eðlis
ríkjanna í Atlanzhafsbandalág-
inu væri hætta á að það reynd-
ist árásarbandalag'. Teldi A,l-
þýðubandlagið enn sem fyrr að
fslendingar ættu ekki heima í
neinu hernaðarbandalagi, hvorki
í Atlanzhafsbandalaginu né
neinu öðru, ísland ætti að losa
sig úr hemaðarbandalagi og
taka upp hlutleysi á ný.
★ ísland og hlutlausu ríkin
friðarafl.
Loks ræddi Einar um þann
hluta þingsályktunartillögunnar
sem fjallar um að ísland snúi
sér tij allra ríkja sem eru utan
hernaðarbandalaga í heiminum
með tilmælum um að íulltrúar
þeirra komi saman á ráðstefnu
til þess að ráðgast um hvernig
þessi ríki gætu bezt beitt sam-
eiginlegum áhrifum sínum á
vettVangi Sameinuðu þjóðanna
og víðar til þess að tryggja
hlutleysi og sjálfstæði sitt,
koma á fullum friði og algerri
afvopnun, og upplausn allra
hernaðarbandalaga.
Með þessu gæti ísland stuðl-
að að því, að hinar tvær and-
stæðu fylkingar, auðvaldsriki og
sósíalistísk ríki keppi í friði en
útkljái ekki ágreiningsefni sín
með styrjöld. Með hlutleysi ís-
lands væri að sjálfsögðu ekki
átt við hlutleysi i baráttu hinna
ýmsu stefna í heiminum, heldur
hlutlejyei . í hernaðú . að ,, ísland
ætti að beita áhrifurri sínum til
að komið yrði: á almennri ,af-
vopnun og uppiausn alírá hern-
aðarbandalaga. Áhrifum væri t.
d. hugsanlegt að beita á vett-
vangi Sameinuðu þjóðann, en
þar væri nú ástandið mjög að
breytast vegna tilkomu hinna
mörgu nýju ríkja, er flest að-
hylltust hlutleysisstefnu.
★ _____________
Einar lauk ræðu sinni með
því að leggja áherzlu á að svo
hefðu aðstæður í heiminum ger-
breytzt síðasta áratuginn, að
enginn þyrfti að skammast sín
fyrir að haía nú aðra afstöðn
til mála eins og t.d. þátttöku ís-
lands í hemaðarbandalagi.
Lagði hann fast að þingmönnum
að ræða þessi mál af þeirri á-
byrgðartilfinningu og alvöru
sem þau verðskuldi, og minnast
þess að líf og tilvera íslenzku
þjóðarinnar geta oltið á ákvörð-
unum þeirra.
Sýningu Páls lýk-
urásunnudag * i
Sýning Páls Stefánssonar í
Bogasalnum hefur verið mjög
vel sótt og hafa nokkrar mynd-
ir selzt. Sýningin verður aðeins
opin þessa viku og lýkur á
sunnudagskvöld. Opið frá kl.
2-10 nema á sunnudag frá kl.
10-10. !

Endummningar Oscars Ciausens

„Við yl mmninganna" heitir nýja minningabókin hans
Clausens og það er ekki ósennilegt að mörgum finnist
þetta hans skemmtilegasta bók fram til þessa, og hafa
hinar fyrri þó átt miklum vinsældum að fagna. í þess*
ari hók njóta fjör hans og frásagnargleði sín til fulls,
enda er efni bókarinnar geysilega fjölbreytilegt. Þarna
ægir saman minningum um stórskáldið og skörunginn
Einar Benediktsson, garpinn og glæframanninn danska
Alberti, draugasögum og dulrænni reynslu höfundar
sjálfs og frásögnum af sérstæðum mönnum og stór-
brotnum persónuleikum, sem Clausen kynntist i Döl-
um og á Snæfellsnesi.
„Við yl minninganna“ hefur að geyma efni, sein á
djúi»stæð ítök í öllum unguni og eldri íslendingum.
BÓKFELLSÚTGÁFAN

Leiðir allra sem ætla að
kaupa eða selja
B í L
liggja til okkar.
BÍLASALAN
Klapparstíg 37.
Þórður
sióari
eHSSIPS
Barbosa lögregluforingi átti ekki í neinum erfið-
leikum með að finna bátinn því nokkrum mánuðum
áður liafði þessi för verið ákveðin og þá höfðu verið
kortlagðir þeir staðir, þar sem báturinn ætlaði-að
taka éldsneýti. Þórðúr stöðvaði bátirin og setti út
o o.'nu
akkeri, Straumurinn var mjög sterkur og þyrilvængj-
an, sem hafði vatnaskíði varð að lenda rétt við
ströndina, því annars hefði straumurinn hrifið
véliria með sér. Élugmaðurinn varð að fara mjög
varlega, ef þetía átti að heppnast