Þjóðviljinn - 08.09.1963, Blaðsíða 3

Sunnudagur 8. september 1963
ÞIÓÐVIUINN
SÍÐA
HVÍLDAR-
DACINN
HUSNÆÐI OG HERMANG
Vöruval
Stjórnai-völdin hafa hælt sér
mjög af því, að þau bjóði al-
menningi upp á f jölbreytilegra
úrval af neyzluvörum en dæmi
séu um áður. Ráðherrarnir
benda á að búðahillumar
svigni undir hvers kyns varn-
ingi, hér sé hægt að fá allt
sem nöfnum tjái að nefna, frá
augnskuggum til bifreiða, og
falar séu margar tegundir af
hverri vöru í skrautlegum um-
búðum og með hugvitsamieg-
um auglýsingatiltektum. Hefur
Alþýðublaðið sagt að annað
eins vöruval sjáist vart á
hyggðu bóli, til að mynda
gangi danskar húsmæður hér
um götumar, mæni inn um
búðargluggana og hljóði há-
stöfum af aðdáun og öfund,
þær sem missi þá ekki heils-
una af ílöngun í kalda búð-
inga. Var þetta eitt helzta
kosningamál Alþýðuflokksins í
sumar, og minnti viðskipta-
málaráðherrann einna helzt á
stimamjúkan og sjálfumglað-
an yfirþjón sem leiðir gesti
sína að hlöðnu veizluborði.
Ekki á boðstólum
En það em til fleiii nauð-
synjavörur en kaldir búðing-
ar; til að mynda þarf fólk að
búa í húsnæði. En í þessu
glæsilega viðreisnarþjóðfélagi,
þar sem hinn fjölbreytilegi
markaður er talinn ímynd
allra sannra dyggða og verð-
leika, er leiguhúsnæði ekki
boðið fram í sellófanumbúðum
með auglýsingamyndum. Það
heyrir auðsjáanlega ekki til
þeim daglegu þörfum sem við-
skiptamálaráðherrann og fé-
lagar hans hafa tekið að sér
að hafa á boðstólum. Því
horfa nú ótaldar fjölskyldur
fram á það að þurfa að snæða
kalda búðinga úti á víða-
vangi með haustinu. Dag
hvern er að finna 40—50 aug-
lýsingar í Reykjavíkurblöðun-
um þar sem fólk fer fram á
að fá húsnæði til leigu, her-
bergi eða íbúðir. Sumir hafa
verið að auglýsa frá því
snemma í vor án þess að haf a
hlotið eitt einasta svar, og
snúi menn sér til fasteigna-
miðlara og fari fram á leigu-
húsnæði er svarið aðeins vor-
kunnsamur hlátur. Þá sjaldan
leiguhúsnæði er boðið í blöð-
um fylgja strangir skilmálar
um að leigjendumir megi
hvorki hafa með sér börn né
önnur húsdýr. Samt munu
berast fjölmörg svör við
hverri slíkri auglýsingu, en
flestum er aldrei anzað; aug-
lýsingamar eru aðeins upp-
boð sem hækka leiguna í sí-
fellu, þótt þess sjáist engin
merki í vístölu framfærslu-
kostnaðar.
Þjóðleikhús-
kórinn 10 ára
Þann 9. ágúst s.l. gaf Þjóð-
leikhúskórinn kr. 2.750,00 í
minningarsjóð Dr. Victors
Urbancic, en hann' hefði orðið
sextugur þann dag hefði hann
lifað. Á þessu ári átti Þjóðleik-
húskórinn líka 10 ára afmæli,
en Dr. Urbancic var söngstjóri
kórsins frá upphafi og þar til
doktorinn lézt fyrir 5 árum.
Starf Þjóðleikhúskórsins hefur
alla tíð verið nátengt Þjóðleik-
húsinu, enda hefur kórinn frá
stofnun sungið við alla söng-
leiki Þjóðleikhússins, óperur og
óperettur og mörg leikrit. Þá
hefur kórinn einnig sungið með
Sinfóníuhljómsveit Islands og á
vegum Ríkisútvarpsins og hald-
ið sjálfstæða hljómleika.
Núverandi stjóm kórsins
skipa:
Þorsteinn Sveinsson, héraðs-
dómslögmaður, formaður, og
hefur hann verið það s.l. 8 ár.
Svava Þorbjarnardóttir ’gjald-
keri og Ingibjörg Þorbergs, rit-
Eí hefur sigl-
ingar til Hull
og Antwerpen
Undanfarið hafa fjögur af skip-
um Eimskipafélagsins haldið uppi
áætlunarsiglingum til nokkurra
hafna í helztu viðskiptalöndum
landsmanna. þ.e. Kaupmanna-
hafnar, Leith, Rotterdam, Ham-
borgar og New York.
Eimskipafélagið hyggst nú
einnig taka upp reglubundnar
þriggja vikna ferðir til Antwerp-
en og Hull fyrst um einn til
reynslu, og verður m.s. Reykja-
foss í þessum ferðum það tima-
bil, er áætlun hefur verið gerð
fyrir. sem er frá 5. október beg-
ar skipið fer frá Ántwerpen til
10. janúar n.k.
Ákvörðup um siglingamar eft-
ir þann tíma verður tekin síðar,
þegar reynsla er fengin á þeirri
áætlun, sem nú hefur yerið gerð.
Á misvíxl

tímum er ekki sérlega gróða-
vænlegt að leigja út íbúðir; það
er bæði seinlegt, erfitt og
leiðigjarnt að hækka leiguna
í sífellu til jafns við verð-
bólguna; rétta leiðin er sú að
byggja og selja, og festa
greiðsluna í snatri í nýrri
byggingu áður en verðgildið
rýrnar. Og viðreisnin sér fyrir
því að jafnan er nokkur mark-
Þannig virðist að því stefnt
að jafnt húsbyggingar sem
vegagerð á Islandi verði eins-
konar aukasporslur þeirra
gróðafélaga sem hafa það fyr-
ir aðalverkefni að þjóna her-
námsliðinu.
Dollarar
Það hefur verið dregið í efa
valdsmenn koma einmitt mál-
um sínum fram með því að
hagnýta sér eftimókn her-
mangsfélaganna í dollara og
egna þau hvert gegn öðm, en
undanfarið hafa árlegar tekj-
ur af hemámsþjónustu numið
um hálfum miljarði króna.
Þessar aðstæður vom einnig
hagnýttar út í æsar í sam-
bandi við ráðagerðimar um
Þannig á leiguhúsnæði ekki
heima á hinum fullkomna
neyzlumarkaði ríkisstjórnar-
innar. Aftur á móti linnir ekki
sölutilboðum í blöðunum, eftir
auglýsingunum að dæma virð-
ist framboðið á söluhúsnæði
vera ámóta mikið og eftir-
spurnin eftir leiguhúsnæði. En
þarna ganga framboð og eftir-
spurn á misvíxl, því einatt em
boðnar fram 5 og 6 herbergja
íbúðir sem sagðar eru kosta
um og yfir tvær milljónir
•króna. Einir saman ársvextir
af slíkri upphæð nema þre-
földu árskaupi Dagsbrúnar-
manns fyrir eðlilegan vinnu-
tíma. Því aðeins eru slíkar í-
búðir boðnar að þær ganga út,
en þær eru ekki ætlaðar fólk-
inu sem auglýsir eftir leigu-
húsnæði og spyrst daglega
fyrir um einhverja kosti með
vaxandi örvæntingu.
Gróðahagsmunir
Ríkisstjómin lýsir neyzlu-
markaði sínum sem mikilli
hagsbót fyrir almenning, hinni
fullkomnustu þjónustu. En
hvað stoða módelkjólar frá
Paxís, blóðappelsínur frá Suð-
urafríku og niðursoðið dósa-
vatn frá New York, ef ekki
fæst húsaskjól? Hvarvetna í
löndunum umhverfis okkur
líta stjórnarvöldin á það sem
eitthvert brýnasta verkefni
sitt að sjá almenningi fyrir
hentugu húsnæði, hinar full-
komnustu stofnanir annast
skipulagsstörf og framkvæmd-
ir á því sviði, og sjálfsagt er
talið að veita löng lán með
lágum vöxtum til þessara
þarfa, svo að húsnæðið geti
orðið á skaplegu verði, jafnt
til leigu sem sölu. I Skandin-
avíu er þetta talið svo mikil-
vægt að menfi spara jafnvel
frekar við sig bifreiðar og
kalda búðinga en fram-
kvæmdir 5 húsnæðismálum.
Gallinn á neyzlumarkaði
í'íkisistjómarinnar á Islandi er
sá að hann nær nákvæmlega
jafn langt og gróðahagsmun-
imir. Og á þessum verðbólgu-
„Dag hvem er
að finna 40—50 auglýsingar í Reykjavíkurblöðunum þar sem fólk
fer fram á að fá húsnæði til leigu, herbergi eða íbúðir“.
aður fyrir íbúðir sem slfellt
verða dýrari og stærri og
glæsilegri, á sama tíma og
stjómarblöðin hagnast á
árangurslausum örvæntingar-
beiðnum um leiguhúsnæði.
í hjáverkum
Hversu gróðavænlegt pað er
að byggja íbúðir í Reykjavík
má marka af því að her-
mangsfélög Sjálfstæðisflokks-
ins, Framsóknarflokksins og
Alþýðuflokksins hafa nú um
skeið stundað þá iðju af vax-
andi kappi. Það em félög sem
em vön því að hirða gróða
sinn á þurru landi án nokk-
urrar áhættu og sinna. aðeins
verkefnum sem tryggja því-
líkan ábata.
Raunar eru þessi félög að
verða mjög umsvifamikil á
fleiri sviðum þjóðlífsins.
Þannig leggja Islenzkir aðal-
verktakar — hið sameiginlega
hermangsfélag ríkisstjórnar-
innar og hernámsflokkanna —
Keflavíkurveginn nýja, og
jafnframt því sem þeir hirða
gróða sinn á hliðstæðan hátt
og á herstöðinni, eignast þeir
mikilvirkustu vegagerðarvél-
ar sem til eru hérlendis. Virð-
ist ætlunin vera sú að þrengja
til muna verksvið og getu
Vegagerðar ríkisins, og trúlega
kemur senn að því að henni
verði breytt í „almennings-
hlutafélag" undir forustu her-
mangaranna.
— jafnvel á ólíklegustu stöð-
um — að Atlanzhafsbanda-
lagið láti sig einhverju skipta
togstreitu hermangsfélaganna
í framkvæmdum sínum hér á
landi. Samt eru hagsmunir
þessara gróðafélaga lykillinn
að hemámsstefnunni sjálfri.<5>
Það enx hvorki hugsjónir né
stefnur, herfræði né stjórn-
mál, seni valda því að í sífellu
er fallizt á kröfur Banda-
ríkjamanna og Atlanzhafs-
bandalagsins — heldur doll-
arar. Sálarlíf hemámssinna
birtist mjög skýrt í ræðu sem
Guðmundur 1. Guðmundsson
flutti í ríkisútvarpið 1956.
Rætt var um þá ákvörðun Al-
þingis að endurskoða her-
námssamninginn og víkja
hernum úr landi, en hernáms-
andstæðingar fögnuðu þeirri
ákvörðun mjög af hugsjóna-
ástæðum og með rökum sem
ekki skulu rifjuð upp hér. En
Guðmundur I. Guðmundsson
mælti með ákvörðun Alþingis
á þeim forsendum að ef her-
inn færi yrðu Islendingar að
halda herstöðvunum við fyrir
Atlanzhafsbandalagið; brott-
för hersins myndi því auka
hermangið!
Erindrekar Atlanzhafs-
bandalagsins þekkja mjög vel
þessar hvatir íslenzkra her-
námssinna og hagnýta þær út í
yztu æsar. Það má meðal ann-
ars marka af því, hvernig her-
mangið breytist ævinlega eft-
ir því hverjir flokkar eiu í
ríkisstjórn. Hinir erlendu
stórauknar hernámsfram-
kvæmdir í Hvalfirði.
í svaðinu
Áætlanirnar um þær fram-
kvæmdir sem nú á að hefja í
Hvalfirði voru lagðnr fyrir
Guðmund I. Guðmundsson ut-
anríkisráðherra 1957. Hann
bar þær ekki undir ríkisstjóm-
ina, því hann vissi fyrirfram
um afstöðu Alþýðubandalags-
ins. Hinsvegar ræddi hann
málið við ráðherra Framsókn-
arflokksins, og niðurstaðan
varð sú að kröfunum skyldi
ekki neitað heldur beðið á-
tekta. Jafnframt samþykkti
Framsóknarflokkurinn fyrir
sitt leyti að heimila Atlanz-
hafsbandalaginu að koma upp
lóranstöð á Snæfellsnesi í
þágu kafbátaflotaös, en það
var fyrsti áfangi framkvæmd-
anna. Formlegur samningur
um lóranstöðina var gerður
snemma árs 1959, en upp úr
því tók Olíufélagið h.f. að
endurnýja geyma sína í Hval-
firði, en þeir höfðu verið ,
leigðir hernámsliðinu með
æmum ábata í nærri áratug.
Var ljóst að Olíufélagið h.f.
bjóst nú við stórauknum um-
svifum og vildi geta tekið þátt
í þeim frá upphafi.
Að sjálfsögðu hefði verið
hagkvæmara fyrir Atlanzhafs-
bandalagið að semja við Olíu-
félagið h.f. um að hagnýta að-
stöðu þess í Hvalfirði og auka
hana en að koma upp nýrri
stöð. En Framsóknarflokkur-
inn var ekki í ríkisstjóm,
heldur flokkar sem eiga fjár-
liagslegar rætur í Skeljungi og
B.P. Því er það þáttur í Hval-
fjarðarsamningunum að þeir
fái að græða á nýrri stöð; en
við Olíufél. h.f. var ekki talað
þrátt fyrir allan undirbúnihg-
inn, eing og Tíminn hefur get-
ið um með sárum harmi
.jttpnf
Um það hefur verið rætt í
blöðum að með því að minnast
á slíkar staðreyndir sé verið
að draga stórmál niður í svað-
ið. En hernámið á heima i
þessu svaði og hvergi neiha
þar. Og þar á hin síbreyti-
lega afstaða hemámsflokk-
anna rætur sínar. Þeir menn
fást við vindmyllur sem í-
mynda sér að hermangarar
flokkanna þriggja láti hug-
sjónir, skoðanir eða önnur
mennsk viðhorf móta afstöðu
sína. — Austri.
Keeler handtekin
—sökuð um lygar
LONDON 6/9. Brczka gjálífis-
konan Christine Keeler, sem
fræg varð af Profumohneyksl-
inu og Ward-málinu, var hand-
tekin seint í gærkvöldi ásamt
þremur persónum öðrum, en
síðan Iátin Iaus í viku gegn
350.000 króna tryggingu.
Ásamt Keeler voru þau hand-
tckin Paula Hamilton-Marshall,
ráðskona þeírra frú Olive
Brooker og Jamaica-maðurinn
Rudolph Fenton. AHt var fólk
þetta látið laust gegn trygg-
ingu.
Réttarhöldin yfir hinum hand-
teknu stóðu í þetta sinn að-
eins í tíu mínútur. Þau eru
sökuð um að hafa boriðjjúg-
vitni í máli söngvarans Lucky
Gordon frá Jamaicu. Fyrr á
þessu ári var hann dæmdur í
þriggja ára fangelsi fyrir lík-
amsárás á ungfrú Keeler en
síðar kom í ljós að hann hafði
verið dæmdur á fölskum for-
sendum svo að hann var sýkn-
aður og látinn laus. Þau fjögur
sem nú hafa verið handtekin
eiga að koma fyrir rétt 13. þ.m.
Er Christine og förunautar
hennar yfirgáfu réttarsalinn
hafði talsverður fjöldi manna
safnazt saman fyrir dyrum úti.
Æpti fólkið ókvæðisorð að
Christine. Þó heyrðist einstaka
rödd ka’lla til hennar hvatning-
arorð.
Samkvæmt fréttum frá AFP
fréttastofunni telja Verka-
mannaflokksmenn að nýtt
hneykslismál í tengslum við
Profumo-málið muni bráðlega
koma fram í dagsljósið og
reynast íhaldsstjóminni erfitt
viðfangs. Ennfremur er fullyrt
að hin nýju málaferli gcgn
ungfrú Keeler muni seinka fyr-
ir skýrslu þeirri sem Dcnning
lávarður er að taka saman um
Profumo-málið.
V
É