Þjóðviljinn - 17.10.1961, Qupperneq 4

a
Blinda Eysteins
Jónssonar
Tíminn reynir í íyrradag af
veikum burðum að bera á móti
því að forusta Framsóknar-
flokksins hafi að undanförnu
verið að breyta afstöðu sinni
lil ríkisst.iórnarinnar og Tím-
inn hafi sveigzt í afturhaldsátt.
Allir vita þó að leiðtogar Fram-
sóknarflokksins hafa formlega
far ð fram á samvinnu við rík-
ísstjórnina um afstöðuna til
stærsta máisins sem nú biasir
við bmðinni. Kfnahagcbanda-
iagsins, og fengið jákvæð svör,
og a'lir sem lesa Tímann sjá
hamskipti hans. enda hafa
stjórnarflokkarnir hælzt um yf-
ir því að þeir hafi komið sér
upp ..skipulögðu liði" innan
Framsóknarflokksins. Ástæðan
til þessarar ve'lu innan Fram-
sóknarflokksins er sú að annar
aðalleiðtogi hans, Eysteinn
Jónsson, er afturhaldssamur í
eðli sínu og honum er um megn
að breyta skilningi sínum hvað
svo sem reynslan kennir hon-
um æ ofan í æ.
Þessi blinda Eyste'ns Jóns-
sonar kemur m.a. fram í því
að hann virðist ekkert geta
lært af reynslu vinstristjórnar-
innar, þótt allur þorri Fram-
sóknarmanna skilji nú að það
var ekki sizt röng stefna Fram-
sóknarforustunnar sem olli erf-
jðieikum hennar. Eitt eftir-
minnilegasta dæmið er það að
Eysteinn Jónsson neitaði ger-
samlega að fallast á kröfur Al-
þýðubandalagsins um áætlun-
arstjórn á fjárfestingunni, enda
þótt engin nauðsyn væri
brýnni ef v.'nstri stjórnin átti
að geta framkvæmt stefnu
sína. í staðinn lagði Eysteinn
áherziu á það og fékk þvi ráð-
ið með yf'rgangi sínum. að Vil-
hjáimur Þór fengi sem næst
einræðisvald í bankamálum —
hann átti að koma í stað'nn
fyrir áætlunarstjórnina! Slíkur
var skilningur hans á þjóðfé-
lagsmálum; slíkt var mat hans
á bankakerfinu — og Vilhjálmi
Þór.
Sama blindan kom fram
þegar Eysteinn Jónsson lét slíta
vinstri stjórn'nni vegna þess að
verkalýðshreyfingin neitaði að
faliast á einhliða valdboð í
efnahagsmálum. Þær tillögur í
efnahagsmálum, sem Eysteinn
hafði slíka ofurást á, voru
samdar af Jónasi Haralz! Ey-
ste'nn fórnaði þannig vinstri
stjórninni fyrir ofurást á Jón-
asi Haraiz og stefnu hans —
þeirri stefnu, sem þjóðin þekk-
ir nú af reynslunni.
Þessi tvö dæmi, sem kristall-
ast í persónunum V'lhjálmi Þór
og Jónasi Haralz. sýna bezt
hinar þröngu takmarkanir Ey-
steins Jónssonaí. Ýmsir gerðu
sér vonir um að hann hefði
loksins lært af reynslunni eftir
að viðreisn:'n hófst,- en síðustu
atburðir sanna að svo er því
miður ekki. Vilji Framsóknar-
flokkurinn læra af reynslunni
og gegna hlutverki sínu verð-
ur það að gerast án Eysteins.
Meða’ erlendra gesta á nýaf-
staðinni hásk'ólahátíð var rekt-
or háskóiáns í Bergen, dr.
Holm-O'.sen. H.tti blaðamaður
frá Þjóðvi’.jahum rektorinn að
máli í siðustu viku, er hann
var á förum heim aftur. og
lagði f.vrir hann nokkrar spurn-
ingar.
— Hafið þér lengi verið
rektor?
— Eitt og hálft ár. Rektorar
við skólann eru kosnir til
þriggja ára í senn og ég er
þriðji rektorinn. Ég kenni við
skólann það sem við i Noregi
köllum norrænu, þ.e. gamla
málið. norsku og íslenzku. Ég
kenni ekki nýíslenzku. Við höf-
um send'kennara við háskól-
ann, sem gerir bað. íslenzki
sendikennarinn núna er Gunn-
ar Sveinsson magister. en áður
hafa gegnt því starfi Hreinn
Benediktsson nú prófessor,
Árni Böðvarsson cand. mag. og
dr. Finnbogi Guðmundsson.
— Hvað er það, sem stúd-
entarnir eru látn.'r lesa í nor-
rænu?
— Þeir eru látnir lesa t.d.
Eddukvæði. Heimskringlu, ís-
lendingabók og Konungsskugg-
sjá. Einnig talsvert af norskum
textum, norsku homiliubókina
vero
núna“
ig.'fp g
og norsk lög. Svo eiga þe r að
lesa íslenzku og læra nút’ma-
framburð. Það er skýlda fyrir
alla, sem stunda norrænu.
Annars • skiptir mestu, hvort
stúdentarnir taka norrænuna
sem aðalgrein eða aukagrein.
Þeir. sem taka hana sem aðal-
grein. iesa að sjálfsögðu meira
en hinir.
Framhald á 10. síðu.
Holm-OIsen rektor
• Upplýsingar um ítalska
fiskmarkaðinn
Samkvæmt frásögn í Fiskets
Gang 14. sept. sl. skrifaði verzl-
unarerindreki Kanada á Italíu
til síns heimalands í sumar og
gaf þar yfirlit um ítalska fisk-
markaðinn. Samkvæmt þessari
heimild, hefur innflutningur ít-
ala á fiski og fiskafurðum ver-
ið sem hér segir:
Saltaður þorskur og líkur
fiskur 1954 43,330 smál. 1959
44.163 smál. 1960 40,593 smál.
Nýr og frosinn fiskur. 1954
22.988 smál. 1959 47,011 smál.
1960 66,073 smál. Niðursoðinn
lax. 1954 1,394 smál. 1959 8130
smál. 1960 8470 smál. Innfluttar
niðursuöuvörur samtals. 1954
25,497 smál. 1959 27,749 smál.
1960 28,017 smál. Heildar fisk-
innflutningur 1954 106,106 smál.
1959 140,559 smál. 1960 162,099
smál. Þær þjóðir sem selja nýj-
an cg frosinn fisk til Italíu eru:
Japanir, Norðmenn, Danir,
Svíar, Hollendingar, Belgía, og
Frakkar. Síðastliðið ár fluttu
Japanir. Norðmenn og Danir inn
33.000 smál. af frosinni styrju.
Þeir sem flytja inn saltfisk eru:
Danmörk, Þýzkaland, ísland,
Noregur, Frakkland og Kanada.
Niðursoðnar fiskafurðir eru að-
allega fluttar inn frá Spáni,
Portúgal, Hollandi og Belgíu. Á
undanförnum árum hefur ítalía
reynt eftir getu að auka fisk-
veiðar sínar og fiskiðnað, en sú
aukning hefur ekki getað haldið
í horfi við aukna fclksfjölgun í
landinu, og hefur því þjóðin
þurft að auka fiskínnflutning
sinn með hverju ári, og er bú-
izt við að svo haldi áfram.
Fiskveiðar og fiskiðnaður ítala
nú á síðari árum færist meira
og meira yfir á þann grundvöll,
að þessi atvinnuvegur sé rekinn
á samvinnugrundvelli í stærri
og stærri stíl.
Verzlunarerindreki Kanada
segir að það séu möguleikar
fyrir Kanada að auka sölu á
léttsöltuðum fullþurrum fiski á
ítalíu, og eins sé hægt að auka
söluna á hvítum fullsaltmettuð-
um fiski. Þá segir sami maður
ennfremur, að eftirspurn eftir
niðursoðnum fiskafurðum fari
stöðugt vaxandi, en ef Kanada-
menn hugsi sér að komast inn
á þann markað, þá verði þeir
að geta boðið þá vöru á svip-
uðu verði sem aðrir innflytjend-
ur.
• Léttsaltaður 'fiskur.
f skýrslu verzlunarerindreka
Kanada er talað um léttsaltað-
an fullþurrkaðan fisk. Það eru
komin 2—3 ár síðan ég tók eft-
ir því að Norðmenn og Kanada-
menn flokkuðu saltfiskfram-
leiðslu sína í léttsaltaðan og
fullsaltaðan fisk. Hingað komu
í fyrrahaust Spánverjar sem
hugðu á fiskkaup, en hér var
þá ekki fyrir hendi saltfiskur
verkaður fyrir Spánarmarkað.
Héðan fóru svo þessir fisk-
kaupmenn til Kanada og keyptu
þar léttsaltaðan þurran fisk, um
þetta var getið í erlendum fiski-
málatímaritum.
Samkvæmt þessu virðist létt-
saltaður fiskur vera orðin þekkt
vara á ítalíu- og Spánarmark-
aði, og það er vitað að bæði
Norðmenn og Kanadamenn
framleiða slíkan fisk, og máski
fleiri.
En þrátt fyrir þetta, hafa
hvorki fiskmatið né þeir salt-
fiskframleiðendur sem ég hef
spurt, getað frætt mig á því,
hvernig hagað væri verkun
þessa léttsaltaða fisks. Það er
alveg gefið mál, að verkun
þessa fisks er framkvæmd með
aðferð sem við ekki þekkjum.
Ég vil segja það leiðinlegt fyrir
jafnmikla saltfiskiðnaðarþjóð
og Islendingar einu sinni voru,
að ekki skuli vera fylgzt með
því sem verið er að gera í þess-
um málum hjá næstu nágranna-
þjóðum okkar. Ég vil beina máli
mínu til Fiskimálasjóðs, hvort
stjórn hans þyki ekki ástæða til,
að gera einhvern fagmann í salt-
fiski út til að nema þessa létt-
söltunaraðferð, en hann væri
síðan fær um að kenna hana
þegar heim kæmi. Ég álít að
svo lengi sem við þurfum að
hafa lífsframfæri þjóðarinnar af
fiskveiðum og fiskiðnaði, þá sé
það líka skylda að- með
öllu sem verið er að gera í þess-
um málum í næstu löndum.
• Saltfisksala Islendinga
til ftalíu
Fyrir svo sem tiu árum var
selt mikið af óverkuðum salt-
fiski til Italíu. Síðan hefur sal-
an á þennan markað farið sí-
fellt minnkandi og var árið 1960
kominn niður í 5,513,7 smálestir.
Þetta ár voru seldar á þenn-
an markað héðan 27 smálestir
af þurrkuðum saltfiski. Sam-
dráttur á sölu íslenzks saltfisks
á ítalíumarkaði hygg ég vera
því að kenna að okkur hefur
skort- heppilegan saltfisk fyrir
þennan markað hin síðari ár.
Síðan veiðar með línu minnk-
uðu svo mjög og veiðar togar-
anna urðu litlar sem engar á
vetrar- og vorvertíð hér á
heimamiðum, þá hefur skort
þann fisk fyrir þenan markað
sem þeir óska helzt eftir að fá
keyptan. ítölskum fiskkaup-
mönnum er illa við netafisk og
kaupa ekki nema það albezta úr
slíkri framleiðslu. Þeir vilja
helzt kaupa 1. flokks fisk en
hafa þó keypt nokkuð af 2. fl.
fiski með. Lakari fisk að gæð-
um_ vilja þeir ekki.
Hinar stórauknu netaveiðar
bátaflotans á kostnað línuveið-
anna hafa ýtt undir þá þróun
í sölu á saltfiski héðan, að meg-
inhluta sölunnar á óverkaða
■frsiftntm,l■,''freftir -færzt vfir - á
portúgalska markaðinn, frá It-
alíumarkaðnum. Portúgalar eru
ekki eins kröfuharðir um físk-
gæði, en greiða hinsvegar tals-
vert lægra verð, svo þetta verð-
ur að kallast slæm þróun í salt-
fisksölumálum. Þá er það einnig
ekki jákvæð þróun í sölu á salt-
■
fiski, að við skulum vera hætt- ;
■
ir að verlca góðan saltfisk sem •
hentar ítölskum neytendum, en ;
seljum á sama tíma það bezta j
■
úr saltfiskframleiðslunni óverk- ■
að úr landi. Sé það hagkvæmt j
fyrir Kanadamenn sem hafa ;
verið með hærra hráefnisverð
og hærra kaupgjald en hér í j
fiskverkuninni, að selja verkað- ;
an saltfisk á ítalíumarkað, þá ;
þarf enga hagfræðinga til að j
komast fram úr því reiknings- ;
dæmi að slíkt hljóU að vera 5
ennbá hagkvæmara fyrir okkur. ;
Svo er líka flutningsleiðin tals- j.
vert lenari frá Kanada heldur
en Islandi. j
■
■
■
Ef við ætlum að halda áfram
saltfiskverkun, sem við hljótum j
að að gera, þá verðum við líka ;
að k.osta kapps um að vanda !
meira til þeirrar framleiðslu. En :
undirstaða þess, að það sé hægt,
eru sjálfar veiðarnar og veiði-
aðferðirnar. Þar næst kemur
sjálf meðferðin á framleiðslunni, j
og þurfa báðir bessir liðir um- l
m
toóta við. Að síðustu skal þess ' |
getið, að á sviði saltfiskfram- , j
leiðslu hin síðustu ár, hnfa ekki ;
orðið minni tæknilegar fram- !
farir heldur en í rekstri hrað-'
■
frystihúsa, en við íslendingar . •
höfum ekki tileinkad okkur * 3
þessar tæknilegu nýjungar, en',. j
hljótum að verða að gera það, ij
ef við eigum ekki aö daga uppi ':i
á 'þessu sviði. .. .V';
FISKIMAL - Effir Jóhann J. E. Kúld
^[) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 17. október 1961
t: