Þjóðviljinn - 12.05.1963, Blaðsíða 9

Sunnudagur 12. naaí 1963
MðÐVILUNN
SÍÐA
Fyrir skömmu bar það til hér á Islandi, að á markaðinn
komu kynjamögnuð armbönd, og þótti mörgum mikið til
koma. En Islendingar hafa fyrr orðið aðnjótandi kynja-
lyfja og kynjatækja allskonar. Skal hér lítillega á það drep-
ið, og er aðalheimildin háskólafyrirlestur, er Sigurjón Jóns-
son læknir flutti, og prentaður er í safnritinu Samtíð og
saga 1 948.
Kynjalyf og
kynjatœki
|>ré ff*mm■ ** IIeslc.I#rm
rm ritíkmrp-1,toií < thv utu ’:
í&m fp mi \ >r. mrii t liliiiii ■
frnr Lmu m hiifll :ékr fiiiii ■«»
VoltakrooHÍini
5 t t ^ t »'♦ :
ÞaS mun liafa verið á ár-
unum upp úr 1860, sem Har-
lemsolía og Wunderkronessenz
bárust til landsins. Króness-
enzinn og grassían, en svo
nefndi alþýða manna þessi
lyf, náðu þó ekki að festa
rætur hér. En krónessenzinum
fylgdi nokkurskonar með-
mælabréf, og er það fyrirboði
þeirrar auglýsingastarfsemi,
er koma skal. Pyrirsögnin er
á þessa leið: „Hin 344. tilvís-
un um hinn sanna, rétta og ó-
svikna, konunglega, allra
hæsta, einkaleifða Wunder-
kronessenz. hvernig brúka
skal og við hverjum sjúkdóm-
um.“ Siðan kemur löng af-
rekaskrá þessa „dýrindis-
vökva“, og geta mann nokkuð
skynjað heilbrigðisástand
þeirra tíma, þegar þess er
getið, að „þessi undradrykkur
læknar áreiðanlega franzós,
hversu vondur sem hann er“.
Bamadauðinn. þesi ógnvaldur
fyrri tíma, er þannig afgreidd-
ur: „Ef ungbarn er óvært eða
krankt, þá þarf ekki annað en
gefa því 2—3 dropa inn í
móðurmjólkinni." Pari niú svo,
þrátt fyrir undrameðalið, að
ungbamið fái sjúkdóma svo
sem mislinga eða bólu, kem-
ur krónessenzinn enn til
bjargar og „útrekur" þessa
sjúkdóma með „makt og
miklu veldi.“
Keppinautar
Því miður hefur framleið-
andinn ekki sloppið við bölv-
un hinmar frjálsu samkeppni.
Þessu lýsir hann svo, og verð-
ur nú beinlínis lýriskur:
„Ágirndin hefur freistað ó-
ráðvandra til að stæla þetta
meðal mitt og láta sem þeirra
væri það ekta og ósvikna. Eg
geri það sannarlega ekki af
eigingirni að vara almenning
við þessu svikna meðali, held-
ur knýr skyldan mig til þess,
er ég hugsa til þess, hversu
þetta svikna meðal getur
spillt heilbrigði manna.“
Bramalífselexír mun hafa
borizt hingað skömmu eftir
1880. en vemlega var tekið
að auglýsa hann í blöðum hér
1884. Var þegar auðsætt, að
hér hafði landinm fengið það
lyf er hann vildi enda voru
umbúðir hinar skrautlegustu
og fast að orði kveðið í aug-
lýsingum. Framleiðandinn var
danskur maður, Mansfeld-
Búllner að nafni. Svo vel
auðgaðist hann á elixír slnr
um, að skömmu fyrir alda-
mótin var hann talinn vell-
auðugur. Naumast hefur lyf-
salinn haft það fé af Islend-
ingum einum saman, og er
gott til þess að vita, að fleiri
skyldu vökvane njóta.
Bramalífselexír
Bramanum er svo lýst af
framleiðanda sínum: „Brama
er æðsti guð Inda, skapari
heimsins og lífgjafi manna, og
nafnið þýðir því lífgjafarans
lífsdrykkur.“ Árið 1884 var
gefinn út á íslenzku bæklingur
til að kynna vöruna. Kápan
er myndskreytt og litauðug
og hljóðar titilinn svo:
„Brama-lífs-elixír vísindalega
dæmt af dr. med. Alex. Groy-
ið. Reyndu Reykjavíkurapótek
og apótekið 5 Stykkishólmi að
framleiða sinn eigin Brama,
en kom fyrir ekki. látill varð
og árangur af viðleitni Sohi-
erbeck landlæknis til að vara
almenning við þessu kynja-
lyfi sem öðrum. Ritar hann
árið 1885 „Viðvörun gegn
Brama-lífs-elixír“ en verður
þó að játa, að erfitt sé við að
fást „meðan alþýða vill láta
narra sig.“
Árið 1889 kom á markaðinn
sá keppinautur Bramans. er
að lokum gekk af honum
dauðum. Það var Kína-lífs-
elixír Valdemars Petersens í
Friðrikshöfn. Að fyrirmynd
Mansfeld-Bullners gaf Peter-
sen út bækling til að auglýsa
vöru sina, og kennir þar
margra grasa skemmtilegra.
Um gagnið af Kína-lífs-elixir
er það talinn „vissasti vottur-
inn, hve mikið selst af hon-
um.“ Einkum léiðir Petersen

Þessi auglýsing um „hinn stóra keisaralega konunglega cinka-
ieyföa Voltakross" birtist í einu Itcykjavíkurblaðanna nokkru
fyrir síðustu aldamót.

AIMANTE TRADING C0.;LTD.
2-742 Tsunohaztt shinjokú-ka
ToJcyo Japari.
Vörumerki segularmbandanna.
en“. Þar er skemmst frá að
segja, að Alex. þessi Groyen
mun einbert hugarfóstur
framleiðanda. Sama máli
gegnir um „vísindaleg læknis-
fræðileg vottorð og viður-
kenningar" sem ritinu fylgja.
Braminn réð ríkjum um
árabil á Islandi. Skylt er að
geta þess, að framtakssamir
Islendingar gerðu drengilega
tilraun til að flytja þessa á-
batasömu verzlun inn í land-
athyglina að vottorðum og
þakkarávörpum frá Islending-
um, „því nú á tímum við-
gengst svo miki'ð humbug, að
maður getur ekki láð fólki,
þótt það sé tortryggið, en sín-
um eigin löndum hlýtur mað-
ur þó að trúa.“ (leturbr. hér).
Þá er hampað vottorði, sem
héraðslæknár nokkur hafði
gefið, og telur Petersen auð-
sætt að meðal sem „annar
eins maður" mæli meö, sé
gott. Svo eru menn að sjálf-
sögðu beðnir að forðast eftir-
líkingar.
Það var ekki fyrr en 1932,
sem lög voru sett í landi til
höfuðs kynjalyfjum sem þess-
um. Innflutningstollur, svo og
sámkeppnini við Kínalífselixír-
inn reið Bramanum að fullu.
Valdimar Petersen lét þó ekki
snúa. á sig svo auðveldlega,
heldur flutti fabrikkuna til
Seyðisf jarðar og slapp þannig
við tollinn! En árið 1915 var
sala áfengra drykkja bönnuð
hér á landi, og með því að
Kínalifselixírinn var lítið ann-
að en bitter, tók fyrir þá
framleiðslu. Er Petersen þá
úr sögunni, og hafði verið
hinn mesti „athafnamaður“
um sína daga.
íslands bitter
Fleiri hafa kynjalyfin verið,
en hér er talið. Nefna má
Lífsvekjara Sybillu, Maltose-
præparat og Hannevigs gigt-
áráburð, að ógleymdum Is-
lands bitter, sem einkum var
seldur í Kaupmannahöfn og
fylgdi þessi auglýsing: „Öde-
læg kun ganske rolig Deres
Mave. Islands bitter skal nok
kurere Dem“ Af kynjalyfjum
siðari ára er kunnastur „Ál-
inn,“ er lækna skyldi ban-
væna sauðfjársjúkdóma. Þetta
lyf hefur þó þá algeru sér-
stöðu. að framleiðanidinn mun
hafa trúað á meðalið statt og
stöðugt, og vist er um það,
að ekki var um fjárplógs-
starfsemi að ræða. En nú vik-
ur sögunni að kynjatækjun-
um. O
Jakob Gunnlaugsson hefur
maður heitið og var stórkaup-
maður í Kaupmannahöfn.
Jakóbi þessum virðist hafa
verið umhugað um velferð
landa sinna, víst er um það,
að hanni hafði á hendi um-
boðssölu fyrir Lífsvekjara
Sybillu. Ekki lét hann þar
staðar numið, heldur bauð
falan svonefndan Voltakross,
og var „prófessor Heskier í
Kaupmannahöfn" talinn upp-
finnandi hans. Auk þessa var
prófessorinn talinn ábyrgur
fyrir „Lifsins te,‘“ óviðjafn-
anlegri handsápu, er hann
nefndi „Austurlandablómið“
og síðast en ekki sízt „elektro-
motoriskum tannhálsböndum“.
sem ætluð voru börnum Allt
var þetta falboðið Islending-
um, en Voltakrossinn einn
muni hafa náð einhverri út-
breiðslu.
Voltakrossinn læknaði að
sjálfsögðu alla þá sjúkdóma,
er Kínalífselixír og Brmi
réðu bót á, og blóðnasir að
auki. Þó slá þeir félagar
Jakob og Heskier nokkum
varnagla: „Þótt Voltakrossinn
veiti eigi strax linun og heilsu-
bót, mega menn ekki hætta
að brúka hann samt. Sjúkdóm-
urinn getur verið þannig lag-
aður. að það líði margar vik-
ur eða jafnvel mánuðir. áður
en maður finnur batann, en
þegar maður er farinn að
finna til batans, gengur það
vanalega mjög fljótt.“ Um
notkunina er það að segja, að
krossinn skyldi bera „á
brjóstinu“ í „silkibandi eða
silkisnúru". og bláa hliðin
jafnan snúa áð líkamanum.
Fyrir notkun skyldi krossinn
liggja fimm mínútur í volgu
ediki.
Voltakrossinn
Byrjað var að auglýsa
Voltakrossinn í blöðum hér í
október 1897. Segir í auglýs-
ingunum, að krossinn framleiði
rafmagnsstraum í llkamanum
og lækni með því ótrúlegustu
sjúkdóma. Batavottorð og
þakklætisávörp fylgja auglýs-
ingunni 5 vanalegum dúr, t.d.
kveðst kona nokkur hafa
fengið bata við „þrálátum
veikindum“ eftir að hafa
brúkað krossinn í „tæpan
klukkutima“. Lækningu sina
kallar hún „ofurlítið krafta-
verk,“ og er það furðu hóg-
vær lýsing.
Ekki var Voltakrossinií aug-
lýstur I blöðum hér nema fá-
ein ár, og aldrei náði hann
þeim tökum, sem kynjalyfin
höfðu á hugi manna. Mun
nokkru hafa ráðið, að skiln-
ingslitlir menn svo sem Jónas-
sen landlæknir og Þorsteinn
Elrlingsson skáld gerðu að
honum harða hríð. Einnig
bárust gagnvottorð, m. a. frá
Fríðriki nokkrum Eggerts-
syni. Kveðst hann hafa borið
„þennan fjanda" á brjósti sér
í þrjá mánuði samfellt, og
hafi sér smáversnað í lækn-
ingar stað. Víst er um það, að
upp úr aldamótunum er
Voltakrossinn horfinn af
markaðinum.
Segularmbönd
Og enn lætur „alþýðan
narrast“ Nú eru komin segul-
armbönd á markaðinn, og
lækna þau að sögn framleið-
enda eftirfarandi kvilla:
„Axlaríg, háan og lágan blóð-
þrýsting, andarteppu, tauga-
þreytu. venjulega þreytu,
gigt. svefnleysi, króniskan höf-
uðverk. kynhrörnun og getu-
leysi til kvenna; viðhalda auk
þess kvenlegri fegurð, efla
heilsu þess aldraða og efla
þrótt hins gamla.“ Að sjálf-
sögðu eru ekki öll segularm-
bönd jafn góð. sum verða aö
teljast eftirlikinigar meðan
önnur eru „stimpluð“. Engu
skal spáð um það, hve lengi
þau halda hér velli. En væri
það ekki ráð, að reyna að ná
sambandi við „prófessor
Heskier“ eða arftaka hans er-
lendis, og flyja inn svo sem
nokkur hundruð „Elektromot-
orisk tamnhálsbönd“. Markað-
urinn ætti þó altjent að vera
öruggur.
3. Th. H.
Grímur Thomsen:
Brama-lífs
elexír
Allskyns sótt jeg áður var
og iðraverkjum kraminn,
mitt væri horfið heilsufar
hefði ekki komið Braminn.
Kveisan stöðugt kvaldi mig,
kalt var hennar gaman;
nú hefir maginn sansað sig
siðan jeg f jekk Bramann.
Púlverin og pillurnar
pundum tók ég saman,
allt að einu eg eftir var
áður en f jekk jeg Bramann.
Mixtúfur og dropa eg drakk
drjúgt, og það var sama;
undlr eins í stúfa stakk.
er staup jeg f jebk af Brama.
Ljúft er að vera lífs á ferð,
þá lítið ber til ama;
ódauðlegur að jeg verð
á ég að þakka Brama.
Fyrsta hefti Réttar af a.m.k.
sex ó þessu óri komið út
Út er komið 1. hefti þ.á.
af Rétti, tímariti um þjóðfé-
lagsmál. 64 lesmálssiður og
fjölbreytt að efni. Einar Ol-
geirssón ritar greinarnar: Iðn-
bylting í matvælaframleiðslu
íslendinga og íslenzk alþýða!
Bjargaðu sjálfri þér, þá bjarg-
arðu þjóðinni! Þá á Stefán
Sigfússon grelnina Einyrkja.
búskapurinn og vélvæðini
landbúnaðarins. Þýddar gréin
ar eru margar í heftinu, víð-
sjá og ritfregnir o.fl.
Á þessu ári er ætlunin a(
út komi eigi færrj en 6 hefti
og verði hvert hefti 4—5 ark
ir eða lesmálssíður alls eitt-
hvað yfir 400.
»