Þjóðviljinn - 06.10.1963, Blaðsíða 3

Sunnudagur 6. oiclóber 1963
ÞJðÐVILIINN
aiuA
DACINN
Gjaldkerinn
Fyrir nokkrum dögum var
skýrt frá því að gjaldkerinn í
fríhöfn Guðmundar í. Guð-
mundssonar á Keflavíkurflug-
velli hefði dregið sér stórfé
af gjaldeyristekjum stofnunar
sinnar, trúlega ekki mikið inn-
an við eina miljón króna.
Haíði hann þá stundað þessa
iðju um þriggja ára skeið án
þess að eftir væri teikið. enda
einnig verið bókfhaldari að
verulegu leyti. Aðrir yfir-
menn stofnunarinnar höfðu
raunar haft öðrum hnöppum
að hneppa en að fylgjast með
smámunum; þannig segja
blöðin frá því að framkvæmda-
stjóri fríhafnarinnar eigi
verzlanir bæði í Keflavík og
Reykjavík, svo að stjórnin á
miiljónafyrirtækinu á Kefla-
vikurflugvelli virðist hafa ver-
ið einskonar aukageta, þótt
hún sé eflaust borguð á sóma-
samlegan hátt. Samt komst
þjófnaðurinn að lokum upp í
vor, en um hann hefur verið
þagað af einhverjum dularfull-
um ástæðum í næstum því
hálft ár. Sá tími var þó að
sögn Alþýðublaðsins notaður
til þess að láta gjaldkerann
setja „töluverða fasteigria-
tryggingu fyrir upphæðinni“,
Qg er ánægjulegt til þess að
vita að fengurinn virðist þann-
ig hafa ávaxtazt vel hjá gjald-
keranum.
Blöðin skýra éinnig frá þvi
að gjaldkerinn hafi ekki verið
valinn í starf sitt að ástæðu-
lausu. Nokkrum árum áður en
utanríkisráðuneytið gerði hann
að trúnaðarmanni sínum á
Keflavíkurflugvelli hafði hann
verið dæmdur í sex mánaða
fangelsi fyrir fjárdrátt. En
hann var að sjálfsögðu náðað-
ur á eftir, væntanlega til þess
að hylla siðgæðið við einhverja
kirkjuvígsluna.
Veitingamaðurinn
Nokkrum dögum áður en
þetta gerðist hafði veitinga-
maðurinn í félagsheimili Fram-
sóknarflokksins í Reykjavík
reynzt uppvís að því að selja
bönkum falsaðar áví-sanir sem
námu miljónum króna að
verðmæti. Veitingamaður þessi
hafði um skeið verið einn af
hinum d-ugmiklu íjármála-
mönnum, sem mest er skrifað
um í blöðin, og hvarvetna
hlotið verðuga fyrirgreiðslu í
athöfnum sínum. Hann tók við
rekstri veitingahúss síns með
aðstoð Samvinnubankans sem
að sjálfsögðu hafði hug á þvi
að féla-gsheimili Framsóknar-
flokksi-ns væri starfrækt af
myndarskao. Jaf-nframt aðstoð-
aði Framkvæmdabankinn
hann við að komast yfir anda-
bú í Álfsnesi, en andarækt
hefur verið helzta hu-gsjón þess
banka eftir að Heimdellingar
hættu að framleiða gler. Þá
var veitingamaðurinn fram-
kvæmdastjóri félags sem hafði
fest kaup á far-skipi fyrir 25
miljónir króna, en í því efni
naut han-n mikillar fyrir-
vegum viðreisnarinnar
greiðslu í Útvegsbankanum.
Mun ekki fjarri lagi að bank-
arnir hafi ábyrgzt eða lánað
20—30 miljónir króna í sam-
bandi við þessi þrjú fyrir-
tæki, og væ-ntanlega hafa fleiri
járn verið í eldi-num.
Erfitt er að skilja hvers
vegna slík-ur innanhússmaður
í bönkum landsins tekur upp
á því að gefa út falskar ávís-
anir. En trúle-ga hefur hann
verið orðinn svo vanur því að
nota almannafé í sína þágu,
að honum hefur ekki þótt taka
þ-ví lengur að yera að sækja
um heimild í hvert skipti.
Lögmaðurinn
Nokkru áður en þetta bar
til hafði venkamaður í Reykja-
vík sent sakadómaraembættinu
kæru. Hann kvaðst hafa geng-
ið milli bankanna og óskað
eftir láni en hvarvetna fengið
neitun, enda ætlaði hann að-
ein-s að láta gera við íbúð
sína en hvorki að starfrækja
veiti-ngahús í menningarþágu,
ala endur né kaupa farskip.
Eftir neitun bankanna leitaði
verkamaðurinn til eins þeirra
fjölmörgu lögfræðinga sem
hafa það fyrir atvinnu að lið-
sinna bágstöddum. Þar kvaðst
hann hafa ábyrgzt víxil að
upphæð 150.000 kr. en ekki
hafa fengið í hendurnar nema
76.000 kr. af þeirri upphæð.
Eftir þetta átti víxill verka-
manri-sins hinsvegar greiða leið
inn í Búnaðarba-nkann fyrir
milli-göngu núverandi forseta
hæstaréttar. Þanni-g k-unna
snjallir menn að breyta ónýt-
um pappírum í dýrmæt verð-
bréf, líkt og vatni var breytt
í vín forðum tíð.
Brautryðjendurnir
Dæmið um verkamanninn
og víxilirin mundi vera auð-
velt að hundraðfalda ef ekki
þúsu-ndfalda. Fyrir nojkkrum
árum gerði Alþingi samkvæmt
tillögu sósíalista ráðstafanir
til þess að hamla gegn okri.
Var skipuð sérstö-k þingnefind
í því skyni, hún yfirheyrði
fólk og komst á snoðir um
ýmsar staðreyndir sem urðu
til þess að allmar-gir fjár-
málamen-n voru dæmdir fyrir
athafnir sínar. Ekki er þó
kunnugt að neinn þessara fjár-
málamanna hafi afplánað dóm
sinn; hafa þeir trúlega verið
náðaðir ekki síður en gjald-
kerinn í frfhöfninni. Ýmsir
þeirra munu ra-unar enn haldá
áfram hi-num fyrri athöfnum
sínum, enda var það eitt
fyrsta verk viðreisnarstjórnar-
innar að fella okurlögin úr
gildi en gera sem hæsta vexti
að einum veigamesta þætti
hinnar nýju fjármálastefnu.
Þannig hafa fyrrverandi saka-
menn raunar breytzt í braut-
ryðjendur og leiðtoga. Hins
vegar virðast þeir nú vera
orðnir það margir að þeir
þvælist hver fyrir öðrum,
ekki síður en bílainnflytjend-
ur, og vilji þvi stjaka frá sér.
Til að mynda vakti það at-
hygli að kæra verkamannsins
var samin af lögfræðingi sem
um langt skeið hefur verið
ei-nn kunnasti og umsvifamesti
fjármálamaður bæjarins o-g
háði síðast harðvítuga baráttu
gegn því að verðbólgubrask-
arar þyrftu að greiða nokkurn
stórei-gnaskatt í þágu húsnæð-
isleysingja. Og síðan hafa
tranað sér fram í málinu und-
arlegustu menn, pólitískir
braskarar og metorðastritarar
sem virðast áfjáðir í að oln-
boga si-g áfram hver á kostnað
annars og tala í stanzlausum
dylgjum og hálfyrðum. En
verkamaðurinn er að mestu
gleymdur í mál-gagni því sem
fjármálamaðurinn, lögfræði-ng-
ur han-s, útvegaði honum.
Bankastjórinn
Eftir hálfan annan mánuð
mun einn af bankastjórum
Seðlabankans væntanlega
horfast í augu við forseta
hæstaréttar þvert yfir dóms-
borðið í Amarhvoli. Banka-
stjóri-nn er meðal hinna ákærðu
í stórfelldasta svikamáli sem
sögur fara af á íslandi, og
við hlið hans munu standa
ýmsir kunnustu máttarstólpar
þjóðfélagsins og hinir hæfustu
fjármálamenn. Féla-gið sem
þeir bera ábyrgð á hefur brot-
ið svo mörg lög viðskiptalífs-
ins að miklu fljótlegra myndi
að telja upp hin sem óbrotin
eru; í ,.ágripi“ sem nú liggur
fyrir hæstarétti og er 1.700
vélritaðar fólíósíður er gerð
grein fyrir þjófnaði, fjár-
drætti, gjaldeyrissvikum, fjár-
flótta, leynireikningum í
Bandaríkjunum og Svis-s, toll-
svikum, smygli, skattsvikum
o.s.frv. Öll voru þessi verk
unnin í skjóli þess að stof-n-
andi félagsins og helzti valda-
maður hefur einnig um langt
skeið verið æðsti yfirmaður
gjaldeyriseftirllits og banka-
mála, auk þess sem her-náms-
liðið taldi sér hag í því að
greiða fyrir þessum nútíma-
legu viðskiptum.
Þegar hinn virðulegi banka-
stjóri var síðast dæmd-ur í
bæstarétti fékk hann æðstu
orðu íslenzka lýðveldisins
sama daginn. Hann á þanni-g
ekki kost á fleiri íslenzkum
heiðursmerkjum þegar næsti
dóm-ur fellur, en erigu að síð-
ur halda vegtyllur hans áfram
að vaxa í réttu hlutfalli við
ákærumar. Um þessar mund-
ir er hann til að mynda sendi-
maður íslenzka ríkisins á að-
alfundi alþjóðabankans í
Bandaríkjunum, innan um
fremstu fjármálasnilli-n-ga ver-
aldar, og fer raunar ekki illa
á því að við sendum þann
fulltrúa sem við verðskuldum.
Og vonandi fær hann tækifæri
til að líta á einhverja leyni-
reik-ni-nga í förinrii, áður en
mál hans kemur fyTir í hæsta-
rétti.
Siðgæðið
oft á dag stendur siðgæðið ó-
neitanlega með sérstæðum
blóma, enda verður fjármála-
mönnum tíðræddara en
nokkru sinni fyrr um hreinar
hugsanir og göfugt sálarlíf.
Siðvæðingin hefur lengi starf-
að hérlendis með miklum ár-
angri, enda rekast menn einn-
ig á hinn ágæta seðlabanka-
stjóra meðal forustumanna
hennar. Nýlega var íslending-
um kynntur annar félagsskapur,
engu ómerkari, en hann nefn-
ist Junior Ohamber Inter-
national, og birtu blöðin fyrir
skemmstu mynd af íslenzk-um
leiðtogum hans ásamt forseta
fslands, svo að sjá mætti að
ættjörði-n gæti einnig frelsazt
á Bessastöðum. f þessum fé-
lagsskap eru einfcum ungir
fjármálamen-n sem að sögn
Morgunblaðsins telja ,,frjálsa
verzlun'* og „trúna á guð“ eitt
og hið sama o-g leiðrétta þann-
ig hinn forna misskilni-ngf>-
Krists að reka víxlarana út úr
musterinu. Þegar siðgæðið á
svo öflugan bakhjarl þarf eng-
an að undra þótt kirkjum
fjölgi á viðreisnartímum og
nýr herskari af klerkum ei-gi
að bætast við í Reykjavík í
haust.
Raunar er siðferðisstyrkur
fslendinga að verða svo víð-
ku-nn-ur, að fyrir skömmu kom
hirigað heilagur maður frá
Indlandi, í hvítri skikkju, með
hár og skegg líkt og ógrisjað-
an skóg, og settist að á Hótel
Sögu ásamt föruneyti. Tilgang-
ur hans með komunni hingað
er að vinna að „andlegri end-
ursköpun veraldarinnar“, en
postula hans hérlendis mun
einkum að finna í hópi lög-
manna, veitingamanna og
gjaldkera.
en áður hefur gerzt hér g
landi, gróðinn einn skyldi
skera úr um allar athafnir
landsmanna; peningamennirn-
ir hafa verið dýrkaðir og at-
hafnir þeirra auglýstar sem
sönn fyrirmynd fyrir æskuna.
Hvað var göfugra en að byrja
sem sendisveinn og enda sem
seðlabankastjóri; til þess að
komast á þvílíkan leiðarenda
var sjálfsagt að láta tilgan-ginn
hel-ga meðalið. Og lögunum
var breytt til þess að ryðja
hinu nýja siðgæði braut. Einn
daginn var það glæpur að
leggja of mikið á vöru; næsta
dag var það til marks um
æðra siðgæði að álagningin
var höfð frjáls. Einn daginn
var okur talið til stórfelldustu
afbrota; næsta dag vor-u ok-
urlögi-n afnumin og seðla-
bankastjórinn hækkaði sína
vexti upp í 18 af hundraði.
Einn daginn voru skattsvik
talin tilræði við þjóðfélagið;
næsta dag voru skattar af
auðmönnum og gróðafyrir-
tækjum afnumdir að mestu.
Hver veit nema ýmislegt það
sem menn kalla stuld í dag
umbreytist í hið göfugasta
framtak einstakli-ngsins á
morgun? Boðorðið er aðeins
eitt: að auðgast, elta fjármun-
ina hvað sem það kostar; sú
braut ein leiðir til farsældar
fyrir einstaklinga og þjóðar-
heildina.
Hvað eru menn svo að fjarg-
viðrast út af því þótt gjald-
kerar hirði úr sjóðum, veit-
ingamenn gefi út falskar ávís-
anir og lögfræðingar geri pen-
inga að dýrasta vamingi þjóð-
félagsins? Þeir menn sem
þannig hegða sér ganga aðeins
á vegum viðrei-snarinnar. Og
það eru guðs vegir, segir sið-
væðin-garhreyfing ungra kaup-
sýslumanna. — Austri.
Boðorðið
Fyrirspurnir um
starf Æskulýðs-
ráðs í borgarstj.
Þegar atburðir af þessu tagi
gerast dag hvem og raunar
Innan um allt þetta marg-
auglýsta siðgæði var ein-
kennilegt að lesa í Morgun-
blaðinu fyrir nokkrum dög-
um yfirlætislausa grein eftir
aldraða íslenzka sveitakonu.
Hún minnti á það með látlaus-
um orðum að til væru verð-
mæti sem væru æðri en pen-
i-ngar, ræddi um „peningasýk-
is- og drykkjuskaparöldu" og
sagði að ,,víst myndu ungling-
arnir hafa betra af því að
komast snemma að raun um
það, að það eru þeir sjálfir,
en ekki peningar foreldra
þeirra, sem ei-ga að ryðja þeim
braut í lífi-nu“.
Þetta er rödd frá liðinni tið,
íslenzka bæridaþjóðfélaginu sem
tók maringildi, þekkingu, gáf-
ur og trausta skaphöfn fram
yfir auðinn og fyrirleit han-n
jaf-nvel. En siðgæðishugsjónir
af þessu tagi halda ekki áfram
að lífa af sjálfum sér; siðgæðið
er ekkert einan-grað fyrirbæri
i mannheimi heldur í nánum
teng-slum við þjóðfélagsskip-
anina. Áhrif hins borgaralega
gróðaþjóðfélags og viðreisnar-
i-nnar verða ekki aðeiris Iesin
í hagskýrslum heldur og í sið-
gæði-shugmyndum þegnanna.
Viðrei-snin skipaði fjármunun-
um til öndvegis á algerari hátt
Á fundi borgarstjómar
Reykjavíkur í fyrradag kom
svofelld fyrirspum frá Alfreð
Gíslasyni til umræðu:
Á fundi borgars-tj órnar 20.
sept, 1962 var .. ajskulýðsráði
falið ,,að kanna sérstaklega
tómstundastari unglinga 12 ára
og eldri að sumri til“. Skyldi
nefndin leggja tiillögur sínar
fyrir borgarstjóm fyrir síðustu
áramót.
Hvað hefur tafið framkvæmd
þessarar samþykktar, og hve-
nær má borgarstjóm væ-nta til-
lagna æskulýðsráðs?
Auglýsing
Einn af borgariulltrúum í-
haldsins, Baldvin Tryggvason.
varð fyrir svömm, en hann er
formaður Æskulýðsráðs Reykjar
víkur. Flutti hann nokkurt yf-
irlit um störf ráðsins undan-
fama mánuði.
☆ ☆ ☆
Alfreð Gíslason þakkaði svör-
in en lagði jafnframt áherzlu
á að æskilegt væri að borg-
arstjórnin fengi nánar að
kynnast greinargerðum Æsku-
lýðsráðs og tillögum um fram-
tíðars-kiplag þeirra mála sem
um er getið hér að ofan.
Óskum eftir sendisveini nú þegar hálfan eða
allan daginn.
ATVINNUMÁLARÁÐUNEYTIÐ.
Vi! kaupa
góöa tveggja herbergja íbúð strax. Helzt í fjöl-
býlishúsi eða háhýsi. — Útborgun allt að kr. 300
þúsund. Upplýsingar í síma 34625.
r~
- húsgögn vekja athygli á hinu nýja,
glæsilega KLEÓPÖTRU-hjónarúmi
fallegf — ódýrt — fæst aðeins hjá okkur
- HÚSGÖGN Vesturgötu 27—Sími 166801