Þjóðviljinn - 28.02.1964, Blaðsíða 7

Föstudagur 28. febrúar 1964
ÞIOSVIIIINN
BIÐA 7
TÍMABÆRT NAUDSYNJAMAL
Þörfín brýnast fyrir
leikskóla
Ef ég hefði skrifað niður alla
þá sem beðið hafa um pláss
hér í Steinahlíð að undanförnu,
mundu nú áreiðanlega vera um
200 börn á biðlista.
Mér finnst sjálfsagt að allir
aðilar hjálpist að við rekstur
barnaheimila, þvi að engum
getur dulizt hve nauðsynlegt
er að fjölga slíkum stofnunum,
Sérstaklega tel ég brýna þörf
á fjölgun leikskóla og' að þar
verði börn til 7 ára aldurs í
staðinn fyrir að aldurstakmark
í leikskólum er nú 6 ár. En
hjá því verður ekki komizt að
minnast á það að hérlendis er
enginn staður fyrir bÖrn eldri
en 7 ára og er illt til þess að
vita. Margar mæður verða og
vilja vinna utan heimilisins, en
hvað á þá að gera við börn
sem komin eru á skólaskyldu-
aldur? Eftir skólatíma á daginn
gætu tekið við frístundaheim-
ili, gjarnan í sambandi við
skólana. þar sem börnin gsetu
dvalizt þar til mæðurnar koma
heim úr vinnunni.
Ég er mjög hlynnt þvi fyrir-
komulagi að fólk borgi fyrir
börnin eftir bv! ástæður
leyfa og er kunnus bví fyrir-
komulagi frá þvi að ég dvald-
ist í Svíþjóð.
Um fóstruskóla er það að
segja að hér á landi ríkir ó-
viðunandi skortur á sérmennt-
uðu fóiki til að annast börn
á barnaheimilum, sagði Ida
Ingólfsdóttir að lokum.
Dagheimili bein lífsnauðsyn
Adda Bára Sigfúsdóttir segir;
— Dagheimili fyrir' börn eru
bein lifsnauðsyn fyrir þær
konur, sem einar ala önn fyr-
ir börnum sínum, og þau eru
álcjósanlegasta lausnin fyrir þá
foreldra, sem bæði vilja stunda
Adda Bára Sigfúsdóttir.
störf utan heimilisins.
En dagheimilið er ekki að-
eins stofnun, sem þarf að vera
tiltæk til þess að gefa mæðr-
um tækifæri til að afla sér
■peninga eða menntunar, heldur
vil ég einnirí staðhæfa. að með
-mrivi’r'" og dagheim-
ilis eða lejkskóla fái börnin
betra og fíölb-^ttqra uppeldi,
en hvert '—tt nútíma
borgarheimili getur veitt án
allrar aðstoðar.
Nú orðið mnnu fáir neita að
nauðsynlegt sé, að dagheimili
og leikskólar séu til sem víð-
ast, en úr framkvæmdum vill
oft verða Htið. Það væ-i því
ómetánlegt, ef Alþingi sam-
þykkti frumvarp Einars um
fjárhagslega aðstoð við bygg-
ingu dagheimila og vistheimila.
Þó að ég hafi hér fvrst nefnt
dagheimili, má ekki gleyma
því, að gersamlega hefur verið
vanrækt til þessa að byggja
nauðsynlegustu dvalarheimili
fyrir börn, en það mál ætti
að vera mun auðleystara. þar
sem um tiltÖlulega fá heimili
er að ræða.
Skortur á mentuðum fóstr-
um er mjög tilfinnanlegur og
gæti staðið nýjum heimilum
mjöe alvarlega fyrir þrifum
og því vil ég sérstaklega fagna
þvi ákvæði í frumvarpinu, sem
gerir ráð fyrir eflingu fóstru-
skólans.
Ég tel það mjög mikils virði
að fé þetta frumvarp fram.
Auðvitað má gera ráð fyrir að
stjórnarflokkarnir komi í vee
fyrir samþykkt þess nú. — Það
passar sjálfsagt ekki inn í við-
reisnina — en þetta er eitt af
þeim frumvörpum, sem maður
veit að hlýtur að ná fram að
ganga áður en langir tímar
líða.
Fréttamaður Þjóðviljans náði
tali af Idu Ingólfsdóttur for-
stöðukonu barnaheimilisins að
Steinahlíð. Idu er það að von-
um mikið áhugamál að þetta
frumvarp þeirra Einars og
Geirs nái fram að ganga, enda
mun hún kvenna bezt vita,
hversu geysileg eftirspurn er
eftir plássi fyrir böm á dag-
heimilum og hve sorglega mik-
ill skortur er á lærðum fóstr-
um til að annast börnin á við-
komandi heimilum.
Ida Ingólfsdóttir
— Það var mér að sjálfsögðu
mikið gleðiefni að Einar skyldi
leggja fram þetta frumvarp,
sagði Ida, — eftirspurn eftir
plássi á barnaheimilinu er ó-
hemju mikil og fer dagvaxandi.
Fóstruskólinn inn í
fræðslukerfið
Margréti Sigurðardóttur far-
ast orð á þessa leið:
Frumvarp þeirra Ejnars Ol-
-eirssonar og Geirs Gunnars-
sonar um aðstoð ríkisins við
rekstur og bvsgingu almennra
• ^iiiaheinyj0 's um f Aci
skóla, sem nýlega hefur verið
lagt framr á Alþingi, felur í
sér tvö meginatriði. í fyrsta
ic’i: Ríkið aðstoði bæjar- og
tveitafélög við byggingu barna-
heimila eða kaup á húsi til
slíkrar starfsemi. Skulu kaup-
staðir eiga rétt á slikri að-
stoð, en óski minni sveitarfé-
lög slíkrar aðstoðar, skal félags-
málaráðuneytið ákveða hvort
-"1 nelr pr c?r»r»t » C.4’’*
un á aðstæðum.
Framlag ríkisins skal vera
helmingur stofnkostnaðar og
mun það sú regla sem gildir
fyrir barnaskóla.

Auk þess er ríkinu ætlað að
taka þátt í rekstri barnaheim-
ila, að minnsta kosti að þriðj-
ungi rekstrarkostnaðar.
í öðru lagi: Ríkið skal reka
skóla fyrir starfsfólk þarna-
heimila (fóstruskóla).
Frumvarpið er einfalt og
ljóst í framsetningu og er gert
ráð fyrir reglugerðum um ým-
is atriði. Er það trúlega heppi-
legt og gefur meira svigrúm til
að haga framkvæmd laganna
eftir aðstöðu og þörfum hér-
lendis.
Ég fagna framkomu þessa
heldur en viðkomandi bæjarfé-
lög.
Á einu atriði frumvarpsins
vildi ég vekja sérstaka athygli
en það eru ákvæði í fyrstu
grein sem gera ráð fyrir reglu-
gerðarákvæði um greiðslu að-
standenda barnanna, sem skuli
fara eftir aðstæðum og efna-
hag, þannig að þeir, sem erfið-
astar kringumstæður hafa
greiði ekki neitt, en þeir sem
hafa sæmilegar tekjur og búa
við eðlilegar aðstæður greiði
gjÖld allt að 2/3 af dvalar-
kostnaði bamsins. Gildi um
ástæðum ekki líklegur til að
laða að sér einstaklingsfram-
takið. Ef einstaklingur óskar
að reka barnaheimili á eigin á-
byrgð er liklegt að þar lægi
til grundvallar sérstök köllun
og hæfni til starfsins. Þá er
og sá möguleiki að sveitaheim-
ili reki sumardvöl fyrir smá-
hópa barna gaeti það leyst
mikinn vanda.
Af þessum ástæðum álít ég
ekki rétt að útiloka einstak-
linga frá aðstoð ríkisins, ef
vissum reglum er framfylgt um
augljósar og mikilsverðar stað-
reyndir, sem virðast þó vefjast
fyrir mörgum að skilja og hlýzt
af því margskonar tregða og
seinagangur í úrslausn þessa
þýðingarmikla þjóðfélagsvanda-
máls.
Frumvarpið kveður é um
ríkisstyrk til dagheimila bama
undir skólaaldri og almennra
vistheimila barna (þ.e. annarra
en vistheimila fyrir afbrigði-
leg böm)'.
Þessar stofnanlr eru þær
tegundir baraaheimila sem
mest þörf virðist Xyrir eins
og nú er.
Þörfin og hörgullinn á dag-
heimilum hér í Reykjavlk er
t.d. gífurleg, svo sem kunnugt
er.
Enginn vafi er á þvi, að
verði þetta frumvarp samhykkt
skanast nýr og traustnri grund-
völlur fyrir þessa starfsemi og
raunar nýtt viðhorf í þessum
.efnum.
Hins er ekki að dyliast að
til þess, að vel sé búið að
beirri æsku, sem nú elst upp i
bæjum og kaupstöðum, þarf
margbreytilegri dagvistarstarf-
semi, svo sem leikskóla fyrir
’-örn innan skólaaldurs og tóm-
stundaheimili fyrir skólabörn
allt fram' á unglincrsár, að falla
undir slíka löggjöf.
En hér er verið að skapa
grundvallandi lög. Fá endan-
lega þjóðfélagslega viðurkenn-
ingu á starfsemi barnaheimila.
Reynsla undanfarinna ára-
tuga hefur sýnt og sannað
þörf þeirra og nauðsyn.
Þjóðviljinn hefur leitað álits
nokkurra kvenna á frumvarpi
Einars Olgeirssonar og Geirs
Gunnarssonar um aðstoð ríkisins
við rekstur og byggingu al-
mennra barnaheimila og um
fóstruskóla. Eins og áður hefur
verið skýrt frá hér í þlaðinu er
iðalefni frumvarps þessa að rík-
lð aðstoði þá aðila sem reka al-
menn barnaheimili, vöggustofur,
dagheimili og vistheimili, svo og
sumardvalarheimili fyrir börn.
Gert er ráð fyrir að ríkið greiði
a.m.k. 600 kr. á mánuði fyrir
hvert bam sem rckstrarstyrk til
barnaheimilisins, eða að jafnaði
ekki minna en þriðjung kostnað-
ar við rekstur heimilisins. Skal
einnig höfð sú regla að greiðsla
fari eftir efnahag og aðstæðum
aðstandenda, allt frá því að vera
ókeypis fyrir þá er við erfiðastar
aðstæður búa, og uppí að vera
2/3 reksturskosínaðar. Einnig er
ákvæði í frumvarpinu þess efnis
að ríkið reki fóstruskóla í Reykja-
vík, þ.e. skóla til þess að kenna
þeim, er biia sig undir störf við
barnaheimili.
Margrét Sigurðardóttir
frumvarps af heilum hug og
tel það mjög tímabært. Sér-
staklega er brýn nauðsyn á því
að fá fóstruskólann tekirm inn
i fræðslukerfið. Segja má að
starfsemi skólans sé grund-
völlur þess að barnaheimili séu
rekin á fullnægjandi hátt. Hitt
er vitaskuld einnig sjálfsagt
að ríkið taki þátt í uppbygg-
ingu og rekstri þeirra þjóð-
þrifastofnana, sem góð bama-
heimili eru. Má t.d. geta þess
að á hinum Norðurlöndunum,
(en þangað sækjum við fyrst
og fremst fyrirmyndir til úr-
)r,:-- ''élagslegiiril Vandainál-
um), tekur rikið allsstaðar
beinan og verulegan þátt í
ctqrf-—barnaheimila og
ber þar v.„ast stærri hlut
þetta fastar reglur, ákveðnar
af félagsmálaráðuneytinu.
Eins og nú er, .er greiðsla
á dagheimilisvist hér í borg-
inni fyrir neðan það, sem tiðk-
ast að borga telpu innan ferm-
ingaraldurs, sem lítur eftir
barni að sumarlagi undir stjórn
og eftirliti móðurinnar.
Er þetta vitaskuld mikil
ívilnun fyrir þá sem þess
njóta, því auk þess langtum
fullkomnara eftirlits, sem
barnaheimilið lætur í té, held-
ur en misjafnlega hæfar ung-
lingstelpur, þá má segja að
barnið hafi fullt fæði á dag-
heimilinu. Hinsvegar mun lít-
ið um eftirgjöf frá hinu á-
kveðna gjaldi á dagheimilum
hér og það kerfi, sem notað
er í því sambandi all þungt i
vöfum. Ég tel mikla þörf á
breytingu i þessu efni og hygg
að sú leið, sem bent er á í
frumvarpinu sé hin æskileg-
asta.
Þá vildi ég minnast á eitt
atriði sem að mínum dómi ork-
ar tvímaelis. f fyrstu grein
þess er tekið fram að reksturs-
aðstoðar geti notið sveitarfélög,
áhugafélög, opinber stofnun
eða atvinnufyrirtæki.
Mér skilst að einstaklingur
aði þess yrði eftir ákvæðum
frumvarpsins útilokaður frá að-
stoð rikisins.
Rekstur bamaheimila, sem
atvinnuvegur, er, af fjárhags-
aðbúð bamanna og opinbert
eftirlit.
Frumvarpinu fylgir ágæt
greinargerð, þar sem gerð er
ljós grein fyrir þeim breyttu
þjóðfélagsaðstæðum sem geri
bamaheimili að nauðsynlegum
hjálpartækjum i nútímaþjóðfé-
lögum. Er þar um að ræða
Ég er að vona að þingmönn-
um i öllum flokkum sé þessi
staðreynd ljós og að það tryggi
bessu sjálfsagða þjóðþrifamáli
jákvæða afgreiðslu á þessu
þingi. Náist að skana hinn lög-
gjafarlega grundvöll, er auð-
veldara að byggja ofan á og
bæta við.
Islendingar hafa ekki fylgst
með þróuninni
Svandís Sku adóttir kemst
þannig að orði:
f þessu frumvarpi er lagt til
að rikið greiði 1/2 kostnað af
byggingu barnaheimila og 1/3
rekstrarkostnaðar. Þetta er
stórt skref fram á við og þarf
að stíga bað sem allra fyrst.
Fram að þessu hefur ríkið veitt
sáralítið fé til barnaheimila og
er sannarlega timabært að
breyting verði á gangi þessara
mála.
Ekkert er eðlilegra en að
ríki, bæir og áhugafélög sam-
einist um að leysa þann mikla
vanda, sem þetta frumvarp
finllar um.
fslendingurn hefur því mið-
ur ekki tekizt að fylgja þróun-
inni i jjessum málum. Fáar
persónur með litla þekkingu á
þessum málum, en mikil völd
jg mikla sjálfsánægju, hafa
Svandís Skúladóttir
staðið eðlilegri v-énr, ........
mala fynr þniuin.
Alvarlegast af öllu þessu »
þó aðbúnaður þeirra barna.
sem af ýmsum ástæðum þurfa
að dvelja á vistheimilnm t>að
Framhald á 8. síðu.