Þjóðviljinn - 10.09.1963, Blaðsíða 4

4 SlÐA
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýöu — Sósíalistaflókk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Siguröur Guðmundsson.
Préttarltstjórar: Jón Bjamason. Siguröur V. Priðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 80,00 á mánuði.
:
Sjdlfskapar-
víti
flændur gera kröfu um meira en 36% hækk-
un á afurðum sínum. Óvissa er, hvort milli-
landasiglingum verður haldið áfram. Kaupsamn-
ingar munu almennt verða lausir um miðjan októ-
ber. Þegar svo horfir er eðlilegt að mörgum sýnis't
óvænt í efni og ókyrrð skapist í viðskiptum. All-
ur er þessi vandi heimatilbúinn. Ytri aðstæður
eru sem betur fer slíkar, að okkur ætti að geta
liðið prýðilega". Þetta andvarp er að finna í Morg-
unblaðinu í fyrradag, og það er sjálfur Bjami
Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sem
stynur. Og hann gat naumast kveðið upp þyngri
dóm um athafnir sínar og félaga sinna í ríkis-
síjórninni. Flestar þær aðstæður sem okkur eru
óviðráðanlegar hafa verið hagfelldar á undanföm-
um árum, meiri afli hefur borizt á land en dæmi
er' ’mi fyrr, verðið á útflutningsvörum okkar hef-
*u kkað mun meira en náuðsynjarnar sem við
flytjum inn. Fn öðru máli gegnir um þær aðstæð-
ur sem okkur eiga að vera viðráðanlegar, sjálfa
landsstjórnina. Efnahagslegu góðæri hefur fylgt
pólitísk óáran af versta tagi, þar til nú er svo kom-
ið að þjóðin sekkur æ hraðar í fen verðbólgunnar.
í stað þess að stóraukin framleiðsla tryggði þjóð-
inni aukið öryggi, blasir við öryggisleysi á öll-
um sviðum; í stað þess að árgæzkan tryggði al-
me'nningi betri kjör, býr íslenzkt verkafólk við
lægra kaupgjald og lengri vinnutíma en viðgengst
í nokkru nálægu landi, „Allur er þessi vandi
heimafilbúinn", eins og Bjarni Benediktsson seg-
ir réttilega; þetta heitir óstjórn.
ÞIÚÐVIUINN

I
!
!
SKÓLAVÖRÐUSTÍGUR 19
Nú eru liðin 22 ár síðan h.f.
Miðgarður keypti húseignina
nr. 19 við Skólavörðustíg.
Pyrstu tvö árin fóru í að
byggja viðbótina við húsið,
Klapparstígsmegin. Sú viðbót
var ekki einu sinni byggð
eins há og samþykkt teikning
heimilaði. Ástæðan til þess
var sú, að upphaflega húsið
var svo til allt í íbúðarleigu.
Leigjendumir sátu allmörg
ár kyrrir, vemdaðir af húsa-
leígulöggjöfinni. Var því
ekki hægt að breyta rishæð
hússins á þann veg, sem
teikning gerði ráð fyrir. Án
þess var lítt fært að byggja
efstu hæð viðbyggingarinnar.
Smám saman losnaði íbúðar-
húsnæðið. Þá kom það til
sögunnar að Prentsmiðja
Þjóðviljans fékk inni í hús-
inu. Lejð þá ekki á löngu, að
blaðið og prentsmiðjan fylltu
húsið allt. Leiddi það til þess,
að þessi tvö fyrirtæki tóku
að sér allan rekstur hússins
og viðhald, greiddu afborgan-
ir og vexti af skuldum Mið-
garðs, og stóðu straum af
þeim bótum og breytingum,
sem siðan hafa fram farið.
Það voru „samhend
tryggðatök", sem lyftu því
Grettistaki, að kaupa húsið
og stækka það. Meðan á þvi
verki stóð, vann Sameining-
arflokkur alþýðu, Sósíalista-
flokkurinn, á sama árinu,
súla tvo meginsigrn í ís-
lenzku þjóðmálalífi,
forystumenn flokksi-
stjórar Þjóðviljans, !
komnir heim úr „kur;
heimsókn“ sinni til hins
brezka ljórís, en aðrir starf-
andi menn úr flokknum
heimtir úr prísund vemdar-
englanna. Sem sagt: „Sól-
skin og kunnanvindur, og
Sörli riðinn í garð“, Þjóðvilj-
inn kominn fram á vigvöllinn
á ný, eftir hertöku um stund-
arsakir.
Stofnkostnaður Miðgarðs
h.f., að byggingaframkvæmd-
unum loknum, varð 309 þús-
und krónur. Stendur hann
enn á eignareikningi félags-
ins, óhreyfður, þar sem tím-

ans hjól þótti ekki gefa til-
efni til afskrifta. Um það
bil einn f jórði hluti þessarar
upphæðar var fenginn á
þann veg, éð gefin voru út
handhafaskuldabréf, sem
fjöldi mætra manna keypti.
Skal það engan veginn van-
þakkað, að kaupverð margra
bréfanna fór, með frjálsum
vilja kaupandans, langt upp
fyrir nafnverð. Þetta lán er
nú útrunnið, og er svo til úr
sögunni.
I önn áranna hefur það
dregizt úr hömlu að setja
kórónuna á verkið, að koma
upp efstu hæð hússins, svo
það fái þann svip, sem því
var upphaflega ætlaður. Því
verki verður nú með engu
móti lengur elegið á frest,
þegar af þeirri ástæðu, að
þak upphaflega hússins er
gjörsamlega ónýtt. Hin
miklu verðmæti, sem síðustu
tvö árin hafa hafnað innan
veggja þessa húss, eru nú
gjörsamlega í voða. Sjálfur
Salómon konungur lýsir
þakleka í rigningatið á eft-
irminnilegan hátt. (Vonandi
andi leik ég ekki hinn marg-
vísa konung jafngrátt og
postulinn Páll var leikinn
fyrir nokkru).
Það er því svo komið, að
Miðgarður h.f. hefur þegar
látið flytja timbur í vinnu-
palla að húsinu. Næstu daga
verður hafizt handa að reisa
þessa palla. Og einn góðan
veðurdag — á næstunni —
tekur húsgreyið ofan, eins og
Útvegsbankinn gerði á dög-
unum.
Einn kunnur arkitekt á að
hafa látið þau orð falla við
konu eina, sem var að ráðast
í húsbyggingu — full eld-
móðs, en með takmarkaða
fjárhagsgetu —: „Það byggir
nú enginn stórhýsi úr bjart-
sýni einni saman“. Konunni
svall móður. Húsið reis af
grunni, og er nú orðið eitt af
virkjum guðsrfkisins í landi
voru.
Okkur er það ljðst, að
verkið, sem ’ við erum að-
ráðast í, kostar í krónum
vorra tíma meira en þrefald-
an stofnkpstnað Miðgarðs.
Fyrirtækin, sem hússins eiga
að njóta, eru enginn „Árvak-
ur“. — Engin Gróttakvöm
gulls og auðæfa. Með batn-
andi aðbúnaði má þó alveg
eflaust rétta rekstursafkomu
þeirra til muna við, frá því,
sem nú er. Síðustu tvö árin
hefur verið varið, á okkar
mælikvarða, risaupphæðum
til eflingar þessum fyrir-
tækjum. Sannarlega hefur
bjartsýnin verið að verki við
ákvörðun þeirra fram-
kvæmda. En vísindi vorra
tíma hafa tekið af allan vafa
um einingu svo margvíslegra
afla sem áður töldust að-
greind og jafnvel andstæður.
Hvað er orðið um mörkin
milli orku og efnis — já
milli huga og handar. — Þuð
er meira að segja alllangt
síðan skáldið kvað: „Vilji er
allt sem þarf“, Þetta þyki-
umst við hafa upplifað, sem
fyrir 20 árum stóðum í að
breyta vilja í athöfn, bjart-
sýni í beinharða peninga.
Félagar góðir! Við leggj-
um út í framkvæmd þessa
lokaátaks við húsið okkar, í
fullu trausti þess, að eng-
inn ágreiningur sé um nauð-
syn þess. Við treystum þvi,
að enn séu til í okkar röð-
um tryggðatök traust, sam-
hentur vilji, og umfram allt
bjartsýni og fómfýsi — vax-
andi, en ekki þVeirandi. Við
látum verkin tala, meðan
andstæðingarnir gamna sér
við að rýna eftir sundrung-
armerkjum. í röðum okkar,
eins og stjamfræðingar eftir
sólblettum.
Steinþór.

l^egar stjórnarherramir hófu „viðreisn“ sína var
* auðsætt að þeir ímynduðu sér að þeir gætu
notað verðbólguna eins og þægt húsdýr. Þeir lækk-
uðu gengið tvívegis, hækkuðu skatta og tolla, tóku
upp okurvexti o.s.frv. og töldu sig með þessum
einföldu ráðum.geta lækkað lífskjör almennings
til frambúðar, dregið úr neyzlu á innfluttum varn-
ingi og tryggt þannig jafnvægi í utanríkisvið-
skiptum og nokkurn gjaldeyrisforða. En það stóð
aðeins skamma hríð að ríkisstjórnin teldi sig hafa
vald á verðbólgunni, áhrif hennar læstu sig fljót-
lega um þjóðlífið allt, þar til ríkiss’tjómin stendur
nú gersamlega ráðþrota frammi fyrir afleiðing-
um sinnar eigin stefnu, eins og ummæli Bjarna
Benediktssonar í Morgunblaðinu sanna bezt. Hús-
dýrið sem ríkisstjórnin hafði hvað mestar mætur
á í upphafi er orðið að óargadýri.
I^slendingar ha’fa oft orðið að fást við vandamál
sem þeir réðu ekki yfir nema að takmörkuðu
leyti, aflaskort, markaðsörðugleika, verðfall á af-
urðum o.s.frv., og af þeim sökum hafa ríkisstjórn-
ir lent í vanda. Vandkvæði af því tagi eru þó létt-
bær að því leyti sem þau eru óhjákvæmileg. Er
vandi sá sem nú steðjar áð er einvörðungu sjáb
skaparvíti, afleiðing af heimskulegri stefrv
skammsýnna manna sem breytt góðæri i
efnahagslegan glundroða. — nt.
Samþykktir aðalfundar
Stéttarsambands baenda
Eftirfarandi samþykktir voru
gerðar á aðalfundi Stéttasam-
bands bænda, sem lauk hér ð
föstudag.
Verðlagsmál
„Aðalfundur Stéttarsamban'ds
bænda 1963 vill enn á ný ítreka
fyrri samþykktir um að verð-
lagsgrundvöllur undanfarinna
ára um verð landbúnaðarvara.
fullnægi ekki þörf landbúnað-
arins um eðlilega uppbyggingu
og framþróun. og hafi ekki geí-
ið bændastéttinni þær tekiur,
sem henni eru ætlaðar sam-
kvæmt 4. grein laga um fram-
leiðsluráð landbúnaðarins o.fl.
Telur fundurinn að landbún-
aðurinn sé kominn í varanlega
hættu verði framhald á þessari
þróun.
Með tilliti til þeirra almennu
verðhækkana hjá öllum al-
menningi, gerir fundurinn
kröfu til þess að laun bænda
verði stórhækkuð á bessu
hausti
Fundurinn telur, að tillögur
fulltrúa framleiðenda í 8-
mannanefnd, sem nú eru fram
komnar. séu of lágar miðað við
það hvað bændur eru orðmr
langt á eftir öðrum stéttum í
landinu.
Hann vill benda á. að ýmsir
liðir þess verðlagsgrundvallar
eru of lágt áætlaðir, þar á með-
al stofnfé búsins og fymingar
og vextir af því. Á þetta sér-
staklega við um húsakost og
vélakost.
Viðhald húsa er víða vanrækt
vegna fjárskorts bænda. Við-
hald og fyrning ræktunar hefur
ekki verið tekin til greina á
undanförnum árum. Fleiri
reksturskostnaðarliði mæíti
nefna, sem of lágt eru áætlað-
ir.
Þá viU fundurinn . leggja sér-
staka áherzlu á launaliðinn.
Sérstaklega vekur hann athygli
á:
1. Að kaup bóndans sé éætl-
að of lágt miðað við þá gild-
andi kauptaxta, sem það er
miðað við, svo og með tilliti til
þeirra launahækkana annarra
þjóðfélagsþegna, sem þegar
hafa verið viðurkenndar. Enn
fremur vill fundurmn vísa til
þeirrar staðreyndar, að bændur
vinna' alla helgidaga érsins án
þess að nokkurt ráð sé gert fyr-
ir því í kaupliðnum.
Lágmarkslaun bóndans telur
fundurinn því að þyrftu að vera
kr. 150 þús.
2. Að í úrtaki því, sem við
er miðað um laun annarra
stétta, eru ekki taldar tekjur
bama innan 16 ára aldurs né
kvenna og ekki heldur tekjur
af eignum, I þessu efni er bví
stórlega hallað á bæijdur. þar
sem konur þeirra og böm
vinna meira og minna að bú-
rekstrinum. án þess að þeim
séu ætluð sérstök laun fyrir þá
vinnu og ennfremur eru leigu-
tekjur af eignum, svo sem
hlunnindum, taldar til launa
bænda. í þessu felst misrétti,
sem krefjast verður leiðrétting-
ar á.
3. Að bændur bera ábyrgð á
áhættusömum rekstri og oft
verða áföll í búrekstrinum, sem
engar tryggingar ná til og gera
þarf því ráð fyrir að Það fáist
bætt í verðlaginu.
Enn fremur vill fundurinn
benda á þann stórfellda að-
stöðumun, sem bændur búa við
'í ýmsum efnum og alveg ser-
staklega til þess að koma börn-
um og unglingum til náms“.
Aðstöðujöfnun milli
sauðfjár- og mjólkur-
framleiðenda
„Aðalfundur Stéttarsambands
bænda 1963 telur að þróunín
í landbúnaðinum undanfarin ár
sýni, að afkoma sauðfjárfram-
leiðenda hafi verið mun lakari
en mjólkurframleiðenda. Stækk-
un búanna er miklu meiri þar
sem mjólkurframleiðsla er
stunduð, en grisjun byggðanna
er hins vegar miklu meiri, þar
sem sauðfjárrækt er stunduð.
Af þessum sökum leggur
fundurinn áherzlu á, að við
verðlagningu á þessu hausti
komi leiðrétting á hlutföllum
verðs milli mjólkur- og sauðfjár-
framleiðslu. Fundurinn leggurtil
að 20% af hugsanlegri hækkun
mjólkurverðst færist á sauð-
f j árf ramleiðsluna".
Aðstoð við afskekkt
byggðarlög
„Aðalfundur Stéttarsambands
bænda 1963 vekur athygli á bvi
að í sumum landshlutum vanti
mikið á, að sú framþróun sé
í landbúnaðinum. sem nauðsyn-
leg er til að bændur hafi við-
Framhald á 6. síðu.