Þjóðviljinn - 01.08.1962, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 01.08.1962, Blaðsíða 7
þlðÐVIUINN Otgefandi Sameiningarflokkur aiþýðu — Sósíalístaflokkurinn. — Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð- ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar: Ivar H. Jónsson, Jón Bjamason. — Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson. — Rit- stjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 55.00 á mánuði. Aðför að sjómönniim |>ó Morgunblaðið og önnur afturbaldsblöð séu alltaf J á móti verkfallsmönnum og alltaf á því, -að kröf- ur verkamanna og annarra alþýðustétta um kjara- bætur séu ósanngjarnar og ótímabærar, verða þessi blöð samtímis að tala fagurlega um það hversu gott væri ef verkamenn og sjómenn og iðnaðarmenn bættu kjör sín, bara eftir einhverjum öðrum leiðum en þeim sem verkalýðshreyfingin hefur farið. Nú um ndklkur ár hefur Morgunblaðið og íhaldsþingmenn klifað á ákvæðisvinnu sem undraleið, er auðvelt væri að fara til að gera hvort tveggja í senn, stór- bæta kjör vinnandi fól'ks, og gera það svo notalega að það yrði jafnframt vinnukaupandanum, hinum svo- nefnda atvinnurekanda, til hags. yegna stöðu Morgunblaðsins og Sjálfstæðisflokksins í (þjóðfélaginu og baráttu þeirra gegn verkalýðs- hreyfingunni og bættum kjörum alþýðu hafa menn að vonum dregið í efa að heilindi fælust í þessum bolla- leggingum um kjarabætur handa vinnandi fólki. Hitt hefur alþýðumönnum þótt sennilegra, að íslenzkir auð- burgeisar og gróðamenn vildu ekki unna vinnandi fóllki kjarabóta eftir neinum leiðum, heldur nota hvert tækifæri til að auka eigin gróða. Þetta hefur nú ásann- azt eftirminnilega í tilraunum burgeisanná í Landssam- bandi íslenzkra útvegsmanna að skerða sjómannakjör- in á .síldveiðunum og iþá ekki síður af framikomu ríkis- stjórnar Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins. Emil Jónsson setti bráðabirgðalög um gerðardóm, þegar ljóst var að sjómenn voru að ihrinda árásinni á síldveiði- kjörin og flptinn að fara af stað upp á óbreytt kjör, þrátt fyrir stigamannaaðferðir til að halda öllum út- gerðarmönnum í -hernaði gegn sjómönnum. Framhaldið varð hinn .ósvífni igerðardómur, sjónarmið gróðaburgeis- annia gert'áð sjónarmiði dómsins, eins og sjálfsagt var líka tilætlun ríkisstjórnarinnar með setnin-gu gerðar- dómslaganfta P’ðlilegt er að líta á þann hlut aflans, sem áhöfn ^ skipsins fær samkvæmt síldrvef^anypj^g^inum sem ákvæðisvinnulaun skipverjanna,. skipshöfnin fær þannig laun sín greidd eftir afköstum. Þegar afköstin eru rýr og lítið veiðist, fara launin eftir því. Áður var það algengt, að menn gengu slyppir\f»g srtauðir g* frá borði ef illa veiddist, rétt matvinnungarj en nú hef- W ur verkalýðshreyfingin tr-yggt sjó^i||in|É^kra lág- markstryggingu fyrir vinnu sína. Eftif & áður eru síldveiðarnar þó mjög óvissar og '^i-a^usálh-ar og tekjur sjómanna eftir þvá. En**fíitfa eJckl að vera og er ekki efamál: S'kiipshöfnin á fullan rétt á því og heimtingu á að e'kki sé farið að breyta ákvæðistaxta hennar, skiptaprósentunni af aflanum, henni í óhag, þó komi eitt eða tvö eða fleiri góð aflaár á síldveiðum, eftir möng mögur ár. Þær kjarabætur sem sjómenn fá af miklum afköstum eiga þeir fyllilega skilið og það nær ekki nokkurri átt að telja þær eftir. Og það er fáránleg ósvífni að by-ggja kröfur um lækkaðan hlut skips*hafnari-nn.ar í aflanum á því, að ný og betri tæki stuðli að aúknum afköstum. Að sjálfsögðu stór- aúka aulkin afköst gróða útgerðarmanna og bætt tækni á ekki síður og raunar miklu frem-ur að verða til þess að færa vinnandi fólki, í þessu tilfelli sjómönnum, kjarabætur. ljess vegna var árás gróðaiburgeisanna í LÍÚ á sjó- mannakjörin á síldveiðunuim óþokkaverk. Þess vegna var setning bráðaibirgðalaga E-mils Jónssonar um gerðardóminn óhæfa í garð íslenzikra sjómanna. Þess veg-na er gerðardómurinn sjálfur soraplagg og árás, ekki einungis á sjámannastéttin-a heldur á alla a-liþýðu. Og engin líkindi eru til þess að íslenzkir sjómenn, ís- lenzk alþýða, uni slíkri aðför. — s.. Kalevala sem ballett Atriði nr ballettinum „Sampo“. Á myndinni sést dansmærin Svetlana IGubina í (hlutverki brúðar Ilmarinens og V. N. Melnikoff sem Ilmarinen, Hið ódauðlega þjóð- kvæði Kalevala — Ódysseifskviða Norð- urlanda — hefur verið þýtt á ýmsar þjóð- tungur, m. a. íslenzku, svo sem kunnugt er. En aðeins einu sinni hefur þetta stórfeng- lega verk verið fært í dansbúning. Það skeði fyrir þrem árum í Petrosavodsk, höfuð- borg Karelíu. Það var tónskáldið Gelmar Sinisalo, ballettmeist- arinn Igor Smirnoff og balletthópurinn við Petrosavodskleikhús- ið, sem þetta gjörðu. Áhorfendur sem og strangir gagnrýnend- ur hafa látið í ljós hrifningu sína, hvort sem ballettinn hefur verið sýndur í Lenin- grad, Moskvu eða Pet- rosavodsk. Gömlum brúðkaupssiðum, þjóðdansinum „Lutsjinki" og öðrum þjóðdönsum hefur, með góðum árangri, verið fléttað inn í klassískan adagio með tilbrigðum. Áhugamaður (| aðalhlutverki Vladimír Melnikoff, sem fer með hlutverk Ilmarin- ens, hefur ekki sérmenntun sem dansari, en byrjaði að dansa ballett í áhugamanna- hópi í verksmiðju einni í Mosk-vu. Sl-kir áhugamanna- hópar eru á hverju strái í Sovétríkjunum, þar sem hver og einn getur frá blautu -barnsbeini iþróað meðfædda hæfileika sína. Að sjálfsögðu skeður það ekki oft, að á- hugamaður sé svo fær, að hann stökkvi beint inn á ,svið- ið sem fullþroska listamaður. En Melnikoff er einn af fá- um útvöldum. Svetlana Gubina dansar brúði Ilmarinens og Svetlana Stepanova fer með hlutverk hinnar illu nornar. Báðar eru þessar dansmeyjar menntaðar við ballettskóla, önnur í Perm í Urax en hin í Moskvu. Þæ eru báðar smávaxnar og gæddar miklum yndis-þokka. En að skapi og hæfileikum eru þær svo ólíkar sem mest má verða: Gubina er ljóðræn, Stepanova skapmikil. Ungir listamenn fara einnig með ýmis mikilvæg hlutverk önn- ur. „Eftirlætisbam“ hans Leikhúsin leggja sérstaka áherzlu á að skapa nýjan og frumlegan ballett. Á þessu sviði hefur Petrosavodskleik- húsið haft heppnina með sér — það hefur tekið upp á- rangursríkt samstarf við tón- skáldið Gelmar Sinisalo. Ný- lega samdi hann t.d. hljóm- listina við hinn nýja ballett „Ég minnist yndislegs augna- bliks“. En „Sampo“ er enn sem fyrr „eftirlætisbarn" hans. Allt sitt líf hefur tónskáld- ið verið í tengslum við Kari- ,líu: Þar er hann fæddur og þar varð hann tónlistarmað- ur og hóf að semja tónlist, sem nú er víða kunn. Hann er Finni að þjóðerni og frá foreldrum sínum hefur hann G. V. Lukoff í hlutverki Vainamöinens í leikdansin- um ,3ampo“. hlotið í arf átthagaást . sína og ást á sveitungum sínum og landsmönnum, ást á þjóð- vísum og ævintýrum, ást á „Kalevala". Tónverk hans endurspegla djúpa innlifun hans í karelska alþýðuhljóm- list, og hæfileika hans til að lýsa löndum sínum,1 sem eru látlaus, hlédrægúr og heiðar- legur þjóðflokkur, haldinn djúpri ættjarðárást.' Hver einstaklingur í verkum hans er gæddur ríkum einstakl- tngseinkennum og einkar geð- felldur. Og lög hans öll eru vel gerð fyrir dans. Ballettmeistari vinnur sigur En ballettmeistarinn ‘Igor Smirnoff á ekki minni ’þátt í því hve vel hefur tekizt með „Sarnpo". Hann samdi fyrsta dans sinn aðeins- tíu ára gamall, en er nú 361 ára. Ást hans á leikhúsinu er göm- ul; sem drengur tók hann þátt í ballett, sem tekinn var upp í kvikmynd. Hann lék í fimrn kvikmyndum en varð þó 'ekki leikari, því að dansinn átti hug han.s allan. Hann lærði dans við leikhússkóla en próf- verkefni hans var að færa upp ballettinn „Bronzriddar- ann“ eftir Glier. Þótti það vel takast og hinum unga ballett- meistara var böðið að gera slíkt hið sama í Búkarest og hlaut að laúnum verðlaun rúmenska ríkisins. Og síðan hefur Smirnoff unnið hvern sigurinn á .fætur öðrum.1 t -i; Í7 0) — ÞJÓÐVIL.JINN — Miðvikudagur 1. ágúst 1962 Svo kom 18. júni. BERLÍN — 30. júní. — Lokun marikanna í Berlín 13. ágúst sl. og bygging múrsins ha-fa gert kraftahlutföllin í Þýzkalandi mun skýra fullyrðingar vest- urþýzku stjórnarinnar um að hœgt sé að grafa undan aust- ■urlþýzku stjórninni innan frá með jkipulögðum truflunarað- gerðum í efnaihagslífinu og taika DDR svo með hervaldi hafa miisst al'.an hljómigrunn. Skilnihgur fyrir því, að nauð- synlegt er að viðurkenna veru- leikann tilveru DDRt hefur vaxið um allan heim. Krafan um nð friðar.samningar verði gerðir . við Þýzkaland, núver- andi lándamæri þess staðfest og V-Berl,ín verði breytt úr borginni á víglínunni í hlut- laust, frjálst borgríki hefur vtaxið stóruim á heimismæli- kvarða. Stefna v-iþýzku stjórn- arinnar í Þýzkalandismálinu er að nálgast skipbrot sitt. Æ fleiri v-þýzikir stjórnimiálaleið- togar krefjast breyttrar stefnu. Sovétrikin og Bandaríkin sitja að samninigsiborði um lausn máisinis. Adenauer gerir allt sem h,ann kann til að tefja þróunina — með trúnaðarbrot. um við Bandaríkin. æsingaræð- um o.g hótunum i V-Þýzkalandi og V-Berlín og nú síðast með heimsókn sinni til Frakklandis. Áþreiflanleg dæmi um það, hversu örivæintingarfullur þessi hamlróður er orðinn, eru dag- amir kringum 17. júnii sl. Marg ítrekaðar kröfur Wiili Brandts, borganstjóra V-Berlínar, að það verði að takast að gera múrinn gljúpan og til þess muni V-Berlínar jögreglan veita ,;skotvernd‘‘ hafa verið hvatning til sk eifr.im da r verk a - hreyfinigarma í V-Ber’.ín um að \efja aðgerðir i nýju form: Sérhvert morð á a-þýzkum varðmanni sem hljótast muni af þesBum aðgerðum, muni verða Skoð.að sem „varnarað- gerð“. 17. júní er mikill hátiiðardag- ur í V Berlín, „dagur frelsis- ins“. Þá er þess minnzt þeg- ar „vesalinigs bróðir í austri var barinn undir kúgunina‘‘. Þá er hrimgt öllum klukkum V- Berlínar. Á þessuim degi í ár var ætlunin, að Willi Brandt og Adenauer töluðu um frelsið á útifundi fyrir framan ráðhús V-Berlínar. Auk þess átti eitt fyrrverandi , fórnardýr“ og þá- verandi „hetia frelsisins“ að tala ot skelfingar kúgunar- innar. En hetjan mætti efcki. • DÆMI UM SKIPULAGIÐ Nóttina mi’.Ii 16. og 17. júní ætlaði stór hópur unglinga að brjótast vestur yfir múrinn á stolnum vörubíl. Sú fyrirætl- un mistókst. Hópurinn var stöðvaður töluvert áður en hann koimst að múrnum og handtekinn. Foringjar hópisins standa nú fyrir hæstarétti á- samt nnkikrum öðrum, sem höfðu álók.a fj'riræt'anir í huga. Verður hér að nokkru rekinn framiburður þeirra og aðferð- ir. Ofbeldishreyfing sú, sem einkum var að veilki daiT.ana 16,—18 iúní, er undir stjórn Detíef Girrmann o? hefur að- setur i , Haus der Zukunft“, sem er cign V-Berlinarborggr og staðsett i Berlín-Zah'.endorf, Goetfesstrasse 37. Hyeyfing þessi hefur bein saimbönd vjð stjórnarskrifistof- ur Brandts og V-Berlínar lög- reglunnar. Hún nýtur fjár- stuðnings v-iþýzka njósnamá’.a- Berlínarbréf ráðuneytisins, krata- og Aden- auersflokksins. Starf hennar eftir lokun markanna hefur einkuim verið fólgið í því að smygla fólki vestur yfir með hjálp erlendra vegabréfa, sem hún hefur útvegað sér einkum frá Austurríki, Sviss, Noregi, Svíþjóð, Hollandi og Belgíu. í vetur tók a-þýzka landa- mæralögreglan uPP nýtt eftir- litsikerfi, svo að siík smyglun mun að mestu eða alveg úr sögunni. Eftir það breytti hreyfingin um starfisaðferðir. Hún hóf vopnaðar ögranir við mörkin og undirbúning að þvi að gera múrinn gljúpan með stúlikur dregnar inn í fyrir- tækið. Réttarforiseti; Hvaða hlut- verk var stúlkunum ætlað? Ákærður (Richter, aðalfor- ingi hópsins): Þær áttu að vera þálibeita fyrir varðmenn- ina, sem nýleyistir voru af verði Réttarforseti; Þær áttu að fá þá í samræður við sig? Ákærði: Já. Réttarforseti: Og svo? Ákærði: Síðan gkyldi hópur- inn ráðast á þá og vega. Réttarforseti; Með hníf? Áikærði: Já. í íbúð Fuöhs hafði þessi að- hafið þér hlustað á? Mynduð þér ráðleggja ungum mönnum eftir a'út sarnan að ganga á sama skóla? Ákærði: Nú veit ég, að þetta var allt brjálæði, sem ég ætl- aði að gera. Ég veit, að ég héf framið glæp. • 17. JÚNÍ 17, júní töluðu aðeins Aden- auer og Brandt á útifundinum í V-Berlín. „Fórnardýrið msetti ekki“. Vöruibifreiðin var upp- götvuð áður en stúlkurnar höfðu uppfyllt hlutverk sitt í aðgerðinni. Þar með hafði tek- izt úð korna í veg fyrir blóðs- Kiiter, Fuchs og Blechschmidt, piltarnir sem áttu að tala á útifundinum og í RIAS 17. júní. aðstoð vopna. í þessu skyni skipti ,hún sér upp i hópa eins og t.d. „rann- sóknarhóp“ og „jarðganga- og skolpræsaihóp". Erindrekar þessarar hreyfingar eru að sjálfsögðu einnig staðsettir austanmegin markanna. Þeir hafa flestir verið í bsinu sem- bandi við hana .gegnum erind- reka, se-m geta kcmið austur yfir með hjálp v-þýzkra eða erlendra vegabréflsslkilríkj a. Einn hiuti erindrekanna auistan megin voru foringjar hóps þess, sem ætlaði veistur yfir á vörubílnum. Þetta er svo sem ekkert fagur hópur. Flest- ir beirra hafa oftar en einu sinni komizt í kast við lögregl- una bæði austan og veistan megin. • 16. JÚNÍ Foringjar vörubilshópsins höfðu i samráði við hreyfingu Girrmanns gert áæt’.un um að brjótaist i gegnum múrinn nóttina 16./17. júní. Einn þeirra Riöhard Kúter. átti að tala sem ,.fórnardýr‘‘ þann 17. ássimt Adenauer o.g Brandt á útifundi í V-Berlin. Tveir aðr- ir, Klaus Fuchis og Gerhard Blechschonidt ( sá síðarnefndi hefur 3 sinnu-m staðið fyrir rétti í V-Berlín vegna lög- brota). áttu að halda jbann sama dag ræður -í RIAS (ame- ríska áróðursútvarpið í V-Ber- ld.n), seim útvarpið hafði til- búnar handa beim. í upphafi var ætlunin að framkvæma aðgerðina með 4 vélbyssuim cz 5 sifeamrofeyssum, sem átti að fá frá einum er- indreka, sem var staðsettur austan megin. En sú áætiun fór út um þúfur. Þá voru tvær gerð verið „æfð“: stökkva afjt- an að þeim, arminn um háls þeirra stöðva loftrásina og hniifinn í brjóstið. Tveir áttu í snatri að fara í istaikka varðmannanna og þannig að komast sem næst mörkunum með biljnn áður en stöðvunarmerki yrði gefið. Eftir það skyldu vopn hinna m.yrtu notuð undir skotvernd að vestan. Riehter kvaðst mikið hafa sótt kvikmyndir fyrir vestan og eitt sinn setið átta mánuði í fangelsi. Réttarforseti: Hvað var tak- mark ykkar með ögrun við mörkiin? Vitni (Kúter): Við vildum endilega taika þátt í útifund- inum þann 17. júní í V-Berlín, þar sem Adenauer og Brandt töluðu og segja þar frá ferð okkar yfir mörkin. Ætlunin var að fara í sem stærstum hóp, til þess að minnsta ko-sti einn hluti hópsiins kæmi'St í gegn. Réttarfiorseti: Hvernig á að skilia það, einn hluti? Vitni: Við reiknuðum með, að nclkkrir yrðu sikotnir við þessa aðgerð. Réttarforseti: Hvernig kom- uzt þið niður á þá .hugmynd að myrða varðmennina? Vitni; Við viissum að við yrðum viðurkenndir sem póli- tiíiskir flóttamenn fyrir veist- an. Spurnin.g til ákærða: Hafið þér eitthvert sinn hugleitt það, hvaða afleiðingu sli;k ■ ráðagerð skot og morð myndi geta haft fyrir ásiandið í Þýzkalandi? Hvar hafið þér gengið á skóla? Hivaða fólík hafið þér umgengizt og hivaða útvörp úthellingar við mörkin í það sinn. Á fundinuim talaði Adenauer um að vestrið yrði að stamda saman gera a’-lt sem hægt væri til að berjast gegn komm. únismanum — og hvergi gefa eftir. Brandt kom á eftir og lýsti yfir, að hann stæði að baki sérhverjum,gem .„notaði rétt nauðvamarinnar‘‘ við mörkin. Skjótið,1 Js&totið; heit- ir á hansVíriíáli''5 „nauðvörn“. • • ~i : ■ *»rniii. - • 18. JUNI lEftirmiðdaginn þann 18. júni óx mjög fjöldi V-Berlínar lög- reglumanna við Jerusalemer- strasise. Á þökum húsa í ná- grenni götunnar vestan megin markanna fór að bera á mönn- um með sjónauka. Vestur- Berlínar útvarpið SFB og : norður-jþýzka útvarpið fóru að stilla tækium s'mum þarna upp. Var eitthvað á seyði? Já, einn , jarðgönguhópur“ 1 hreyfingar Girmanns hafði, eft- ir að hafa fengið byggingar- áætlanir borgarinnar hjá stjórnarskrifstofu Brandts, grafið jarðgöng frá lóð Spring. erauðhringsins í V-Berlín yf- ir í kjallara hússins við Zimm- erstraisise 56, en neðstu hæðir þess standa auðar auistan meg- in markanna. Éftir að hafa fengið bvatningu Brandts dag- inn áður og tryggingu hans, ákvað hreyfingin að láta á ný til skarar skníða við að gera múrinn gljúpan_ Klu'kkan rúm’.ega 18 skriðu 3 meðlimir hreyfingarinnar í gegnum göngin. Tveir urðu eft- ir við uppganginn. Einn hélt áfram lengra inn i A-Berlín að gegma hlutverki sínu. Um klukikan 18 10 iko.m hann til baka og gæzluvarðmaðurinn Huhn gekik í veg fyrir hann og spurði eftir persónuskilr:kj. um. Án frekari umisvifa þreif aðkomandi upp skammibyssu og skaut. Varðmaðurinn, Rein- hold Huihn, tvítugur að a’dri. féll saman. Félagi Huhns hljóp til og beygði rig niður að hon- . um. Hjartað var hætt að s!á. Handan mýr.sins brast á hlát- ur og rödd kall.aði: í kvöld munt bú ),íka verða drepinn_ svinið þitt. Fiö’.da byssuhlaupa var beint áð’lhonum. Já, skjót- ið lyddurriSr ýfckar, skjótið! öskraði hann og með byssu fyrir brjóstii^&ýldi hann félaga sínum, sem ^róHíkið burt. MorðinginnAíjcp íil bafca og hvarf inn göggin. Hanri er Rudolf Múller f. 22. febrúar 1931, BerMn-Kreuzberg, Nost- itzstrasse 42, Eflaust er hann ekki lengur þar að finna. Framhald á 10. síðu Fótaskinn J J'S [. Um all langt skeið höfum við Islendingar, orðið að sætta okkur við það, að þeir, sem fnestu ráða um þjóð- mál, hafi gert sér far um að uppræta sérhverja þá kennd í brjóstum okkar, sem fól í sér sonarlegt og dótt- urlegt viðhorf til ættjarðar- innar. Mörg þeirra mála, sem áhrifaöflin hafa leitt til framgangs, oft gegn vilja meirihluta þjóðarinnar, hafa verið þannig að eðli, að þjóð- armetnaðurinn einn hefði átt að nægja til að hindra fram- gang þeirra. Auðvitað erurn við mörg sem séð höfurö fyrir margt af þeirri niðurlægingu, sem leiðir af stefnu áhrifamann- anna £ sámskiptum okkar við Bandaríkin. En ékki var mér Ijóst að til væru ' mann- ræksni, sem tækju svo bók- staflega þýlyndisupplag framá- mannanna sem raun ber nú vitni. í gluggum minjagripaverzl- ananna í bænum getur nú að ’líta eftirlíkingu af Islands- korti, mjög haganlega gerða, úr tveim sundurleitum sauð- gærum. Ekki hef ég haft þrek, til að spyrja um verð- ið á þessum viðbjóði, en ég geng út frá að einnig þessi „landsala" geti gefið þeini, sem að henni standa eitthvað verulegt í aðra hönd. Og ýmsir megi vel una því, að nú hefur rætzt nú mikla hugsjón, að gera ísland að fótaskinni framandi auðvalds. Eru ekki til nein lög eða reglur, sem takmarka rétt- indi manna sem hafa svo takmarkaðan smekk til að nota sér hvaða leið sem er til dollaraöflunar? Mér er isjurn. Jón Kristófer. Mlðvikudagar 1. ágúst 1962 — ÞJÓÐVILJINN — {J

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.