Þjóðviljinn - 02.12.1962, Blaðsíða 5

Cunrmdagur 2. desember 1962
ÞJOÐVILJINIM
Sextugur:
INDRIÐI WAAGE. leikari
Einn af þekktustu og vinsælustu lista-
mönnum þjóðarinnar er orðinr gur.
Það mun engum á óvart koma . iriði
Waage skuli hafa náð þeim virðulega
aldri, maður sem staðið hefur í fremstu
röð leikara og leikstjóra á landi hér í
tæpa fjóra tugi ára og unnið margþætt
og giftusamlegt starf. Þó að íslenzk leik-
list sé ung að árum er Indriði alinn upp
við arinn hennar og sannnefnt leikhús-
barn: sonur hins sjalla leikara Jens
Waage, systursonur Guðrúnar Indriðadótt-
ur, leikkonunnar frægu, og dóttursonur
Indriða Einarssonar, leikskáldsins og leið-
togans, svo nefndir séu þrír merkir braut-
ryðjendur í stuttri en litríkri sögu ís-
lenzkra leikmennta. Og Indriði Waage hef-
ur ótrauður fetað í spor feðra sinna, helig-
að Þalíu tómstundir sínar og krafta, og
hverg’ látið sinn hlut eftir liggja.
Þ: sízt af öllu ætlan mín að reyna
að : langan og atburðaríkan listferil
Indi enda ekki á mínu færi og heimild-
ir ekki við hendina, en víst er að hlut-
vérkaskrá hans er ærið álitíeg orðin, og
ékki síður tilkomumikil tala þeirra sjón-
leikja sem hann hiefur sett á svið um
ævina. Þegar ég kynntist fyrst Leikfélagi
Keykjavíkur á unglingsárum var Indriði
þar forystumaður, ungur glæsilegur leik-
ari og helzti leiðbeinandi; sum árin stjórn-
aði hann öllum sýningum félagsins. í þá
daga vár allmikið um léttvægt
grín í leikhúsinu við Tjörnina,
enda átfci það vísa öra aðsókn
og almenningshylli; en það
eru hin alvörumeiri og stærri
viðfangsefni sem geymast í
minningum. Það var Indriði
Waage sem fyrstur stjórnaði
Shakespearesýningum á ís-
landi og sýndi með því heil-
brigða dirfsku og bjartsýni
æskunnar — þær sýningar
voru ófullkomnar á marga
lund, enda við frumbýlingshátt
og ótrúlega örðugleika að etja,
en mörkuðu engu að síður
giftudrjúg spor á brautinni
fram; og ekki gleymi ég Cuto-
lycusi í hnittilegri túlkun Ind-
riða, þeim óborganlega um-
rénningi bg' skálki í „Vetrar-
ævintýri" meistarans frá Avon.
En sú leiksýning á æskuárum
mínum sem fastast tók hug
minn og geymist langskýrast í
Indriði Waage í hlutverki Willy Lomans í
,... Wi
Fj ' V i ,r , ii iiltfnd
Sölumaður deyr“.
minnum er „Á útleið“ eftir
Sutton Vane árið 1926, en þar
var Indriði Waage bæði leið-
beinandi og aðalleikandi eins
og í ýmsum leikjum öðrum
fyrr og síðar. Magni þrungið
og sérstætt andrúmsloft, næmur
skilningur leikstjórans, ágætur
samleikur og hnitmiðuð skipan
á sviði — það mátti sennilega
telja nýlundu á þeim timum
Og tæpast verður annað sagt
en Indriði hafi leikið Tom
Prior af hreinni snilld, lýst
hinum unga nauðstadda manni
af djúpu innsæi, sönnum inni-
leíka 'og 'ákörpum' 'mannlcgum
skilningi; og mér er næst að
halda að í þessu minnisverða
íra«rtíða«einkeppi beztu
æskuafreki hafi birzt nelztu
kostir hins mikilhæfa leikara.
Indriði Waage er sérkennilegur
oi fjölhæfur listamaður og að
sjálfsögðu mislagðar hendur
eins og fleirum. Þó að hann
hafi eigi sízt 'starfað að marg-
víslegu gamni hygg ég að al-
vöruþrungin viðfangsefni séu
honum hjartfólgnust og helzt
að skapi, og honum láti bezt
að túlka baráttu og innsta eðli
þeirra sem hrjáðir eru,
örvinglaðir og þreyttir. sjúkir
á sál og líkama eða fórnardýr
illvígra ástríðna, staddir á
yztu nöf. Af þeim toga eru
ýmsar snjöllustu o.g átakanleg-
ustu mannlýsingar hans, sterk-
ar og fíngerðar í senn, og vitna
um næman sálfræðilegan
skilning, ríka samúð, djúpa
innlifun. Eins og menn muna
skýrir „Á útleið“ frá förinni
* til annars heims, og Indriði
Waage hefur jafnan látið mjög
vel að stjórna og leika í tákn-
rænum verkum og dulrænum.
SJALFSBJÖRG — SJALFSBJÖRG — SJALFSBJÖRG — SJALFSBJÖRG — SJALFSBJÖRG — SJ.
G
sa
0
J
ÖQ
O
tí
O
£3
%
co
Sjálísbjörg, félag fatlaðra, heldur bazar í MÍR-salnum, Þingholts-
stræti 27, í dag kl. 2 e.h.
Margt góðra muna á gjafverði.
Sgálfsbéörg, félag fatlaðra.
SJALFSBJÖRG — SJALFSBJÖRG — SJALFSBJÖRG -
>
r
r
m
ts
©:
ss
O
co
>>
r
r
m
a
'~c
a
Sd
o
SJALFSBJÖRG
SJALFSBJÖRG — Sjy
LEONARD
CLARK
r r
.... Við þremenningarnir vorum reknir að bamb-
usskála yzt i húsaþyrpingunni og holað þar niður.
Indíánarnir komu með digra Iurka og bundu fyrir
dyraopið. Að því búnu söfnuðust þeir saman um-
hverfis kofann og steyttu að oklcur hnefana. Þarna
vorum við síðan látnir dúsa ailan daginn í hita-
svækju. Tók ég mér nú fyrir hendur að athuga
fangelsið, ef ske kynni að einhverjir möguleikar
væru á því að brjótast út. Þegar allt var komið
í værð í þorpinu og ekki heyrðist heldur neitt til
varðmannanna, lét ég Jorge fara upp á herðarnar
á mér til þess að kanna þekjuna. Allt í cinu fannst
mér blóðið storkna í æðum mínum. Annar varð-
mannanna hafði risið á fætur ....
FERÐASAGA UM MANNRAUNIR
í MYRKVIÐI S. AMERÍKU
Kostmannleg bók.
SETBERG
kosið að leita út yfir hið skil-
vitlega og venjubundna. ganga
á vit hins framandi 05 ókunna.
Slíikum verkum eri úst-
rænir sigrar hans ,Eg
hef komið hér áÖL, „r J.
B. Piestley, „Meðan við bíð-
um“ eftir Johan Borgen og
„Lokaðar dyr“. eftir Wolfgang
Borchert, svo nefnd séu örfá
dæmi.
Indriði Waage var löngum
bankamaður að atvinnu og
varð að hafa leiklistina i hjá-
verkum eins og aðrir listamenn
sviðsins; en árið 1950 var Þjóð-
leikhúsið vígt. Vígslusýningin
var „Nýársnóttin,“ hinn ástsæli
híóðlegi ævintýraleikur Indriða
Einarssonar í sviðsetningu Ind-
riða Waage, og munu víst aliir
sem líta yfir farinn veá ’téljÖ1
þá ráðstöfun farsæla og rétta;
og við Þjóðleikhúsið hefur Ind-
riði unnið síðan, en átt við
þung veikindi að stríða hin
síðustu ár. Frá starfi hans við
hið unga atvinnuleikhús er
margs og góðs að minnast. en
hæst ber eflaust í hugum
flestra hinn átakanlegi og bitri
harmleikur Arthurs Miller,
„Sölumaður deyr“. Lífi þrung-
in túlkun Indriða á hörmuieg-
um örlögum og vonlausri bar-
áttu smáborgarans ameríska
snart viðkvæma stnengi í allra
hjörturn og verður jafnan talin
til hinna mestu afreka. Og á
annað stórt afrek hlýt ég að-
eins að minnast, Relling í
„Villiönd“ Henriks Ibsens,
lækninn og drykkjumanninn
siem er talsmaður skáldsins og
boðberi hinna beisku og djúpu
sanninda í leiknum. Indriði
dró enga dul á breyzkleika
þessa gáfaða og hvassyrta
manhs, en var í öllu læknir af
gamla skólanum, gervið for-
kunnar gott, hreyfingarnar
hvatlegar, orðsvörin hárbeitt
og geiguðu aldrei hjá marki;
og sönn reisn yfir leiknum 0*11-
um.
Eg óska Indriða Waage allra
heilla á ókomnum árum og
þakka honum mikil og heilla-
drjúg störf i þágu íslenzkra
leikmennta.
Á. Hj.
Sextugsafmæli Indriða Waage
var í gær og þá átti þessi af-
mælisgrein að birtast, en vegna
misskilnings kemur hún einum
degi of seint. Eru hlutaðeig-
endur beðnir vel að virða.
1 rúlofunarhringar steinhrine
ir hálsmen. 14 og 18 karata
SÍÐA 5
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sóslaiistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson. Magnús Torfi- Olafssoou
Sigurður Guðmundsson (ábj
Fréttaritstjórar: tvar H Jónsson. Jón Bjarnason.
Ritstjóm. afgreiðsla. augiýsingaT. prentsmiðia: Skólavðrðustfg 19.
Sfmi 17-500 (5 Ifnuri Askriftarverð kr 65.00 4 mánuði.
Vinnu-
þrælkunin
JJeildsalablaðið Vísir segir í gær að stjórnmála-
ályktun 13. þings Sósíalistaflokksins sé býsna
fjarlæg veruleikanum og tekur m.a. sem dæmi
þau ummæli að hér á landi sé lengstur vinnu-
þrældómur allra landa í Evrópu. í þeim um-
mælum er sannarlega ekkert ofsagt; hinn hóf-
lausi vinnutími er eitthvert ósæmilegasta ein-
kennið á efnahagskerfi íslendinga. Hér hefur þró-
unin orðið sú að vinnutími hefur í sífellu verið
að lengjast á sama tíma og aðrar þjóðir vinna
markvisst að því að stytta vinnuvikuna. Þegar
forustumenn stjórnarflokkanna halda því fram
að lífskjör séu svipuð hér og í nágrannalöndun-
um, eiga þeir við að ýmsir launþegar nái árs-
tekjum sem teljast mega sómasamlegar, en forð-
ast að geta þess að árstekjurnar eru fengnar með
því að vinna allt að því helmingi lengur en
tíðkast í nágrannalöndunum. Og vinnutíminn er
að sjálfsögðu eitt veigamesta atriðið þegar rætf
er um kjör manna; þeir einir hafa viðunanleg
kjör sem geta átt fómstundir til hvíldar, mennt-
uriár og skemmtana.
Jjótt ýmsum þáttum framleiðslustarfa sé þann-
ig háttað að erfitt er að koma þar við reglu-
bundnum hóflegum vinnutíma, á vinnuþrælkun-
in sér yfirleitt engar eðlilegar þjóðhagslegar
forsendur. Atvinnurekendum væri í lófa lag-
ið að skipuleggja framkvæmdir sínar á þann veg
að þar væri átta stunda vinnudagur algert há-
mark og greiða verkafólki óskertar árstekjur
fyrir þann vinnutíma án þess að nokkuð væri
gengið á gróða þeirra af þeim ástæðum. En ís-
lenzkir atvinnurekendur eru yfirleitt mjög
kunnáttulitlir menn sem láta allt vaða á súðum;
þeir tala af miklu yfirlæti um vinnuhagræðingu
og framleiðni en hafa auðsjáanlega ekki hug-
mynd um hvað í þeim orðum felst. Og þeir geta
látið slóðaskapinn duga sér vegna þess að kaup-
gjald er svo lágt að þá skip'tir það engu þótt þeir
verði stundum að tvöfalda það.
Allar þessar staðreyndir hafa stjórnarflokkarn-
ir viðurkennt í orði; þeir samþykktu í fyrra
einróma tillögu Alþýðubandalagsmanna um að-
gerðir til að tryggja átta stunda vinnudag og for-
maður Sjálfstæðisflokksins hélt hræsnisfulla út-
varpsræðu um stuðning sinn við málið um síð-
ustu áramót. En auðvitað hefur ekkert orðið
úr neinum framkvæmdum. Vinnuþrælkunin er
ekki aðeins til marks um amlóðahátt og kunn-
áttuleysi atvinnurekenda; hún er einnig pólitísk,
vísvit.andi aðferð til hess að reyna að lama
verkalýðssamtökin. eðlilega starfshætti þeirra
og bai-áttu. — m.
4
i
I
i
t