Þjóðviljinn - 14.07.1963, Blaðsíða 6

g SÍÐA
HÖÐVTLIINN
Sunaudagur 14. júlí 1&63
r
ATVINNULEYSIÐ: BOL AUÐVALDS
Þessi mynd er tekin úr „US NEWS and WORLD REPORT“ og fylgir greininni sem liér era
birtir kaflar úr. Svofel'dur texti fylgir myndinni í hinu bandaríska vikuriti: „Engin stofnun,
hvorki hins opinbera eða einstaklinga, virðist geta útvegað atvinnu öllum þeim ungu mönnum
sem koma á vinnumarkaðinn.“
Bandaríska tímaritið US NEWS and WORLD REPORT:
5 milljón vinnupláss á einu
árí et átrfmu á utvinnuleysi
í nýlegu hefti af vikuritinu „US News and World Report“ '(24. júní) er fjallað
um vandamál atvinnuleysisins. Kápufyrirsögnin hljóðar: „Vinnupláss. Einn af hverj-
um tíu þeldökkum verkamönnum er atvinnulaus. Einn af hverjum tuttugu hvítum
verkamönnum er atvinnulaus".
Niðurstaða ritsins er sú að nú séu ekki nokkrar horfur á því að atvinnuleysinu í
Bandaríkjunum verði útrýmt og er þó aðeins miðað við að lækka hlutfallstölu at-
vinnuleysingja niður í 3 prósent, en það vilja borgaralegir hagfræðingar telja „hæfi-
legt“ atvinnuleysi til að koma í veg fyrir það sem Jóhannes Nordal seðlabanka-
stjóri hefur nefnt „launaskrið“.
Eina leið eygir ritið þó: Styrjöld myndi leysa vandann. Hér fara á eftir nokkr-
ir kaflar úr grein „USNWR“.
Hinn „ameríski draumur"
var háðulegt öfugmæli
Greinin sem hér birtist er eftir John Morgan og er þýdd úr síðasta tölu-blaði viku-
rits brezkra sósíaldemókrata „New Statesman“. Greinin er allmikið stytt í þýðingu.
I þeim köflum sem hér eru felldir niður lýsir greinarhöfundur ráðleysi bandarískra
stjórnarvalda gagnvart því geigvænlega vandamáli sem atvinnuleysið er orðið í
Bandaríkjunum og skeytingarleysi betur settra samborgara hinna atvinnulausu.
Hann rekur hvernig bandaríska þingið hefur lagzt á þau fáu frumvörp sem
borin hafa verið fram til að ráða að einhverju leyti bót á ástandinu. í lokaorðum
kemst höfundur svo að orði: „ Það er fáránlegt, að þjóð sem er jafn auðug og hug-
myndarík og Bandaríkjamenn skuli vera svo ráðvillt gagnvart þessum mikla vanda
að einn af helztu ráðherrum skyldi ekki í viðtali við mig koma auga á aðra lausn þess
en að sannfæra landslýðinn um að enginn þurfi að skammast sín fyrir vinnukonustörf11.
Blaðið segir að ástæðumar
fyrir því að vandamál atvinnu-
leysisins í Bandaríkjunum er
svo óskaplega erfitt viðfangs
séu tvser: Annars vegar vaxi af-
köst bandaríska iðnaðarins svo
ört vegna nýrrar tækni að á
hverju ári verði 1.4 milljón
manna að leita sér nýrrar
vinnu. H4ns vegar komi nú á
vinnumarkaðinn svo stórir ár-
gangar ungra manna, að vinna
sé ekki til handa þeim öllum
Árlega fjölgar á vinnumark-
aðnum um 240.000 menn.
5 milljón vinnupláss
Ef lækka ætti hlutfallstölu
atvinnuleysingja niður í brjú
prósent á næsta ári ,.yrði að
útvega 5 milljónir nýrra vinnu-
plássa. En eftir því sem bezt
ér vitað. lætur enginn opinber
aðili sig einu sinni dreyma um
slíkt".
6 prósent aukning
J
Ef þetta ætti að takast
„myndi þurfa að auka þjóðar-
tekjumar um 6 prósent. Það
myndi lækka hlutfallstölu at-
vinnuleysingja sem nú er 5.9
3 prósent á ári“.
En embættismenn stjórnar-
innar gera ekki ráð fyrir meiri
aukningu en í hæsta lagi 4 pró-
sent á næsta ári. Meðalaukn-
ingin síðan 1929 hefur verið um
3 prósent á ári
Ungum aívinnuleys-
ingjum fjölgar ört
„Tölur sýna að ungum at-
vinnuleysingjum fækkar ekki,
heldur fjölgar. Það var af þeim
sökum sem hlutfallstala at-
vinnulausra hækkaði i maímán-
uði s.l., jafnvel áður en ung-
lingarnir komu úr skólunum í
vinnuleit. Um 300.000 unglingar
innan tvitugs komu á vinnu-
markaðinn í maí og við það
fjölgaði atvinnuleysingjum í
þeim aldursflokki upp í 1.15
milljón, eða 18 af hundraði“.
Atvinnuleysi
ófaglærðra
„Vandamálið verður enn
flóknara fyrir þá sök“, segir
.,US News and World Report“.
„að vinnuplássum fyrir ófag-
lærða og hálffaglærða verka-
menn fer fækkandi. Snemma á
þessu ári voru t.d. færri ó-
breyttir verkamenn í vinnu en
árið 1950. Vinnuplássum fyrir
hálffaglærða verkamenn hefur
aðeins fjölgað um 1 prósent síð-
an 1950.
En það cr einmitt í þessum
greinum sem margir ungir
menn, hvítir sem dökkir, leita
sér vinnu vegna takmarkaðrar
verkkunnáttu og menntunar.
Snemma á þessu ári var at-
vinnuleysið meðal óbreyttra
þeldökkra verkamanna yfir 20
prósent og yfir 13 prósent með-
al hvítra félaga þeirra“. En eins
og vikið er að í grein Johns
Morgan, hefur þetta í för með
sér að ævinlega fjölgar þeim
unglingum sem koma á vinnu-
markaðinn ókunnandi og illa
að sér. Ómegðin er mest hjá
hinum atvinnulausu fátækling-
um sem ekki geta kostað börn
sín til neins náms.
Engin úrræði
En þrátt fyrir þetta óskaplega
vandamál hefur hvorki stjóm
né þing Bandaríkjanna aðhafzt
nokkuð til að vinna bug á at-
vinnuleysinu. Eina úrræði
stjórnarinnar hefur verið að
leggja til að skattar verði lækk-
aðir í þeirri von, að aukið fé
í vösum einstaklinga og hirzl-
um fyrirtækja myndi verka
örvandi á efnahagsþróunina.
Engin frumvörp hafa verið lögð
fram, segir ritið, um stórfelld-
ar opinberar framkvæmdir, og
það litla sem stjómin hefur lagt
til, að gert yrði til að draga úr
atvinnuleysinu í einstökum hér-
uðum eöa landshlutum. hefur
ýmist ekki náð fram að ganga
á þingi, eða þá ekkert hefur
orðið úr framkvæmdum.
„Enginn cmbættismaður virð-
ist gera sér neina gliigga hug-
mynú um hvernig hægt verði,
nema þá ef stríð brytist út, að
fjölga svo vinnuplássum að
vcita mcgi atvinnulcysingjun-
um vinnu og vcita tækifæri
ungnm piltum og stúlkum sem
nú koma vankunnandi á vinnu-
markaðinn“.
örvænting er nú hlutskipti
fjögurra milljóna Bandaríkja-
manna og fjölskyldna þeirra
sem leita að vinnu sem hvergi
er fyrir hendi. Samborgarar
þeirra bregðast við örlögum
þeirra með skeytingarleysi. I
auðugasta landi veraldar missa
á hverri viku 40.000 manns at-
vinnuleysisstyrk sinn og verða
að draga fram lífið á „oífram-
leiðsluafurðum“ eins og þurr-
mjólk, hnotusmjöri, maísmjöli
og hveiti og langar biðraðir
liðast um ganga Hjálpræðis-
hersins. Þeir geta einnig íeng-
ið hinn ríflegri skammt sam-
bandsstjórnarinnar, sem veitir
þeim aðgang að meira matvöru-
vali fyrir 64 dollara á mánuði.
Kynþáttavandamálið
„örvænting" og „skeytingar-
leysi" eru ekki orð sem ég hef
fundið upp hjá sjálfum mér.
Það var verkamálaráðherra
Bandaríkjanna, Willard Wirtz,
sem notaði þau þegar hann
i’æddi við mig nýlega um at-
vinnuleysisvandamálið í Banda-
víkjunum, erfiðasta vandann
sem stjórn Kennedys hefur við
að stríða heima fyrir. Þessi
vandi tekur einnig til kynþátta-
vandamálsins, þar sem nú er
að veröa Ijósara, að enda þótt
misréttiö bitni einnig á hinum
betur stæðu blökkumönnum, þá
er það fátækt og örvinglan hins
þeldökka verkalýðs sem hleður
þann bálköst sem næst mun
standa í logum.
Engin svör
Árgæzkan sem nú um sinn
ríkir í bandarísku efnahagslifi
hefur varla bætt neitt hag
vinnuleysingjanna og þegar aft-
ur harðnar í ári má búast við
að fjöldi þeirra verði orðinn
enn meiri en hann var í vetur
sem leið. Vandinn væri ekkí
jafn geigvænlegur ef stjórn
landsins ætti einhver svör við
honum. Mér kom það svo fyrir
sjónir þegar ég var í Washing-
ton nú í sumar að stjómarvöld-
in þar örvæntu líka um að þau
gætu leyst vandann.
Auðvelt er að finna ástæð-
umar fyrir hinu mikla atvinnu-
leysi. í héruðunum meðfram
Appalchiafjöllum, frá Kentucky
til Pennsylvaníu, hefur hin nýja
tækni i stál- og kolavinnslu
lagt í eyði gömul og gróin sam-
félög. 1 sumum bæjum er
fimmti hver maður atvinnu-
laus, og enn annar hefur aðeins
einhver snöp. í Hazard í Kent-
ucky eru t.d. 40 leigubílstjórar í
6.000 manna bæ: enginn þeirra
getur lifað af tekjum sinum.
Sjálfvirknin
En til viðbótar því sem gerzt
hefur í Appalchiahéruðum
kemur svo sjálfvirknin. Á
hverju ári missir hálf önnur
milljón karla og kvenna vinnu
sína vegna nýrrar véltækni og
þörfin fyrir vinnuafl vex ekki
nógu ört til að vega upp á móti
því; það fólk fær a.m.k. ekki
vinnu við sitt hæfi. Jafnframt
fjölgar stöðugt ungu fólki í
vinnuleit. Meðal þessa fólks er
atvinnuleysið enn meira en það
var á árum kreppunnar miklu.
Geigvænlegar tölur
Það er einmitt þegar maður
kannar skýrslurnar nánar, að
í ljós kemur hve óskaplegt
vandamálið er. Þannig er nú
hlutfallstala atvinnuleysingja
5.9 af hundraði allra manna á
vinnumarkaðnum, en hlutfalls-
tala atvinnulausra ungra hvítra
manna er 16 af hundraði. Með-
al ungra svertingja er hún 33
af hundraði. Meðal fullorðinna
hvítra manna er hún undir 5
af hundraði. Samsvarandi tala
fyrir svertingja er 10 af hundr-
aði. Þessar tölur eru geigvæn-
legar ekki aðeins vegna þess að
af þeim má leiða að kynþátta-
ólgan muni fara vaxandi. held-
ur einnig hins að þær gefa til
kynna að vandinn muni vaxa
ört þegar fram í sækir, vegna
þess að það er fáfrótt og illa
menntað fólk sem fyrst og
fremst fyllir hóp atvinnuleys-
ingja og það er einmitt fólk af
því tagi sem að jafnaði á flest
bömin.
Ógurlegur vandi
Á öllum þeim mörgu heimil-
um sem ég kom á, hvort sem
það var í hinum rykmettuðu
dalverpum i Kentucky, þar sem
atvinnu- og auralaust fólk virð-
ist láta sér annara um gamla
bílskrjóða sína en sjálft lífið,
eða í fátækrahverfum svert-
ingja í Pittsburgh, eða í kofa-
ræksnunum í hæðunum fyrir
utan Charleston. Vestur-Virgín-
íu, — alls staðar var ég minnt-
ur harkalega á hve ógurlegur
vandi þessu fólki og Banda-
ríkjamönnum öllum er á hönd-
um. Syderhjónin í Charleston
áttu t.d. sex börn á aldrinum
Sex til sextán ára. Faðirinn,
WflNTED: 5 MILLION NEW JOBS
Nearly 5 million new jobs must be created within the next year to
prövide “full ernployment'' for new workers and old —
3.6 MILLION JOBS
are needed to reduce
unemploymentto 3 per
cent of the labor force.
1.4 MILLI0N JOBS
are needed to offset
loss of jobs wiped out
by rising productivity.
CHANCE OF CREATING ALL THE JOBS NEEDED:
NONEXISTENT, BARRING WAR
Skýringarmyndin er cinnig lckin úr ,,US News and World Re.
port“. Texti myndarinnar hljóðar svo í þýðingu: ,,VANTAR:
5 MILLJÓNIR NÝRRA VINNUPLÁSSA. Nálega 5 milljón
vinnupláss verða að bætast við á næsta ári, tii að koma á
„fu'lri vinnu“ handa bæðj nýjum verkamönnum og göml-
um. — 3,6 MILLJÓN VINNUPLÁSS þarf til að minnka at-
vinnuleysið niður í 3 prósent af fjölda manna á vinnumark-
aðnum. 1,4 MILLJÓN VINNUPLÁSS þarf til að vega UPP á
móti vinnuplássum sem hverfa vegna aukinnar framleiðni. LÍK-
UR Á A» AFLA ALLRA ÞEIRRA VINNUPLÁSSA SEM ÞÖRF
ER FYRIR: ALLS ENGAR, NEMA EF STRÍÐ IjfftÝZT ÚT“.
i
4
í