Þjóðviljinn - 28.02.1962, Blaðsíða 6

þlðÐVIÚINÍI
6tf«fandl: Bamelnlngarflokknr alþýVa — Rósíalistaflokkurlnn. — RitstJórari
liagnús KJartaDsson (6.b.)t Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmundsson. —
FréttarltstJórar: ívar H. Jónsson, Jón BJarnason. — Auglýsingastjórl: Guðgalr
láagnús8on — RitstJórn. afgrelðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 10.
Biml 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 55.00 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
PrentsmlðJa ÞJóðvilJans h.f.
Sjálfskaparvíti
^ðalmálgagn atvinnurekenda, Morgunblaðið, hælist
að vonum mjög um yfir úrslitunum í Iðju, félagi
verksmiðjufólks. Er mjög lærdómsríkt að sjá hverjar
ályktanir blaðið dregur af stjómarkjörinu, ekki sízt
fyrir það iðnverkafólk sem greiddi stjórnarlistanum
atkvæði. Blaðið segir að það fólk bafi „afneitað verk-
fallastefnunni" og bætir við: „Loks er svo Ijóst að úr-
slitin eru traustsyjirlýsing á Viðreisnarstjómina og
stefnu þá sem hún hefur fylgt“. Enn segir blaðið að
„góður efnahagur manna“ valdi þessari traustsyfir-
lýsingu: „Launþegarnir hafa sýnt svo ekki verður um
villzt að þeir ætla ekki að láta nota samtök sín til
þess að eyðileggja" viðreisnarstefnuna. Morgunblaðið
telur þannig iðnverkafólk vera svo ánægt með lífskjör
sín og framkomu ríkisstjórnarinnar í verklýðsmálum,
að það kæri sig ekki um neina bót heldur vilji fá
meira uf svo góðu; sízt af öllu vilji það nota samtök
sín á nokkurn hátt til þess að knýja fram kjarabætur.
* lmennt kaup iðnverkafólks er nú lægra en það var
í ársbyrjun 1959. Síðan þá hefur dýrtíð hinsvegar
magnazt svo ófluga að hín opinbera vísitala um verð-
lag á vörum og þjónustu hefur hækkað um þriðjung.
Hver króna endist þannig þriðjungi verr en hún gerði
fyrir þremur árum, og aðeins sá hluti verkafólks sem
nýtur fjölskyldubóta hefur fengið einhverja umbun
fyrir dýrtíðina. Menn hafa reynt að vega upp þetta
stórfellda kauprán með því að leggja á sig meira erf-
iði en nokkru sinni fyrr, með aukavinnu, næturvinnu
og ihelgidagavinnu. Það er þetta ástand sem Morgun-
blaðið segir að iðnverkafólk uni svo vel að það hafi
í kosningunum um helgina heimtað meira af slíku,
ennþá lægra kaup og aukinn vinnutíma.
IJíkisstjórnin hefur framkvæmt stefnu sína með tveim-
ur gengislækkunum á einu ári. Hún hefur riftað
öllum kjarasamningum verklýðsfélaganna og bannað
með lögum að launþegar fái nokkrar bætur fyrir sí-
hækkandi verðlag. Þegar formaður Iðju hældist um
yfir því að hann hefði gert nýja kjarasamninga á síð-
astliðnu ári án verkfalla — vegna þess að Dagsbrún og
fleiri félög höfðu háð verkföllin fyrir hann — viður-
kenndi hann um leið að ríkisstjómin hefði tekið allar
kj'arabæturnar aftur með gengislækkun sinni. Hann
'hefur sjálfur dregið þá ályktun af framkomu ríkis-
stjórnarinnar að Iðja hefur sagt upp kaupsamningum
sínum við atvinnurekendur og gæti hvenær sem er
boðað verkfall með lágmarksfyrirvara. Engu iað síður
segir Morgunblaðið að kosningarnar í Iðju sýni að
verkafólk telji gengislækkanir mikið fagnaðarefni og
vilji umfram allt að ríkisstjómin ræni aftur öllum
kjarabótum, jafnvel þótt um þær sé samið „án verk-
falla“.
11/Iorgunblaðið og stjórn Iðju voru ekki svona hreirT-
* sikilin fyrir kosningarnar; þá var því haldið fram
að Guðjón Sv. Sigurðsson og félagar hans hefðu tök á
að ná sérstökum kjarabótum fyrirhafnarlaust og því
væri stuðningur við stjórnina krafa um kjarabætur án
verkfalla. Nú er Iðjufólki sagt umbúðalaust að það hafi
verið að velja sér kjaraskerðingu, gengislækkanir og
aukið erfiði vegna þess að það hafi sýnt í verki að það
sé fullkomlega ánægt með kjör sín. Sömu svör mun
það fá hjá atvinnurekendum. Iðjufólk hefur þannig
veikt afstöðu sína og annarra verklýðsfélaga til að ná
kjarabótum og mun fá að reyna í venki að sjálfskapar-
vítin eru verst. — m.
að skilja mállýzkuna þegar
hann beindi áthyglinni að mér.
Hann einblíndi á mig og skír-
skotaði sérdeilislega til mín með
sín áh'ugamál líkt og hann
vænti þess að hann hefði fund-
ið fyrir sér einskonar sérfræð-
ing.
Þá langaði; unga manninn til
að koma sögu á framfæri: I
stríðinu, segir hann, í stri......
Heldurðu að ég viti ekki hvað
stríð er, segir hinn gildi ræðu-
maður: ég. Ég sem var með í
stríðinu. Hérna fékk ég kúlu.
Hún klessti sér alveg utan í
hjartað. En hjartað ýtti henni
bara frá svo læknarnir ætluðu
aldrei að finna hana.
Mannlaus stræti, torg með
styttu, gult leikhús þar sem
hætt er að ieika og beðið eftir
að húsið hrynji af-sjálfu sér
svo mál verði að byggja nýtt
leikhús. Brú. Hún er löng, síð-
ar vegamót og greinast leiðir
niður að vatni og upp í fjöll.
Stór hús við veg:nn upp hæð
eina með mikium görðum; og
þegar þú gengur þar síðar á
kvöldum framhjá þessum ramm-
byggðu múrum og háum járn-
hliðum og ert einn á ferð taka
hundar að geita einsog-bergrisi
hefði komið yíir brúna en ekki
bara þú
Á hæð stendur háreist bygg-
ing hljóð og dimm.
Hotel Grisco. Ailir farnir að
sofa nema ungur Toskani sem
fagnar komumanni.
Séð yfir Como-vatn. Boirgin Como er fremst á myndinnii.
THOR VILHJÁLMSSON:
GESTUR
LECCO
Það er kominn 16. október.
Miðnætti. Þá er reyndar kom-
inn 17. Mikið yar brautarpall-
urinn iangur, og þegar ég kem
að stöðvarhúsinu er lestin
horfin út í buskann, og örfáir
farþegar úr fremsta vagninum
horfnir í kyrrð bæjarins. Kona
á rauðum kjól og maður eru
að gá í kringum sig svo ég
hugsa: Kannski eru þau að leita
að einhverjum þriðja aðila til
að lösna hvort við annað. Svo
eru þau líka horfin, og ég stend
einn á litju torgi við blómreit
fagran andspænis spjöldum þar
sem verkfallsmenn' hafa skrif-
að viðhorf sín með svartri krit.
Enginn maður, enginn bíll.
Hvar er Hotel Griscó þar sem
ég á að búa?
Stöðvarstjórinn kemur með
stóra lyklakippu, hann er að
læsa hjá sér: það er of langt
að ganga, segir hann. Ég skal
hringja heim til hans Giuseppe
m.
Þetta hótel er nýtlj stórt og
bjart og glæsilegt. Herbergin
eru ákaflega vistleg, matsaiirnir
stórir og skrautlegir og út um
gluggana sér yfir Como-vatnið,
fyrir handan það há og breið
fjallbunga. Nú er baust, vindur-
inn rífur upp vatnsborðið eins-
og hann væri. ófreskja með ótal
fætur sem rekur klærnar nið-
ur í vatnið til að reyna að
stöðva sig. Hlíðar fjallsins eru
í skýjakafi, tindurinn einn upp
úr eins og hissa tröll.
Há og mjó trén hérna .megin
vatns sveiflast og svigna, rétta
.sig aftur. Á kvöldin er vatnið
svart og fjallið horfið,. hvítar
rispur á vatnsborðinu. Lítil Ijós
á dreif fyrir handan, líkt og
neisti af einhverju upp eftir
hlíðum þangað til allt er bara
svart.
I.
traust Napólíbúa (og krafta-
verkaframleiðandi) og það er
skelfilegt fólk. Mamma mia,
alveg voðalegt. Og svo nenna
þeír ekkert að vinna.
En í lestinni heyrðist engin
napólítanska. Þeir töluðu allir
mílönsku. Svo mikið skildi ég
að höfuðábugamál þeirra voru
tilþrif í glæpamennsku og klám.
Tvær.. stúlkur, önnur með stórt
nef og lið á því. Þær voru báð-
ar með þetta dauða hörund
iðnaðarborganna með storknað-
an svita áranna og sót loftsins
sem sökkvir sér í húðina og
slekkur alla töfra. Verkamenn-
imir töluðu um misjafnlega
ágæta glæpamenn sem hefðu
framið þessa eða hina fólskuna
með svo miklum tilþrifum
stundum að allir tóku saman
í hahahahaha. Þeir hlógu og
hlógu. Kannski sáu þeir þar
fyrir sér ævintýralega uppreisn
gegn þjóðfélaginu, einhverskon-
ar írelsi frá þrúgandi dapur-
legu.m veruleika ’ í daglegum
hei.mi strits undir lághvelfdum
sóthimni. Eitthvað voru þeir
Miðnætti.
Lestin slæddi litla bæi á
leiðinni frá Mílanó og skilaði
fyrst verkamönnum og iðnaðar-
mönnum sem voru útskrifaðir
úr önn dagsins og máttu fara
að sofa í hinum og þessum
úthverfum eða smábæjum fyr-
ir utan þessa stóru iðnaðar- og
athafnamiðju.
Þeir höfðu setið allt í kring-
um mig og gantazt mjög á
mállýzku sinni sem hljófnaði
ekki fagurt enda skildi ég hana
illa. Það eimir í Mílanó-mál-
lýzkunni eftir af yfirráðum
hinna og þessara aðkomuþjóða.
Þar blandast þýzk áhrif og
frönsk með próvensölsku sem
einu sinni þótti fínt mál og
ljóðmál fyrir trúbadbra en er
nú töluð á parti í Suður-Frakk-
landi, skyld katalónskunni á
Spáni. Það er hreint ekki auð-
velt að skilja þennan hræring
enda stundum hentugt dulmál
fyrir raunsæismennina þarna
nýrðra sé)n érú öft hneyksfaðir ’ fnikið' spennandi1 þessir bandftt-
á rólegheitunum hjá öðrum ar, hahaha.
Lecco um miðja nítjándu öld. Steinprentun Redallis eftir teikningu Giuliani.
löndum sínum og líta á Suður-
ítali sem óskylda þjóð og villi-
menn.
En Suður-ítalimir streyma norð-
ur að fá sér vinnu og komast
úr hungrinu og eymdinni syðra.
Leigubilstjóri í Mflanó var á-
kaflega áhyggjufullur út af inn-
rás Napólíbúanna og sagði:
hér er ekki lengur Sant‘ Am-
brogio, Heilagur Ambrósíus
vemdardýrlingur Mílanó, —
hér ríkir nú San Gennaro, Heil-
agur Janúar sem er hald og
Sá sem mestur var frammi
með þau málefni var miklu
elztur þeirra. Þreklegur mað-
ur við gluggann með varirnar
þannig einsog einhver hefði
klipið í þær taki með töngum
og flett þeim út til þess að
vita hvort hann gæti leikið
svertingja ef hann þvægi sér
ekki.. Andlitið breitt og augun
föst í fókus sínum líkt og
brennt fyrir aftan og fyrir
framan aðra fókÚsmöguleika.
Félagi hans sat út við dyr
ungur litlaus með bólu rauða
á öðru augnalokíhu, tvær stór-
ar framtennur einsog það hefði
hvarflað að skaparanum að búa
til íkoma. En það hafi ekki
verið talið henta í taili í stór-
borginni.
Allan tímann hlustaði önnur
stúlkan þegar hin var farin,
og hún var að hugsa hvort hún
mætti hlusta á svona tal en
hlaut að láta Sig hafa það.
Þóttist ekki hafa. neitt '■ gaman
að því þótt stundum gæti hún
ekki stillt sig um að kíma við
skemmtilegheituhum:
Sá roskni hélt úppi miklum
framburði af kiámi og glæpa-
mennskufræðslu.. Hlaut ? það
ekki að vera mjög sáklaus mað-
ur sem gat háft svona gaman
að þessu? ■
Stundum sneri- • hann méli
sínu til míh • 'og talaði lengi
og £á hann til að koma með^
leigubílinn sinn. Við skulum fá
okkur 'kaffi á meðan. Komdu
með Piero, segir hann við ung-
an mann siginaxla sem skýtur
sér út um dymar á ská áður
en hinn einkennisbúni stjóri
læsir.
Við yfirgefum myrkvaða stöð-
ina og torgið með blómum og
sanngirnismálum verkfalls-
ipánna og erum brátt staddir
á aðaistræti þessa bæjar sem
er á stærð við Reykjavík. I
kaffihúsinu leggur stöðvarstjór-
inn kaskeiti sitt á skenkiborðið.
Og Piero er látinn hlaupa fyr-
ir hornið og. rífa leigubílstjór-
ann Giuseppe upp og skamma
hann dálítið fyrir að svara ekki
síma. Síðan fer. ég með Giu-
seppe en stöðvarstjórinn hjólar
heim i til sint Piero röltir heim
raulandi dægurlagið V.olare en
Og þá verður vindurinn
svartur með hvítar klær. Þar
til máninn galdrar sig í gegn.
Allt í einu er kominn mán-
inn að skina á vatnið svarta,
og hella platínu niður í öldurn-
ar einsog til að vita hvað mundi
gerast þá. Hvað skyldi hafa
gerzt?
Hótelið var kyrrlátt flesta
daga, iðjuhöldar frá1 Mílanó
komu um helgar með konum
sínum og vikudagana með öðr-
um konum; og svo er skyndi-
lega allt á ferð og flugi um
miðjan dag. Tízkuhús í Mílanó
var að sýna konum staðarins
hugvit sitt og uppáfinningar.
Borðsalurinn mikli er fullur af
uppdu.bbuðum frúm sem sitja
umhverfis langan planka og horfa
með stangargleraugnaaugnaráði
á lifandi fatagínur vinda sig
eftir plankanum og snúa upp á
skrokkinn á sér í nýjum og
nýjum fötum. Og hlaðið er
fullt af breiðum og löngum
bílum. Svo aka þeir allir burt.
Tízkudömurnar strjúka af sér
eligansann og láta kjólana í
stórar öskjur, fara; og aftur
er kyrrðin. Um kvöldið dönsk
hjón sem eru að leika heims-
borgara með þvi að herma eftir
frönskum smáborgurum.
Yfirþjónninn er frá Sikiley.
Hann á konu frá Varese norður
af Mílanó. Garðarnir á Sikiley,
segir hann. Á hvað minnir þessi
maðu.r? Einn daginn átta ég
mig. Jú hann minnir á hertog-
ann Federico af Orbínó á mynd
sem hangir í Uffizi-safninu í
Flórenz eftir renesansmálarann
Piér della Fransesca. Þetta sama
aristókratíska nef með háum
hnúð, einsog kóngsvanimir
þýzku á Tjöminni okkar. Sama
milda fyrirm.ennskuyfirbragðið.
Hann er frá Taormína á Sikil-
ey, og ég sagði honum að ís-
lenzkt Nóbelsskáld hefði skrifað
mikla bók í Taiormína. Já garð-
arnir þar, sagði hann . og þagði
ofúrlítið: þeir eru einsog úr
Þúsund og einni nótt. Með sil-
enzio di tomba, þögn grafarinn-
ar.
En ég er búinn að vera svo
lengi hér. Þrjátíu ár vegna
konunnar svo ég er orðinn van-
ur því. Ég á fullorðinn son sem
er að stúdera í Mílanó, segir
hann og bauð mér með sér í
bíó.
Þegar iðjuhöldarnir frá Míl-
anó láta búa til handa sér og
konum sínum æ dýrari rétti og
töfrafyllri kemur, þessi sikil-
eyski yfirþjónn við hjá mér og
laurpar bragði af þessum krás-
um á borðið hjá mér. Og þeg-
ar gestum fækkar segir hann
mér frá landa sínum skáldinu
Quasimodo og lánar mér að
lesa eftir hann.
Já garðarnir í Taormína. Nú
er að koma vetur í Lecco og
kulið streymir ofan úr fjöllum.
MINNINGARORÐ
Félagarnir sem férust
ir EHIðl
Hólmar Frímamisson
Fæddur 22. okt 1935.
Ég, sem þessa fátæklegu
kveðju rita, vil sérstaklega
minnast Hólmars Frímannsson-
ar, og færa honum látnum þökk
fyrir vináttu og ágæt kynni, sér-
staklega á þeim þrem árum,
sem við áttum meira og minna
saman að sælda vegna vinnu
okkar á Bílastöðinni, Siglufirði.
Kynni mín af Hólmari voru
þau, að þar færi góður drengur,
háttvís og prúður, gætinn en
þó kappsamur, ákveðinn og
fylginn sér en þó sanngjarn og
samvinnuþýður. Hann var góð-
um gáfum gæddur þó hann
legði ekki bókleg fræði fyrir
sig. Hann var atorkusamur og
því varð atorka hans tvíþætt,
bifreiðaakstur að sumrinu til
en sjómennska að vetrinum.
Hólmar var foreldrum sínum
Ijúfur sonur, og höfðu þeir
ar komið upp myndarlegu íbúð-
arhúsi og stóð fyrir innrétt-
ing þess og ýmiss frágangur
nú þegar fráfall hans bar svo
skjótt að. Hann var augasteinn
foreldra sinna. Er því þungur
harmur að þei.m kveðinn og
hrundar í rúst þær glæsilegu
framtíðarvonir, sem við son-
inn góða voru bundnar.
Ég harma fráfall Hólmars,
slíks efnismanns, og sama munu
allir þeir gera sem þekktu hann
og áttu að vini.
Ég votta foreldrum hans, syst-
ur og öðrum vandamönnum
innilega hluttekningu mína. Ég
veit að þeim verður, er frá líð-
u.r, huggun harmi gegn að eiga
minningar um svo góðan son,
bróður og vin, sem Hólmar var.
Blessuð sé minning hans,
E. M. A.
EgiII Steingrímssön
Fæddur 31. jan 1926.
Egill Steingrímsson fæddist 31.
janúar 1926. Hann var því að-
eins liðlega 36 ára er hann fórst
með togaranum Elliða 10. fe-
brúar sl.
Þriggja ára gamall fluttist Eg-
ill hingað til Siglufjarðar til
föður síns Steingríms Pálssonar
og fósturmóður önnu Hansdótt-
ur. Anna ól Egil upp og reynd-
ist honum sem hin bezta móðir,
átti Egill heimilisfesti hjá henni
þar til er hún dó fyrir nokkr-
um árum.
Egill nam ungur bakaraiðn
hjá Sigurði Guðjónssyni bakara-
meistara og vann síðan sem
bakari í nokkur ár. Eftir að
hann hætti því, stundaði hann
margs konar störf en lengst af
iþó sjómennsku.
Egill var frábær verkmaður
að hverju sem hann gekk, mátti
heita að allt starf léki í höndum
hans og gat hann sér hvarvetna
gott orð fyrir dugnað og ósér-
hlífni. Var og gaman að vinna
með Agli því hann var glað-
lyndur, gæddur góðum frásagn-
arhæfileikum og oftast með
einhver gamanyrði á vörum.
Egill var ókvæntur en lætur
eftir sig tvo syni, sem alizt hafa
upp hjá móður sinni hér á
Siglufirði.
Margvíslegar stoðir renna
undir örlög manna og hygg ég
að fáir hafi talið sig hafa á-
stæðu til að öfunda Egil af hlut-
skipti hans í lífinu, en ég hygg
einnig að hann hafi ekki borið
öfundar- eða óvildarhug til
nokkurs manns. Egill er nú all-
ur en eftir lifir minningin með-
al félaga hans og vina um góð-
an dreng og dugmikinn starfs-
félaga, æðrulítinn unz yfir lauk.
H. B.
í mína áttina en mér gekk verr *. það þýðir. að íljúga. r;
Viihaldskostnaðinum sé létf af íbúum þorpanna
Frumvarp Karls Guðjónssonar um breytingar á vegalögum til umræðu á Alþingi
1 gær talaði Karl Guðjónsson
fyrir frumvarpi sínu um breyt-
ingar á vegalögunum við fyrstu
umræðu þess í neðri deild,
í frumvarpinu felast tvær
breytingar á núgildandi lögum.
önnur er sú, að kaupstaðir og
kauptún, sem þjóðvegir liggja
um skuli ekki, eins og nú er,
skyld til að sjá um allan við-
haldskostnað vegarins. nema.um-
ferð farartækja um hann sé að
meiri hluta fil í iþágu íbúa við-
■ w'.'inw 11 '■■wmpi
komandi sveitarfélags. Ef svo er
ekki skulu sömu ákvæði gilda
um umbætur hans og viðhald og
um aðra þjóðvegi. Hin breyting-
in er sú, að gera skuli slitlag úr
varanlegu efni á þjóðvegi, er
liggja gegnum kauptún eða
kaupstaði og fyrrgreind breyting
myndi ná til, ef meðalumferð
um þá fer yfir 400 farartæki á
dag yfir súmanmánuðina.
Karl benti á, að sums staðar
hagar svo staðháttum, að þjóð-
vegir eru lagðir gegnum iþorp,
þótt aðeins lítiil ihluti af um-
ferð um iþá sé iþorpinu sjálfu við-
komandi, engu að síður eru í-
búum slíkra iþorpa lögð sú skylda
á herðar samkvæmt núgildandi
lögum að annast að öllu viðhald
og endurbætur vegarins. Er að
sjáifsögðu engin sanngirni í því
að Ieggja iþeim slíka fjárhags-
birði á herðar, og m:ðar frum-
varpið að því að ráða bót á
þessu.
Þá benti Karl á að reynsl-
an af síaukinni notkun ökutækja
hefði sannað að ógerlegt væri
orðið að viðhalda malatvegum
eftir að umferð um þá er orðin
mikil en ryk og óþægindi af
umferðinni væru þeim mun meiri
í þéttbýli, sem vegirnir væru
verri. Væri því orðið óhjákvæmi-
legt að steypa slitlag á f jölföm-
ustu þjóðvégina í kauptúnunum.
Málinu var vísað til annarrar
umræðu og nefndar.
£) ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 28. febrúar 1962
Miðvikudagur 28. febrúar 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (^