Þjóðviljinn - 24.01.1963, Blaðsíða 5

Fimmtudagrur 24. jamíár 1963 — 28. árgaftgur — 19. tölublað.-
ÞJOÐVIL.TINN
SÍÐA g
Sjómenn í Snndgerði lenda
ekki í gerðardómsráninu
þetta einnig við um Verklýðs- og
sjómannafélag Miðneshrepps og
þá útgerðarmenn í Sandgerði.
sem séu félagar í L.l.tj. Og þar
sem þessum samningum haíi
ekki verið sagt upp á lömæt-
an hátt gagnvart Verklýðsfe-
laginu hafi þeir verið enn í
gildi á síldai-vertíðinni sl. sum-
ar. Eigi reikningsskil við félags-
menn verklýðsfélagsins þess
Dómur Félagsdóms í Sandgerðismálinu svo-
néfnda varð eindreginn sigur fyrir sjómenn, sem
leituðu réttar síns gegn Landssambandi íslenzkra
utvegsmanna, en LÍÚ ætlaði að skjóta sér undir
gerðardóminn alræmda einnig hvað snerti kjör
sjómanna í Verkalýðs- og sjómannafélagi Miðnes-
hrepps. Alþýðusambandið stefndi þá Landssam-
bandinu fyrir hönd félagsins, og fór svo að Félags- vef"a f. miðast. við ákvfð'
“ ° ° 0 nefnds kiarasammngs, en ekiti
ákvæði gerðardómsins, sem að-
eins gildi, þar sem kjarasamn-
ingum hafi verið sagt upp.
Þá kveður stefnandi að eigi
megi skilja orðalag lögskráning-
ar þeirrar á báta í Sandgerði,
er fram fór í júnímánuði sl. á
þá lund að í því felist viður-
kenning þess, að engir kjara-
samningar væru þá í gildi.
Nokkur óvissa háfi verið um
það, er gerðardómslögin voru
sett, hve víðtæk ákvæði þeirra
væru, og hafi aðeins verið um
það að ræða af sinni hálfu, að
velja það orðalag, sem ekki
væri því til hindrunar, að skip-
in gætu þá þegar farið tii
veiða, en sjómenn þá haldið
öllum þeim rétti til kaups er
þeir ættu samkvæmt samning-
um.
dómur tók til greina þær kröfur félagsins og Al-
þýðusambandsins, að samningarnir frá 1958 og ’59
hefðu ght á sumarsíldveiðunum 1962 og væru enn
í gildi.
Mál þetta vekur ekki sízt athygli vegna fádæma
ósvífni Landssambands íslenzkra útvegsmanna,
sem byggði málflutning sinn gegn sjómönnum á
þeirri staðhæfingu, að samningarnir frá 1958 og
1959 hefðu hvergi tekið gildi, og hefði því allt frá
1958 engir löglegir samningar gilt um síldveiði-
kjörin á landinu nema á Vestfjörðum og í Vest-
mannaeyjum, þar sem samið var sérstaklega!
1 forsendum Félagsdóms eru
fyrst ýtarlega raktar aðstæður
við samningagerðina um síld-
veiðikjörin 1958 og ’59, þar sem
málið tók að snúast m.a. um
það hvort þeir samningar hefðu
nokkru sinni tekið gildi.
Hér fer á eftir síðari hluti
dómsins, nokkuð styttur :
„Aðiljar eru samsaga um það,
að í reynd og framkvæmd hafi
kjarasamningnum frá 13. júni
1958 með nefndri breytingu 1959
verið fylgt á síldveiðum árin
1959, 1960 og 1961 og þá einnig
að því er Sandgerðisbátana varð-
aði, enda hefur vérið lagt fram
vottorð þess efnis frá lögskrán-
ingarstjóranum í Miðneshreppt.
Þá er einnig ágreiningslaust. að
ekki hafi verið um annan kjara-
samning um síldveiðar að ræða.
en þann sem um er deilt í
máli þessu, þegar frá eru skild-
ar Vestmannaeyjar og Vestfirð-
ir“.
★
„I marzmánuði 1961 sagðt
stefndi (þ.e. L.í-Ú.) upp fram-
annefndum samningi með bréíi
til „Sjómannasamtakanna innan
A.S.l." er sent var Alþýðusam-
bandi Islands. Ekki kom þá ti)
ágreinings milli stefnda og Al-
þýðusambandsins út af þeirri
uppsögn þá að sinni. Reyndi
ekki á gildi hennar á því ári
þar sem skráð var á síldveiði-
skipin sumarið 1961 með sömu
kjörum og verið hafði árin 1959
og 1960. En vorið 1962 kom tii
allsherjar kaup- og kjaradeiiu
sjómanna og útvegsmanna að
því er síldveiðikjörin varðaði
Leiddi sú deila til málssóknar
út af nefndri uppsögn stefnda
frá 1961 og var hún eigi al-
mennt talin gild gagnvart þeim
verklýðs- og sjómannafélögum.
sem stóðu að samningnum frá
1958 og 1959. En iafnhliða henni
höfðu ýmis útvegsmannafélóg
sagt nefndum samningum upp
sérstaklega gagnvart verklýðs-
félögum beim, er hlut áttu að
máli. Stóðu málin því þanmg
í júnímánuði s.l.. að sumstaðar
hafði síldveiðisamningunum
verið sagt upp. en annarsstaðar
ekki. eða þá að mótmælt var.
að lögmæt uppsögn hefði átt
sér stað.
Hinn 24. júní sl. voru gefi.i
út bráðabirgðalög. er mæltu
svo fyrir. að gerðardómur
skyldi skera úr því hvaða kjör
skyldu gilda á síldveiðum sum-
arið 1962. ef samkomulag um
kjörin næðist ekki fyrir tiltek-
inn tíma. Og bar sem eksi
gekk saman með deiluaðiljum.
fékk gerðardómurinn deiluna
til meðferðar og kvað upp úr-
ikurð sinn 25. iúlí sl.
Samkvæmt vottorði lögskrán-
ingarstiórans í Sandgerði var
lögskráð á m/b Hrönn G.K 241
hinn 25. júní sl. með þeim skil-
málum, að ráðningarkjör væru
óákveðin, en hann kvaðst hafa
skýrt fyrir skipverjum afstöðn
L.l.Ú. og Alþýðusambands ís-
lands til gerðardómsins. Þá seg-
ir einnig í öðru vottorði lög-
skráningarstjórans. að skrað
hafi verið á m/b Muninn G.K
342 og m/b Jón Gunnlaugsson
G.K. 444 á sumarsíldveiðum
1962: „Skv. væntanlegum samn-
ingum“.

Stefndi byggir sýknukröfu
sína á því, að enginn bindandi
kjarasamningur hafi verið í
gildi milli hans annars vegar
eða einstakra útvegsmanna inn-
an L.f.Ú. og Verklýðs- og sjó-
mannafélags Miðneshrepps hins
vegar. Kveður hann að samn-
ingsgerðin 13. júní 1958 hafi
átt að vera opin svo að ein-
Bátaflotinn í höfn
Þegar að reikningsskilum
kom, að lokinni síldarvertíðinm
sl. haust, kom í ljós, að ágrein-
ingur var um það. hvaða regi-
um skyldi fylgja um kaup og
kjör á Sandgerðisbátum. Töldu
útvegsmenn að farið skyldi
eftir ákvæðum gerðardómsins.
þar sem engir kjarasamningar
væru i gildi milli þeirra og
Verklýðs- og Sjómannafélaas
Miðneshrepps. Verklýðsfélagið
hélt því hins vegar fram, að
kjarasamningunum frá 1958 og
1959 hefði eigi verið sagt upu.
Væru þeir því enn í gildi og
bæri að miða kjör sjómanna
við ákvæði þeirra.
Náðist eigi samkomulag um
þetta atriði og höfðaði stefn-
andi þá mál þetta með þeirri
kröfugerð, sem éður getur.
Heldur hann því fram, að með
áðurnefndum samningi frá 13.
júní 1958 og staðfestingu þeirri,
sem hann fékk, er breytingar
voru gerðar á honum 15. mai
1959 hafi stofnazt kjarasamn-
ingur, er bundið hafi verklýðs-
félögin, sem að honum stóðu,
og einnig útvegsmannafélög og
einstaka útgerðarmenn innan
Landssambands ísl. útv.manna
við þau kjör, sem hann mæiir
fyrir um. Telur hann, að það
komi m.a. fram af áðurnefnd-
um uppsögnum útgerðarmanna-
félaganna 1961. að þau hafi tal-
ið sig bundin af nefndum samn-
ingum, enda hafi sú staðreynd
líka komið ótvírætt fram í 4
ára óslitinni framkvæmd. Eigi
stakir útvegsmenn eða útvegs-
mannafélög réðu því sjálf, hvort
þau gerðust aðiljar að honum.
Þetta hafi ekki verið gert, þvi
hvorki hafi einstakir félags-
menn né einstakar félagsdeild-
ir samþykkt nefndan kjara-
samning gagnvar.t L.f.Ú. né
heldur gagnvart verkalýðs- og
sjómannafélögum þeim, sem
hlut áttu að máli. Að vísu hafi
ákvæðum hans verið fylgt, en
það nægi ekki til þess að stofn-
azt hafi bindandi samningar við
verklýðsfélögin um síldveiði-
kjörin. Þá heldur stefndi þvi
fram, að sama gildi um breyt-
ingar þær, sem samkomulag
hafi orðið um 15. maí 1959,
þær hafí ekki heldur hlotið
sérstaka staðfestingu, þótt efíir
þeim hafi verið farið um reikn-
ingsskil.
Þá mótmælir stefndi þvi. að
skoða megi uppsagnir einstakra
útvegsmannafélaga, er áttu sár
stað síðla vetrar 1961, sem við-
urkenningu þess. að þau teldu
sig samningsbundin gagnvart
verklýðsfélögunum. Þær upp-
sagnir hafi aðeins verið gerðar
í varúðarskyni. Telur stefn-
andi að af þessu leiði að fara
beri eftir ákvæðum gerðardóms-
ins um kaup og kjör félags-
manna Verklýðs- og sjómanna-
félags Miðneshrepps á síldveið-
um sl. sumar, enda hafi bá
verið skráð á Sandgerðisbá*a
upp á þau býti, að ráðningar-
kjörin væru óákveðin, eða þau
skyldu fara eftir væntanlegum
samningi, og sé af því ljóst,
að sjómenn hafi ekki litið svo
á, að í gildi væru þá bindandi
samningur um þau kjör.
Svo sem lýst er hér að fram-
an tilkynntu bæði Alþýðusam-
bandið og Landssamband ísl.
útvegsmanna félögum sínum
samningsgerð þá, er fram fór
13. júní 1958. Urðu viðbrögðin
undantekningarlaust þau að á-
kvæðum samningsins var án
nokkurra athugasemda af hálfu
útvegsmanna eða verklýðs- og
sjómannafélaga fram fylgt við
lögskráningu til síldveiða og
síðar reikningsskil að lokinni
vertíð. Næsta ár var gildi þessa
sama kjarasamnings viðurkennt
með staðfestingu þeirri á hon-
um, sem fólst í samkomulagi
því um breytingar, sem undir-
ritað var 15. maí 1959 án nokk-
urs fyrirvara um samþykki
deilda, einstaklinga eða félaga
innan þeirra sambanda er að
beirri undirskrift stóðu. Var
kiarasamningnum þvi næst með
nefndum breytingum fylgt í
verki og reynd sumurin 1959,
1960 og 1961 svo sem áður hafði
verið sumarið 1958. án þess að
fram hafi komið nokkur athuga-
semd eða áskilnaður út af þeim
af hálfu útvegsmanna. Arið
1961 átti sér svo stað uppsögn
sú af hálfu stefnda, dags. 22.
marz. sem ógild var metin með
dómi Félagsdóms 6. júni f. á.
í málinu nr. 2Ú960. Jafnframt
er fram komið að þessum sama
kjarasamningi var einnig sagt
upp sérstaklega í marz 1961 af
10 útvegsmannafélögum og ein-
um einstaklingi.
Þegar til þessa er litið og
alls sem að framan er rakið.
verður að telja, að með þeirri
skriflegu samningsgerð, er fram
fór nefnda daga 13. júní 1958
og 15. maí 1959 og framfylgt
var án undantekningar, að þvi
er séð verður, í framkvæmd og
verki, árin 1958 til 1960 að báð-
um meðtöldum, hafi stofnazt
kjarasamningur, er bundið hafi
aðilja máls þessa unz hann félli
niður fyrir uppsögn eða með
öðrum lögmætum hætti, enda
er framkomið. að ekki hafi á
þessu tímabili verið til að
dreifa öðrum kjarasamningum
um kaup og kjör á síldveiðum
þeim, er áðumefndir kjara-
samningar fjölluðu um. Undir
þessa niðurstöðu renna og stoð-
um uppsagnir þær af hálfu
stefnda og útvegsmannadeilda
innan samtaka hans, sem fram
fóru árið 1961 og áður er lýst,
auk þess sem hún er ísamrænn
við þá málflutningsyfirlýsingu,
er aðiljar í málinu nr. 2/1962:
Alþýðusamband Islands f. h.
Verkalýðsfélags Norðfirðinga
gegn Landssambandi ísl. út-
vegsmanna, gáfu i flutningi
þess máls, að kjarasamningur-
inn frá 15. maí 1959. þ. e. samn-
ingurinn frá 13. júní 1958 með
breytingunni frá 15. maí 1959.
væri enn í gildi, ef uppsögn
steínda, 22. marz 1961 yrði eigi
metin gild.
Samkvæmt þessu verður nið-
urstaða þessa máls sú. að
nefndur kjarasamningur frá 13.
júni 1958 hafi gilt milli aðilja
máls þessa á síldveiðum fyrir
Norðurlandi sl. sumar, og sé
enn í gildi, þar sem eigi hefur
verið sýnt fram á að hann hafi
fallið niður fyrir uppsögn eða
með öðrum hætti.
Eftir atvikum er rétt aðmáls-
kostnaður falli niður.
Dómsorð:
Framangreindur kjarasamn-
ingur, dags. 13. júní 1958 með
breytingum. dags. 15. maí 1959,
gildir milli aðilja máls þessa,
Verklýðs- og sjómannafélags
Miðneshrepps og Landssam-
bands ísl. útvegsmanna um kaup
og kjör á síldveiðum fyrir Norð-
urlandi sumarið 1962 og er enn
í gildi milli þeirra.
Málskostnaður fellur niður.
Útgefandi: Sameiníngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, Magnús Kjartansson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Síimi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Vísitölutrygging
á kaup
Jjað átti að vera einn megintilgangur viðreisn-
arinrtar að binda endi á kapphlaup kaup-
gjalds og verðlags. í því skyni var fundið upp á
því einfalda ráði að afnema vísitöluuppbætur
á kaup. Héldu hagfræðingar undir forustu
Jónasar Iiaralz sprenglærðar ræður um það að
vísitölubætur á kaup væru undirrót meinsins,
leiddu til endalausra víxlhækkana og óviðráð-
anlegrar verðbólgu. Því þyrfti að afnema þetta
kerfi, þá myndi kapphlaupi kaupgjalds og verð-
lags linna og verðbólgan hjaðna. Var sérstakur
kafli um þessa vísdómsfullu stjórnaraðgerð í
„Viðreisn“, áróðursbæklingi þeim sem stjórnar-
flokkarnir létu senda sérhverjum landsmanni á
kostnað ríkissjóðs.
j^eynslan hefur nú skorið úr um gildi þessarar
hagfræðikenningar og sannað að hún er hel-
ber lokleysa. Kapphlaupið milli kaupgjalds og
verðlags hefur aldrei verið harðvítugra en eftir
að vísitöluuppbæturnar voru afnumdar, og verð-
bólgan hefur aldrei verið magnaðri; síðan við-
reisnin hófst hefur vöruverð og þjónusta hækk-
að um 43% að jafnaði. Síðan öryggi það sem
fólst í vísitölukerfinu var afnumið hafa verk-
lýðsfélögin yfirleitt ekki treyst sér til að gera
samninga meirihluta ársins.. Kauphækkanir eru
farnar að koma til framkvæmda tvisvar á ári,
og atvinnurekendur hafa viðurkennt gjaldþrot
þessa nýja fyrirkomulags í verki með því að
taka upp aukagreiðslur, þótt „vísitölubætur“
þeirra séu að vísu ákaflega naumt skammtaðar.
^fnám vísitölutryggingar á kaup var þannig
efnahagslegt glapræði, og verklýðshreyfing-
in hlýtur nú að leggja á það megináherslu að
gera verði á nýjan leik ráðstafanir sem tryggi
það að umsamið kaup haldist sæmilega stöðugt
á samningatímabilinu. Verklýðsfélögin höfðu
að vísu reynslu af því að gamla vísitalan tryggði
ekki fullar bæfur, og stjórnarvöldin reyndu oft
að komast fram hjá skuldbindingum með alls-
kyns brellum, en engu að síður fólst mjög veru-
legt öryggi í vísitölufyrirkomulaginu. En vísi-
tölubætur eru ekki aðeins mikilvægar fyrir laun-
þega, heldur og fyrir atvinnurekendur og þjóð-
arbúskapinn í heild. Meðan ákvæði voru um
það að kaup hækkaði í hlutfalli við verðlag lögðu
stjórnarvöldin einatt kapp á það að koma í veg
fyrir verðhækkanir, oft með góðum árangri
langtímum saman. Sjálft vísitölukerfið var þann-
ig hemill á verðbólguþróunina, sem nú heltek-
ur allt efnahagskerfið. Jafvel þeir menn sem
áður gagnrýndu vísitölufyrirkomulagið af hvað
mestu kappi, komast ekki hjá því að viðurkenna
að það var mikil hátíð hjá óstjórninni nú. — m„
i
»