Þjóðviljinn - 13.11.1962, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 13. nóvembér 1962
ÞJOÐVILJINN
SÍÐA g
Tolla- og viðskiptasamning-
ur við EBE möguleg lausn
• Á fundi sameinaðs þings í gær flutti viðskipta-
málaráðherra, Gylfi Þ. Gíslason, skýrslu ríkisstjórnar
innar um Efnahagsbandalagsmálið. Merkasta atriðið í
ræðu ráðherrans var, að hann neyddist til að játa, að
tolla- og viðskiptasamningur kæmi mjog til greina varð-
andi samskipti íslands við bandalagið, en áður hafði
bæði ráðherrann og sérfræðingar ríkisstjórnarinnar lýst
því yfir, að þeir teldu slíka lausn óhugsandi.
• Þrátt fyrir þetta var greinilegt á ræðu Gylfa,
að ríkisstjórnin hallast helzt að aukaaðild að banda-
laginu, enda þótt á hana sé litið sem fyrsta sporið til
fullrar aðildar, og ráðherrann lýsti því yfir að slíkt
gæti ekki komið til greina!
• Á eftir ræðu Gylfa töluðu Finnbogi R. Valdi-
marsson og Eysteinn Jónsson, en síðan var umræðunni
frestað.
Skýrsla Gylfa Þ. Gíslasonar,
viðskiptamálarádherra stóð í
fulla tvo tíma. 1 upphafi máls
síns vék Gylfi að þeim breyt-
ingum, sem undanfarið hefðu
átt sér stað í
Vestur-Evrópu
á sviði efna-
hagsmála.
Væri það sú
meginstað-
reynd. sem við
yrðum að gera
o.kkur grein
fyrir, en þessar breytingar
myndu einnig vafalaust hafa
áhrif á stjómmálaþróunina í
Evrópu og öllum heiminum.
Island væri hluti af Vestur-
Evrópu í öllu tilliti og mætti
þessi þróun því ekki leiða til
þess að landið einangraðist
efnahagslega og menningarlega
frá þessum hluta heims, þótt
til kynnu að vera þeir menn
hérlendis, sem þess óskuðu eins
og ráðherrann komst að orði:
Hér væri um að ræða mál,
sem í raun og veru ætti að
vera hafið yfir deilur um dæg-
urmál, — hafið yfir stjórnmál!!
Þessu næst rakti ráðherrann
vandlega samvinnu Vestur-Evr-
ópuþjóða á efnahagssviðinu frá
stríðslokum til þessa og þátt-
töku Islendinga í þvi samstarfi.
Næsti kafli ræðunnar fiallaði
um utanfarir íslenzkra ráð-
herra og sérfræðinga þeirra til
viðræðna við forráðamenn
Efnahagsbandalagsins (og var
það löng upptalning). Sagði
Gylfi að alls staðar hefði verið
tekið með skilningi á málstað
Islendinga og hefðu „ýmis
atriði”, sem væru mjög mikil-
væg, komið fram í viðræðunum.
Meginvandamálið kvað ráð-
herrann vera. hvernig unnt
væri að tengjast banda-
laginu. Um Þrennt gæti
verið að ræða: 1. Fulla
aðild, 2. Aukaaðild og 3. Tolla-
og viðskiptasamning. Ekki væri
með fullri vissu hægt að segja
hvað hver tegund tengsla fæli
1 sér og þvi væri á engan hátt
tímabært enn að taka ákvarð-
anir í þvi efni. Rikisstjórnin
teldi útilokað, að ísland sækti
um fulla aðild. Aukaaðild gæti
hins vegar komið til greina. en
hún hefði óhjákvæmilega í för
með sér samninga um mjög
„viðkvæm mál” eins og atvinnu-
réttindi erlendra manna, flutn-
ing fjármagns og vinnuafls milli
landa o. þ. u. 1. Ekki vildi ráð-
herrann gera mikið úr hættu
á ásókn erlendra manna til at-
vinnurekstrar hér, en tryggja
yrði að slíkur atvinnurekstur
gæti ekki haft úrslitaáhrif á
efnahagslíf þjóðarinnar. Loks
taldi ráðherrann, að unnt væri
áð ná tolla- og viðskiptasamn-
ingi við Efnahagsbandalagið.
Þá myndum við um leið losna
við samninga um „viðkvæm
átriði”, sem fylgdu aukaaðild. —
’ Að lokum tók ráðherrann fram
að það væri skoðun ríkisstjórn-
árinnar, að enn væri ekki kom-
inn tími til ákvarðana og þyrftu
fyrst að liggja fyrir niðurstöður
í þeim samningaviðræðum, sem
nú fara fram milli Efnahags-
bandalagsins og þeirra þjóða.
sem þegar hafa sótt um aðild
i einhverju formi.
Finnbogi R.
Valdimarsson
(Alþbandal.)
benti í upp-
hafi ræðu
sinnar á. að
fullur helm-
ingur skýrslu
rá'ðherrans
hefði, verið
sögulegt yfir-
lit um þróun
viðskiptamála Vestur-Evrópu
frá stríðslokum. En þessi hluti
hefði engan veginn verið hlut-
laus og borið einkenni áróð-
urs þeirra manna, sem vilja að
ísland verði aðili að Efnahags-
bandalaginu. Reynt hefði verið.
að draga fjöður yfir stjórnmála-
legan tiigang bandal. og að hér
er í raun og veru á ferðinni ný
rlkjásarnsteýþá. Og bandálagið’
stefndi beinlínis að því að reisa
tollmúra og hindra frjáls við-
skipti bmða. Auk þess gæti
hin einlega yfirstjórn
bundið nandur þjóða í hinum
mikilvægustu málum og þannig
svipt þær sjálfsákvörðunarrétti.
Síðari hluti ræðu ráðherrans
hefði að mestu fjallað um ferða-
lög og viðræður við forráða-
menn bandalagsins. En ráð-
herrann skýrði á engan hátt
frá viðræðunum, enda þótt hann
tæki fram, að þar hefðu komið
fram „ýms mikilvæg atriði".
Ekkert hefði nýtt komið þar
umfram skýrslu um för ráð-
herrans í sumar og hefði hún
birzt í Morgunblaðinu 21. julí
s.l. Alþingismenn væru því
engu vísari um „hin ýmsu at-
riði“, sem ráðherrann hefði
minnzt á. Þó væru e.tv. tveir
þingmenn undanskildir, eftir
því sem stjórnarblöðin hefðu
upplýst í sumar. — þeir Her-
mann Jónasson og Eysteinn
Jónsson, sem haft hefðu aðgang
að öllum skjölum og gögnum
varðandi þetta mál og rætt um
það við tvo ráðherra, viðskipta-
málaráðherrann og dómsmála-
ráðherra, að sögn stjórnarblað-
anna. Að vísu hefðu stjóri.ar-
blöðin sýnt þá háttvísi að
bendla þetta við mútur, — en
ekki kvaðst Finnbcei vii.ia gefa
í skyn, að þessi forréttindi Ey-
steins og Hermanns væru upp-
haf að slíku. En hann skoraði
. þessa þingmenri og jafnframt
ráðherrann að skýra frá öliurr
upplýsingum. sem fyrir lægju
í málinu. Margir væru á þeirri
skoðun, að hcr væri örlagarík-
asta mál, seni ísicndingar hefðu
fengið til meðferðar á þessari
öid. Yrði að vona, að slíku máli
yrði ckki ráðið til Iykta með
leynimakki hvorki utanlands né
innan.
Þá vék Finnbogi að þeirri
fullyrðingu Gylfa, að til kynnu
að vera hér á landi menn, sem
óskuðu þess að verzlunar- og
menningartengsl okkar við
Vestur-Evrópuþjóðir væru sem
minnst. Kvaðst hann enga slíka
menn eða öfl þekkja, sem að
þessu stefndu og væri fróðlegt
ÞINGSIA Þ|ODVIL|ANS
að heyra rök ráðherrans fyrir
þeirri staðhæfingu. En hins veg-
ar væru til öfl í Vestur-Evrópu
sem reynt hefðu að torvelda
viðskipti okkar þar. Mundi ráð-
herrann kannast við útgetðar-
og fisksöluhringana, sem reynt
hefðu að svelta okkur til hlýðni
vegna landhelgisrnálsins með
fullu samþykki stjórnarvalda.
þar. þvert ofan í gerða samn-
inga um efnahagssamvinnu
Evrópu. Og síðar hefðu brezk
stjórnarvöld sent herskipaflota
sinn til þess að kúga Islendinga
til að breyta landhelgislögum
sínum. Það hefði tekizt fyrir
aumingjaskap íslenzkra ráð-
herra, — þar á meðal viðskipta-
málaráðherra.
Ráðherrann hefði lýst því yf-
ir, að ríkisstjórnin teldi fulla
aðild ekki koma til greina. m.
a. vegna atvinnuréttinda út-
lendinga. sem henni fylgdu. En
greinilega hefði mátt skilja á
ráðherranum. að hann hallaðist
að aukaaðild. Það hugtak hef''*
hins vegar ávallt verið túlkað
á þann veg, að með því væri
stefnt að fullri aðild á sínum
tíma, jafnt varðandi atvinnu-
réttindi sem annað. sem ráð-
herrann hefði talið útilokað að
fá undanþágur frá. Og þassi
skilningur væri túlkaður bæði
r» f forr'í/lomÖTitmtri
ins og í þeim eina aukaaðildar-
samningi sem til væri. Hins
vegar kæmi málflutningur ráð-
herrans engum á óvart.
Það sem athyglisverðast væri
við ræðu ráðherrans. væri bó,
að mí hefði b->”n talsið nm
þriðju færu leiðina til sam-
skipta við bandalagið, — þ.e.
leið tolla- og viðskiptasamn-
ings og mundi það auðvelda
slíka lausn, ef ísland yrði eina
Vestur-Evrópulandið utan Efna-
hagsbandalagsins. Fram til þessa
hefði ráðherrann og sérfræðing-
ar stjórnarinnar fullyrt að sú
leið væri ekki fær. Vitnaði
Finnbogi í ummæli ráðherrans
á ráðstefnu „Frjálsrar menn-
ingar“ um þetta efni. Nú teldi
ráðherrann þessa leið hins veg-
ar sambærilega við aukaaðild.
Hann hefði slegið því föstu, að
aukaaðild væri heppileg fyrir
viðskipti fslendinga. Hins veg-
ar kostaði hún samninga um
„viðkvæm mál“, eins og ráð-
herrann hefði orðað það. Með
tollasamningi kæmi hins vegar
ekki til neinna samninga um
þessi „viðkvæmu mál“. Vmsir
aðrir formælendur aðildar vildu
gera sem minnst úr þeim skyld-
um sem lagðar yrðu á okkur.
En greinilega hefði komið fram
í ræðu Gylfa, að með aukaaö-
ild yrðu gerðar kröfur um rétt
útlendinga til atvinnurekstrar
hér á landi og flutning fjár-
magns og vinnuafls. Tal ráð-
herrans um að veita réttindi að
vissu marki í þessum efnum
væri heldur óljóst. Aðalspurn-
ingin væri sú, hvort þær regl-
ur, sem við teldum nauðsynlegt
að setja t.d. varðandi þetta at-
riði, samrýmdust reglum banda-
lagsins. E, t. v. hafi komið fram
upplýsingar um þetta efni í hin-
um „ýmsu atriðum", sem ráð-
herrann gat um. A.m.k. væri
erfitt að trúa því. að hann
hafi ekki leitað upplýsinga um
þetta á ferðum sínum.
Vitað væri að þau atvinnu-
réttindi, sem útlendingar kæmu
íil með að sækjast fyrst og
fremst eftir hér á landi væru
í sambandi við löndun fisks
og fiskvinnslu hér og hefði við-
skiptamálaráðherra sjálfur m.
a. bent á þetta í ræðu á fundi
Verzlunarráðs íslands. Brezkir
útgerðarmenn og aðrir vissu vel,
að fiskimiðin við Island væru
dýrmætust auðlinda okkar.
Dettur ráðherranum í hug, að
við getum gert samning um
aukaaðild á þeim grundvelli að
banna erlendum aðilum aðstöðu
til fiskvinnslu o. fl. hér, en
höfum sjálfir tollfrjálsan út-
flutning?, spurði Finnbogi. —
Lokaniðurstöður ráðherrans
befðu verið þær, að við yrðum
að bíða með allar ákvarðanir
þessu máli, þar til Bretar,
Svíar, Danir. Norðmenn, Irar |
og Spánn og Portúgal hefðu |
samið um tengsl sín við banda-
lagið. Þeirri niðurstöðu bæri að
fagna. En á það mætti benda,
að hagfræðingar ríkisstjórnar-
innar og fleiri sérfræðingar
hennar hefðu haldið því fram
þegar í fyrra, að okkur bæri að
sækja þegar um aðild að banda-
laginu Nú játaði ríkisstjórnin,
að þessir menn hefðu engan
grundvöll haft fyrir skoðunum
sínum. Það segð' e. t. v. sína
sögu um flelra. sem frá þessum
sérfræðingum ríkisstjórnarinn-
ar kæmi.
fslendingar gera sér ljóst,
sagði Finnbogi, að eini hásk-
inn. sem yfir þeim vofir, er,
að brezkir aðilar í útgerð og
fiskvinnslu og fleiri slíkir í
V.-Evrópu fái aðstöðu til þess
að sölsa undir sig atvinnu-
rekstur hér á landi. En ráð-
herrann hefur játað, að íslend-
ingum sé engin nauðsyn að
gera samninga um tengsl sín
við Efnahagsbandalagið eins og
málin standa í dag.
Þá mætti einnig benda á, að
Lange, utanríkisráðherra Norð-
manna, hefur' nýléga lýst þeirrf
skoðun sinni í norska þinginu,
að aukaaðild gæti jafnvel verið
verri kostur en full aðild. Við-
skiptamálaráðherra. Gylfi Þ.
Gíslason, hefði nú játað að til
væri önnur leið og fslendingum
ætti því að gefast nægilegt
svigrúm til þess að kynna sér
bessi mál. — Að ýmsum blekk-
ingum. sem fylgismenn stjórn-
arinnar og stuðningsmenn aðild-
ar fslands að Efnahagsbanda-
laginu hefðu haft í frammi,
kvaðst Finnbogi mundu víkja
síðar í umræðum um þetta mál.
Eysteinn Jónsson (Frams.)
kvað ljóst, að með Efnahags-
bandalaginu væri stefnt að eins-
konar banda-
rikjum á meg-
mlandi Evrópu
og yrðu aðild-
arríki að afsala
sér sjálfstjórn
um ýms hin
mikilvægustu
málefni. Hins
vegar væri
Efnahagsbandalagið staðreynd,
sem taka yrði afstöðu til. Sjón-
armið Framsóknarflokksins
væru þau, að við yrðum að bíða
átekta í þessu máli. Hefðu hann
og Hermann Jónasson lagt á
það höfuðáherzlu í viðræðum
sínum við ríkisstjómina, að
ekki yrði rætt við erlenda aðila
um hugsanleg tengsl fslands að
svo komnu máli. Framsóknar-
flokkurinn hallaðist að því, að
fslendingum bæri aðeins að gera
tolla- og viðskiptasamning við
bandalagið vegna sérstöðu sinn-
ar. Að lokum kvaðst ræðumað-
ur enn vilja leggja á það sér-
staka áherzlu, að beðið yrði á-
tekta í þessu máli.
| Bókin h.f.
Klapparstig 26.
Kaupir og sélur gamlar
j bækur. Þeir, sem þurfa að
selja gamlar bækur, ættu
að tala við okkur.
— Sími 10680.
Bókin h.f.
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósfallstaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson. Magnús Torfi Ölafsson.
Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjórar: tvar H Jónsson. Jón Bjamason.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skófavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 llnur). Áskriftarverð kr 65.00 á mánuðl.
Háski á ferðum
j^ngum dylst að stjórnarvöldin vinna skipulega
að því að skerða frelsi og réttindi verkalýðs-
samtakanna í landinu. Á öðrum stöðum í blað-
inu er fjallað um þann ósæmilega dóm sem þrír
menn í Félagsdómi hafa kveðið upp til þess að
skerða félagafrelsi verkalýðssamtakanna og
þrengja réttindaákvæði sjálfrar stjórnarskrár-
innar. Jafnframt er stöðugt unnið að því að grafa
undan frelsi verkalýðssamtakanna til samninga
um kaup og kjör og búa í haginn fyrir lagasetn-
ingu sem bindi hendur alþýðusamtakanna á því
sviði.
jjíkisstjórnin hefur margsinnis riftað öllum
kaupgjaldssamningum sem gerðir hafa ver-
ið í landinu. Gengislækkanirnar báðar voru
framkvæmdar í því skyni, og sérstaklega var
því lýst yfir af stjórnarvöldunum að síðari geng-
islækkunin hefði þann einn tilgang að ræna af
launþegum þeirri kauphækkun sem nýbúið var
að semja um við atvinnurekendur í frjálsum
samningum. En ríkisstjórnin hefur einnig notað
aðrar aðferðir, einkanlega í deilu þeirri um kjör
síláveihisjómanna sem nú stöðvar bátaflotann í
annað sinn á einu ári. Til þess að samningar
geti tekizt á eðlilegan hátt þurfa báðir aðilar
að vera reiðubúnir til að semja, en viti annar
aðilinn að hann geti komið sínu fram eftir öðr-
um leiðum fæst hann auðvitað ekki til samn-
inga. Ráðamenn LÍÚ fengust ekki til samninga
í sumar vegna þess að ríkisstjórnin hafði látið
þá vita það að afstaða þeirra yrði gerð að lands-
lögum. Stirfni útgerðarmanna nú stafar af því
að þeir telja sig enn sem fyrr hafa nauðungar-
kosti ríkisstjórnarinnar í pokahorninu. Það er
þannig ríkisstjórnin sjálf sem hefur stöðvað síld-
veiðiflotann tvívegis á þessu ári, og þetta ástand
notar hún því næst til þess að hefia áróður fyr-
ir nauðsyn þess að breyta vinnulöggjöfinni þar
sem þjóðfélagið þoli ekki þvílíkar framleiðslu-
stöðvanir æ ofan í æ! Maðurinn sem gaf út gerð-
ardómslögin og lét útgerðarmenn vita það með
löngum fyrirvara að þeirra væri von. Emil Jóns-
son, lýsir nú yfir á þingi að Albýðuflokkurinn
sé hlynntur því að kaun os kiör vprði eftirleið-
is dómstólamál. Og aðalmálgögn atvinnurek-
endaflokksins færast sífellt í aukana í áðróðri
sínum fyrir því að klæða verkalýðshreyfinguna
í spennitreyju.
Jjetta er þróun sem allur almenningur þarf
að gefa náinn gaum. Nú er langtum meira í
húfi en tímabundinn ágreiningur um kaup-
gjaldsákvæði; ætlunin er auðsjáanlega sú að tak-
marka þau réttindi sem hafa verið hornsteinar
lýðræðis á íslandi, en auka völd ríkisstjórnarinn-
ar og dómstóla hennar að sama skapi. Allir
verkalýðssinnar hvar í flokki sem þeir standa
þurfa að snúast einarðlega gegn þessum mikla
háska. — m.
* .
*
«
i
i
i