Þjóðviljinn - 14.07.1963, Blaðsíða 4

4 SlÐA
ÞÍÓÐVILIINN
Sunnudagur 14. júlí 1963
Dtgeíandi: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Vinnuhagræðing
í síðari árum hefur oft verið rætt um nauðsyn
þess að auka vinnuhagræðingu hér á landi og
breytingar á vinnufyrirkomulagi samfara því. í
öðrum löndum hefur þessum atriðum verið veit't
vaxandi athygli, ekki sízt í sambandi við aukna
vélvæðingu og iðnþróun og hefur þótt gefa góða
raun víða, bæði frá sjónarmiði vinnuveitenda og
verkalýðsfélaga. Hér á landi hefur þessum atrið-
um í reksfri fyrirtækja ekki verið gefinn sérlega
mikill gaumur, enda er sannleikurinn sá, að vinnu-
afl hér til muna ódýrara en í flestum ná-
grannalöndum okkar. Og þrátt fyrir hin
venjubundnu viðbrögð vinnuveitenda í hvert
skipti, sem verkalýðsfélögin fara fram á kjara-
bætur, hafa vinnuveitendur ekki skoðað hug sinn
um það að stórhækka launagreiðslur sínar með
því að láta s’tarfsfólk sitt vinna til muna lengri
vinnutíma en þekkist í nálægum menningarlönd-
um.
Ijví sést oft haldið fram í Morgunblaðinu og öðr-
* um málgögnum atvinnurekenda, að verkalýðs-
félögin séu dragbítur á vinnuhagræðingu, ákvæð-
isvinnu og annað slíkt. Verkalýðsfélögin hafa hins
vegar ávallt lýst sig reiðubúin 'til samstarfs á þessu
sviði, ef eftir því væri leitað, Og það er athyglis-
vert, sem formaður Dagsbrúnar skýrði frá á ein-
um fundi félagsins í vor, að á einum stórum vinnu-
stað hér í borg, var búið að undirbúa ákvæðis-
vinnufyrirkomulag í samráði við félagið, en þegar
til framkvæmda átti að koma strönduðu þær á at-
vinnurekandanum. Vinnuhagræðing er ekki bara
fólgin í því að koma á ákvæðisvinnu eða öðru
svipuðu fyrirkomulagi, þar sem unnt reynist. Hitt
er alkunna, að rekstrarfyrirkomulag ýmissa fyrir-
tækja er með þeim hætti, að allur framleiðslu-
kostnaður hækkar sfórlega af þeim sökum. En
það kemur að sjálfsögðu fram í verri afkomu og
minni greiðslugetu fyrirtækjanna.
Tðulega stafar þetta af því, að ekki hefur verið
gætt hagsýni við fjárfestingu í slíkum fyrir-
tækjum; skipulagsleysið hefur riðið húsum hér í
þessum efnum og afleiðingar þess koma fram í
auknum framleiðslukostnaði. Það má nefna sem
dæmi, að svo 'íil allt hráefni, sem frystihúsið ís-
björninn — stærsta fyrirtæki sinnar tegundar
hér á landi — vinnur úr, er lagt upp við Granda-
garð í Reykjavíkurhöfn. Þaðan er því ekið út á
Seltjarnarnes til vinnslu og mun það vera 2—3
kílómeíra leið. Bein og annar úrgangur frá þessu
sama fyrirtæki er síðan tekinn affur á bíl og ekið
á ný með það í gegnum höfuðborgina sem leið
liggur í beinamjölsverksmiðjuna á Kletti. Ekki
mun nokkur draga í efa að unnt hefði verið að
staðsetja þessi fyrirtæki á hagkvæmari hátt, spara
með því geysilegan flutningskostnað á hráefninu
og koma á raunverulegri vinnuhagræðingu. En
til þess hefði vitanlega þurft að hafa skynsam-
lega stjórn á fjárfestingarframkvæmdunum, koma
þar á þeirri „vinnuhagræðingu", sem er grund-
völlur frekari framfara á þessu sviði. — b.

Áhætta í skák
Nokkuð virðist sú regla á-
berandi á ýmsum sviðum, að á-
batavonir manna standi í all-
nánum tengslum við þá áhættu,
sem menn taka á sig. Ekki
gætir þessa hvað sízt í skák-
tafli.
Ef menn taka ekki á sig
neina áhættu og tefla við mann
af svipuðum styrkleika, sem
einnig fer varlega i sakimar,
þá eru mestar líkur til að
skákin verði jafntefli, og ber
þá jafnhliða að viðurkenna að
þau úrslit geta verið öðrum eða
báðum ábatasöm undir vissum
kringumstaeðum.
Tefli maður við sér sterkari
mann, kann að sýnast vonlítið
að efna til tvíeggjaðra aðgerða,
en oft er enn vonlausara að
tefla rólega, því í hægfara
skotgrafahernaði er „potentíal“
styrkleiki hins burðameiri lík-
legur til að hafa afgjörandi á-
hrif.
Stundum er aðstaðan sú, að
sá, sem er talinn nokkru sterk-
ari, tekur á sig dálitla hem-
aðarlega áhættu, til að rjúfa
jafnvígisstöðu sk'*' -”-innar og
seilast eftir fljóttc..num vinn-
ingi. Sé um verulegan styrk-
leikamun að ræða, er þó allt
eins algengt, að sá sterkari
neyti aflsmunar án teljandi á-
hættu, í samræmi við það, sem
áðan var sagt.
„Vogun vinnur, vogun tap-
ar,“ er regla, sem einnig gildir
tíðum í skáktafli. Þegar við
förum yfir sumar tapskákir
öflugra stórmeistara, þá furðum
við okkur oft á því, hvað þeir^
tefla „illa", okkur finnst sem
þeir hafi í byrjun fetað út á
ófamaðarbraut, sem þeir gangi
stöðugt lengra og lengra, unz
ekki verði aftur snúið. Þetta
er að vissu leyti rétt, en ástæð-
an tíðum sú, að þeir hafa stillt
vogunarmomentið of hátt; sótzt
eftir of miklu, eftir of tvísýn-
um leiðum og andstæðingurinn
verið maður til að leysa þær
þrautir, sem fyrir hann voru
lagðar. En það mun sjaldnast
auðvelt og ekkí létt fyrir okk-
ur, sem verkið skoðum, að gera
okkur grein fyrir því geysiá-
taki, sem það kann að hafa
kostað að hrinda af sér hinum
„vitlausu" leikjum andstæð-
ingsins.
Sumar tapskákir Tals eru
táknrænar fyrir það efni, sem
hér er til umræðu. Stundum
þeytir hann hverjum manni
á fætur öðru fram fyrir fall-
byssukjafta andstæðingsins.
Suma er þeim óhætt að gleypa
og verður eigi meint af, en
sumir valda kanónunum hræði-
legu iðrakvefi, svo við heldur,
að þær springi í loft upp og
farist með manni og mús. Það
barf engan meðal matreiðslu-
Ræninginn féll
í öngvit
Á laugardaginn var réðist
fertugur maður, James Roberts
að nafni. inn í banka í Phila-
delphiu í Bandaríkjunum.
Hann gekk að gjaldkeranum.
dró skammbyssu upp úr pússi
sínu og skipaði honum að rétta
upp hendurnar.
Gjaldkerinn Iét sér hvergi
bregða, tók fram sína eigin
pístólu og skaut einu skoti í
gólfið. Við það féll Roberts
ræningi í öngvit af hræðslu.
Þegar bankamennimir tóku
byssu Roberts til handargagns
kom í Ijós að hún var úr plasti.
NÝTÍZKU HtJSGÖGN
Fjölbreytt úrval.
Póstsendum.
Axel Eyjólfsson
Skipholtj 7 — Simj 10117.
sérfræðing til að velja fóðrið
í þær, enda verður það mörg-
um ofraun.
Ef til vill ræðum við þetta
mál nánar síðar, en mér sýn-
ist við blasa, við lauslega at-
hugun, að nokkur áhætta hljóti
að jafnaði að vera fylgifiskur
árangursríkrar taflmennsku, á
því tækniþróunarstigi, sem
skákheimurinn býr við í dag.
Eftirfarandi skák er frá
Hvanneyrarmótinu:
Freysteinn Þorbergsson
Hvítt: Jónas Þorvaldsson,
Svart: Freysteinn Þorbergsson.
SKANDINAVISKUR LEIKUR
1. e4, d5
(Freysteinn er eini hér-
lendi skákmeistarinn, sem
teflir skaninavíska vörn að
nokkru marki. Vðrnin nýtur
ekki mikils trausts, og hvítur á
ýmsra góðra úrkosta völ til að
mæta henni og ná hagkvæmu
tafli).
2. exd5, RÍ6
(önnur leið, sem stundum er
farin, er að leika 2.----Dxd5,
en gallinn er sá, að hvítur
vinnur þá leik með því að setja
á drottninguna með riddaran-
um. Freysteinn leikur þvi jafn-
an riddaranum fram í öðrum
leik og býður þar með upp á
peðsfórn).
3. RfS
(Jónas hafnar peðsfóminni,
og er það út af fyrir sig ekki
gagnrýnisvert, en hann á vafa-
laust heppilegri leið til þess.
Bezt er talið 3. Bb5t, Bd7 4.
Bc4, Bg4 5. f3, Bf5 6. Re2 og
hvítur hefur von um gott tafl).
3. — — Rxd5 4. Bc4, Bg4
5. c3, e6 6. Da4t, Dd7 7. Bb5
(Jónas vinnur að vísu peð, en
svartur fær fullmikið spil fyrir
það).
7. — — c6 8. Bxc6, Rxc6 9.
Dxg4, f5 10. Da4, e5
(Svartur hefur helmingi fleiri
virka menn en hvítur og hefur
auk þess miðborðið á valdi
sínu. Það þarf ekki mikla
matshæfileika til að sjá, að
hvorttveggja er þetta fyllilega
peðs virði).
11. d3, Rb6 12. Db3, 0—0—0
(Þar fellur peðið á d3).
13. 0—0, Dxd3 14. Bg5, Hdö
15. Ra3, Ra5 16. Ddl, Bxa3 17.
bxa3, Hh—e8 18. Rd2, f4 19.
Dg4f, Hd7 20. Rb3, Rxb3 21.
axb3, h6
(Biskupinn er nú dauðans
matur og baráttan vonlaus fyr-
ir hvitan, þó ekki gefi hann
upp vömina að sinni).
Jónas Þorvaldsson
22. Dh5, IIg8 23. Ha—dl, Dfð
24. Hxd7, Rxd7 25. De2
(Hótar 26. Dc4t. en við því
er auðvelt að gera).
25.-----He8 26. Bh4, g5
(Kviksetningin fullkomnuð).
27. Dh5, De6 28. f3, gxh4 29.
Dxh4, Dxb3 30. Dxh6, Db6f 31.
Dxb6, Rxb6 32. Hel
(„Enginn hefur nokkru sinni
unnið skák á því að gefast
upp“ er haft eftir stórmeistar-
anum Tartakower. Ljóst er af
þessari skák, að sú vitneskja
hefur ekki farið fram hjá Jón-
asi).
32.-----Rc4 33. a4, Kd7 34.
He4, Hc8 35. g4, Rd2 36. Hb4,
Rxf3t 37. Kg2, Rh4t 38. Kh3,
Rg6 39. Hxb7t, Hc7 40. Hb8,
Hxc3t 41. Kg2
og Jónas gafst samtimis upp.
Með þessum sigri í 5. umferð
náði Freysteinn Jónasi, en Jón-
as hafði forustuna í fyrri hluta
Hvanneyrarmótsins.
KROSSCÁ
LÁRÉTT: LÓÐRÉTT:
1 ókostur 4 hlýleg 8 stigamaður 9 slæst 1 húðir 2 heyið 3 dyr 4 hafnar 5 nautna-
10 farvegur 11 ílátinu 13 nag 15 málleysa lyf 6 veiðarfæri 7 öldum 12 tók 14 éins
17 keyrsla 19 fiska 21 rangar 23 ganga 16 hrekkur 18 hrópaði 20 gróðursælt 22
26 lán 27 mjög löng 28 spörfugl. helsi 24 hjálp 25 ilmar 26 hljóð.
Lausn á síðustu krossgátu
LÁRÉTT: LÓÐRÉTT:
1 fersk 4 babblar 8 tónverk 9 anóðu 10 1 fátæk 2 ranga 3 Kleppur 4 bókmái 5
klapp 11 árdegis 13 usla 15 magurt 17 bland 6 ljósgul 7 rauðs 12 raup 14 strá 16
upplit 19 rápi 21 framlág 23 negla 26 gætni graut 18 pinkils 20 ágirnd 22 leita 24 gól-
27 reislan 28 samhaldssamur. um 25 Agnar 26 gys.
1