Þjóðviljinn - 13.11.1962, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 13. nóvember 1962
ÞJÓÐVILJINN
SÍÐA 7
LÍV gegn ASÍ
• Réttur Alþýðusambandsins til að ráða
sjálft málum sínum hefur aldrei verið
véfengdur
• Ákvœði vinnulöggjafarinnar um inn-
göngurétt eru sett vegna einstaklinga en
ekki samtaka.
• Félagsdómur hefur sjálfur dæmt að LlV
hafi ekki starfslega hagsmuni af inngöngu
í ASÍ.
• Alþingi felldi 1938 að opna stéttasam-
böndin stéttarfélögum eins og félögin ein-
staklingum.
• Formaður Landssambands íslenzkra verzl-
unarmanna er atvinnurekandi í stórumstíl.
Mál Landssambands íslenzkra
verzlunarmanna gegn Alþýdu-
sambandi íslands, þar sem
Landsambandið krafðist þess
að verða dæmt inn í Alþýðu-
sambandið, var höfðað með
stefnu útgefinni 5. apríl 1961.
Félagsdómur vísaði málinu frá
22. febrúar 1962. Landssam-
bandið skaut frávísuninni til
Hæstaréttar, sem dæmdi 4. apríl
að Félagsdómi bæri að fjalla
efnislega um málið. Var svo
málið dómtekið 26 október að
loknum málflutningi.
Kröfur aðila
Áki Jakobsson hrl., málflutn-
iugsmaður LlV, gerði þá rétt-
arkröfu að ASl yrði dæmt
skyldugt til að taka við Verzl-
unarmannasambandinu í heild
og veita því inngöngu með full-
um réttindum.
Áki hélt því fram að synjun
Alþýðusambandsþings á inn-
göngubeiðni LÍV væri þess eðl-
is að dómstólamir yrðu að
grípa í taumana og segja til
hvað lög væru í landinu. Taldi
Áki synjunina ólöglega.
Egill Sigurgeirsson hrl.. mál-
ilutningsmaður Alþýðusam-
bandsins. krafðist algerrar
sS’knunar af kröfu LlV fyrir
hönd umbjóðenda sinna. Verða
nokkur atriði ræðu hans rak-
in hér.
Vinnuréttindi
Kröfu sína um að verða
dæmt inn í ASl byggir LlV
a anriarri grein laga um stétt-
arfélög og vinnudeilur. Varð-
andi það atriði benti Egili á.
að áður en lögin voru sett
1938 voru ekki hér á landi nein-
ar reglur um réttindi eða
skyldur stéttarfélaga. Félögin
réðu samkvæmt þvi sjálf mál-
efnum sínum. eins og önnui
félög.
Hinsvegar var með 2. gr. lag-
ar.na frá 1938. sett ein tak-
mörkun ■ í sjálfsákvörðunarrétti
stéttarfélaganna: ..Stéttarfélö:
skulu opin öllum f hlutaðeis-
and' <tarfsgrein é félagssvæö
inu. eftir nánart ákveðnur
reglum ’ samþykktum félae
&nna“ og sýna bessi niðurlags-
orð hótt ekki séu þau alls
kostar skýr. að félögin geta b'
haf+ bar hönd • bagga mef
að ráða bvf að nokkru siát
að bau séu ekki alveg rét'
laus i bví efni. — Egill ber
eínnig á orðalae greinarger
ar frumvarpsins um 2. gre’
en bar segir’ .1 greininni
Svc skveðið að stéttarfé'
njóti hvi aðeins réttinda
vernda’ samkvæmt lögunu’
ar það |é opið öllu fólki sei
býr á féiagssvæðini og vinnur
eða hafi heimild samkvæm
kunnáttu sinni til að vinna —
í þeirri starfsgrein eða iðngrein,
sem félagið starfar
Einstaklings-
hagsmunir
Kvað Egill liggja ljóst fyrir,
að 2. greinin er sett til þess
að hindra það, að félögin geti
meinað fólki að vinna í starfs-
grein sinni eða iðngrein, og af
beim sökum er orðalagið í 2.
grein laganna, að félögin skuli
opin öllum í .hlutaðeigandi
starfsgrein" en sém ' sé ekki
aimennt opin öllu launafólki
1 öðrum starfsgreinum.
Samkvæmt þessu er ljóst, að
b?ð eru einstal^lingshagsmunir,
sem hér er um að ræða, en
ekki hagsmunir félaga eða
stærri heilda. — Samkvæmt
bví hefur stefnandi, sém er
samband 20 félaga ekki neinn
iögvarinn rétt samkvæmt þess-
ari grein laganna, til þess að
krefjast inngöngu í samband
imnarra félaga, eins og ASI.
gegn vilja þess, lögjöfnun frá
þtssu undantekningarákvæði
íslenzkra laga kemur alls ekki
tí’ greina. enda ekkert líkt
með þeim einstaklingshags-
hagsmunum, sem 2. gr er að
vernda og þeim sjónarmiðum.
sem stefnandi byggir á í mál-
inu. — Stefnandi er ekki að
krefjast inngöngu í ASl, til
bess að félagar hans fái að
stunda verzlunar- og skrifstofu-
störf óhindrað. — Enginn mein-
þeim nein vinnuréttindi <
sinni starfsgrein eða iðngrein
cg samningsrétturinn um kaup
og kjör tilheyrir óumdeilan-
;ega stefnanda.
sér sjálft
Egill kvað það höfuðmálss
stæðu til sýknu. að stéttarsam
böndin eins og Alþýðusamband
ið ráði sjálft sínum málefnum
og er um það fullkomin hefð a'
bvi er ASÍ snertir þar sem eng
■n véfenging hefur verið á þv
aerö j verki frá 1916. og ekk’
oeldur eftir að lögin 1938
comu. —
! öðru lagi mótmælti hanr
rvi eindregið. að um nokkra
ögjöfnun frá 2. grein geti ver-
að ræða. í þá átt sem lög-
-aður stefnanda vildi halda
■am. —
Lögjöfnun milli réttinda eir
jklings til inngöngu i féla
m stofnað er af mönnum
mu starfsgrein eða iðngrer
hann starfar að (eins og seg
i greinargerð frumvarpsin
og kröfu heils stéttarfélagr
mbands með yfir 20 stéttar
’ög, hinsvegar, — til inngöngi
stéttarfélagasamband 160
■ éttarf élaga í ólíkum starfs-
greinum, — slík lögjöfnun
Egill Sigurgeirsson verjandi fyr-
ir ASÍ í réttarsalnum.
Áki Jakobsson sækjandi fyrir
LlV í réttarsainum
styðst ekki við neinar lögfræði-
legar skýringareglur og tiivikin
eru svo ólík og ekkert slíkt sam-
band á milli þeirra að bent
geti til lögjöfnunar. — Þá kem-$>
ur það og hér til viðbótar, að
stefnanda hefur ekki tekizt að
sýna fram á, að hann hafi
neina atvinnulega — eða starfs-
lega hagsmuni af því, að fá
irmgöngu í Alþýðusamband ís-
lands. —
Dómur Félagsdóms
> vetur
Um þetta kvaðst Egill ekki
sjá ástæðu til að eyða fleiri
orðum. þar sem fyrir lægi þá
þegar dómur Félagsdóms um
þetta atriði, en f forsendum
fyrir frávisunardómi Félags-
dóms segir:
„I máli því sem hér er
til úrlausnar. er um það að
ræða að saniband stéttarfé-
laga í ákveðinni starfsgrein
sækir um inngöngu í alls-
herjarsamtök verkalýðsfélag-
rnna. sem hafa það mark-
mið og eru skipuiögð með
heim hætti sem áður er lýst.
Eigi er fram komið, að stefn.
andi hafi þá starfslegu hags-
muni af inngöngu i Alþýðu-
sambandið. sem fyrirmæli 2.
gr laga nr 80G928 taka tii
hg miðast við“
Mig-viljinn skýr
Egill kvaðst enn vilja benda
það að krafa stefnanda sé
vyggð á lögjöfnun frá 2. gr.
•’.nnulöggjafarinnar að stéttar-
Plög skuli opin ölium einstakl- |
igum f hlutaðeigandi starfs- j
;rein, og því skuli stéttarsam-
•öndin einnig.opin féiögum og !
c'riim stéttarféiagasamböndum. |
— Hann hefði sýnt fram á, að ;
hér sé svo ólíku saman að
•afna. að engin lögskýring gæti
leitt til þeirrar niðurstöðu sr
Félagsdómur sem fjallaði um mál LlV gegn ASl. Frá vinstri: Ragnar Ólafsson, Einar B. Guð-
mundsson Hákon Guðmundsson, forsetá dómsins, Gunnlaugur Briem og Benedikt Sigurjónsson.
stefnandi vill. — Hitt er svo
-taðreynd, að það llggur fyrir
/rijayfirlýsing frá Alþingi, sem
-ker hér alveg úr deilumálinu.
Þegar frumvarp til laga um
-léttarfélög og vinnudeilur, var
11 umræðu á Alþingi, kom
tram tillaga á Alþingi um við-
bót við 2. gr. laganna, — um
bað að stéttarsamböndin skyldu
,pin stéttarfélögum á sama
hátt og félögin einstakling-
im. —
Þessi tillaga var felld á Al-
bingi, og framsögumaður frum-
varpsins, Bergur heitinn Jóns-
son bæjarfógeti viðhafði um
hana bau orð. er hann mælti
geen henni ,að vitanlega gætu
stéttarfélagasamböndin sett sér
bær reglur sjálf, er þeim sýnd-
ist. og því væri þessi tillaga
wlveg út í loftið".
Með þessu er það sannað, að
Alþingi hefur lýst því yfir. að
stéttarfélagasamböndin skuli
ráða málefnum sinum sjálf.
cinnig beinlínis að þvi leyti,
hvaða félögum samböndin vilja
•’eita viðtöku. —
Krafa stefnanda er þvi beint
rndstæð ákvörðun Alþingis. —
pg hefur þannig við engin rök
að styðjast.
^löer sem fyrir eru
Síðan vék Egill að afgreiðslu
á inntökubeiðni LÍV á Alþýðu-
sambandsþíngi. Þar voru færð-
ar fram fyrir synjuninni þær
tneginástæður. að skipulagsmál
ASÍ voru f deiglunni og í öðru
'ogi ágallar á umsókninni.
ASÍ á tvimælalaust rétt til
hæfilegs umþóttunartíma til
að ráða skipulagsmálum sín-
um til lykta. sagði Egill, áður
cn bein afstaða er tekin til
upptöku stórs landssambands
sem hefur innan sinna vébanda
vfir 20 félög.
Nú eru starfandi 4 stór sam-
bönd launþega hér á landi, —
enda gera lögin frá 1938 ráð
fyrir mörgum stéttarfélagssam-
böndum. Þessi sambönd eru 1)
ASl 2) Farmanna- og fiski
mannasamband íslands 3)
Landssamband rsl. verzlunar-
rranna, og 4) Bandalag starfs-
manna ríkis og bæja. — Þetta
tr eðlileg þróun. — og engin
pgaákvæði verið sett til höfuðs
siálfræði þessara sambanda. —
Nú vill stefnandi hnekkja
bessu fyrirkomulagi, — og tel-
ur að heimilt sé að dæma
eitt sambandið inn í annað —
og hefur þó ekki getað bent
á neitt lagaákvæði, sem ótví-
rætt veiti heimild tii slíks. —
I stefnu máls þessa er þess
krafizt, að LÍV verði dæmt inn
i heild með öll sín 20 félög. —
Nú eru, eins og stendur tvö
af félögum stefnanda í ASl. —
Þau geta farið úr ASl með
tvennu móti 1) að þau segi
sig sjálf úr ASl, eða 2) þau
verði rekin þaðan. — Hvorugt
Irefur skeð, en stefnandi vill
samt fá þau dæmd inn í ASl.
Sú krafa hefur ekki komið
fiam hjá stefnanda, að Félags-
dómur dæmi þessi v félög úr
ASÍ, — þótt slík krafa væri
hliðstæð stefnukröfunni í þessu
máli ■. ,
veelee dæml
Varðandi meinbugi á umsókn
r.fv um inngöngu í ASÍ benti
Egiil á að erfitt væri að átta sig
á félagaskrá stærsta fél. Verzl-
unarmannasambandsins, Verzl.
unarmannafélags Reykjavíkur,
þar sem ekkert starfs. eða at-
vinnuheiti er tilgreint við fé-
lagana.
Hinsvegar kvað Egill ljést
að forustumenn LÍV leggja
allt annan skilning í orðið laun.
þegi en almennt er gert i verka-
lýðssamtökunum. Tiigreindi
rann tvö dæmi — ekki valiri
aí verri endanum — sem sé
þá Sverri Hermannsson, for-
mann Landsambands verzlunar-
manna, og Guðmund H. Garð-
arsson, formann Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur.
Margfaldur atvinnu-
uekandi
Sverrir var fram á síðasta
vor framkvæmdastjóri dag-
blaðsins Vísis, málgagns heild-
sala og stóratvinnurekenda.
Nú er Sverrir hluthafi í h.f.
Eldborg í Hafnarfirði og þátt-
takandi r atvinnurekstri skips-
ins Eldborgar, sem er nýtt,
sex milljón króna skip.
Einnig er Sverrir hluthafi og
framkvæmdastjóri í útgerðar-
félögunum ögri h.f. og Hrímni
h f., og hefur fyrir hönd þess-
&ra félaga sótt um ábyrgð til
bæjarsjóðs Hafnarfjarðar fyrir
samtals rúmar tvær og hálfa
milljón króna.
Nú i sumar tók Sverrir á
Jfcjgu og undirritaði sem leigu-
taki söltunarstöðina Ými á
Siglufirði, og var framkvæmda-
stjóri fyrir rekstrinum.
Guðmundur H. Garðarsson er
ntstjóri blaðsins Frost, en út-
aefandi þess er Sölumiðstð
hraðfrystihúsanna, samtök
stærstu atvinnurekenda lands-
ins.
Nýjasta leikrít
Tennessee
Nýlega hófst fimmta „Festi-
val dei due mondi“ í Spoleto
á Italíu. Þetta er í rauninni há-
tíð leikhússins, og bað verk
sem mesta athygli vekur er
nýtt leikrit eftir Tenne:
VVilliams, sem hann nefnir
„The Milk Train doesn’t stop
here anymore" (MjólkurbíliinT’
stanzar hér ekki framar!)
Leikurinn fjallar um roskua
ameríska frú, Sissi, sem býr
’ stórhýsi við Amalfi. Hún hef-
ur verið gift sex sinnum, og
allir hennar menn hafa gefið
henni drjúga fjárupphæð i
skilnaðargjöf, nema sá seinasti
sem hún giftist af hreinni ást
Hann er nýlátinn, — eftri
hræðilegt slys.
Sissi er nú kominn á sjötugs-
aldur og hefur ákveðið ac'
skrifa æviminningar sínar um
hjónaböndin sex og líf sitt
meðal bandarísks og evrópsk:
yfirstéttarfólks. Hún hefur
einkaritara á hverjuin fing.r
og safnar efninu é mjög sv<
amerískan máta, í hverju her
bergi er komið fyrir segu!
bandstæki, svo að hún geti les
•ð inn á band begar andinr
•emur yfir hana.
Og nú kemur til skjalann;
ungur, bandarískur rithöfundui
sem Sissi hefur hitt áður
ferðum sínum um Evrópu.
Hann kemur sem sagt í heim-
só'kn til hennar, dauðþreyttur
Williams
og uppgefinn, en vinir hans
hafa svikið hann, vegna þess
hve skelfilega fátækur hann
er. Sissi fær mikinn áhuga á
skáldinu, en vill þó ekki tala
við hann, því að hann minnir
hana á manninn hennar sáluga.
Hún er reyndar mikið að velta
því fyrir sér, að gera hann að
ástmanni sínum. sérstaklega
þar sem henni er kunnugt um.
að hún muni ekki lifa nema
fram á næsta sumar. En fyrst
vill hún vita eitthvað um unga
manninn, og hún kallar þvi á
vinkonu sína, sem er einskon-
ar talandi daeblað.
Vinkonan segir henni, að
skáldið sé „gigolo" (sofi njá
konum fyrir peninga) og Ijóstr-
ar þvi upp, að hún þekki hann
sjálf æðivel. Sissi verður mikið
um tíðindin og ætlar nú að gefa
skáldið alveg upp á bátinn. en
eftir að hafa veikzt nokkrurr
sinnum alvarlega, snýst henn’
hugur og hún leitar aftur fas'
unga manninn.
En hann er þá hreint ekki
beim buxunum að vilja býðasl
konuna og afsakar sig með þvi
að hann hafi viljað færa henm
kyrrð og ró og hjálpa henni, er
nú hafi hann skilið. að það .«•
ekki hægt — hún sé ekki reiðu
búin. Hann bætir bví við, a'
hann hafi verið djúpt sokkinn
en nú hafi Guð leitt hann á
betri veg. Ekkjan dregur hann
Tennessee Williams
sundur og saman í háði. og
skáldið hleypur á dyr. En þeg-
ur hún sér hann fara, hrópar
hún og biður hann að snúa við
— hún þarfnist friðar þrátt fyr-
ir allt ......
Nú mun vafalaust ýmsum
þykja þetta heldur þunnar
trakteringar hjá stórskáldinu
og ekki af ástæðulausu. En
leikurinn þykir samt ekki svo
afleitur, og í verkinu er stólpa-
grín gert að Bandaríkjamönn-
um í Evrópu. Mönnum ber
saman um, að leikritið jafnist
ekki á við beztu verk Tenn-
essee Williams, en hins vegar
virðist sem skáldið sé nú aftur
á leið til þess húmanisma. er
fram kemur í fyrstu verkunum.
Og margir voru orðnir býsna
breyttir á stöðugum lýsingum
hans á ýmis konar óheilbrigð-
•m kynhvötum.
..The Milk Train“ er að '\*ísu
ullt af svartsýni og mannleg-
um löstum, en Williams virðist
þó hafa svolítið jákvæðari af-
stöðu til umheimsins en oft
áður.