Þjóðviljinn - 13.05.1962, Qupperneq 4

vatna, manni?
j „Ég hef alltaf fundíð til þess
að við sem alizt höfum upp
í Reykjavík eigum cngar
bernskustöðvar. Þegar maður
í lítur yfir holtin eru þar kom-
in hús — og öllu umturnað. Ég
; hef öfundað fólk sem getur
í fundið bernskulautina sína aft-
i ut . , Já, það var menning í
; sveitinni. Margt það bezta sem
ég hef lært lærði ég í sveit-
I inni; mest af gömlum kon-
j um . . .
j Valgerður Gísladóttir, Lauga-
| vegi 93, er sextug í dag, fædd
í Holti á Kjalarnesi 13. maí
j .1902. Foreldrar hennar voru
Gísli Halldórsson er var tré-
I srrtíðameistari í Reykjavík frá
1905 og María Þorvarðardóttir,
i sr. Þorvarðs er síðast var prest-
j ur á Prestbakka. Afi hennar
j var Þingeyingur en móður-
amma frá Söndum í Dýra-
j; fifði. Föðurættin af Kjalarnesi
I: og úr Kjós, Og fyrir nokkru
j toað ég hana að segja okkur
I öflítið um lífið hér og í ná-
j grenninu fyrir hálfri öld.
• __ — Til Reykjavíkur kom ég
‘ Iþriggja ára. Þó man ég aðeins
í eftir þegar við komum til
; Réykjavíkur — mér ofbauð svo
! IhVað hér var mikið af húsum!
Við komum með róðrarbáti af
i. Kjalarnesi og þá tók ég í
pábba og sagði: Sjáðu pabbi,
íþarna er hús, þarna er hús og
t þárna er hús.
I Ég var alltaf í sveit á sumr-
in frá því að ég var 5 ára og
þángað til ég gifti mig; ég undi
1 aldrei Reykjavíkurlífinu til
ji. fúllnustu.
: /> — Hvað vantaði þlg í það?
: ’ — Ja — mér fannst ekkert *
Valgerður Gísladótiir
rœðir um Reykiavík
og nógrannabyggðir
fyrir hálfri öld
sumar hér. Mig vantaði gras og
skepnur aðallega: Vorið eftir að
ég fermdist var ég látin í fisk-
vinnu, í fiskbreiðslu á reitun-
um, en mér ofbauð svo orð-
bragðið £ kerlingunum að eftir
2 daga sagði ég við mömmu
að ég gerði þetta ekki oftar. Þá
var ég enn send í sveit; þá áttu
Reykvíkingar svo mikið af vin-
um og kunningjum í svéitinni
að þeir gátu komið börnum
sínum þangað til dvalar.
— Þig vantaði gras, segir þú,
en var ekki töluvert gras hér
þá?
— Það var lítið um gras en
mikill fallegur holtagróður, sér-
staklega í Skólavörðuholtinu.
Ég sé mikið eftir að það var
tekið undir hús. Að mínum
dómi ætti Skólavarðan að
standa enn í dag og óhreyfður
ho.ltagróður umhverfis. Nýtízku
útsýnisturn hefði átt að byggja
skammt frá Skólavörðunni.
Skólavörðuholtið var þá tví-
mælalaust fegursti staður í
Reykjavík.
— Hverju manstu fyrst éft-
ir frá bernskuárunum hér?
— Fyrsti stórviðburðurinn
sem ég man var þegar Ingvar
fórst á Viðeyjarsundi 1906. Við
áttum þá heima við Hverfis-
götuna. Ég man afskaplega vel
eftir þessu. þó ég væ'ri ekki
nema 4 ára,. Ég horfði á það af
húströppunum, stalst út og hélt
mér í fullorðna fólkið til þess
að ég fyki ekki. Ég hafði þá
sáralítið vit á þessu nema ég
sá að það var skip að fara í
sjóinn — og að kona í næsta
húsi átti þar sön sinn, og að
mamma fór út til hennar um
kvöldið og var hjá henni um
nóttina. Annars komst ég fljótt
að því að það voru margir ein-
stæðingar I Reykjavík; kannski
YFIRBYGGINGAR
alls konar
vegna þess að mamma var
nokkuð tíður gestur hjá slíkum
éinstæðingum . . , Já, þeir
voru margir, og fáir sem að
þeim hlynntu. Það var til ein-
hver ekknasjóður sem styrkti
einstæðingskonur með nokkr-
um krónum, er presturinn fór
með til þeirra, oftast fyrir jól-
in. En slíkt náði ekki langt til
lífsframfæris, þótt búið væri
í myrkum kjallara eða uppi á
hanabjálka.
— Voru þetta ekki aðallega
Sjómannsekkjur?
— Það voru allskonar ein-
stæðingaq. gamalmenni — alls-
staðar að af landinu. Ég kann-
aðist ósköp vel við söguna hans
Vilhjálms í útvarpinu 1. maí,
. . . Já, ég þekkti þá báða
mætavel, Samúel og Jón. Jón
átti heima á Laugavegi 69 og
hafði þar fjós — og þá var allt
tún hér inn með Lauga\reginum
og hann hafði það á leigu, og
fyrir kunningsskap fengum við
krakkarnir að fara inn á túnið
og hcrfa á þegar Hannes Haf-
stein og Danakonungur riðu til
Þingvalla. Ég þrætti mikið við
mömmu þá, ég vildi hafa"þsð
að Hannes Hafstein væri kóng-
urinn — hann var svo langtum
myndarlegri.
— Næstu stórviðburðir?
— Næstu stórviðburðir hér í
Reykjavík voru lagning vatns-
veitu og skolpveitu — og þar-
með útrýming taugaveikinnar,
sem annars var landlæg hér á
hverju ári . . Já, þá voru hér
opin ræsi. Við áttum heima á
Hverfisgötu 70) og niður hjá
nr. 72 rann opið ræsi, grænt
af slýi.
Þá vann pabbi mest vestúr
í Slipp og ég færði honum
þangað tvisvar á dag því mat-
artíminn var svo naiimur að
hann komst ekki heim, én
vinnutíminn var frá kl. 6—6.
Nei, þá voru ekki til' neinir
hitabrúsar! Þeim þætti það lík-
lega snúningasamt krökkunum
í dag.
—■ Og svo hefurðu farið í
skóla?
— Já, ég gekk hér í Miðbæj-
arskólann, en aðeins 4 vetur
því þá voru börn ekki skóla-
skyld fyrr en 10 ára, en ég
held áð þá hafi börnin tekið
skólann alvarlegar en nú, og
sum lært á þessum stutta tíma
ekki verr en á mörgum árum
nú. Með þessu er ég ekki að
hreyta ónotum að skólunum,
því oft er sökin á því sem af-
laga fer meira hjá heimilun-
um.
Það sem manni er bannað
vill maður, — ég grét fögrum
tárum yfir því að geta ekki
lært meira, — nú gráta böm
yfir því að þurfa að læra: þau
eru ekki að læra fyrir sjálf sig,
heldur fyrir pabba og mömmu!
Eftir að ég var komin yfir
fermingu vann ég fyrir mér á
hverju sumri, sem kallað var,
ævinlega í vorvinnu og kaupa-
vinnu. Þá var það siður að
bóndinn sem maður réðist hjá
borgaði aðra ferðina, og þess
vegna vildi ég aldrei vera á
sama stað aftur, — ég vildi
geta séð sem flest og farið sem
víðast. Samt lenti ég undan-
tekningarlítið hjá góðu fólki.
Framhald á 10. síðu.
Valgerður Gísladóttir sextug

Pallasmíði
Sturtu-
ásetning
’.éi/.
Jeppahús
Núverandi stjórn Kvenfélags
sósíalista, ásamt stórum hóp
annarra félagskvenna sem ég
hef haft samband1 við undan-
farna daga, hafa komið mér í
þann vanda að ávarpa þig á
þesum heiðursdegi þínum — og
vil ég því hérmeð færa þér
árnaðaróskir okkar í tilefni af-
mælis þíns. Við vonum að
enn um Jangan aldjuxæigi félag
‘þitt eítir að njóta þjnnar
ttíiklu starfsorku og umhyggju
r sém þú jafnan hefur sýnt því:
Ef ekki hefði staðið svo á
að kosningar eru fyrir dyrum,
hefðir þú áreiðanlega fengið
langar ritsmíðar frá ýmsum
þeim konum sem eru þér pers-
ónulega kunnugar, — en þú
veizt manna bezt hvað við höf-
um allar í miklu að snúast
þegar svo stendur á sem núna
— þú hefur ekki svo .sjaldan
skípulagt ýmiskqnar baráttu
samstarfskvenna þinna, og þar
sem mér er kunnugt um að þú
ert sjálf svo störfum hlaðin að
ég efast tim að þú gefír þér ‘ .
tíma til að lesa þessar línur,
þá slæ ég botninn í þetta með
því að þakka þér í nafni Kven-
félags sósíalista margra. ára
formennsku og linnulaus störf
fyrir félagið. Það er ósk mín,
að eftir nokkra daga fáir þú
góðar fréttir, til viðbótar- því
öllu sem þér mun veitast í dag,
ég veit að þsér fréttir myndu
gleðja þig meira en flest ann-
að og það er: Stórsigur Al-
þýðubandalagsins f bæja- og
sveitastjórnarkosningunum 27.
maí, allstaðar á landinu.
Með félagskveðju
Birna Lárusdóttir.
Kæra Valgerðþrl (
Ég veit, að þú ert eins og
ég, kærir þig ekkert um ’að
verið sé að tilkynna opinber-
lega, að þú sért komin í þenn-
an aldursflokk, en þú verður
að láta þér lynda að á þ:g sé
minnzt með örfáum crðum
Áhugi þinn fyrir framgangi
sósíalismans hefur ekki minnk-
að með. aldrinum. Þótt unga
fólkinu finnist við vefa hálf-
gerðír forngripir, stendur þú
því ekki að bakj í atorku og
festu.
Með þessum fáu orðum vildi
ég aðeins koma á framfæri
þakkiæti oldtar, sem störfum
með þér í Carólínusjóðsnefnd.
Við sendum þér okkar góðu,
gömlu kveðju; „Öreigar allra
landa, sameinist".
M. Ottósdóttir.
Valgerður Gísladóttir er fjar-
verandi úr bænum í dag.,„., :
(|$ Jm- />JÖDmJLKfN =r-c$unnudagut 13. tjoaí