Þjóðviljinn - 16.06.1963, Blaðsíða 4

SÍÐA
ÞI6ÐVILIINN
DIOOVIIIINN
Útgefandi:
Sósíalistaflokk-
Sameiningarflokkur alþýðu
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason, Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Sjálfstæðisharáttan
gjálfsíæði þjóðar er ekki einvörðungu og ekki
fyrst og fremst fólgið í þjóðréttarl'égum ákvæð-
um, stjórnarskrá og lögum, samningum við önn-
ur ríki eða öðrum þvílíkum formum, heldur eru
rætur þess í andlegu lífi þjóðanna, vilja þeirra
og reisn. Þótt y’fri aðstæður þrengi að fullveldi
þjóðar þarf hún ekki að bíða af því neitt tjón til
frambúðar ef hún heldur anda sínum ófjötruð-
um. Hins vegar stoða hin y’tri form lítt og geta
á skömmum tíma hrunið saman eins og spila-
borg, ef sjálfstæðisviljinn lamast, ef þjóð glatar
trúnni á sjálfa sig.
j þeirri sjálfstæðisbarátfu sem íslendingar hafa
háð þau 19 ár sem liðin eru síðan lýðveldi var
endurreist eru það þannig ekki sjálfir samning-
arnir við Bandaríkin, Breta og Atlanzhafsbanda-
lagið sem eru hættulegir, svo mjög sem þeir hafa
þó þrengt að hugmyndum hinna beztu íslendinga
um sjálfstætt og óháð friðarríki. Öllum samning-
um er hægt að rifta, einnig þeim sem grunnhyggn-
ir menn ímynda sér að standa muni um eilífð
alla. Hættan er fólgin.í þeirri hugarfarsbreytingu
sem orðið hefur hjá valdamönnum þjóðarinnar og
verulegum hluta almennings á tæpum tveimur
áratugum. Þessi hugarfarsbreyting er svo alger
að henni mætti helzf líkja við heilaþvott; þegar
sagnfræðingar framtíðarinnar bera saman það
sem Gylfi Þ. Gíslason, Ólafur Thors og aðrir
slíkir sögðu um sjálfstæði íslands í styrjaldarlok
og tveimur áratugum síðar, munu þeir eiga erfití
með að trúa því að jafn andstæðar hugmyndir
hafi tekið bólfestu í sömu heilunum á svo skömm-
um tíma. Aldrei hefur þessi niðurlæging birzf
jafn greinilega og í hinni áfjáðu sókn valdhafanna
eftir því að innlima ísland í Efnahagsbandalag
Evrópu; þeim var það greinilegt tilfinningamál
að leggja þetta smáríki að velli, og þeim fannst
þeir hafa orðið fyrir verulegu áfalli þegar það
mistókst. Stjórnarherrarnir hafa þannig komizt
að þeirri niðurstöðu á aðeins 19 árum að hugsjón-
in um sjálfstætf íslenzkt þjóðríki fáí ekki staðizt,
nú verði að yfirgefa litlu kænuna og ráðast í
staðinn í skipsrúm hjá öðrum; það eru þessi skoð-
anaskipfi sem eru háskalegri en allir samningar.
jþað er engin nýjung h'vorki hér á íslandi né ann-
arstaðar að valdhafar spillist og fýni trú sinni;
hitt er verra þegar þeir sýkja út frá sér, og einn-
ig það hefur verið að gerast hér á landi. Menn-
irnir sem hættir eru að frúa á sjálfstæði Islands
hlutu meirihluta atkvæða í kosningunum á sunnu-
daginn var. Eflaust hafa býsna margir kjósendur
ekki áttað sig á því hvaða skoðunum þeir væru
að vofta traust, en andvaraleysið er lítil huggun;
einnig það er sönnun þess hversu mjög hefur
gengið á þann vökula sjálfstæðisvilja sem gagn-
sýrði þjóðina 1944. Því er sjálfstæðisbaráttan ó-
jöfn og tvísýn um þessar mundir og leggur mönn-
um meiri skyldur á herðar en nokkru sinni fyrr.
— m.
Sunnudagur 16. júní 1963

Lasker gegn Botvinnik
Nú þegar Botvinnik hefur
að flestra tali unnið sér til
frambúðar titilinn fyrrverandi
heimsmeistari, þá er ekki úr
vegi að mæla hann við heims-
meistara fortíðarinnar. Sú
skák, sem ég birti hér, í því
skyni, er að vísu engin módel-
skák, en hefur sögulegt gildi
að því leyti, að hún er ein
af fjórum skákum, sem þeir
tefldu alls síni á milli Lasker
og Botvinnik og sú eina
þeirra, sem ekki lauk með
jafntefli.
Hafa ber I huga aldursmun
keppenda, þegar skákin var
tefld. Skáin er tefld á skák-
þingi í Moskvu snemma árs
1936, en þá var Lasker 67 ára
að aldri en Botvinnik 24. Ald-
ursmunurinn er 43 ár. Á þeim
tíma er skákin var tefld, var
Lasker landflótta frá heima-
landi sínu, eignum sviptur og
forsmáður af valdamönnum
þar, en Botvinnik naut hins-
vegar hins bezta atlætis á
flestum sviðum, mikilsvirtur
af löndum sínum, æðri sem
lægri.
En þjóðfélagslegar aðstæð-
ur og atlæti hljóta ávallt að
verka sterkt á athafnir
manna til hins betra eða
verra.
Á skákþingi þessu voru 10
þátttakendur og tefld tvö-
föld umferð.
Sigurvegari varð Kúbu-
maðurinn Capablamka, fyrr-
verandi heimsmeistari með 13 <§.
vinninga, en Botvinnik var í
öðru sæti með 12 vinminga.
Lasker hreppti 6. sæti með 8
vjnninga......
Nú skulum við renna yfir
skákina, sem ég vék að:
Hvítt: Botvinnik.
Svart: Lasker.
RETI-BYRJUN.
1. Rf3, d5 2. c4, e6 3. g3
Rf6 4. Bg2, Be7 5. 0—0, 0—0
6. d4, Rb—d7
'kólaslit at
Staðarfelli
Sunnudaginn 26. maí var Hús-
mæðraskólanum að Staðarfelli
slitið að aflokinni guðsþjónustu.
Séra Ásgeir Ingibergsson prédik-
aði. í skólaslitaræðunni gaf for-
stöðukonan, frú Ingigerður Guð-
jónsdóttir yfirlit yfir starfið á
liðnum vetri.
Kennslan í skólanum hófst 24.
október og stóð til 26. maí.
Kennarar við skólann auk for-
stöðukonu voru frú Bryndís
Steingrímsdóttir handavinnu-
kennari og ungfrú Sigurveig
Ebbadóttir, sém kenndi vefnað.
— Auk þess kenndi séra Ásgeir
Ingibergsson íslenzku og uppeld-
isfræði. — Ráðsmaður skólans
var Ingólfur Eyjólfsson.
Heilsufar nemenda var mjög
gott og námsárangur góður.
Sumar námsmeyjarnar höfðu af-
kastað allt að 60 munum í
handavinnu og vefnaði en að
jafnaði munu þeir hafa verið
um 40. — Hæstu einkunn hlaut
Sigvarðína Guðmundsdóttir frá
Hólshjáleigu í Hjaltastaðaþinghá.
önnur hæsta varð Guðrún Gunn-
arsdóttir frá Ytri-Ásum í Skapt-
ártungu. Hlutu þær báðar verð-
laun í peningum frá Breiðfirð-
ingafélaginu í Reykjavík. Þriðja
varð Kristín Kristbjömsdóttir,
Eiríksbúð, Snæfellsnesi. Hlaut
hún að verðlaunum bók frá or-
lofsnefnd kvenna í Dalasýslu.
Nýbreytni í skólastarfinu í vet-
ur var það að þar dvöldust 17
orlofskonur í allt að viku hver
— ti) mikillar ánægju sér og
nemendum.
(Líklega var betra fyrir
svartan að drepa þegar á c4
eða leika 6. — — c5 og fá
þannig fram hina svonefndu
Taí-raschvöm).
7. Rc3, dxc4
(Þessi leikur reynist eltki
vel. Hvítur fær sterkt mið-
borð og á ekki í miklum örð-
ugleikum með að vinna peðið
til baka. 7----c5 er liklega
bezt).
8. e4, c6 9. a4, a5
(Leikið til að fá tryggan
stað fyrir riddarann á b6, en
allt er kei-fið þunglamalegt
hjá svörtum).
10. De2, Rb6 11. Hdl, Bb4
12. Re5, De7
(Hugmynd Laskers er lík-r"
lega þessi: 13. Rxc4, Rxc4 14.
Dxc4, e5 15. d5, Bg4 16. f3,
Dc5f 17. Dxc5, Bxc5f 18. Kfl,
Bd7, og svartur er ekki sem
verst á vegi staddur. Botvimn-
ik treystir því stöðu sína bet-
ur, áður en hann tekur peðið).
13. Be3, Bd7 14. Rxc4, Rxc4
15. Dxc4, b5
(Þessi leikur veikir nokkuð
stöðu svarts, en hins vegar
var ekki svo auðvelt fyrir
hann að losa um sig. Ekki er
lengur áhættulaust að leika
-----e5).
16. De2,------
(16. axb5, cxb5 17. Rxb5
mundi létta um of á svörtum
og gefa honum færi á c-lín-
unni).
16.------Ha—b8
(Botvinnik fær nú taktiskt
færi, sem hann lætur sér ekki
úr greiptun ganga. En svartur
átti þegar í afskaplegum erf-
iðleikum).
17. axb5, cxb5 18. e5, Re8
(18.------Rd5 tapar peði).
19. d5, exd5
(Óglæsilegt. En 19. — —
Bxc3 20. d6, Dd8 21. bxc3
væri ekki heldur glæsilegt
fyrir svartan).
20. Rxd5, Dxe5
(Hvort þetta er yfirvegað
sjálfsmorð ’ eða afleikur er
ekki gott að segja. Það skipt-
ir heldur ekki miklu máli, því
svartur gat litla björg sér
veitt. T. d. 20. — — Dd8 21.
M. Botvinnik
Rxb4 og síðan 22. Ha7 og
biskupinn á d7 fellur. Skárra
væ'ri 20. — — De6, en eftir
21. Rxb4 axb4 22. Bc5 er
svartur auðvitað tortíming-
unni ofurseldur).
21. Rxb4 og svartur gafst
upp, því biskupinn á d7 fellur.
Júníbók Almenna bókafél,
Út er komin hjá AB bók mán-
aðarins fyrir júnímánuð. Er það
INDLAND eftir Joe David Brown
í þýðingu Gísla Öláfssonar. Er
þetta 6. bók féiagsins i bóka-
iflokknum LÖND OG ÞJÖÐIR.
Indland mun íslenzkum les-
endum um flest lítt kunnugt
land og framandi, en hér gefst
kostur á greinargóðu og fróðlégu
yfirliti um land og þjóð, sögu
Indlands og glæst.an og stundum
blóðídrifinn feril indversku þjóð-
anna. Áherzla er lögð á stöðu
Indlands í dag og hina öru þró-
un, sem þar hefur orðið eftir
frelsistöku landsins, og sérstak-
ir kaflar eru helgaðir leiðtogum
Indverja á þessari öM, Gandhi og
Nehrú. I öðrum köflum er m.a.
rætt um hina fornu menningu
Indverja og andlega arfðleifð,
trú, heimspéki og listir
Höfundur bókarinnar, Joe
David Brown. starfaði um ára-
bil sem fréttamaður Times og
Life í Nýju Delhí og kynntist
þá landi og þjóð náið. Frásögn
hans er, eins og annarra höfunda
þessa bókaflokks, Ijós og skýr
og mjög læsileg, og henni fylgj.a
á annað hundrað valinna mynda
af landi og þjóð í daglegri önn
og á hátíðastundum, fornum og
nýjum mannvirkjum og lista-
verkum.
Myndir bókarinnar eru prent-
aðar í Veróna á Italíu. en prent-
un alls lesmáls hefur prentsmiðj-
an Oddi annazt. Bókin er bund-
in í Sveinabókbandinu.
KROSSCÁTA 12 -1963
LÁRÉTT: 1 fönn, 6 op, 8 skikkja, 9 smá-
veru, 10 ákvað, 12 flugtæki, 14 lengra, 16
karlmannsnafn, 18 fuglinra, 21 gróður, 23
hrekja 25 félagar, 28 úir, 29 skyldasti, 30
auðug, 31 heppnaðist.
LÓÐRÉTT: 1 upphæð, 2 danir, 3 snið, 4
ónýtur, 5 kyrrði, 6 dýr, 7 fuglinn 11 prúð-
búin, 13 fugl, 15 upphefð 16 stuttur, 17
óveður, 19 svívirðing, 20 ekki, 22 bölvað,
24 híma, 26 matarforði, 27 plokkað.
LATJSN Á KROSSGÁTU NR. 11. —
LÁRÉTT: 1 liálfvitar, 6 sin, 8 kappinn, 9
stóll, 10 röðull, 12 asnaleg, 14 annt, 16
skeina, 18 ábótar, 21 ugla, 23 rósóttar, 25
kista, 28 traðk, 29 draugur, 30 ami, 31 norð-
lens'k.
Lárétt: 1 hákur, 2 lapið, 3 veizlan, 4 tinn-
an, 5 rósin, 6 stórlát, 7 nálægur, 11 örk, 13
stál, 15 naut, 16 skratta, 17 elskaði, 19 bak-
fall, 20 a't. 22 gandur, 24 tíkin 26 sygin,
27 afrc’-