Þjóðviljinn - 21.12.1961, Blaðsíða 6

kosta Ijósaskreytingar á aðal verzlunargötunum fyrir jólin. Mynd úr Austurstr.
Hvað er ekta í ic
Það jólaíiald, sem yngri kyn-
slóðin í landinu þekkir af eig-
in raun, mótaðist sem kunn-
ugt er á stríðsgróðatímanum
fyrir um það bil tveim áratug-
um. öldum saman hafði
þetta verið kyrrlát hátíð, meira
og minna kristileg, svo sem
lesa má um í bókum og hlusta
á í útvarpi á jólunum. En um
leið og Islendingar eignuðust
peninga hættu þeir að trúa á
guð. Unga fólkið heyrir að
vísu oft á hann minnzt, en það
á því ekki að venjast að tekið
sé mark á þeim hlutum. Og
jól urðu aftur veraldleg hátíð
Afmœlis-
hoppdrœitið
★ FYLKINGARFÉLAGAR:
★ Öðrum áfanga liappdrætt-
isins er að ljúka.
★ Morgundagurinn og laug-
ardagurinn eru beztu söludag-
arnir, sem við fáum.
★ Látið enga bláa miða vevða
eftir á Þorláksmessukvöld.
★ Skrifstofan í Tjarnargötu
20 er opin næstum a'.lan sólar-
hringinn. Síminn er 22399 og
17513.
til að lyfta-af sér oki skamm-
degisins, fágna lengri degi, eins
og verið hafði áður en frétt-
ist af drottni almáttugum, hans
einkasyni og því fólki öllu
hingað norður.
Enn myndar kristindómurinn
hinn formlega ramma utan um
jólahátíðina. Hlutur hans í há-
tíðahaldinu minnkaði stöðugt
eftir því sem velmegun óx í
landinu. Er nú svo komið að
þess þáttar gætir vart í undir-
búningi jólanna — né þeirri
tilbreytingu, sem uppi er höfð
á hátiðinni, nema hvað út-
varpið flytur þá ríflegan
skammt af messugjörðum og
trúarlegri tóniist. Er tvímæla-
laust fengur að hinu síðar-
nefnda en aftur á móti vafa-
samt. að orð prestanna nái eyr-
um fólks á jólum frekar en á
öðrum tíma. Kaþófskir Vita, að
saddur maður er illa fallinn til
trúarlegra íhugana, og það ætt-
um við lútherskir að vita líka.
Það er enginn vafi, að gleðin
' yfir mat og drykk é. jólunum
er ekta, en kristindómurinn
aftur á móti ekki. Þetta
er auðvitað ekki meira en það
sem flestir vita. ÖIlu fróðlegra
væri að reyna að gera sér grein
fyrir, hvað er ekta og hvað
ekki í þvi sem mest snýst nú
um á jólum, það er í jólagjöf-
um. Spurningin er k'ka mjög
í tízku.
Gamla fólkið heyrist oft
minnast hinna einföldu, kristi-
legu jóla með söknuði. Þá ku
hinir smáu hlutir hafa gefið
fólki meiri og sannari gleði,
en sá íburður sem nú tíðkast.
Er oft minnzt á kertaljós, vett-
linga og sokkaplögg í þessu
sambandi. Við erum orðin leið
é þessum sögum og finnst þetta
kannski ótrúlegt, en þetta voru
nú víst sjaldgæfir hlutir og
þeir eru óneitanlega gagnlegir,
kertaljós sálinni, klæðin líkam-
anum.
En þegar litið er í leikfanga-
gluggana nú, er það sameigin-
legt einkenni á öilu dótinu, að
það virðist fremur til þess gert
að ganga í augun á þeim full-
orðnu, en verða krökkum að
gagni og varanlegri ánægju.
Þessi leikföng skortir yfirleitt
alla dynamik og fjölbreytni.
Hvað er t.d. gaman að dúkk-
um, sem ekki er liægt að
klæða úr og í? Hvers vegna all-
ar þessar steindauðu fígúrur,
sem ekkert er hægt að gera við
nema horfa á þær? Hvers
vegna alla þessa upptrektu
glansbíla sem aðeins fara beint
af augum þennan stutta tíma,
þar til fjöðrin slitnar? Megum
'við .heldur biðja um sterklega
'-flútningabíla, sem hægt er að
teyma á eftir sér og taka
þ^yghj.. helzt Qpna eitthvað og
Icka Í&'á’■"eða'!' sturtá. Hvar eru
leikföng, sem krakkarnir geta
eitthvað glímt við? Það er
sannarlega leit að slíku.
Mest af innflutta dótinu er
greinilega gert með það fyrir
aueum að ganga í augun á
ijþeim fullorðúu og handónýtt.
Hinsvegar hafa verkstæðin á
Reykjalundi sent frá sér marga
- góða hlutí. Og þarna retti fólk
sannarlega að hugsa sig vel um
hvernig þafl ver peningunum.
Það cmerkilegasta er oft það
dýrasta. T.d. er eitt leiðinleg-
asta leikfang, sem krakkar geta
fengið, upptrekt eða rafknúin
járnbrautarJest á teinum og
,fer í hringi. Kunningi minn
fékk eitt sinn svoleiðis leik-
fang í jólagjöf, íék sér að því
tvö kvcld, en byrjaði svo að
taka það í sundur. Það tók
langan tíma. Aftur á móti fékk
hann bolta í sama skipti og það
er oft gripið til hans enn.
Krakkar finna það fljótt, að
upptrekkt járnbrautalest, sem
fer alltaf sama hringinn er
ekki ekta, það er annað mál
með bolta.
Fyrst eftir að Islendingar fóru
að hafa auraráð var auðvelt
fyrir spekúlanta að selja þeim
alls konar fánýtt glingur, eink-
um fyrir jól. Enn sjást í hús-
um margvíslegir, þunglamalegir
leirhundar, selshausar, vegg-
skildir o.s.frv. sem steypt var í
flýti til að selja fólki, sem átti
peninga en ekki heimilismenn-
ingu. Frá þessum tíma eru líka
potthlemmaútgáfurnar af
: nokkrum íslendingasögum,
Jónasi o.fl. óibrotgjarn minnis-
varði um bókaútgáfu, sem mið-
aðist við menningarástand
stríðsgróðatímáns. ög' við érufn
ekki alveg .laus. við þennan
draug í bókaútgáfu. Enn verð-
ur fólk t.d. að kaupa bækur
Kilians í þessum forljóta of-
gyllta stn'ðsgróðakili, sem byrj-
að var að nota 1942.
Þeir munir, sem nú á dögum
eru ætlaðir til heimilisnrýði
eru yfirleitt mun smékklegri
os á.eætari en það sem áður
bekktist, enda er nú oft unnið
afl beim af fólki með listrrena
hæfileika og menntun. Sama
er afl seeia um bækurnar.
,.Ytri fr4eangur bckarinnar er
mefl nrvfli“, segia gagnrýnend-
nr dasblaðanna venjulesa í lok-
in. Os belta er alveg rétt.
RbVaúteefendur hnfa lært. að
baad ugir ekki lengura ð fá
f^'kí i hendur hækur, sem
detta í sundur um leið ,og þær
eru onnaðar, eru fullar af
prentvillnm og klessuverki oins
off tfðkaðist fyrst eftir að jóla-
bókaflöð hófst.
Hins.vegár virðist bróunin með
innihald bókanna alls ekkert
skemmtileg fvrir fóik, sem tal-
ið hefur verið sérstök bók-
menntabjóð. Dægurbókmennt-
ir virðast stöðugt vinna á en al-
varleg viðleitni í bókaútgáfu
láta undan síga. Þótf margar
merkar bækur komi fram
(einkum hjá bókafélögunum)
er útgáfa glans-rómana og
hasarskáldsagna yfirgnæfandi.
Sérstaklega óhuggulegar eru
bær fregnir, sem berast af mik-
iUi sölu allskonar dulspekirita
fvrir þessi jól eins og í fvrra.
Skýringuna á þessu fyrirbæri
má vafalaust rek.ia til þeirrar
svartsýni og vonleysis, sem
grafið hefur um sig hjá al-
menningi eftir bráðum þriggja
ára viðreisnarstjórn. Þegar
kreppir að, reynir fólk að bæta
sér udp hinn gráa veruleika
með flótta yfir í dulspeki —
og rómanaheima.
.H. B.
Orðssnding til ungra íhaldsmanna
Gerð var ný tilraun til
að verja síðu ungra íhalds-
manna i Hóskóla íslands á
síðustu síðu ungra íhaldsmanna
í Morgunblaðinu. ,.Vörnln“
byggðist á tvennu. í fyrsta lagi
á þeirri stórmerkilegu rök-
semdafærslu, að lögleg boðun
stúdentafundar sanni að hann
túlki vilja meirihluta stúdenta.
Þessari blekkingu vqru gerð
rækileg skil á Æskulýðssíðunni
í síðustu viku og skal það ekki
endurtekið hér.
í öðru lagi byggðist ,,vörnin“
á nokkrum sakleysislegum upp-
hrópunum um skri.f Æskulýðs-
síðunnar um þessi mál. Dæmi:
,.Ö11 eru skrif þessi slík hugs-
anaflækja að með fádæmum
er ... Það væri mátulegt á þá,
sem að Æskulýðssíðu Þjóðvilj-
-ans standa, að sem allra flest-
ir gæfu sér tíma til að lesa
þetta endemisbuil... Skal því
að mestu látið við það sitja
að hvetja menn til að kynna
Framhald á 9. síðu.
Svipir c'ngsins og nóft
Helgafellsbók
Nýtt skáldverk eítir Thor Vilhjálmssoii.
Ein af bókum höíundar kom nýlega út í Svíþjóð
og vakti í senn hrifningu og aðdáun. Þekktasti og
merkasti bókmenntamaður og skáld á Norðurlönd-
umí Arthur Lundkvist, segir um Thor í Stock-
holmstidningen 5. nóv. sl.
,(Það er fyrst á 'síustu árum, að maður sem boðar
kynslóðaskipti, brýstur sér leið, Thor Vilhjálms-
son. Hann er fæddur 1925 og leiðtogi nýrrar nú-
tímahreyfingar, sem tekur við þar sem Laxness
nam staðar."
Hér talar sá mað-
ur sem spáð hefur
á undanförnum
árum fyrir um
mestu bókmennta-
viðburði á Norður-
löndum og raunar
í heiminum.
Fylgizt með því
sem er að gerast,
lesið strax um jól-
in nýju bókina
eftir Thor.
g) ÞJÖÐVILJINN — Fimmtudagur 21. desember 1961