Þjóðviljinn - 14.11.1963, Blaðsíða 4

4 BlÐA
HÖÐVIUINN
Fimmtudagur 14. nóvesmber 1963
Otgetandl:
Eitstjórar:
Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb4»
Sigurður Guómundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason, Sigurður V. Friðþjófeson.
Ritstjóm, aígreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 línur). Askriftarverð kr. 80 á mánuði.
Tímamót
C|egjá má að tímamót verði þegar Ólafur Thors
^ segir af sér störfum forsastisráðherra og ítil-
kynnir að hann muni vegna heilsubrests hlífa sér
við stjómmálastörfum á naastunni. Ólafur Thors
hefur um þriggja áratuga skeið verið aðalleið-
fogi auðmannastéttarinnar á íslandi og Sjálfstæð-
ísflokksins, og hann hefur reynzt stétt sinni og
flokki hinn mikilhæíasti forustumaður. Honum
h’efur t'ekizt, og það sfundum á undraverðan hátt,
að sameina hin andstæðustu öfl í flokki síntim,
og þar hefur hann ekki aðeins notið pólitískrar
glöggskyggni heldur og persónulegra eiginleika;
menn hafa átt auðvelt með að sjá og meta ein-
sfaklinginn bak við stjórnmálamanninn. Það er
óumdeilanlegt pólitískt afrek, að Ólafi Thors
skuli hafa tekizt að halda flokki sínum jafn á-
hrifaríkum í íslenzku þjóðlífi og dæmin sanna,
á sama fíma og áhrif íhaldsflokka annarstaðar á
Norðurlöndum hafa stöðugt verið að rýma; skal
því þó sízt haldið fram að þetta afrek hafi orðið
íslenzku þjóðinni til velfarnaðar. En marki sínu
hefur Ólafur Thors náð með því að hika aldrei
við að brjóta í bága við fornar kenningar og kredd-
ur íhaldsmanna ef með því væri hægt að halda
völdum; Sjálfstæðisfl. hefur einatt framkvæmt
stjómarstefnu sem hliðstæðir flokkar í öðmm
löndum hefðu hafnað með blöskrun; má þar nefna
umfangsmikil afskipti ríkisins af öllum þáttum
efnahagsmála, ríkisrekstur og bæjarrekstur. Mesf-
ar urðu breytingarnar á stefnu Sjálfstæðisflokks-
ins á styrjaldarárunum, þegar Ólafur Thors beitti
sér fyrir samvinnu við Sósíalistaflokkinn og verk-
lýðshreyfinguna og veitti nýsköpunarstjóminni
forstöðu, en hann hefur margsinnis lýst yfir því að
hann telji atvinnubyltinguna sem þá var fram-
kvæmd ánægjulegasta þáttinn í sfjórnmálastörf-
um sínum. Einnig í samstarfi við aðra flokka hef-
ur Ólafur Thors notið persónulegra eiginleika
sinna, lipurðar, æðruleysis og kjarks og verið ó-
feiminn við að láta flokkskreddur víkja fyrir stað-
reyndum hins daglega lífs. Er það raunar alkunna
að Ólafur Thors hefur oft legið undir ámæli í
flokki sínum fyrir litla tryggð við fræðileg stefnu-
mál, og var viðreisninni á sínum fíma ætlað að
jafna þau met.
TT'flaust er það Ólafi Thors áhyggjuefni að þegar
hann lætur af störfum forsætisráðherra blasir
við gjaldþrot viðreisnarinnar og margháttaðir
efnahagsörðugleikar. En það er fáknrænt að síð-
asta embættisverk hans var að semja vopnahlé
við verklýðssamtökin og bjóða samnmga um
vandamálin. Ólafur Thors mun lengi ha’fa viður-
kennf þá staðreynd með sjálfum sér, þótt hann
hafi ekki alltaf hegðað sér 1 samræmi við hana.
að landinu verður ekki stjómað af viti án eðli-
legrar samvinnu við verklýðssamtökin. Eftir á-
’tökin að undanfömu er sú staðreynd öllum öðr-
um mikilvægari, og í samræmi við hana verður
að halda á málum ef ekki á illa að fara. Vonandi
fær Ólafur Thors skjótan og góðan bata þannig
að hann geti enn um skeið haft áhrif á ákvarðanir
flokks síns í þeim efnum. — m.
Ræða Ragnars Arnalds í útvarpsumræðunum um vantraust á rikisstjórnina:
ER ALÞINGI
BRÚÐULEIKHÚS?
Herra forseti!
Vlð þingmenn Alþýðubanda-
lagsins faöfum borið fram van-
traust á hæstvirta ríkisstjórn,
vegna þess að rdkisstjómin
virðist ekki eygja nein faeiðar-
leg úrræði til að leysa þann
vanda, sem hún faefur sjálf
skapað með stefnu sinni.
Hæstvirt ríkisstjóm ætlar
nú að svipta launþega almenn-
um lýðréttindum, samnings-
rétti, fðagafrelsi og verkfalls-
rétti næstu tvo mánuði. Sam-
tímis brrast fréttir úr stjórn-
arfaerbúðunum um, að ríkis-
stjómin undirbúi að setja ný
kaupibtodSogarlög um áramót-
in og- verði. þau látin gilda í
tvð ár. Þrátt fyrir ítrekaðar
fyrirspumir, faafa hæstvirtir
ráðherrar ekki fengizt til að
lýsa þvi yfir hér á Alþingi,
að verkalýðshreyfingin fái rétt
sinn og frelsi aftur að tveimur
máriuðum liðnum. Meðan sú
yfirlýsing liggur ekki fyrir
hljóta launþegar að gera ráð
fyrir, að þessi barátta sem nú
stendur yfir um samningsrétt-
inn og félagafrelsið sé úrslita-
barátta verkalýðsfareyfingar-
innar um réttindamál sín.
Núverandi ríkisstjóm náði
meirihluta við seinustu Al-
þingiskosningar. En ég vil
spyrja: Hvaðan kemur hæst-
virtri ríkisstjóm vald til að
svipta launþega þeim sjálf-
sðgðu réttindum, sem þeir
hafa áunnið sér með lögum
eftir áratuga baráttu? Ekki frá
þjóðinni. .þjóðin veitti þeim
meiriMuta við seinustu kosn-
ingar en ekki einræðisvald.
Þjóðin veitti þeim réttinn til
að stjóma, en ekki valdið til
að svipta borgarana sjálfsögð-
um réttindum. Yaldið, sem
ríkisstjórain hyggst beita til
að handjáma verklýðshreyf-
inguna er tvímælalaust byggt
á fölskum forsendum.
Við sjáum líka, hver eru
viðbrögð fólksins, sem veitti
ríkisstjóminni brautargengi í
seinustu kosningum, þegar það
sér hið rétta aridlit mannanna,
sem það studdi til valda fyrir
fáum mánuðum. Verkalýðsfé-
lög, sem stjórnað er af ein-
dregnum Sjálfstæðis- og Al-
þýðuflokksmönnum hafa ein-
róma samþykkt mótmæli gegn
þvingunarlögunum og skorað á
Alþingi að fella framvarpið.
Það mótmæla sem sé fieiri en
landráðamenn og kommúnist-
ar. Öll verklýðshreyfingin
snýst til vamar. Og nú er þeg-
ar orðið ljóst, að meirihluti
þjóðarinnar er á móti þessu
frumvarpi.
Það vantraust á ríkisstjórn-
ina, sem nú er til umræðu, er
ekki aðeins fram borið af okk-
ur Alþýðubandalagsmönnum
og stutt af Framsóknarflokkn-
um. Samþykktir og ákvarðan-
ir verkalýðsféiaga um land allt
eru eindregin vantraustsyfir-
lýsing á núverandi rikisstjórn
— vantraust, sem borið er
einum rómi fram af þúsund-
um og tugþúsundum launþega
úr öllum flokkum og öllum
stéttum. Þessi almenna van-
traustsyf irlýsin g er ásikoran
launþeganna til hæstvirtrar
ríkisstjómar, að hún segi af
sér tafarlaust, ef hún getur
ekki leyst vandann, sem hún
hefur sjálf komið þjóðinni í.
með öðrum og skaplegri hætti
Hæstvirtir ráðherrar hafa
aldrei staðið jafn einmana og
einangraðir sem nú á þessari
stundu, og engin fjöldasamtök
í landinu hafa enn fengizt tii
að mæla með oíbeldislögunum.
sem nú á að kný.ia i gegn. Mér
er til efs, að hæstvirtir ráð-
herrar eigi annan stuðning
vísan utan þings þessa dag-
ana, nema kannski stuðning
þeirra unglinga, sem gerðu að-
súg að forustumönnum verk-
lýðsfareyfingarinnar á útifund-
inum á Lækjartorgi síðastlið-
inn mánudag, mölvuðu síðan
rúður í flokksskrifstofu Sósí-
alistaflokksins og hentu grjóti
inn um glugga Alþingisfaúss-
ins undir kjörorðinu: „Út með
Hannibal — lifi ríkisstjómin!“
Hæstvirt rikisstjóm segist
þurfa að lögbinda kaup verka-
lýðsins, því að ella verði óhjá-
kvæmilegt að fella gengi
krónunnar enn einu sinni. Nú
er þáð öllum kunnugt, að engin
ríkisstjó'm hefur verið jafn
óspör. á gengislækkanir og ein-
mitt núverandi. ríkisstjórn, og
salar og braskarar skuldi of
mikið erlendis. Því að ef geng-
ið er fellt um t.d. 40 prósent,
hækka skuldir braskaranna er-
lendis um 40 af hundraði í ís-
lenzkum. krónum. Þess vegna
og aðeins þess vegna má ekki
fella gengið.
í þessari stuttorðu yfirlýs-
ingu Alþýðublaðsins er fólg-
inn innsti kjarninn í stefnu
hæstvirtrar ríkisstjómar.
Hverra hag ber hún fyrir
brjósti? Er það hagur al-
mennings eða hagur þjóðar-
heildarinnar? Alþýðublaðið
svarar opinskátt: Það er hvor-
ugt — það er hagur íslenzkra
innflytjenda, heildsala, brask-
ara. Ríkisstjómin getur sem
sé faugsað sér að skerða lifs-
kjör almennings um 40 pró-
Ragnar Amalds.
áður faefur hún leyft sér að
misbeita gengisskráningu is-
lenzku krónunnar í viðleitni
sinni til að halda niðri lífs-
kjörum almennings. Sumir eru
því að velta þvi fyrir sér,
hvers vegna faún notar ekki
sitt gamla vopn og mætir
launakröfum verkalýðshreyf-
ingarinnar með gengisfellingu,
eins og hún er vön að gera?
Svarið við þessari spumingu
er að finna í leiðara Alþýðu-
blaðsins 13. október síðastlið-
inn. Þjóðviljinn hafði áður
haldið þvi fram, að hæstvirt
rikisstjóm hefði fengið um
það skipun frá Washington, að
ekki mætti fella gengi krón-
unnar. Þessari fullyrðingu
Þjóðviljans svaraði Alþýðu-
blaðið svofelldum orðum i
leiðara — með leyfi forseta:
„Hins vegar hefði Þjóðvilj-
inn mátt líta til hinna miklu
skulda íslenzkra innflytjenda
erlendis til að finna sterkar
líkur fyrir því, að borgara-
flokkarnir hér á landi hafi
ekki áhuga á gengislækkun
eins og sakir standa".
Með þessum orðum lýsir
málgagn viðskiptamálaráðherra
því yfir, að ríkisstjómin geti
ekki fellt gengið, því að heild-
sent með glöðu geði, en þeg-
ar kemur að pyngju heildsal-
anna, er sannarlega annað
hljóð í strokknum.
Þvingunarlögin, sem nú eru
til umræðu, eru fyrst og
frernst stórárás á verklýðs-
hreyfinguna, en þau kunna
jafnframt að vera tveggja mán-
aða frestur, sem heildsalamir
fá til að greiða -kuldir sínar,
áður en ríkisstjómin gefst upp
á þvingunarlögunum og ræðst
á launþegana með nýrri geng-
isfellingu eftir áramót.
Ríkisstjómin hefur reynt að
telja fólki trú um, að aðeins
tvennt sé til, það er gengis-
lækkun eða kaupbinding, því
ef kaupið hækki, verði að
fella gengið. Þetta er auðvit-
að fráleit falskenning. Enginn
heiðarlegur hagfræðingur mun
halda því fram, að milli launa
og gengisskráningar krónunnar
ríki eittfavert dularfullt or-
sakasamband, enda er það
flestum kunnugt, að ýmsir aðr-
ir liðir efnahagslífsins hafa
meiri áhrif á dýrtíðina og
gengi krónunnar, en launin.
Alþýðubandalagið hefur því
hvað eftir annað bent á, að
engin þörf sé á að leysa
vandamál efnahagslífsins á
kostnað lægstlaunuðu stétt-
anna — með gengislækkun eða
kaupbindingu. Framleiðslan
þolir verulega kauphækkun, ef
ríkisstjórnin aðstoðar útflutn-
ingsatvinnuvegina og hættir til
dæmis vaxtaokrinu. Vinnulaun-
in eru aðeins hluti af fram-
leiðslukostnaði, t.d. aðeins
fimmti hluti af reksturskostn-
aði hraðfrystifaúsa. Og sýnt
hefur verið fram á, að með því
að afnema útflutningsskattinn
mætti hækka laun verkafólks
um 30 af hundraði.
En ríkisstjómin vill ekki
velja þessa leið. Hún hefur á-
kveðið að stjóma landinu með
hliðsjón af þörfum heildsala
og braskara. Hæítvirtir ráð-
herrar mega þó vita, að engin
ieið er að stjórna landinu í
andstöðu við nær alla laun-
þega þjóðarinnar.
Nú er dökkt útlit í þjóðmál-
um okkar. Fyrir dyrum standa
hörð átök milli ríkisstjórnar
og verklýðshreyfingarinnar.
Stórverkfall er í aðsigi og
milljónaverðmæti eru í faættu.
Ábyrgðin hvílir á herðúm
hæstvirtrar ríksstjómar. Hún
hefur neitað öllu samstarfi yið
verklýðshreyfinguna og ráðizt
á réttindi hennar. Rikisstjóm-
in dæmir sig sjálf — það er
hennar sök. hvernig komið er
málum
Verkamannakaup er aðeins
5700 krónur á mánuði miðað
við 8 tíma vinnu. Samkvæmt
opinberum útreikningum þarf
verkamannafjölskylda að hafa
um 95000 krónur í laun til
að eiga fyrir brýnustu lífs-
nauðsynjum, og þó er húsa-
leigan aðeins reiknuð 900
krónur á mánuði.
Hver er svo húsaleigan í
Reykjavík í dag? Hún er þrjú
og fjögur og fimm og jafn-
vel sex þúsund krónur á mán-
uði fyrir þriggja herbergja i-
búð. Ástandið 1 húsnæðismál-
unum hefur aldrei verið jafn
hönmulegt, og væri það e'Ht
næg ástæða til að faver heiðar-
leg ríkisstjóm segði af sér.
Hundruð fjölskyldna era á
götunni, vegna þess eins, að
vaxtaokur ríkisstjórnarinnar
og samdráttur í íbúðabygging-
um hefur sprengt upp húsa-
leiguverðið og framboð á
leigufaúsnæði er sama og ekk-
ert. Hér höfum við enn eitt
dæmi um, hvílíkar afleiðingar
stefna rikisstjórnarinnar hef-
ur haft.
Hæstvirt ríkisstjórn hefur
glatað trausti þjóðarinnar. Hin
furðulega árás á verklýðsfareyf-
inguna er næg ástæða og kem-
ur þó fleira til. Áformin um
nýjar hernaðarframkvæmdir í
Hvalfirði eru tvímælalaust í
andstöðu við vilja meirifaluta
þjóðarinnar. Einnig í þvi máli
kemur ofbeldis- og einræðis-
hneigðin skýrt fram. Hæstvirt
rikisstjóm ætlar sér að semja
við erlent stórveldi um her-
stöðvagerð i Hvalfirði, án
þess að leita eftir samþykki
Alþingis, eins og stjómarskrá
lýðveldisins fyrirskipar. Það
verður aldrei nægilega undir-
strikað, að hæstvirt rikisstjóm
hlaut meirihluta við seinustu
kosningar en ekki einræðis-
vald.
Herra foirseti. Vantrauststil-
laga okkar Alþýðubandalags-
manna er borin fram til að
hindra, að einræðishneigð rík-
isstjórnar fái útrás. Rikis-
stjórnin styðst við tveggja at-
kvæða meirihluta og aðeins
tveir stjórnarbingmenn ráða
úrslitum
Nú er vegið harkalega að
réttindum verkalýðssamtak-
anna. Meðal stjórnarþingmanna
eru nokkrir þeir sem kjörnir
voru í vor sem sérstakir. full-
t.rúar verkalýðsins, til dæmis
háttvirtur 12. þingmaður Reyk-
víkinga Eggert Þorsteinsson
og háttv 8 þingmaður Reyk-
víkinga, Pétur Sigurðsson.
Alþingi á ekki að vera
brúðuleikhús. þar á ekki að
vera unnt að kippa í spotta.
Þjóðin bíður bess að fá að
vita, hvort fulitrúar verklýðs-
hreyfingarinnar ætla ekki að
vemda rétt hennar á úrslita-
stund.